Katalog

BİLİMPOLİTİKASI Bilim adamları, mutlak özgür olmalı Türkiye'de bilim adamının yaratıcı gücü üzerinde baskı vardır... Bir profesörün tayini ile bir ilkokul öğretmeninin tayini arasında fark yoksa, orada bilim hürriyetinden bahsedilemez. TÜBİTAK'ı, araştırma programları ve koordinasyonundan sorumlu bir üst kuruluş yapacağız. Gencay Şaylan Bılım ve teknoloji konusundaTur klye'mn dunyadakı yerını nasıl değerlendiriyorsunuz? DEMIREL Şımdı hadıseye şoyle bakalım Turkıye nın 27 tane unıversıtesı var Bu unıversıtelerın araştırma mues seselerı var Türkiye'de ozel teşebbusun araştırma muesseselerı var TUBITAK var ve gayet tabıı kı Türkiye'de pek çok bılım adamı profesoru docentı, asıstanı var Bunların dışında kalan bılım ve tek nolojı alanında çalısan pek çok vatandaş var Avrupa'dakı, Amerıka'dakı unıversıtelerde ders veren alımler var Turkıye'nın fevkalâde değerlı kafaları var Yanı bızım kafamız bılım ve teknolojıye yabancı kafa değıl Bılım ve teknolojının ıçerısındeyız, yalnız bılım ve teknolojının neresındeyız dersenız, çok on sıralarda değılız, bir haylı arka sıralardayız Zıra bın dolar gelır sevıyesı olan bir memlekette, her şey hangı sevıyedeyse bılım ve teknoloji de ondan çok ılerı sevıye de olmayacaktır 10 bın dolar gelır sevıyesınde 15 bın dolar gelır sevıyesınde olan memleketlerle bızım bılım ve teknoloji sevıyemız farklıdır Esasen o memleketlerı 10 bın dolar, 15 bın dolar gelır sevıyesıne getıren hadıse de bılım ve teknolojıdekı kudretlerıdır Bılım ve teknoloji beraberce seyredıyor Çunku ıkısı ayrı ayrı şeylerdır ve bugun zaten bılım ve teknoloji dendığı zaman, gözumuze 34 tarva ulke çarpıyor Bunlardan bırısı Japonya'dır bırısı Bırleşık Amerıka'dır, bırısı Avrupa'dır, bırısı Sovyetler Bırlığı'dır Bunlar dışında bılım ve teknolojıde parlak bir ulke yok Her memlekette pek cok şey var da parlaklık yok Hatta Avrupa, Japonya ile Amerıka arasında sıkışmış vazıyettedır Avrupa feryat edıyor Avrupa'da kullanılan her 10 komputurden 8'ı Amerıkan men şelı, Avrupa'da kullanılan her 10 ses cıhazından ve fotoğraf makınesınden 9'u Japon menşelı Yanı Japonya ile Amerıka'fiın gerısmde kalmış olmaktan korkunç şıkâyetçıler Bılım ve teknolojıde onları yakalamaya çalışıyor O nedenle de Avrupa'da bir EURECA dıye teşkılat kurulmuştur, bırçok ulke de bu teşkılatın uyesıdır Muşterek projeler ve bu muşterek projelerı ıcra etmek suretıyle, bu gerılığı ortadan kaldırmaya çalışıyorlar Genellıkle Avrupa ılım ve teknolojının merkezı Bunun tatbıkatçısı da Amerıka olmuştur Japonya'da bir haylı taklıtçı olmuştur Japonya gerek Avrupa'nın gerek Amerıka nın gelıştırdığı şeylerı taklıt etmek suretıyle her şeyı yapmış tır Sovyetler Bırlığı nın teknolojısı de genış çapta Batı'yı taklıde dayanmıştır her konuda otomobılden kamyona kadar Bunda ayıp bir şey yok Mesele gelıştırme hadısesı Sımdı bılım ve teknolo jıye ayrılan paralara bakalım Ulkeler ne kadar para ayırıyor En çok parayı Ame rıka ayırıyor Sonra Japonya ayırıyor, sonra Avrupa ayırıyor Sovyetler Bırlığınınkı Avrupa'nın çok gerısmde değıl Bız cok gerılerdeyız Araştırmaya ayrılan pa ralardır bunlar Bir de her 10 bın kışıye duşen teknık alana baktığınız zaman Turkıye Amerıka nın 8 ıla 10 defa gerısındedır Avrupa'ya baktığınız zaman 5 deta gerısındedır Her 10 bın kışıye duşen muhendıs teknokrat o çeşıt yetışmış elemana baktığımız zaman Benim bundan çıkaracağım netlce şu: Turkıye bılım ve teknoloji meselesınde bir haylı gerılerdedır Buyuk gayretler sarf edılmesı lazımdır Türkiye'de Nobel odulu alabilecek duzeyde bilim adamı var mı? DEMIREL Şımdı şunu ıfade edeyım Benım kanaatımce bılım muesseselerının hurolması lazımdır Bugunku şartlar içerisinde bilim muesseselerini Türkiye'de hur sayabllmek mumkun değildir. Şoyle ıfade edebılırım kı unıversıte ve yuksekokullar zemınınde meydana gelen çeşıtlı olaylar devletı fev kalâde sert tedbırler almaya ıtmış adeta mecbur etmış veya oyle olunmuş Turkıye'dekı ılım adamının ılım bakımından soyluyorum, yaratıcı gucu üzerinde ağır baskı vardır. Unıversıtelerımızde, yuksekokullarımızda orıjınal sayılabılecek kaç tane doktora tezı, kaç tane buluş vardır dıye araştırdığınız vakıt, sevınebıleceğınızı sanmıyorum Bu nu soylerken unıversıtelerde ve yuksekokullarımızda ve burada çalışan çok değerlı ılım adamlarımızı ovuyorum Bunu soylerken onları övmemle bunların alâkası yok Onlara ımkânlar tanınması lazım kı, bu durumlarını gosterebılsınler Bir profesorun tayini ile bir İlkokul öğretmeninin arasında fark yoksa, orada ılim hürriyetinden bahsedilemez. Yanı bir profesor yerını bir ilkokul oğretmenı kadar rahatsız hıssedıyorsa orada ılım falan olmaz YÖK uygulamasını da mı bunun Içlne sokuyoreunuz? DEMİREL YOK uygulamasını da mı Demırel Bılım adamı kendını hur hıssetmelıdır Zıhınler asla baskı altında olmamalıdır' dıyor Demirel'le bilim ve teknoloji üzerine söyleşi sokuyorum Sadece YÖK uygulamasını değıl aşağı yukarı her çeşıt uygula mayı sokuyorum Bu uygulamaları krıtık etmıyorum Ben netıcesını soyluyorum Netıcesı budur Batı'dakı bıhmsel teknolojık gelışmede ozel fırmaların bırımlerı çok etkıli oluyor. Türkiye'de ıse bizim ozel kuruluşlarımız bu araştırma bırımlerlne pek ıltifat etmiyorlar. Devletın de olanakları kısıtlı ama Batı'da bıle ozel fırmaların buyuk laboratuvarları yanında devlet çok buyuk paralar harcıyor Turkiye'dekı araştırmalarda, ozellıkle teknolojıyı kendimize mal etme konusunda bu sorunlar goz onune alındığında neler yapılmasını oneriyorsunuz? DEMIREL Şımdı araştırma ve gelıştırme aslında sadece para meselesı değıl Bir mıktarda gelenek meselesıdır Yanmış yıkılmış bir Almanya yı harp sonrasında bu yıkık fabrıkaların ıcerısınde once laboratuvarların, araştırma burolarının kurulmuşolduğunugordum Bu ıtıbarla araştırma ve gelıştırme olayı bir kafa, zıhın amelıyesı meselesıdır Tabıı Turkıye, henuz sanayının ucunda, yanı sanayının başlangıcında Tabıı kı bu çeşıt masrafları Turk sanayıı ışın başlangıcında luzumsuz sayabılır Ama Turk sanayıı Turkıye'dekı çeşıtlı kuruluşlar, unıversıteler ve yuksekokullar veya devletın ya da bağımsız araştırma muesseselerı hepsı bir araya gelıp paralel bir çalışmayı yurutmelı Şımdı DYP'nın seçım beyannamesınde bılım ve araştırma polıtıkası dıye bir bolum var Bir de teknolo|i polıtıkası dıye bir bolum var Bılım ve araştırmaya ayrılan kaynaklar arttırı lırken kaynakların Turkıye'nın oncelıklerıne gore ısraf edılmeden kullanılması sağlanacaktır TUBITAK, araştırma programları ve koordınasyorıdan sorumlu bir ust kuruluş halıne getırılecektır Bir bilim planlaması mı söz konusu? DEMİREL Evet Unıversıteler araştırma gorevlerını bu kurullarla ırtıbatlı hale getırerek ış bölumune gırebılecek, araştırmalar Turkıye'nın kalkınma öncelıklı yerlerıyle tutarlı olacak, bılım adamı ve araştırmacı yetıştırme programları hızlandırıiacak, araştırmaların fınansmanı, araştırma kurumları dışında, ayrı bir fondan proje teklıfı verme suretıyle ve yarışma usuluyle yapılacak ve TBMM'de bir bilim araştırma teknoloji komisyonu kurulacak, teknolojıde hıtap edılen pıyasaya ve kaynaklara göre uygun teknoloji aranacak, çeşıtlı pıya salara hıtap eden ışıetmelerde ıç pıyasada, mahallı pıyasalara hızmetlere donuk sanayı hızmetlerde, bağımsız kuçuk sanayıde Turkıye'ye has sanatların ıhracında, emek yoğun teknolojıler gelıstırılecek, dışa donuk tam rekabet gerek tıren uretım dallarında ılerı teknolojıler gelıştırılecek, yan sanayılerde bırbırının devamı olan sanayılerde entegre teknolojıler etut edılecek belırlenecek, gelış tırılecek Teknoloji ıstıhdam ılışkısı goz onunde tutulacak, teknolojık bılgı açığı once bılgının alınması teknoloji trans ferı ve adaptasyonu bellı sahaların teknoloji uretımı yoluyla ortadan kaldırıla cak Tartmda, tıpta bıyoteknolojı, bılgı teknolojısı elektronık ve yenı malzeme nın gelıştırılmesıne onem verılecek Kaynak ayırmamn otesınde bir de bilim adamlarının, araştırıcıların teşyık edılmesı, yanı sosyal ortamın buna musaıt olması gerekiyor. Orneğin, koşeyı donme felsefesinin çok egemen olduğu bir toplumda araştırıcıhğın pek teşvık edıldığı soylenemez. Kaynak ayırmamn dışında bıllm adamlığını araştırıcılığı teşvik etmek için ne gıbı onlemler alınması gerektiğlnl duşunuyorsunuz? DEMİREL Tabıı kı sıyası kadrolar sıyası heyetler ve netıcede sıyası partıler sadece ortam hazırlamaya yardımcı olurlar Yanı ıcraat yapmazlar Bunları soylerler bunların yapılmasını teşvık edpler, yapanları takdır ederler daha çok yapılmasını takıp ederler Onun otesınde bir şey yapamaz sıyası organlar Eğer sıyası heyetler ıktıdarsa ıktıdarın elındekı ımkânları kullanırlar muhalefet ıseler ıktıdarı o ıstıkamete sevk etmeye gayret ederler veya memlekette bunun ortamını yaratacak davranışlar ıçınde olurlar Bu yolda olanlara cesaret verırler, onları teşvık ederler Yani bilim adamları kendını ozgur hissetmelı, bununla yakından IIgili değil mi? DEMİREL Bılım adamı kendısını hur hissetmelı hur Mutlak manada zı hınler baskı altında olmamalı Bu sadece sıyasi baskı değil. DEMİREL Her çeşıt baskı Az gelişmış bir ulkenin kalkınmasıyla, billmsel teknolojik planlama arasında ilışki olduğundan soz edıliyor. Bu konuda goruşlerınızı alabılır mıyız? DEMİREL Bir ulke başka sahalarda ne kadar gelışmışse bılım ve teknolojı alanında da ondan daha fazla gelişmış sayılamaz Bılım ve teknolojıde çok ılerı ama kalkınmamış bir ulke dunDevamı arka saytada