Katalog

S O R U N CEVAP VERELİM Bİ LİM YAYI N Sıvı yağların rafinasyonu Bakırkoylstanbul dan Bedriye Karacabey'ın sorusu şoyle Sıvı yağların rafinasyonu hangi metotla oluyor? Bu soruyu Istanbul Unıversıtesı Fen Fakultesı Besın Kımyası Bolumu'nden Doç Dr Guner Erkmen yanıtlıyor Sıvı yağlar, yağlı tohumlardan (ayçıçeğı, soya fasulyesı, pamuk tohumu, susam, zeytın tanesı) ceşıtlı yontemlerle ozutlenır Yağlı tohum, ya doğrudan doğruya pres makınesınden geçırılır, ya da herhangı bır organık çözucu ıle (pıtrol eterı, hegzan, alkol vb) çozutlenır Elde edılen ham yağ, cınsıne gore, koyu sarıdan kahverengıne kadar değı şen renklerde ve bulanıktır Içınde cozucuyle gecen bazı zamklı maddeler bulunur Yemeklı yag olarak kullanılabılmesı ıcın saflaştırılması (rafınasyon) gerekır Rafınasyon 5 kademede yapılır 1 Durulma 2 Asıt gıderme 3 Renk acma 4 Koku gıderme (Deodorızasyon) 5 Vınterızasyon (Yağı kısa hazırlama) Bırıncı asamada ham yağ paslanmaz çelıklen yapılmış, dıbı konık kazanlarda durulmaya bırakılır Bu sırada çozulmeyen tanelerde bulunan safsızlık madde ler (zamklı maddecıkler) dıbo çoker Yag santrıfuj edılerek bu yabancı maddeler ayrılır Durulma ıslemınden sonra asıt gıderme ışlemı yapılır Ham yağ az mıktarda serbest yag asıtlerını ıçerebılır Bu serbest yağ asıtlerını gıdermek ıcın sodyum hıdroksıt ılo muamele edılır Sodyum hıdroksıt ıle serbest yag asıtler alındıgında sabun olusur Yağdan olusan sabun kısmı ayrılır Gerıye asıtı gıderılmış ron gı bıraz acılmıs yağ kalır Daha sonra ucuncu ıslem olan renk acma yapılır Ham yağ etkınlestırılmıs kıl doğal kıl ya da etkınlestırılmıs komur ıle muamele edılır Bu sırada yağa renk veren pıgmentler (boyalar) kıl tarafından absorblanır (tutulur) Boylece ham ya gın asıdı gıderılmış rengı dcılmıs, açık sarı renkte bır yag meydana gelmıştır Bu yontemle elde edılen yagın yemeklık olarak kullanılabılmesı ıcın kokusu nun gıderılmesı gerekır Ham yağa hosa gıtmeyen koku veren maddeler arasında, aldehıd, keton hıdrokarbon ve terpenlerın bulunduğu ve mıktarlarının % 0,1 'den az olduğu bılınmektedır Yağın yenılebitecek nıtelıkte olabılmesı ıçın kokunun muhakkak gı derılmesı gerekmektedır Koku veren maddelerın gıderılebılmesı ıçın çok yuksek ısıya gerek vardır Cabuk ve etkılı koku gıderme ışlemı ıçın sı caklığın 220246 °C'de tutulması ve bu yuksek sıcaklıkta yukseltgenmesını onlemek amacıyla yagın oksıjenden tamamen kurtarılmış olması gerekmektedır Bu amacla yağ kazana vakum du zenıyle emılır Ve yukarıda soylenen sıcaklıkta buharla muamele edılır Koku buharla alınmış olur Netıcede açık sarı renkte, kokusu gıderılmış, berrak saf nebatı yağ elde edılır Son ışlem olarak yağ, vınterıze edı lır Bunun ıçın yağı karıştırmadan yavaş yavaş dıkkatle dondurup suzmek suretıyle yuksek erıme noktasındakı maddeler alınır Bu yontemle duşuk sıcaklıkta donan maddeler yağdan uzaklastırılır Ve soğuk kış gunlerınde yağın bulanması onlenmış olur D Temel Mantık Şafak Ural fîemz; Kıtabevı, Istanbul 1985 151 s Mantık: Doğru düşünme yöntemi Cemal Yıldırım V Yayınlan, Ankara 1987 196 s mal Yıldırım'ın, 1976'da basılmış yapıtı nın genışletjlmış ıkıncı baskısı olan Mantık: Doğru Düşunme Yöntemi, modern mantığın gelışmesı ve yontemlerını ınceleyen bır çalışma Modern mantığı, geleneksel (klasık) mantığın bır uzantısı olarak değerlendıren bu yapıtta, okur, onermeler ve deduktıf mantık gıbı temel konuların yanı sıra, "doğruluk fonksıyonu mantığı", "formel çıkarım yontemı", "nıceleme mantığı", "aksıyometrık yontem" gıbı gelışmelerı de ızlemek olanağını bulmakta "Modern mantığa geçış" bolumunde, modern mantığın 19 yuzyıldan başlayarak gelısımının tarıhsel bır yaklaşımla ozetlendığı yapıtta, bugun de araştırma konusu olan kımı konular kısaca tanıtılmakta Ancak, özelhkle 1930'lardan bu yana bu alanda gıttıkçe onem kazanan gelışmelerın yapıtın kapsamı dışında kaldığı da belırtılmelı Prof Yıldırım, yapıtının sonundakı ek lerle ana metınde ele alınan kımı konuları acıklamaya çalıstığı gıbı, Russell, Reıchenbach, Butnam gıbı unlu felsefecılerden yaptığı kısa çevırılerle yapıtının kapsamını genışletmekte Ancak, çevırı metınlerın kısalığı (ya da kısaltılarak çevrılmış olması), ozellıkle de bu çevırılere ılışkın ayrıca notları bulunmayışı ukurun bu tur eklerden umulduğu kadar yararlanmasını engellemekte Dıkkatı çeken ve bırçok okuru rahatsız edecek bır ıkı noktaya da değınmek gerekır "lcındekıler" bolumunde konu baslıklarının sayfalarının belırtılmemesı, yapıtın ıkıncı baskısındaadının Mantık: "Doğru Duşunme Yontemı" olarak duzeltılmış" olduğunun açıklanması bunların başında gelmekte Ayrıca, bu tur yapıtlarda bulunması gereken dızıne yer vehlmemış olması da onemlı bır eksıklık Peyzaj mimarlığı nedir? Bodrum'dan Semra Çınar'ın sorusu şoyle Peyzaj mimarlığı hakkında bilgi verir misiniz? Turkiye'dekı hangı universitelerde bu bolum var? Bu soruyu Mımar Sınan Unıversıtesı Mımarlık Fakultesı'nden Pevzaı mımarı Doç. Dr. Ismet Vildan Alptekın şoyle yanıtladı Turkıye'de Ankara Ege, Adana unıversıtelerıne bağlı Zıraat Fakultelerı ıle Istanbul Unıversıtesı Orman Fakultesı'nde peyzaj mimarlığı oğrenımı yapılabılır Peyzaj mimarlığı, ınsanlara sosyal ekonomık, estetık, doğal bağlantılı dış mekân duzenleyen bır guzel sanat dalıdır Kentsel ve kırsal alanlarda, değışık ılkelere gore pek cok bıçımlerı vardır Konusunu ev bahçelerınden tutun, toplu konut bahçelerıne, mahalle, semt, kent parklarından hastaneokul bahçelerıne yollardan kent meydanlarına kadar ve refujlerın yeşıllendırılmesı ıle buna benzer konularda kentsel peyzaj planları kullanılır Kırsal peyza) planları ıse tarımsal peyza) endustrı alanları, tatıl koyle rı, termal kaynaklar, tarını eserler, kış sporları ıstasyonları, dağ ıstasyonları, kent dışı mezarlıklar ve mıllı parkları oluşturur Peyzaj mımarı, tasarımcı ve plancıdır Otekı çevre duzenlemecılerınden farkı, cansız materyellerın yan'nda canlı materyallerı de kullanmasıdır Planlama, tasarım bılgılerının yanı sıra lyı derecede ekolojı, botanık, dendrolojı bılgılerıne de sahıp olmalıdır f I Son yıllarda bırçok ogretım uyesının mantık ve felsefe alanlarındakı ozgun yapıtlarıyla unıversıte sınırlarını aşarak genel okurlara yonelmelerı, ozendırılmesı gereken olumlu bır gelışme Zaman zaman bu kosede ele alınacak bu gelışmenın orneklerınden Temel Mantık ve Mantık: Doğru Duşunme Yonteml, bu bağlamda değerlendırılebılecek bırbırlerını tamamlayıcı nıtelıklere sahıp ıkı yapıt IU Felsefe Bolumu'nden Doç Safak Ural ve ODTU'den Prof Cemal Yıldırım'ın yapıtları, mantığa ozgu sımgesel notasyonu ve ozel termınolojıyı oğrenmek ıçın caba harcayacak ka dar konuyla ılgılenen okurlara, mantık alanında Arıstoteles'ten bu yuzyılın başlarına kadarkı onemıı gelışmelerı ızleme olanağı tanımakta Şafak Ural'ın Temel Mantık adlı yapıtı, yazarın da belırttığı gıbı klasık mantık dıye nıtelendırılen konulan ıçeren, alana gırış nıtelığınde bır calışma Yapıtta, Arıstoteles'ın gelıştırdığı ve ana çızgılerıyle 19 yuzyıla kadar gelen klasık mantığın temelını olusturan kavram ve yontemler ele alınmakta Yapıtın uç ana bolumunde sırasıyla, anlamlı en kuçuk bırımler dıye nıtelendırılebılecek terımler, yargı ıfade eden onermeler ve bunlardan kalkarak yenı onermelerın uretılmesı bıçımındekı cıkarımlar ıncelenmekte Terım ve onermelerın nıtelıklerının yanı sıra, çıkarımlardakı klasık kı yas (tasım) yontemlerını de ele alan yapıtın mantık konusundakı gelışmelerı ız lemek ısteyen okurlara klasık bılgılerı kazandıracağı soylenebılır 19 yuzyıla kadar buyuk olcude Arıs toteles'ın damgasını taşıyan mantık, bu yuzyıldan başlayarak gerek felsefecılerın gerek matematıkçılerın yoğun çalış malarıyla hızlı bır gelışme gosterdı Ce Ben Bir Fizikçiyim Aleksandr Kıtaygorodskı Bllım ve Sanat Yayınlan, Ankara 1984 167 s Çev Osman^Gurel Aleksandr Kıtaygorodskı'nin Ben Bir Fizikçiyim adlı yapıtı, bır fızıkçının bılım adamı olarak yetışmesınden, bılımsel çalışmaları ve karıyerındekı onemlı aşamalara kadar bırçok onemlı konuyu okura, zaman zaman bır söyleşı havasında aktaran ılgınç bır yapıt Unlu bır Sovyet fızikçı ve matematıkçısı olan Kıtaygorodskı'nin kendı deneyımlerınden kalkarak bılımsel çalışmaları, fızıktekı gelışmeler ve dığer bılım alanlarındakı onemlı konulaıa ılışkın göruşlerını ıçeren bu yapıt ılgı ıle okLnacak bır çalışma Yapıtın okurlarajızıktekı gelışmeler ve fizıkçılerın çalışma yöntemlerının yanı sıra, bılımsel bır karıyerın nıtelıkler: konusunda da onemlı bılgıler sunduğu söylenebilir. D Geçen hattanın çözümleri "Yeryüzu ve Evrenin Keşfi" kitabını kazanan 25 okuyucumuz istanbul Saadet Halıcı Canan Berker Umut Baysal, Fusun Dınar Izmlr: Zarıfe Barış, Arzu Aykut, Perıhan Gunduz Ankara Murat Alev, Fıgen Unlu, Mete Teşreklı Kayserl: Musa Önder Eskişehlr: Ayhan Kopan, Umıt Kutgun Yalova. Necdet Durusel Adana: Fıkret Tuzcu Bursa: Saıme Dogan Manlsa: Zelıha Nur Eskışar ZonguldakAlaaddın Kökturk Kdz.Ereğll: Bengı Bengı Nlğde: Azmı Yılmaz Blleclk: Erdal Çırakoglu Slnop Necmıye örs Oırer Usak: Alı Borekçıoğlu Gumuçhan*: Gökhan Tezcan Diyarbakır: Ayten Erkan Yankı Yazgan'dan bir bilmece Satranç icat ediliyor llk bakışta pek kuçuk gozukebılecek bır ödül Ancak ıkıncı bır bakış bu göruşu değıştıre cek Çunku her karede bır öncekının ıkı katı olacak şekılde pırınç verılırse, ılk karede 1, sonrakılerde sırayla 2, 4, 8, 16 pırlnç olacaktır Yanı, 1 + 21 + 2 2 + 2 3 2841 tane pırınç (Satranç tahtasının 64 kare olduğunu bıraz geç de olsa hatırlatayım), bu da 1 84 x 10 1 9 tane pırınç eder Yaklaşık 1 20 x 10' 2 ton edıyor Şah tahtını satsa o kadar pırınç bulamaz Atlı Bulmaca Al'den yola çıkan bır atın, tahtadakı tum karelere yalnızca bırer kez uğrayarak h8 e ulaşması olanaksızdır Al den (sıyah kare) kalkan atın yapacağı .Ik hamle ve ondan sonrakı tek sayılı hamleler (3 5 7) beyaz bır kareye olacaktır he e varmak ıçın 63 hamle gerektığınden bu durumda varılacak karenın h8 olmayacağı açıktır (h8 de sıyah karedır) (Atlı Bulmaca) kazananlar Ruhi Tabur, Izmıt Halil Oruç, Ankara Murat Blrlclk, Diyarbakır, Şamil Tuncay Beştay, Istanbul, Haşlm Yani, Istanbul 15