Katalog

ULAŞIM TEKNOLOJİSİ BİLİM GÜNDEMİ Işık yakıtlı ilk uçak Güneş ışığıyla çalışan yolcu uçakları yapmak mümkün mü? Vehbi Belgil U çabılme, tarıh boyunca ınsanlığın buyuk duşu oldu Fakat enerjı sorununa çözum bulunamadığı ıçın ış uzun sure gerçekleşemedı Bu nedenle de, ılk uçuşlar sıhır ve keramet aşamasından öteye geçemedı Masailarda uçan atlardan, uçan halılardan, bır göz açıp kapamalık surede Çın'den Mısır'a gelen ınsanlardan söz odılır Başka bır enerjı kaynağı "kuş enerjısı"dır Tabii gene masailarda Blnblrgece Masallarının Sınbad'ı bazı gezılerını kuş sırtında yapar Bu arada bazı gezıler de kartal kanatları takılarak yapılır Aslında kartal kanadı, ınsan enerjısının etkınlığını arttıran bır araç tır Evllya Çelebl ılk kez, konuya yenı ıkı boyut getırır Barut enerjısı ile uçma, kartal kanatları ıle yumuşak ınış LAgarî Hasan Çelebl yedı kollu bır fışeğı 65 kılo (50 okka) barutla aleşleyıp yukselır, duşuşunu kartal kanatları ıle yumuşatarak denıze ıner Tıpkı bugunku gıbı Montgolfleı leşler, ılk balon denemesını sıcak havanın yukseltme gucunden ya rarlanarak gerçokleştırdıler (Amerıkalı bır mılyarderın Kanunı Sultan Suleyman balonu' gosterısı de boyle yapıldı) Ancak sıcaklığı bı ten havanın yukseltme gucu kalmadığından balon duşuyordu Buha balonların havadan hafıf gazlarla (hıdrujen gıbı) doldurulması ıle care bulundu Ancak çok yanıcı bır gaz olan hıdrojenın bu bdltanatı 6 Mayıs 1937 de Hındenburg adlı Alman yolcu balonunun palla yıp ydnmabi ıle noklalandı 36 klşı ölmuştu Uçağın gelışmesı benzın motorunun uçağa uygulanması ıle oldu 1903'ten bu yana bu donem yaşanıyor Yakıt olarak ışık Işığın yakıt olarak kullanılması uzay çağı ıle başladı Burada ışığın yakıt bıçımınde kul lanılması soz gelışıdır Çunku yanan ve yakılan bır şey yok ortada Olan, elektrıkle ış leyen ılk uçaktır, elektrık, guneş ışığının sılıkon (sılısyum), selesyum gıbı madenlerden levhalara duşmesı ıle oluşuyor Uzay araçlarının ıkı yanında kanat bıçımınde uzanan duzlukler uzennde bunlar var Kuçuk dıkdört genler halınde Bunların uzerlerıne duşen ışığın yarartığı akımlar bırleşınce guçlenıyor ve bır elektrık motorunu döndurecek yukseklığe ulaşıyor Motor da bır pervane dondurıı yor Böylece de elektrık akımı ıle ışleyen bır uçak ortaya çıkıyor ilk uçuş Hızını guneş elektrığınden alan ılk uçak Solar Challenger (Guneşlı Meydan Okuyucu), ılk ııçuşunu 1981 temmuzu ortasında Parıs dolayında, Ingıltere'nın Dover dolayındakı Krallık Askerı Havaalanına (Manston1da) 4 saat 23 dakıkada yaptı Mesafe 370 kılometre ıdı Saatle ortalama 75 kılometrelık bır hız Bır otomobilın kent içındekı normal hızı Sesten bır kaç kez hızlı uçaklarınkı ya nında oidukça gösterışsız bır hız Ama her deneme olayında boyle olmuyor mu? VVright Kardeşlerın 1903'tekı ılk uçuş denemesını gazeteler yazmamışlardı bıle Gunumuzun hatırlı bılım dergılerınden 'The Scıentıfıc American" olaydan "palavra" dıye söz etmıştı Neden? Çunku Orvılle VVright i7Ara lık 1903 tekı ılk uçuşunda 1 dakıka kadar havada kalabılmış, 250 kusur metre gıdebılmış tı Yıne aynı Orvılle 1908'de bır saat havada kalabılmıştı Uçak, Manş'ı ılk geçışle dıkkat çekmeye başladı Bugun sesten 30 kez hızlı uçak uzennde çalışılıyor Işık yakıtlı uçakların da yarın aynı başanyı gösterecek lerıne ınanıyorum Bebek önce ayakta durmaya alışır (tay tay yapar), sonra kanepelere tutunarak ılk adımlarını atmaya başlar (sıralar) Challenger ıçın de öyle olmuş Parıs'ın 40 kusur kılometre kuzeydoğusundakı Cormeılles en Vex,n (kormey an veksen) havaalanınr'a önce 16 metre kadar havalanıp yere ınmış Bunu 7 yenı deneme ızlemış "Meydan Okuyucu", sekızıncı hamleden sonra alana "meydan okuyabılmış" ve 80 metre yukselmış, sonra 700 metreye kadar çıkmış Motorlan elektrıkle dondurulen başka uçak denemelerı de yapılmıştı Ancak bunlar akımı akumulatorlerınden alıyordu Işıkla gıden ılk uçak Challenger (çelınjir) oluyor Evet, guneş elektrığı uzay araçlarında da kullanılıyor Ancak bunlarda akım aracın gıtmesıne değıl, çalıştırılmasına yarıyor Hepsı, fırlatılış'hızı ıle yukselıp yörungeye oturuyor, o hızla dunya çevresınde dönuyor Akım aracın ıçını ısıtıyor NASA vermış MacCready bunları kendl almaya kalksa ıdı, 1981 parası ıle 130 bın dolar ödeyecektı (200 mılyon lıra) Tabıı levhaların ıhtıra (buluş) hakkı da NASA'nın Bu 16 128 guneş pılı 2 700 watt enerjı sağlamış (4 beygır gucu kadar) Benzın motoru ıle gıden kuçuk bır uçağın gucunun otuzda bın Başarının uçuncu elemanı Ptacek adlı, henuz otuzunda bıle olmayan bır pılot (o zaman ıçın) Işık yakıtlı uçagı Fransa'dan ingıltere'ye o uçurdu, böylece de uçakçılık tarıhıne adını yazdırdı Şurasını hemen ekleyeyim kı bu ış hemen olmadı On kusur yıl önce, zengın bır Amerıkalı, bısıklet bıçımınde ılk uçak ıle uçacak olana buyuk bır Ödul vereceğını açıklamıştı Benzinle değıl, bısıklet gıbı ayak pedalı ıle uçacak blr uçaktı bu ödul 1977'de konmuş tu Muhendıs MacReady derhal ışe koyuldu, hafıfın de hafıfı bır uçak ıçın kolları sıvadı Ikı yıl sonra 1979'da uçak ılk uçuşunu yaptı Aracın, havada " 8 " sayısı çızmesı gere kıyordu Öyle oldu Bu ılk uçağa Gossamer Condor adı verılmıştı (Hafıf Akbaba) Akbabamız ıkıncı bır ödulu de Manş'ı geçerek aldı Bunun adı da Gessamer Albat ros ıdı (Gossamer, ruzgârsız, açık havada, "havada uçan" örumcek ağı, condor, akbaba albatros, kanatları çok genış dev kuş) Bu uçak da en hafıf uzay çağı maddelerı elyafından yapılmıştı Tabıı, ışık uçağı ıçın de yıne en hafıf maddelerı seçıldı Bır taya bu yuk ağırlık yuklenemez Etı ne butu ne Bu nun gıbı, Solar Challenger, butun heybetlı gorunuşune rağmen 100 kıloyu geçmıyordu (98 kılo 300 gram) Buna pılo.un 52 kılosunu da eklemek gerek (Ptacek zayıflamak ıçın elınden gelenı yapmıştı) 1 Kendısı 100 kıloyu geçmeyen bır araç ne ışe yarar?" sorusu gelıyor akla Unutmama lıyız kı aynı şey vaktıyle balon ve uçak ıçın de soylenmıştı Ingılız Kralıyet Derneğı Baş kanı Lord Kelvın, havadan ağırcısımlerle uçmanın ımkânsızlığını 1895'tesöylemıştı Sımon Nemcomb adlı unlu bır gökbılımcı de 1900'de aynı şeylerı yınelemıştı 'Çok bılen çok yanılır" sözumuzun parlak örneklerı bun lar İlk uçuş ve sonrası Işık yakıtlı uçağı ışık yakıtlı mınıbus ızledı Bununla, guney Avustralya bır baştan bır başa geçıldı Sonra yıne uzay çağının hafıf maddelerı ıle yapılmış bır uçak, Gezgın (Voyager), 1987 başlarında duraksız ılk dunya turunu gerçekleştırdı Jules Verna'ın "Seksen Gunde Devrıâlem"ınde, gezı aşamalı yapılmıştı Kıtabın yazıldığı 1873'te daha fazlası duşunulebılır mıydı? Ama 114 yıl once duşunulmesı bıle guç bır olay gunumuzde olduruldu Şımdı sıra, ışık yakıtlı uçakla duraksız uçağı bırleştırmeye geldı Bınlerce ka fanın bırleştırılmesı, herkesın zıncıre bır halka eklemesı ıle Buyuk buluşlar, kuçuk buluşların eklenmesı ıle ortaya çıkıyor Bu noktayı gençlerımıze durmadan söylemekten yılmayacağım r Başarının arkasındakiler Başarının arkasında, önce, MacCready adlı 63 yaşında bır yuksek munendıs var Sonra NASA (Uzay ve Havacılık Daıresı) gelıyor Uçağın 15 metre kadar uzunluktakı kanatları ıle arkasındakı "denge kanadı"nın uzerındekı toplam 16 128 guneş levhasını • Guneş ve dunya Dunyanın atmosferl Morötesl evren Fılm gösterılerı OD TU Fızık Bolumu 24 Aralık 16 30 • Ulkelerden izlenimler Doç Dr Mıne Inceoğlu ITU Taşkışla bınası salon 1U9 J 6 Aralık 13 00 14 00 • Landing on the moon Returnıng from the moon ODTU Solmaz Izdemır Salonu ODTU Amator Ast Top 26 Aralık, 15 40 Fılm gosterısı • Vertebral kanalın tumorleri ve dıske aıt patolojiler Doç Dr Bulent Acunas )r Cıhangır Görgulu Isl lıpFak Muhterem Gokmen Kutup (Çapa) 26 Aralık 8 30 9 30 • Balıkların ureme stratejllerlne gore ekolo|lk sınıflandırılması Prof Dr Nejla Demır Ist Unı Fen fak Bıyolojı Bolumu (Veznecıler) 26 Aralık, 16 30 • Antıbıyotiklerin doku ve vucut sıvıl.ırında miktar tayını. Prof Dr Enver Talı Çetın Çapa Mıkrobıyolojı Anabılım, 26 Aralık 13 30 • FFA (Fundus fuoroscein anjiografısı). Doç Dr ErcanGungor Dr Bulent Zure Dr M Nurı Elçıoğlu Çapa Gos Has Anabılım Dal Dersanesı, 27 Aralık 8 30 10 00 • Orbıta hastalıkları. Doç Dr Bulent Arunaş Dr Izzet Razones Çapa Muhturem Gokmen Kutup 27 Ara 8 30 9 30 • Çevre klrllllği ve riskı Yard Doç Dr Bora Barutçu Cerra.ıpaşa Bıyofızık Kutup hanesı 27 Aralık 10 30 12 00 • Kemik iliğl transplantasyonu ve şımdlki durum Doç Dr Leyla Ağaoğlu Çapa Onkolo|iEns Kutup 27 Aralık 12 30 14 30 • LAK fenomenlteorik ve pratik yaklaşımlar. Dr Cem Akın Detam Kutupha (Çd pa) 27 Aralık 15 30 17 00 • Yeni doğanın termoregulasyon sorunları Doç Dr Gulay Can Cerrah Tıp Ka dın Has Anabılım Kutuphanesı 27 Aralık 11 0012 00 • Kolon ınfeksiyoz hastalıkları ve radyolojlsl Prof Dr Cahıt Babuna Dr Ismaıl Mehmet Çapa Muhterem Gokmen Kutup 28 Aralık 12 00 13 00 • Koyun ve keçide sol fossa paralumbalisln topografyast. Araş Gor Oya Kah vecıoğlu Veterıner Fak Anatomı Semırıer sal (Avcılar) 28 Ara 12 45 • Endometrıum kanserınde prognozu etkileyen faktorler. Prof Dr Derın Kosphay Cerrah Kadın Has Kutup ?8 Ara 13 00 • Erişkinin sıkıntılı solunum sendromu vesepsıs Prof Dr Tugrul Çavdar, Unıversıte Reform Anf'sı (Çapa) 28 Aralık 11 00 12 30 • Gelışim norolojısı vaka toplantısı Prof Dr Selçuk Apak Çapa Çocuk Sağ Ens Derslıyı 28 Ara 13 14 00 • Kuasarlarla ılgill son gellşmeler Prof Dr Fatma Esın Fen Fak Astronomı ve \Jı ly Bıl Bolumu (Veznecıler) 29 Ara 15 00 • Ince tabaka fıziğinden seçme konular Doç Dr Bulent Aksoy Genel Fızık Anabı lım Dah (Veznecıler) 29 Ard I3 00 • Çekirdek flzlğınden seçme konular Doç bmıne Rızaoğlu Doç Çetın Bolral Doç Alı Gırgın Araş Gor BakuAkkuş Ar,ı, Gor Rahmı Kuçer Çekirdek Fızığı Anabı lımDalı (Veznecıler) 29 Ara 10 00 • Çocuklarda akut skrotum ve testis torslyonu. Doç Dr Ozden Çakrnak, Eskı Ku rul salonu (Cerrahpaşa) 29 Ara 14 30 16 00 • Dedlkodu bır ihtiyaç mıdır? Nışantaşı Özel Işık Lısesı Duz Bakırkoy Ruh ve Sın Has Hastanesı 30 Aralık 15 0017 00 • Genel relativite teorislnden seçme konular Doç Dr Çetın Cansoy Doç Dr Şehsuvar Zebıtay Yar Doç Dr Haşım Mutuş Matematık Bol Semıner odası (Veznecıler) 30 Ara 10 00 13