Katalog

E VE CASUSLUK uydusu Amerlkan uydularında (A) ve Sovyet uydularında (B) farklı derin uçuş teknıklen Uydu yörungelerl (1) Fotoğraf çeken casus uydular kutuplar uzerlnde 100 300 km yuksekhkte uçarlar (2) Denız gozetleme uyduları 1000 km yukseklığe çıkar (3) Erken uyarma uyduları atılan fuzolerl ızler ve 36 bın km yukseklığe ulaşabılırler (4) Atom denemelennı ızleyen uydularıse 100 bın km yuksekteler ha ınce bır lazer ışını geçırılerek bu ışınlarla fılmın bır elektronık kopyası hazırlanır ve elektromanyetık dalgalarla dunyaya ıletılır Dunyaya ulaşan bu fılm epey bılgı ıçerse de çok ayrıntılı resımler elde edebılrnek ıçın orı lınal fılmın dunyaya ulaşması gerekmekto dır Sozu geçen çok ayrıntılı fılmlerde 20 ıle 20 cm.'llk ayrıntılar gorulebılmektedır Bır makaradakı fılmlerın yuzde yırmı beşı kulla nıldığı zaman bu parça sarıcı tarafından bır kutuya toplanarak uydudan dışarı fırlatılır ve atmosferın ust tabakalarından qeçtıkten son ra bır paraşut açar Gonderılen bır uçak kutuyu havada yakalar ve usse getırır. Bıg bırd turu bır uydunun ıçındekı tum fılm materya lı bunun gıbı dort seferle dunyaya ulaştırıl dıktan sonra uydu uzaktan kumandayla ha vaya uçurulur Daha once de soyledığımız gıbı geroklı durumlarda kullanılmak uzere hâlâ bıg bırdler hazır tutulsa da gunumuz de onların yerını butunuyle elektronık uydu lar almıştır Bunların en modernı olan KH11 'ın çalış ma esasları ıse kısaca şoyle açıklanabılır Kullanılan teknık bır vıdeo veya televızyon kamerasına benzemektedır Buyuk bır objek tıf göruntuyu mını dedektorlerle dolu bır plakanın uzerıne duşurur Her mını dedektor ge nel resmı oluşturan noktalardan bırıne kar şılık gelmektedır Uzerıne farklı mıktarda ışık duşen her mını dedektor algıladığı ışık ora nında bır akımı dıjıtal tercuman olarak ad landırılan bır aygıta yollar Bu aygıt gelen her akıma şıddetıne gore bır sayı değerı verır Artık resım bır bılgısayaı dızgesı (sıstemı) ta rafından ışlenmeye hazırdır Bu tur bır sıstemde resım kahtesı once lıkle ışığı algılayan dedektorlerın sıklıgına bağlıdır Göruntuyu oluşturan noktaların Sc yısı ne kadar fazlaysa o kadar net ve ayrın tılı resım elde edılır Ornegın SPOT un bır ba tırı 6000 noktadan olusur Ob|ektıf bır i n da dunya uzerındekı 60 km lık bır dlanı go runtulpdıqınp gore her nokta bır kenan 10 m olan bır kareyı gosterır Bu da 10 metre uzunluğundakı bır cısmın cekılen fotoğraf ta gorulebılmesı demektır KH 11 gıbı askerı uydularda sıstem 20 ıla 30 cm lık cısımlprı goruntuleyebılecek ka dar gelıştırılmıştır Bunun ıçın de daha sık mı nı dedektorlerle bezenmış bır plaka kullanıl dıktan başka daha buyuk bır yuzeyı gorun tuleyebılen bır objoktıf sısteme dahıl edılmış tır mı sırasında devrımcı lıderlerın uydulardan çekılen fotoğraflarla teşhıs edıldığı ıddıa edıl mekteydı1 Ancak uzmanlar şımdılık sadece gemı uçak ve roket tıplennı teşhıs etmenın mumkun olacağını savunuyorlar Casusluk uydularıyla eşgudum çalışan bıl gısayarlar buyuk bulut kıtlelerının göruş me safesını çıplak goz ıçın sıfıra kadar ındırdığı anlarda da devreye gırerler Bu yenı kulla nılmaya başlanan toknık uydudan dunyaya radar ışınları qonderılıp yansıyan ışınlarla bır resım oluşturulmasına dayanır Aslında bu teknık pek yenı değıldır ama yakın zamana kadar elde edılen resımlerın kahtesı çok du şukkı Işın ıçıne /uksek bılgısayar teknolojı sı gırene kadar bu teknıkle ancak bırkaç yuz metre buyukluğunde cısımler goruntulene bılıyordu yanı bu sıstemın çozumleme kapasıtesı bırkaç yuz metreydı Sozu geçen radarlı sıstemde resım kalı tesı ıkı faktore bağladır Radar ışınlarının dal ga boyu ve uydudakı alıcı antenın uzunlu ğu Dalga boyu konusunda olanaklar sınır lıysa da gunumuzde zaten mıkrodalgalar dJ zeyıne ulaşılmıştır Bu da dalgaların boyu nun mılımetreler duzeyınde olması demek tır Daha kısa dalgalar kullanmak bu dalgalar bulut tabakalarinı aşamayacağı ıçın ola nak dışıdır Bu yuzden araştırmacılar sıste mı gelıştırmek ıçın daha buyuk antenler yap maya çalışıyorlar Ancak bırkaç kılometre uzunluğunda antenlere ıhtıyaç var kı bu da ağırlık ve dızayn açısından bır uydunun ya pısına çok ters duşuyor Çozum yıne elektronıkçılerın şeyianı be yınlerınden geldı Anahtar sozcuk olan SAR teknığı uzaktan kumandayla anten uzunlu ğunun ayarlanabılmesı esasına dayanır Sa vaş uçaklarında kullanılan Sıde Loo kıng/Cephe Gozlemcı radarlarda da ben zpr bır numara kullanılıyor Bu sıstem şoyle çalışır Radar ışınları dunyd uzerındekı be lırlı bır alana değerler Eğer radar ışınları gozle gorulebılseydı bu goruntu dunya uze rınp duşmuş yuzlerce kılometre yarıçapında bır elfenerı ışığına benzerdı Ornpgın bır savaş gemısının sısteme ya kalandığını duşunelım Bu takdırde uyduy la beraber hareket eden ışın huzmesı çapı boyunca gemının uzerınden geçer Huzme nın genışlığı ne kadar fazla ıse cısmın ısı na tabı tutulma suresı de o kadar uzun olıır Asıl ış bundan sonra başlar Işına tabı tutul ma suresı boyunca cısmın yansıttıqı ısınlır bır bılgısayar tarafından depolanır Sonra bu bılgısayar gemının yansıttığı dal ga çıkış ve ınışlerını ust uste getırır Işınla ma suresı sonunda da bunları toplayarak nı haı resmı oluşturur Ortaya cıkan resımler ışın huzmesının çapı buyuklupundc bır an ten kullanılmışçasına nettır Ornek vermek gerekırse denızaltı gozlemlerınde kullanılan "Seasaf'ın antenı sadece on metre uzun luğundadır SAR teknığıyle bu uydunun elde ettığı resımlerın netlık dorocosıne normal bır radar sıstemı ancak altı kılometrelık bır antenle ulaşabılır Yerin 30 metre altına Yukarıda sozu geçen uydulardan daha sonra gelıştırılen en modern uyduların ma rıfetlerıne ınanmak ıse gerçekten zor Bu uy duların görevı sadece dıbe dalmış denızal tıları gözetlemek değıl duz zemınlı arazılerde yerın 30 m kadar altına mevzılenmış roket sılolarını da saptamak Burada bır sorun ortaya çıkıyor Uydudan yeryuzune sureklı olarak yuksek enerjıh ışın lar gondermek gerekırken uydunun enerjı kaynağı olan solar enerjı sıstemlerı buna ye terlı olmamaktadır Bu yuzden askerı uydu larda mını atom reaktorlerı kullanılmak zo runda kalınmıştır Bu da cok buyuk ve pa halı sıstemler gerektırdığı gıbı gorevın sonun da buyuk rızıkolar da doğurmaktadır Sozu geçen konuda son tehlıke 1986 şu batının sonlarında yaşandı Gorovını tamarn ladıktan sonra program gereğı kendlnl parçalayan Sovyet uydusunun mını reakto ru Atlantık Okyanusu nu buyuk bır kırlenme tehlıkesıyle karşı karsıya bııaklı Bu olayd ın uç yıl once de yıne bır Sovyet uydusu Cosmos 1402, atmosferden geçerken akkor ha lıne donuşmuş ve ardında dev bır nukleer bulut bırakmıştı Hataların doğurduğu bu ıs tısnalar dışında casus uyduları bulıınriurduk ları roaktorlerı uzaya (ırlatdrdk dunya çevre sınde yuz bınlerce kez turlayarakları bır yo rungeye oturturlar Bu tur kazaların en bu yuğune 1978 ocağında yıne bır Sovyet uy dusu neden oldu Reaktorunde 45 kılogram zengınleştırılmış uranyum bulunan Cosmos 954, Kuzey Kanada uzp'indp ypryuzıınp duştu Amenka ve Kanadd ya bdğlı araştır ma ekıplerı 80 000 kılometre karelık bır ala ı da yaptıkları tarama sonucu 100 kg den fazla radyoaktıf madde ayıkladılar Bu mad delerın bır kısmı kar tanecıklerının ıçıne ya yılacak kadar kuçuk parçacıklar halınde ıken bır kısma da buyuk blok kutleler halıdeyrtı "Mornlng L'ght/Gunışıgı Operasyonu adını alan ve tonlarca karın ıstıflenmesını ge rektıren bu operasyon adı geçen ulkelere 12 mılyon dolara mal oldu Askerı uyduların buyuk bır ışbolumu ıle yu ruttuklerı casusluk ışlprını gercekleştıren uy dular arasında her turlu roket startını haber veren uyarıcı uydular telsız radar ve her tur lu elektromanyetık verılerı toplayıp yer usle rıne gonderen ve roket denemelerının tele metrık değerlendırmesını yapan oloklronık alıcı uydular okyanuslarda ve denızlerde do laşan savaş gemılerını gozetloyen uydular en onemlılerı Bıldırılerde SPOT un da donızaltı tosımltıı çekerek modern sıstemler yardımıyla denı zaltıların daldıkları derınlıqı bıle hesap edı. bıldığı behrtılıyor Ancak yıne de super guc lerın kıyasıya bır yarışa gırdıgı uzay sahne sınde SPOT un rolu pazar gpzmesındeymi'i çesınp rahat ve amator Ancak bu amator ca sustan fotoğraf ısteyenler bırkar bın dol uı gozden çıkarmak zorundalar (P M ) Karanlık ve sıs resim kalıtesını etkılemıyor Şımdıye kadar açıkladığımız teknıkler ışın klasık kısmı Gunumuzde uzmanıdrın kullan dığı esas numara beyaz Guneş ışınlarının bır pıramıdın ıçınden geçınce kıralarak yedı ayrı renge ayrışmasına bpnzeyen bır yontem olan ' spektral teknık tır Aynı şekılde çe kılen fotoğrafın renklerı lyrıstırılır ve her renk ıçın ayrı bır renk şablonu hazırlanır Bu ı$ Iprn gozlp gorulpmeypn rpnklpr ıcın dp İPk rarlanır kızılötesı ışınlar ıçın her ısı kademe sıne ayrı bır şablon hazırlanır Daha sonra bunlar dunyaya elektronık dalgalar olarak gonderılerck bılgısayarda degerlondınlır.ve asıl resım oluşturulur Iste bu safhada elek tronık sıstemın klasık sısteme ustunluğu or taya çıkar Çunku bılqısayar çeşıtlı renk şab lonlarını kombıne ederken renk kontrastla rının zayıf olduqu yerlerdp kontrastı arttırmak veya gerektığınde sahte renkler uydurmak suretıyle resım kalıtesını mukemmellestırır Amerıkan gozlem uydularının araçların plakalarını bile okuyabılecek kadar gelıs tırıldığı yolundakı soylentıler Avrupalı uz manları oldukça meraklandırıyor Bazı haber kaynaklarından verılpn bılgılerle Iran devrı salar da Amerıkan uslerının bazılarında fır latılmaya hazır olarak beklemekteler 15 metre boyunda ve 15 lon agırlığındakı bu devın kalbını fılm ve televızyon kamera ları ıle bır lazer tarayıcısı ve otomatık foto la boraluvarlarından kurulu dov kombınasyon oluşturuyor Uydu uzayda dolaşırken bırte levızyon kamoıası algıladığı qorunlulen anında yerdekı kontrol merkezıne ulaştırır Bu merkezdekı gorevlıler de bu oncu kame ranın goruntulerının ışığı altında asıl kamerayı harekete geçırırler Dunyanın bu en bu yuk kamerasının çok karmaşık olan çalışma sıstemını çok basıtleştırerek anlalmaya ça hşacağız Uyduda dev bır motor taralından çdlıştıı ı {•>n yıızleıre rnelre uzunluğunda ve yarım melre gemşlığınde bır (ılm makarası vardır Çekılen (ılmler uydudakı tam otomatık labo ratuvarda banyo edılır ve kurutulur Sonra sarıcı fılmı bır lazer tarayıcısına ulaştırır ve fılmın ıçınden ınsan saçından yırmı kere da Fotoğraf nasıl değerlendırtlıyor? Gozetleme uydusunun kamerası bır bölgedekı farkı renk len değışık sıcaklık alanlannı ve radar loloğ raflannı saptıyor "e bılgısayar dataları olarak ygryuzune gönderıyor Bılgısayar bu totoğral ları ust uste koyuyor ve optımal lotoğrafı se çıyor