Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 17 16 NİSAN 2021 CUMA Pandemi döneminde yüzde 66 büyüyen eticaret sektörünü etik ve tekel tartışmaları karıştırdı Tartışılan transfer Jale Özgentürk YAKIN PLAN jale.ozgenturk@cumhuriyet.com.tr Koronavirüs salgını yeni dalgalarla dünyayı kasıp kavuruyor. Salgının hayatın birçok alanını değiştireceği, ‘hiçbir şeyin eskisi gibi olmayacağı’ söylemi sürse de doğanın verdiği bu dersin insanın açgözlülüğüne çare olmadığı şimdiden anlaşılıyor. İlaç şirketlerinin acımasız aşı rekabeti bunun bir örneği. Pandeminin neleri değiştireceğini yaşayıp göreceğiz. Ancak somut biçimde bugünden değişen şeyler de var... Örneğin alışveriş alışkanlıklarımızın değişmesiyle ticaretin yeniden yapılanması... Artık oturduğunuz yerden dünyanın bir ucundan istediğiniz bir ürünü sipariş verebiliyorsunuz. Tek ihtiyacınız akıllı bir telefon. Bu alandaki rakamlar çarpıcı. Türkiye’de eticaret 2020’de yüzde 66 büyüyerek, 220 milyar TL’lik pazar hacmine ulaşmış. Pandemiyle birlikte şirketler on yılda ulaşacakları çevrimiçi (online) satışlara bir yılda erişmiş. Haliyle bu pazara ilgi de büyük. Türkiye’de Trendyol’u satın alan Çinli dev Alibaba, ABD’nin dev şirketi Amazon, Korelilerle Doğuş’un yarı yarıya ortak olduğu N11, Tempelton Fonu’nun yüzde 25 ortak olduğu Hepsiburada ve bir başka ABD’li dev Ebay’in sahip olduğu Gittigidiyor bu sektörün ana oyuncuları. Pazarda kurallar yeni yeni oluşurken, bugünlerde eticaret sektörünün gündeminde şok bir transfer var. Rekabet Kurumu’nda 2. Denetim ve Uygulama Dairesi Başkanı olan yani sektördeki oyuncuları denetimden sorumlu olan Hatice Yavuz, nisan ayı başında Trendyol’un üst düzey yöneticiliğine transfer oldu. Ancak bu transfer, bir kamu yöneticisinin özel sektöre iyi imkânlarla transfer olmasından daha farklı anlamlar taşıyor. Bu yüzden sektörde ciddi bir rahatsızlık yaşanıyor. Tartışmanın özü şu: Sektörün tüm aktörlerinin verilerine hâkim olan bir yöneticinin şimdi masanın diğer tarafında bir şirketi temsil etmesi etik mi değil mi? Hızlı büyüme trendi nedeniyle rekabetin giderek sertleştiği bir sektörde, bazı kategorilerde tekel konumda olan bir firmanın böyle bir avantaj elde etmesi doğru mu? Üstelik bu uygulamaları düzenleyen bir yasa “2531 sayılı Kamu Görevlerinden Ayrılanların Yapamayacakları İşler Hakkında Kanun” varken! Geçen hafta kendi ülkesinde tekelcilikle suçlanarak ceza alan Alibaba için Türkiye’den de şikâyetlerin arttığı ortamda Rekabet Kurumu’nun Trendyol için bundan sonra alacağı kararların tartışmalı olacağı belirtiliyor. Sektör temsilcilerinin itirazları böyle. Haklı mı haksız mı? Şirketleri ikna etmesi gereken kurumlardan biri de Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin eTicaret Meclisi. Yine Trendyol’dan Ozan Acar’ın başkanlığını yürüttüğü bu meclis, bir an önce toplanıp etik tartışmasına son vermeli! Sektörün isteği bu... Çinli Alibaba’nın Trendyol’u ve ABD’li Amazon Türkiye eticaret pazarında gittikçe büyüyor. Rekabet Kurumu’nda bu pazarın tüm verilerine hâkim bir yönetici olan Hatice Yavuz’un bu ay Trendyol’a transfer olması ise sektörde endişeli bir ‘etik’ ve ‘tekelleşme’ tartışmasını ateşledi. Alibaba’yı 1999’da kuran Jack Ma , eticaretle bugün dünyanın en zenginleri arasında yer alıyor. Trendyol’u 2018’de 728 milyon dolarlık rekor bir fiyata satın almıştı. Daha yolun başındayız Gıdadan giyime her alanda artık eticarette olmayan firmanın ayakta kalması mümkün değil. Seyahat dışında çevrimiçi alışveriş pazarı yüzde 100 büyüdü. Perakendede çevrimiçi satışların toplam içindeki payı yüzde 1012’ye ulaştı. Bu oranın çok yakın zamanda yüzde 3040’lara çıkması bekleniyor. Bu büyüme küçük işletmelerin önünü açabilecek bir gelişmeyi de barındırıyor. Artık Türk markalarının çoğu, mağazalarının yanı sıra ağırlığı çevrimiçine verecek. Bugün itibarıyla 20 binin üzerinde işletme, KOBİ pazaryerinde satış yapıyor. Rapor açıklanacak Sektör temsilcileri, Trendyol Alibaba’nın pazarı bozucu eylemleri olduğunu ve eticaret sektörüne yönelik tedarikçilerden şikayetlerin arttığını vurguluyor. Şikâyet.com’da bunun örnekleri de var. Rekabet Kurumu da bu şikâyetleri gündemine almış. Rapor hazırlanıyor. Daha önce Hatice Yavuz’un yaptığı açıklamaya göre yeni rekabet ve ticaret düzenlemeleri yapılıyor. Bunlar da birkaç gün içinde kamuoyuna açıklanacak. Sektör temsilcilerinin önerileri şöyle: n Rekabet Kurumu sektöre global bakıyor. Oysa kategori bazında bakmalı. Mesela Trendyol yaklaşık 30 milyar TL’lik tekstil hazırgiyim pazarının yüzde 80’ini kontrol ediyor. n 20 binin üzerinde işletme KOBİ pazaryerinde satış yapıyor. Şikâyetlere göre işletmelerin başka platformlarda satış yapmamaları için üzerlerinde baskı kuruluyor ve tedarikçilerin sıkıştırıldığı konuşuluyor. n Sektördeki korku şu: Rekabette para gücü yüksek devler piyasayı tümüyle kontrol eder hale gelecek. Alibaba ve Amazon pazarı ele geçirecek ve sektör tamamen yabancılaşacak. n Tekelleşme sonucu küçük oyuncuya hiç yer kalmayacak. Tedarikçi de bu firmalara mecbur kalacak. Üreticiler fiyat belirleyemeyecek. n Sektörün beklentisi ise daha emekleme sürecinde olan eticarette rekabet koşullarının oluşturularak, adil kurallarla düzenleme yapılması. Vakko Yargıcı’yı bünyesine katacak Vakko Holding, moda ve yaşam tarzı markaları içinde yer alan ve Türkiye ve yurtdışında 96 noktada faaliyet gösteren Yargıcı’yı Vakko Holding bünyesine katmaya hazırlanıyor. Vakko Holding, söz konusu satın almaya ilişkin niyet mektubu imzalandığını açıkladı. Vakko’dan yapılan açıklamada satın alma ile ilgili rakam ise belirtilmedi. Daha önce, Yargıcı’nın çoğunluk hissesi Kuveytli yatırım fonu Global Investment House’a satılmış, sonrasında ise Global Investment House, Kuveyt merkezli Kamco Invest ile birleşmişti. 62 mağazası ile kadın modası ve aksesuar faaliyetlerini sürdüren Yargıcı, aynı zamanda Yargıcı Home ile ev eşyası satışını da gerçekleştiriyor. Vakko, Vakko Weeding, Vakkorama, W Collection, V2K designers, Vakko Patisserie, Christofle ve Pronovias markalarıyla faaliyetini sürdüren Vakko Holding, markaları arasına Yargıcı’yı da ekleyerek kendi kategorisinde büyümeyi sürdürmeyi hedefllediklerini duyurdu. Yargıcı’nın internet sitesinde yer alan bilgilere göre şirketin yurtdışı ve Türkiye’de 90’dan fazla satış noktası bulunuyor. l Ekonomi Servisi İpotekli konutta satışlar geriledi Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, Türkiye genelinde “ipotekli” olarak tanımlanan kredili konut satışları mart ayında yıllık bazda yüzde 49.7 azalarak 21 bin 815 adet oldu. İlk üç aylık dönemde ise yüzde 63.5 azalışla 47 bin 216 adede geriledi. Türkiye genelinde konut satışları ise yüzde 2.4 artarak 111 bin 241’e yükseldi. İstanbul 22 bin 7 konut satışı ve yüzde 19.8 ile en yüksek paya sahip oldu. İpotekli satışların mart ayındaki toplam konut satışları içinde payı ise yüzde 19.6 olarak gerçekleşti. İstanbul 4 bin 643 konut satışı ve yüzde 21.3 pay ile ilk sırada yer aldı. En az olduğu il bir konut ile Hakkâri oldu. l Ekonomi Servisi Türk Hava Yolları uçak alımını durdurdu Türk Hava Yolları (THY), Boeing B737Max siparişleriyle ilgili revizyona gidildiğini açıkladı.10 adet Boeing B737Max siparişi iptal edilirken, 40 adet Boeing B737Max siparişi de opsiyona çevrildi. Şirketten Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yapılan açıklamaya göre, koronavirüs salgınının havacılık sektörü üzerindeki etkilerine ilişkin mevcut durum göz önünde bulundurularak filo planlarının gözden geçirilmesi ve yapılan müzakereler sonucunda Boeing firmasıyla mutabık kalarak 75 adet B737 Max uçağın 10 adedinin kesin iptaline karar verildi. 40 adet uçak ise 21 Aralık 2021 tarihine kadar opsiyona çevrilecek. l Ekonomi Servisi