Katalog

ZO O LOJ İ Yuvasız fakat evcil, çekingen, ama kişilikli bir hayvan. Yüzyılın başında, maymunların en aptal türü sayılarak bllginter tarafından bir kenara itilen bu sevimll hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar, sonuçta sürpriz sonuçlar verdiler. Yükseklerde bir ağaç dalına kollarıyla asılı olarak miskin bir yaşam süren Amazon maymunu incelenmek amacıyla ehiileştirildiğinde, ellerini gayet ustalıkla kullandığı görüldü. Ancak tırmanma, asılma ve bir nesneye sarılma içgüdüsü, bu hayvanı insanoğlunun evinde bile belirli pozlsyonlarda yaşamaya zorluyor. Füsun Yasar Amazon maymunu celenmeleri çok zor. insanın erişemeyeceği kadar yükseklerde yaşamayı yeğleyen Amazon maymunu, yabancı bir göz tarafından bakıldığını hissedince inanılmaz bir sabırla hareketsiz kalarak yabancının çekilip gitmesini bekleyebiliyor. Bu nedenle bilginler, hayvanın ayağına gitmektense, onları kendi yanlarına getirmeyi tercih edıyorlar. Amazon maymununun doğal ortamı, cangılda yüksek ağaç dallarıdır. El ve ayaklarındaki güçlü, kıvrık tırnaklar, ona bir dala rahatça asılarak başaşağı yaşama imkânı sağlıyor. Ağırlığının az olması nedeniyle, Amazon maymunu, çok yüksek dallara kolaylıkla tırmanabiliyor, ancak ağırlığını kaldıramayacak bir dala tutunmamayı da önsezisiyle başarabiliyor. Amazon maymunu tek başına yaşamaktan hoşlanır. Çiftleşme ve yavrularına bakma dönemleri dışında, diğer maymun türlerinin aksine, yalnız yaşar. G üney Amerika'nın Suriname ülkesindeki hayvanlar arasında incelemeler yapan John Hoke, Amazon maymununu kendi evinde yaşatmayı, hatta çiftleştirmeyi başardı. Onlara uygun bir yaşam ortamı sağlamak amacıyla evın salonuna yapay bir orman kuran Hoke ve eşı, iki yıldır aynı çatı altında yaşadıkları "Lady" adındakı rnaymun, bir yavru dünyaya getirdığinde, kendi bebekleri olmuşçasına sevindiler. Yeni anne Lady, insanların yavrusuna kısa bir süre yakından bakmalarına izin verdikten sonra, güçlü ellerini uzatarak bebeğinı bağrına çekti ve ziyaret saatinin sona erdiğini anlatmak istercesine çevreyle ilgisini kesti. Araştırmacı John Hoke, Amazon maymur'arını incelemek için başka yol bulamadığını söylüyor, çünkü bu hayvanların kendi doğal orman ortamında in Asill ŞBkilde ySŞiyor Yenı dünya maymunu türlerl arasında yer alan bu kuyruksuz maymun, sakın ve barışçı bir ortamda yaçamayı yeğlıyor. Karnını doyuracak yapraklar ve sevdıği türden bir mlktar karınca ve de en önemlisl, cangılda yüksek ağaç dalları, yasamı içın ideal ortamı oluşturuyor. Sağdakı lotoğrafta onu bir ağaç gövdesine asılmış blçimde görüyoruz. iki kat kürkünün taşıdığı doğal renkler, dış tehlikelere karşı tamamen savunmasız yaratılmış bu hayvanı ağaçlar arasında adeta görünmez hale getirerek en doğal savunma silahını oluşturuyor. Sadece korktuğu zaman ya da yavrusuna yerını belirtmek istedıği zaman ağzından ıslığa benzer bir ses çıkarır, bunun dışında genelde sessizdir. Görme ve duyma duyguları güçlüdür. Bir Amazon maymununun en güçlü doğal savunması, kuşlardan başka hiçbir canlının erışemeyeceği kadar yükseklerde yaşayabilme yeteneğidir. Bizim 'normal' dedigimiz yerdekı konumunda ise bu sevimli hayvan tamamen savunmasız ve huzursuzdur. Pek ender olarak ve sadece yiyecek bulabilmek amacıyla onu yere yakın bir planda görmek mümkündür. Doğanın ona verdiği ağaç kabuğu rengindeki kürkü, dallar ve yapraklar arasında görünmemesini sağlayarak en doğal savunma silahını oluşturur. Bu kürk iki kattır. Üst tabakanın tüyleri uzun ve kabacadır. Alttaki kürk ise daha kısa ve daha sık tüylüdür. Amazon maymunu, sakin, barışsever, hatta bazılarına göre, miskindir. Hemen hemen hiç kavga ettiği görülmemiştir. Çiftleşme döneminde bile eşıni seçmek ya da korumak için gayret sarf ettiği görülmez. Bir yuvası olmadığından mülkünü koruma içgüdüsü de gelişmemiştir. Güçlü kol ve bacakları saldırmak ya da kavga etmek yerine, onun zamanında kaçarak tehlikeden uzaklaşmasını sağlar. Çekingen bir yaradılışa sahip olduğundan dikkati çekmeyi sevmez. Sylvia Hoke, eşınin iki yıl kadar önce, bir av torbası içinde, "Lady"yi ilk kez evine getirdıkten sonraki davranışını şöyle anlatıyor: "Lady kendini yerde hisseder hıssetmez, ıçgüdüsüyle tırmanacak bir yer aradı. Önce en yakındaki bir sandalyenin sırtına çıktı ve oradan gözleriyle daha yükseğe tırmanabileceği eşyalara baktı. O zaman onu yavaşça kollarıma aldım ve yüzüne bakarak ona dost olduğumu anlatmaya çalıştım. Arka ayaklarıyla belime sarıldı ve kollarını sırtımın ortasına doğru uzattı. Birkaç dakika rahatlamasını sağladım, sonra sırtını hafifçe okşadım. Uzun tırnaklarını sırtıma geçirecek mi diye bekliyordum. Oysa böyle bir şey olmadı. Lady, uzun tırnaklarının kapmak ve tutunmaktan başka bir ışe yarayacağını bile bılmiyordu. Bir an kollarımdan kurtulmak ıçın sağa sola debelendi, ancak benım buna imkân vermeyeceğimi anlayınca da vazgeçerek durumunu kabullendi. Sonra, bir kolumu kaldırarak oraya tutunabileceğinı anlattım. Derhal belımden çözülerek koluma dolanmayı yeğledi. Bu şekilde birçok kez onu kolumda yere ındirdim ve havaya kaldırdım. Sonunda tehlikeli olmadığımı anladı. Artık benden korkmuyordu, şimdi yenı ortamınt rahatça inceleyebilirdi. Kolunu uzatarak gözümden gözlüğümü çekip aldı ve inceledikten sonra yere attı. Sıra, cebimdeki kaleme gelmişti. Ellerini oldukça becerikli bir şekilde kullanabiliyordu. Korkusu geçtikçe, merakı artmaya başladı. Tırmanma içgüdüsü giderek azalıyordu. Zaman zaman yerde yürümeye ve ınsanla birlikte yaşamaya alıştı. Bu hayvanın kokusuz ve son derece temiz oluşu da insanın işini kolaylaştırıyordu." Yeni Dünya Maymunları denılen türler arasında yer alan ve zooloııde "Bradypus tridactylus" adını taşıyan bu hayvan, bugüne dek, hemcinsleri kadar akıllı olmadığı gerekçesiyle bilım adarnlarının ilgisini pek çekmemiş. 18. yüzyıldan bu yana, Amazon maymunları hakkında yazılmış pek az belge bulunuyor. Araştırmacı John Hoke, bu hayvanı evcilleştirmeyi başardıktan sonra, Amazon maymununun ilginç bir yaratık olmadığından değil, çok ürkek ve yakalanması çok zor olduğundan yeterınce ıncelenemediği sonucuna varıyor. Genelde otlarla beslenen Amazon maymunu, organizması için gerekli maddeleri de yoluna çıkan karınca türlerini yutarak sağlıyor. Soğuğa karşı son derece dayanıksız bir bünyeye sahip olan bu hayvan, ancak iki kat kürk içinde yaşıyabiliyor ve soğuk bir ortamda, vücudunda bağışıklık olmadığından, derhal hastalanarak ölüyor. D Evlerde beslenen A.nazun maymunu, ilkel korkusunu uzennden attıktan sonra, çevresıne karşı çok ilgılı bir hayvan halıne geliyor. Işte bunlardan birl, üç tırnağını el gibl kullanarak bulduğu bir çiçeği incellyor. John Hoke, bu maymunların tüm meraklı incelemelerine rağmen. yıllardır evinde hiçbır eşyayı ktrmadıklannı söylüyor. 16