Katalog

Tl P Bİ L İ M Y A YI N Nükleer savaşın tıbbi sonuçları Nükleer savaşın insan ve çevre üzerindeki etkilerini çok geç olmadan herkese açık ve seçik olarak anlatmak bitim adamının görevidir. Prof. Dr. Asuman Ü.Muftuoğlu İU Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Emekli Öğretim Uyesl ılım derneklerının uluslararası konsulu otuz ulkede değışık alanlarda çalışan 300 bılım adamının katıldığı 3 yıl suren bır ıncelemenın sonuçlarını yayımladı (1,2) Amerikan Ulusal Bılım Akademısı de 1985'te Washıngton'da nükleer savaşın sağlık uzerıne etkılerı konulu uluslararası bır sempozyum duzenledı ve kıtabını 1986'da çıkardı (3) 6u yazıda bu kıtaplarda yer alan bazı bılgılerı özetlemek ıstıyorum Termonükleer sılahların üç türlu etklsl vardır Patlama etkılerı, sıcaklık etkılerı ve ışınlama etkılerı Patlama etkilerl Bır megaton atom bombası yerden 2660 m yukseklıkte patlatıldığı takdırde yere duşey noktasını O' olarak kabul edersek, bu noktadan 13 km çapında çızılen bır çemberın ıçındekı betonarme dahıl butun bınalar yerle bır olur 4 8 km çapındakı çemberin ıçındekı fabrıka ve tıcarı bınalar çöker kuçuk bınalar moloz yığını halıne gelır 70 km çapındakı çemberdekı hafıf yapılar yıkılır, buyuk yapılar ağır hasar görur 95 km çapındakı çember ıçlndekı çelik bınalann duvarları çöker, evlerde ağır hasar vardır ve husule gelen ruzgârlar sokaktakı ınsanları öldurecek kadar kuvvetlıdır 186 km çapındakı çember ıçındekı yapıların hepsı ağır hasar görur ve ınsanlar savrulan molozların çarpması ıle ölur (Tablo 1) Sıcaklık etkilerl Termonükleer patlamanın oluşturduğu sıcaklık on mllyonlarca derecedır, guneşın ıçınden daha sıcaktır Guneşın yuzeyındekı sıcaklık 6000°C'dır ve 150000000 km uzaktakı dunyayı ısıtır 1 megatonluk nükleer patlamanın oluşturduğu enerjının % 35'ı ısı olarak yayılır ve genış yangınlara sebep olur Hıroşıma'da patlamadan 20 dakıka sonra yangın çıkmış ve bır ateş fırtınası oluşmuştur The Making of a Psychiatrist VVisdom, Madness and folly 19271957 R D Laing, Mac Mıllan, London 1986 [Bılgelık, Delılık ve Budalalık Bır Psıkıyatrıstın Oluşumu] Turkıye'de psıkıyatnpsıkolojı konularına aşina olan ve Ingilızce btlenlerın hıç yabancı olmadıkları bır ısım R D Laıng En azından "Antıpsıkıyatrı" lafının gectlğı her yerde Laıng'den şöyle ya da böyle söz edilir. Hakkıyla olup olmadığını bılemıyoruz Ancak Laıng bugune değın yazdığı kıtaplar Turkçede okunana kadar otobıyografısını çıkardı ve bazı kıtaplarının artık sadece tarıhsel değerı kaldı Laıng psıkıyatrıstlık karıyerı boyunca katı tıbbı modelı esnetmeye, açmaya •uğraştı "Ruh hastası" (özellıkle ş.zofrenısi olanlar) kişilerın topluma kabullenılmelerı ve yerlerını alabılmelerı, hak etmedıklerı etıketlerle toplum dışına ttılmemelerı ıçın mucadele ettl Uyesı olduğu tıp camıasının genelgeçer kurallarına tabı olmaktansa, geleneksel psıkıyatrının bakış açısına oldukça ters bır konuma gelmeyı seçmesi hep merak konusu oldu Oysa, o camıa ıçınde parlak bır karıyer sahıbı olacak özellıklere sahıptı Laıng'ın yaşantısı, onu 1960'ların karızmatık kahramanlarından bırı halıne getırdı 1960'lar sona erdığınde Laıng'ın hakıkatı arayışı yön ve doğrultu değıştırerek yoluna devam etti Laıng, otobıyografısınde seçımlerin. den ve bulunduğu noktaya gelışınden söz edıyor Daha çok bu konudakı sorulac; cevaplamaya yönelık bır kıtap yazmış Ne cınsel hayatından ne aılesınden soz etmıyor Dostları ve sosyal hayatından bır parça, bılımsel teorıler, kıtaplar, makalelerden de çok çok az söz edıyor Kıtapta okurun bulacağı, (geleneksel psıkıyatrinın başka bırtarzda ılgılendığı) ınsanların acı çekmelerını göruşu ve bununla ılgılenışı sırasında Laıng'ı 'çarpan" ve kendıne özgu (ama doğru, ama yanlış) bır yol bulmasına neden olan şeyler Kendıne özgü ve farklılığın bılimsel olgular duzeyınde oimadığını söyluyor "Bılımsel olgula., bılımsel olgulardır," ama ınsanlar olgulara farklı noktalardan bakabilırler "Genç bır psıkıyatrıst olarak kımı akıl hastalarına kendı rızaları olmamasına karşın ılaç verdim, EKT uyguladım Kapalı koğuşları yönettım Beyaz önluğum, cebımde çekıcım, oftalmoskobum ıle aynı dığer doktorlar gıbı kan, ıdrar örneklerı aldım, hastalan muayene ettım ılh ( . ) Her şey tıbbın dığer dallarındakı gibı gözukuyordu, ama farklıydı Kendımı bıraz şaşkın ve rahatsız hıssettım Pek çok meslektaşım hıç de öyle hıssediyormuş gıbl gözükmuyordu Bu da kendımı daha da şaşkın ve rahatsız hıssetmeme yol açtı " Laıng kıtapta, çocukluğundan, ruyalarından, engellenmelerınden, muzık tutkusundan, Heıdegger, Nıetzsche, VVittgensteın ve Marx'ı keşfınden söz edlyor '60ların karızmatık kahramanının hakıkat peşınde koşusunun hıkâyesı meraklılarma duyurulur Ingıltere'deki satış fıyatı yaklaşık 10 pound Kıtap getırmenın bıraz kolaylaştığı bır donemde, değebıllr B gınlar bu bölgedekı butün ınsanlar ıçin öldurucu olacaktır Işınlama etkilerl oldurucu ışın dozu ınsanlar ıçın belırlı bır topluluğun % 50'sını ölduren akut ışın dozu olarak tanımlanır LDso bır topluluğun yarısını oldurucu (lethal) doz demektır Genellıkle LDso 450 rad olarak kabul edılır Bu doz ınsanı 60 gun ıçınde ölume göturur Antıbıyotık ve kan transfuzyonları gıbı tedavı olanaklarından yoksun olunduğu takdırde LDso 350 rad, hatta 220 rad a kadar ınebılır LDso kuçuldukçe ölu ve yaralıların sayısı da o kadar artar Diğer etkller Termonükleer sılahlar ınsanda bağışıklık sıstemını de etkıler Ba ğışıklık sıstemı 150200 rad ışın dozunda bozulmaya başlar Bu bozukluk termonükleer sılahların sebep olduğu lyonlayıcı ışınlar, sert morötesı ışınlar (ultravıyole B), yanıklar, yaralar beslenme yetersızlığı ve psıkolojık etkenlere bağlıdır Bu etkenler T lenfosıt sayıları ve ışlevlennde değışıklık yaparak bağışıklık yetersızlığıne sebep olurlar A vıtamını, B12 vıtamını, rıboflavın pyrıdoxıne, demır ve çınko eksıklığı T lenfosıt ışlevlerını bozar ve enfeksıyon hastalıklarına eğılımı arttırır Beslenme yetersızlığı nükleer savaşın en kaçınılmaz sonuçlarından bırıdır Sınırlı bır nükleer savaştan sonra dahı dunyada canlı kalacakların karşılaşacakları açlık sorunu bugunku konumuzla çok ılgılı olduğu halde önemı ve kapsamından öturu başka bır yazıda ıncelenecektır G Kaynaklar(1) Plttock AB, Ackerman TP, Crutzen PJ, McCracken MC, Shaplro CS, Turco RP (Ed) Envlronmental consequences of nuclear war Physlcai and atmospheric «Ilects Vol 1 Chichester John Wlley, 1985 (2) Harvell M, Hutchison TC (Ed) Envlronmental consequences of nuclear war Ecological and agricultural effects Vol 2 Chichester John Wlley, 1985 (3) Instltute of Medlclne. The medical Impllcatlons of nuclear war VVashington, D.C.: National Academy Press, 1986 Hücum sonucunda... Tablo lll'te ABD'de stratejık nükleer santrallara yapılacak sınırlı bır hucum sonucundakı ölu ve yaralı sayısı gösterılmıştır Bu tabloda dıkkatı çeken ıkl nokta vardır Bırıncısı yukanda değlnıldığı gıbı LD» kuçuldukçe ölu ve yaralı sayısı artmakta dır Ikıncısı radyoaktlvıtenın ınsanlar uzerındekı etkısı patlama ve yangın etkılerının toplamına eşıttır Işınlamanın etkısı ruzgâr hızı ve yönune göre değıştığı ıçın ölu ve yaralıların sayısı genış sınırlar göstermektedır Tablo I. Patlama etkileri (1 megaton 2660 m yükseklikte) '0' noktasından uzakltk 13 km 4 8 km 70 km 95 km 186 km Basınç psl 20 10 5 3 1 Rüzgâr hızı mlt/saat 470 290 160 95 35 Patlamanın etkilerl Betonarme yapılar yerle bır Fabrıkalar tıcarl yapılar çöker Hafıf yapılar yıkılır Çelık yapıların duvarları çöker Butün yapılarda hasar "Masif yangın" Bır megatonluk bır patlamadan sonra } noktası merkezınden çızılen 4 514 km ipındakı çemberın ıçınde bırçok yangın r çıkar, bırbırlerı ıle bırleşerek bır tek maT yangın halıne gelır Yangının ortasında 000°C kadar ısınan havanın yukselmesı çevreden ıçe doğru soğuk hava emile<tır Bu ateş ruzgârlarının hızı 65100 ı yı bulacaktır Bu ruzgârlara kapılan ınnlar yangının ıçıne doğru suruklenecek derhal kavrulacaktır Yeraltı sığınaklaıdakı ınsanlar ıse ya oksıjensızlıkten ya karbondıoksıt veya karbonmonoksıt ıle ğulacaktır Tablo II'de görulduğu gıbı termonükler patlamadan sonra çıkan yangınlarda ılen ve yaralananların sayısı patlama et <ısı ıle ölen ve yaralananların sayısından aha yuksek olacaktır Başka bır deyışle ır megatonluk patlamanın oldurucu etkıının yuz ölçümu 100 km ıken, aynı patlananın 380 km'lik bır alanda çıkardığı yan Tablo II. Patlamanın basıncından ve yangınlardan olenler (1 megatonluk 100 patlama yerden 2 km yükseklikte) ölü sayısı Basınç etkısı Yangın etkısı ortalama yarı çap 12 km Maksımum yarı çap 15 km Mınımum yarı çap 8 km 14000000 42 000000 56000000 23000000 Yaralı sayısı 22 000000 9000000 5000000 17000000 Tablo III. Patlama, yangın ve radyoaktiviteden ölü ve yaralı sayısı Patlama Yangtn Radyoaktıvıte LDso (250 rad) LDso (350 rad) LDso (450 rad) Kanserden ölum Ölu sayısı 7000000 16000000 914000000 7 8000000 5 6000000 19000000 Yaralı sayısı 7000000 3000000 815000000 4 8000000 2 3000000