Katalog

SORUN Y A N I T L A Y A L I M BİLİM KÜLTÜR Tanecik çarpışması gözlenebilir mi? Ankara d m Buloııt Aydın, Işıgm tancuk rııodelıne gore ıkı ışık tanecığının çarpışabı Ipcegmı Prof Dr Oıncı Akyu/ yazmiolı de dıkten sonra soruyoı Acaba bu çarpı^mayı gozleyebılır mı7 yız Bu çarpışma elastık olur m u ' Ya da mılyonda bır dc ol.,.ı çarpışan ıkı tanecı7 ğın yapışması muınkun nıudur" Işık tane cıklerının çarpışınabi bır model uzerınde 9 gosterılebılır m ı Bu soıuldtı yıne üoğazırı Unıvprsıtpsı Fı " zık Bolıımu nden Prof Dr OiTier Akyuz ya nıtlıyor Ikı fotonun (ı&ık tanocığının) çarpışması daha doğrusu saçılması olasılığı yakla 5IK olaıak 20 000 de 1 dır Bu ıhlımdl ıkı plektronun satılrnası ıhlımalıne gore 140 kat daha kucuktur BukucıJrne ıkı lotonun an cak bırer plektron pozıtK n çıftçı oluşlurarak t'tkılpşebılmtlonnden dogar Bu arada da lı /ıgın temPİ ılkpleııne uygun dusecok sekıl de enerjı ve monıenlum (renk ve dalgabo yu) deyısıklıklerı i|prı t kk st hılır Bu gıbı ol gular alom ve alom altı fız ksel siblemlerm c d ıvranıslannın ,ayı'îal olir,ik anlasılabılmp^ı ıcın var oldukları ongorulen bır ı~ok temel Lİkılfsmo ar,ı,ındadır GozİPriPbılırlıklorı dp bunlarla ılgılı hpsapların doğrudan goz lenebılen olayldftn bdyısal sonuçlcirını < ok lyı vermp'erıylp dolaylı bınmdp olmaktadır Edebiyat sosyolojisi Vehbi Be/gil ransız Voltaırp 258 yıl once 1731 de yaz dıgı 12 Şarl ın Yasamı nda (Demı bas. Sarl) aynen boyle demış Istanbul da bır yılda yazılanlar Parıs tp bır gunde yazılan lardan daha azdır (Kıtap 5 sayfa 213) Dogru 7 mu bu soz Inceleyolım O ıirdlarda bızdp matbaa ypnı kurulmus Halk basılı kıtabı honu/ IrHiınııyor Dagıtm orgutlerı yok Olsa da Arapca Turkce Fars ca karısımı agdalı Osnıanlıcayı kım anlaya cak' Sonradan matbaa d^ kapanmıs 19 yuzyılın ılk ceyıogınde yenıden acılmış gii numuze kadar surmus Ama ılk malbaadan harf devıımıne kadarkı 200 yılda basılanla rın toplamı 25000 Yılda 250 kıtap Gunde bır tane bıle değıl Ama 18 yuzyıl Fransası kı tapla dolup tasıyor Obur uUeler de oyle Buna kdrsılık bızde yazma kıtaplar vır ama heınpn hppsı dın ve tarıh uzerıne Bas ka konu yok Bır de sıır Ne var kı yazmı kı tap ıhtıyarı karsılayacak sayıda değıl olamaz da Bır yazma kac yılda yazılır? Yazılsa da kora bır ımparatorlugun okuma gereks.nmp sını karşılar mı 9 F DÜSÜN Fizik notları Yırıyılın sorid errnosıne kısa bır sure ka la lıse ogrpnrılpn lı ık dorsındcn alabılecek IPII notıardan bahspdıyorlardı Ogrpnrıler sunları soyİPdıler Can Hepımız farklı notlar ala( agız Eqpr bpn 8 alıısanı Lale 5 alacak Jalp Eger Lalp 0 alırsa Can ın notu b olır ak Can ın nolu Rıdvm ınkınden daha lyı (ilicak Lale EgprJalt K alıııiizsa Can 6 alacak Eger ben 7 alırsam Rıdvan ın notu 5 ol BU L maydCdk Rırivan Fger Lale nın notu 8 olursa ben 7 alacağım Egeı Jalo / almazsa ben dı alama yacagım Yiııyıl kameletı vc rıldıgı zaman dordunun de fızıkten qectıqı qoruldu Aldıkları notlar ISP yukarıda bolııttıklun dujunctlerıne ujgundu Her oqrencının fızık notıınu bulabılır mısınız9 Bulmacayı dogru olarak bılpn 20 okıırumu za "Goğu Delen Adam kıtabını armağan edıyoru7 den oluşuyor Konuyu ıntelemeye bur ıdan baslamak lazım 1) Yazar Yazınsal olayda ılk ele alına cak şey ydzar Yazar deyınuo akla herııen ya samoykusu gphyur Ancak bu kendısının /a pıtlarını aydınlattığı olçude onomlı Hımıd ın yazınımı/ ı gHırdıgı yonılıkİPrı anlamak ıçın babasının ve kendısının dıplomat olmaldiı nı ustadın bıldıgı dıllen hesaba katmak gerek 2) Yapıt Yazdrlarımızın çogu hakkındd çok az sey bıııyor JZ Ama yapıtları butun gnr kemı ıle oıtada Halta bunlar çok ke7 yi7a rın yaşamoykusune dp ıs k tutuyor Ama ıs n bu yanını kımse ele almaya cpsarpt goste remıyor Yapıtta ıncelenmesı gereken once konu Yazarlarımız konu dıyp once dın olaylarını seçmıs sonra halk oykulerını Ahmpdıyp Muhammedıye Envar ul Asıkın Mevlut Ha dıkatussuada Dın olayları olsun Irnlk oy kulerı olsun konu bı Ima zorlugunu kdl 1ırı yor Leylâ ıle Mecnun Ferhad ıle Sırın Y,ı suf ıleZuleyha Tahır ıle Zuhte Arzu ıle Kan bpr de hazır konular Seyyıt Battıl Gazı Koc oglu Dede Korkut u d.ı bu kumede J ıya bılırız Dıvan ya/arlarımı? gcm llıkle Faii, yazı nınııı verçevesı dışına pek ukamamıs top lumsal olaylara pek dokunmamış Am ı ya pıtlar lyı ıncelendığındp bunun tam dogru ol ın ıdıgını yoruyoruz Bagdatlı Fuzulı ve Hu hı nın Bakı nın Nâbı nın Nedımın Sunbul /adenın Vasıl ın yapıtlan donemlerın olay ları ıle dolup tasıyor Ami bunları ıncplpnıpk uzun omurle sıkı calışma ıstıyor Konudan sonra ıncelenmesı gereken sey dıl esın kaynagı vpetkıleme Nazıreolayı bu rada devreye gınyor Incelenecek baska bır olay yapıtın yetırdıgı ycnılıkler ŞeKilde ve t'sasta Tanzımata kadar dıl bakımınd ın <' \ yenılık bakımından da homen hıcbır va lık gostermemış yazarlarımız Duzyazı hpmen hıc yok Neden7 Konuşma dılının yazı dılı ^a yılmamasında payı var bunun bdnıyorum Valla bır vurursam bır de yer vurur dedıı teceksınız kahramanınıza Bu kadar detınle mesıne Farsca Arapça kımdevardı9 Ami sı ır ıcm Faıscada ornek dolu 3) Okur Dıvan donemınde okur dıyp karşımıza onco pad şah bonra devlet buyuk lerı cıkıyor Bunlara sunulan kasıdelerle saır hpm kendını lanıtıyor hern bır kese ıkı kese akçe alıyor Devlot memurluğuna da bu yul laonlıyor Kasıde bdşka baırlerle tanısma vz da yol açıyor Şııı dılekçe yerıne de geçıyor Şeyhı ı m Harnampsı (Fseknanıosı) guzel ornek • ıı . bu yolla padışahtan ıkıncı kez ıhsan ^1 ı h zet Molla n n Mıhnet ı Kosarı ı bdblı ba.ı nabırdılekce Bu sayede bu kenttpk' n ı nunden kurtulur Aslı aranırsa gazel de b£ gılıye bır tuı dılekçp dpgıl rnı' Okur konubu babim ve dağıtım orgııtlrrı nın yapıt sılıs ıstatibtıklennm yapıt k H ı nın (roman oyku oyun sıır) yapıt tııl'pı ı nın (vakıt qeı ırme yaıaılanrna zevk ıin ı kıtapları) ıncelenmesını gpıoktırıyor Tabıı yazımın basında soîunu ettığırııı^ , ı pıt uretım ve tuketım azlığının npdenlen d uzprınde durulması goreken babka bır konu Bu çızgılerdp yazılıp okutulacak bır ı d t bıydt deibinın sıbernetık çdğına daha uygun bır »aklasım olacagı gorusundeyım Durum bu olunca halkımızda okuma zuv kı yprlpsmemış okumdrrid gelenek olmuş Bu nedenle 258 yıl sonra bugun hala lı ı\ kımı/ın iz okudugundan yakınıyoruz NP okusun halk' Turk aydını halkına okuma ge lenegını asılamak zorunda Ama nasıl 9 Yontpm dpqıstırerek kalıteyı yukselterek Çekıcılık Fıkrı butun açıklığı ıle vurgulayabılmpk ıcın pdpbıyat derslerını ornı k verecegım Edebiyat dersı zıhnı çalıştıracak şekıldp dp gıl masal şeklınde okutuluyor Varba yaza rın kısa yasamoykusu ondan sonra yapıtlar dan secılmıs parçalar Ne var kı bu parcalar once dıl bakımından anlaşılmıyor sonra gu numuz ın^dnına hıçbır mesaj getırmıyor Kad dı yarp kımısı ar ar dedı kımı elıf/ Her kesın makbudu bır ammâ rıvayet muhtelıf (kad boy ^r ar servı selvı elıf yerıne gore a ı okunan dıkey çızgı bıcımınde bır haıf) Buna gore gunumuz dılıyle şoyle oluyor Yar boyuna kımısı servı dedı kımı elıf / Herke bin anldttıgı bır anlatış muhtelıf Ikı mısra lık bır sıırı anlamak ıcın altı kez sozluge ba kacak bonra zevkıne varacak belkı ezber leyeceksınız Ama bunu se>/gılınıze soyledı ğınızde bu sefer o anlamayacak Çare7 Yontemı degıstırmok Bır yerde kı yok nag menı takdır edecek guş / Tezyıı nefes eyle mp tebdıl ı makam ut (Şarkından zevk alan voksa nefesını tuketme şaıkını deqıstır) Once sunda anlasmak gereklı bdebıyat şıır roman oyku oyun okuma cilı^kdiılıgı nı veımek ıçın mı fıkır ve duygu yapıtlarının zaman VP ınekan ıcındokı akısının ıncelen mebi ILIII rııı ogretılıyor"1 Ikısı ıçın dp Ama agırlık bılımsel yonde O halde edebıyatı bı lım beklınde okutmak gerekıyor Gpnc edc bıyat zevkını gundulık ydbdmında alıyor alır sa Ama lıse vpya unıversıtp ıcın ononılı olan bır yapıtın dogub etkıleyıs olgusunu ınrple mp vp bıt sonura baglama Fızığın lızık kım yanın kımya olaylarını bıyolojının canlılık ila yını ıncplpınebi gıbı Edobıyattd ıncelenecek olay yazınsal olgu Durum bu olunca yazar vp yapıt leklamı sorgıleyen antolo|i bıçımın de bır derse yer yok SEUR? Çözümlerve kazananlar O anda saat kaç? V Otomobılın hızı V otobusun hırı C saatın aynı olduğu noktadır Otomobıl ve oto bus C noktasına T saatte varırlar Izmır Islanbul arabinı X kılometre olarak kabul pdprsek X = V ' x 6 V v i O d u r Buradan V X16 VX/10dur Izmır C noklabi aradndakı mebdle (X/6) x I Istanbul C noktası arasındakı mesafe ( X / 1 0 ) X T dır Yeşil Politika kitabını kazananlar Nıhat Doğan Ankara Işıl inan • Zongulda* Huseyın Sarı Sıvdb Mustafa Eray Yucel Mersın Muhlttın Hakan Demir Ankara Sınan Tutar Izmır Adem Atar Ankara Gökhan Eryıldırım Bursa Faruk Koz Ko caelı Özgur Karadağ Muğla, Halil ibrahım Akıncı Arhavı Naım Uygun Ibtanbul Selim Varol Istanbul Cahıt Makasçıoğlu Kır şehır Muzaffer Mutlu Şan Mersın Ayhan Altay Izmır Hıdayet Arıkel Van Latıl Turan Istanbul Ayda Mınasyanoz Istanbul Ayşen Benlı Izmır Bu ıkibinı toplarsak X ı buluruz X (X/6)xT + (X/10)xT Bu ışlem sonucunda T 3 75 saat bulunur 3 75 saat = 3 saat 45 dakıkadır O halde C noktasında saat 0 8 0 0 + 3 45 1 1 4 5 olur Zehirinden Yılana Ne? Mesela dılını ibirmış da ' Cıddı bılmece meraklısı okurlara Noel hedıyesı Kusu ra bakmasınlar Yazınsal olay Yazınsal olny yazar yapıt okur uçgenın