Katalog

BULMACA Pazar 9 Aralık 2018 TASARIM: SERPİL ÜNAY 15 BULMACA SEDAT YAŞAYAN SOLDAN SAĞA 1 Resimde gördüğünüz, “En Mavi Göz”, “Katran Bebek” gibi romanlarıyla tanınan ve 1993 Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan ABD’li yazar... Mardin iline özgü bir peynir cinsi. 2 Halk dilinde temmuz ayına verilen ad... Düz kenarlı şapka... Basra Körfezi ve Doğu Afrika kıyılarında kullanılan, tik ağacından ve hiç çivi kullanılmadan yapılan bir tür tekne. 3 Tarım bitkilerine ve ağaçlara büyük zarar veren bir böcek... Yumuşak bir Yunan peyniri... Anadolu Türkçesiyle şiir yazan ilk şairlerden biri olup özellikle “Garibname” adlı yapıtıyla tanınmış tasavvuf şairi. 4 Hint inanışında ışık ve güzellik tanrıçası... İskambilde bir kâğıt... Damarlı ve yarı saydam bir taş... Bilgisiz, kültürsüz kimse... Uygun, denk. 5 Türk müziğinde bir makam... Erzurum’un bir ilçesi... Tropikal Afrika’da yetişen ve “paşaağacı” da denen bir ağaç. 6 Tarla sınırı... Mersin’in Silifke il çesinde antik bir kent... Yılan zehirlenmesi... Eski Mısır’da güneş tanrısı. 7 Arka arkaya oturmuş iki kişinin birlikte sürdüğü bisiklet... Olumsuzluk belirten bir önek... “Su sesi ve kanat şakırtısından / Billur bir Bursa’da zaman” (A.H. Tanpınar)... Güllük Körfezi’nde bir yarımada. 8 Bir zaman birimi... Yassı bedenli ve eti lezzetli bir balık... Otomobil tekerleklerini tutturmakta kullanılan somun... Judo ve karate selamı... Aldatma işi, hile. 9 Herhangi bir şeyi ona uygun nitelikte tamamlayan nesne... Yeniçeri ocağına yeni girmiş delikanlı. 10 Bir tümceyi oluşturan bilimlerden her biri... Bademden yapılan bir şerbet... Yaratılmış, mahluk. 11 İskambilde hiç el vermeden yenme... Evrensel alıcı olan kan grubu... Çam gibi ağaçların salgı Bu haftaki bulmaca ödülü Kökler Çarklar ve Bulutlar Yıldız Silier Yordam Kitap 25 KASIM 2018 25.11.2018 tarihli Cumhuriyet Gazetesi’nde yayımla 1704 KAZANANLAR: Haluk Köse, Nihat Bayrak, Selma Ol nan bulmacanın çözümü ve bulmacayı doğru yanıtlayanlar arasında yapılan çekilişte Vijay Prashad’ın Ulusun Ölümü ve Arap Devriminin Geleceği gunsoy, BURSA, Tülin Hassoy, Tülin (Yordam Kitap) kitabını kazananlar: Hassoy, Ayhan Kopan, İZMİR, Orkan Özen, ZONGULDAK, Süheyla Al 1234 1MAR İ 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 E CUR İ E P L AGOMAN İ par, Ferdin Kurnaz, BALIKESİR, Filiz 2 Ü V E N D İ R E T L A N A K O D O S Talaslı, Bahattin Özen, Murat Şen 3 B A V A R O M A İ M K A N N O T A türk, İ. Metin Feran, Deniz Kepil, Zer 4 E N E K O B E Z İ T E H İ M E N D rin Uyanık, İSTANBUL, Betül Mavi, Erdinç Şölenkol, SAMSUN, Ercan Saatçiler, Uğur Burnak, ANKARA, Nilgün Kızıltaş, KIRKLARELİ, Ayşe 5 C İ RAN O L İ GAR Ş İ S T İ LO 6C S İ LOR M İ S K İ TO A S OR 7EL İ S POSUL ANA F OR TA 8 LA EBE SÜT ANT SP İN D 9 K LAKÖR S AR TOVA Z E BU Ergün, Yiğit Efe İren, ANTALYA, 10 I B İ LAR ANT İ İ Y EM RN Zeynel Saral, MERSİN, Kenan Yusuf Gökkaya, SİVAS, Memiş Mutlu, KIRIKKALE Not: Bulmaca yanıtlarını bundan böyle bulmaca@cumhuri 11 R A B ETENE E L ENT 12 A T A R İ ME RUL İ E 13 Y A S A FOROZ ZAGR 14 R İ S K Rİ F AMU R 15 L A L A K A T O K İ SE İ İ OC R AND A EB EN yet.com.tr veya (0212) 343 72 64 16 A Ç E L E R E N E K E T numaralı faksa gönderebilirsiniz. 17 N R A F A L N İ K A Posta ile gönderilen yanıtlar ise 18 G E R E A L F E D U S aynı adrese gönderilmeye devam edecek. 19 O P 20 S E AH S ADO L AHO F OB F İ OD R A KAY sı... Atın başına geçirilen dizgin ve süsler. 12 Bir soru sözü... Notada durak işareti... “Gün bitti, ağaçta neşe söndü / Yaprak oldu, kuş da yakut” (Ahmet Haşim)... Her türlü sıvıyı çok fazla miktarda içme hastalığı. 13 Rize’nin Çamlıhemşin ilçesinde bir yayla... “Ah etmekten elif kaddim oldu ” (Âşık Ömer)... Ham ipeği iplik ve ibrişim durumuna getiren kimse. 14 Yunan mitolojisinde, güzel sanatların dokuz perisinden biri... Rus mutfağına özgü, mayalı hamurdan yapılan bir tür krep. 15 Dudak boyası... Yanardağlardan fırlayan çok küçük katı parça... Hayvanlara vurulan damga. 16 Mısır’ın plaka imi... İzlenimcilik akımının öncüsü ve savunucusu olan ünlü Fransız ressam... Bir ay adı. 17 Metalürjide uygulanan duyarlı bir döküm tekniği... Eskiden İran hükümdarlarına verilen ad... “ kaldım, susuz kaldım / Terk etmedi sevdan beni” (Ahmed Arif). 18 Boğanotundan elde edilen bir alkaloit... Eski Mısır inanışında insan ruhu... Uzaklık işareti. 19 Hindistan’da dokunan bir tür ipekli kumaş... Varis hastalığına verilen bir ad. 20 Anlaşma, uyuşma... İtalya’ya özgü bir peynir cinsi. YUKARIDAN AŞAĞlYA 1 1939’da doğan ve soyut anlayıştaki yapıtlarıyla tanınan ressamımız... Hakkâri yöresinde kışlık yoğurda verilen ad. 2 Özbek mutfağına özgü bir tür tatlı... Kurumuş ama devrilmemiş ağaç... Orta Afrika’ya özgü, manyok kökünden yapılan sert bir içki. 3 “Mısır anasonu” da denen ve tohumlarından kekik kokulu bir yağ elde edilen otsu bitki... Bir sporcuya, elendiği rakibinin finale çıkması durumunda tanınan yeni bir karşılaşma hakkı... Bir papağan cinsi. 4 Türk müziğinde “usul” anlamında kullanılan sözcük... Bize ilinde bir kaplıca ve içmece.... “Biz de oynatırız dur hele meydan olsun” (Sait Paşa)... Azerbaycan’ın para birimi. 5 Bıçak bilemeye yarayan çubuk biçiminde çelik araç... Bilginin kaynağını, özelliğini, yöntemini ve sınırlarını araştıran felsefe dalı. 6 Rey... Cisimlerin atmosfer içinde 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 İsim:......................................................................................................................................... Adres:...................................................................................................................................... ................................................................................................................................................. Tel:.......................................................................................................................................... uzaklaştıkça aldıkları farklı görünümleri, renk ve ışıkta derece derece yapılan küçük değişiklikler yoluyla vermeye dayanan resim tekniği... Bir nota... En kısa zaman süresi... Hizmet hayvanlarının ayağına çakılan demir. 7 Mürekkebi kurutmakta kullanılan çok ince kum... Rütbesiz asker... “ kuşu gibi yüksek uçarsın / Pervaz vurup tercümanı seçersin” (Karacaoğlan)... Değirmen taşının ekseni... Bir nota. 8 Kurtuluş Savaşı sonrasında Ankara Hükümeti ile İtilaf Devletleri arasında imzalanan antlaşma... Mardin’in Derik ilçesinde, Artuklu dönemine ait bir kale... Dünya işlerinden vazgeçip bir yere kapanma. 9 Ortodokslarda her türlü dinsel resme verilen ad... Eski dilde su... Davul... Hac sırasında Safa ve Merve tepeleri arasında gidip gelme. 10 Hintli kadınların ulusal giysisi... Osmanlılar döneminde, kent ve kalelerin yerli halkı arasından görevlendirilen topçulara verilen ad... Bulgaristan’ın plaka imi. 11 Özellikle çocuklarda görülen tırnak kemirme saplantısı... Bir çift oluşturan şeylerden her biri... Osmanlı Devleti’nde Bulgarlardan oluşturulan “Voynuk” örgütündeki subaylara verilen ad. 12 Japon lirik dramı... Sırplara özgü erik rakısı... Çin müziğine özgü bir tür flüt... Üye. 13 Tantal elementinin simgesi... İtalya’da bir kent... Rio de Janeiro kentinin ünlü bir plajı... Güzellik, cazibe, alım. 14 Arnavut mutfağına özgü, büryana benzer etli pilav... Yapağıdan elde edilerek eczacılıkta ve parfümeride kullanılan yağ... Çoban yamağı. 15 Akdeniz yöresinde yetişen ve dalları sepet örmekte kullanılan bir bitki... Tunceli ve Erzincan yöresine özgü, “babukko” da denen bir tür hamur işi. 16 “Ölümdür yaşanan başına / Aşk iki kişiliktir” (Ataol Behramoğlu)... Umman’ın plaka imi... Kurnaz, açıkgöz... Yayla fırlatılan ucu sivri çubuk. 17 İngiliz birahanesi... Atasözlerine dayanan didaktik Çin şiiri... Avrupa’da bir başkent. 18 Düzce ilinde bir yayla... Alevi inancında, başkalarına dağıtılmak üzere pişirilen bir tür yağlı ekmek. 19 Yahudi takvim yılının başlangıcında kutlanan bayram... Sığırın altı aylıktan bir yaşına kadar olan yavrusu. 20 “Başını taştan taşa vurup gezer su” (Fuzuli)... Özellikle “İberia” adlı yapıtıyla tanınmış İspanyol besteci. BRİÇ VOLKAN DENİZCİ [email protected] As ve Ruaların Dansı SATRANÇ GM SUAT ATALIK [email protected] En Passant Geçen Haftaki Problemin Çözümü İmp Herkes zonda ¦ 54 ¦ AR7 ¦ A975 ¦ DV102 ¦ ADV10976 ¦ ¦ 10843 ¦ AR Batı Kuzey Doğu Pas 2¦ Pas Pas 4¦1 Pas Pas 5SA Pas 1) Kontrol 2) Kör dışında KC sorusu Güney 1¦ 3¦ 5¦2 6¦ ... Atak ¦R. Şlemi nasıl oynayacaksınız? Analiz ve Çözüm: Karo Asıyla son kez yerdesiniz! AsRua köre iki karo atarsanız bir karo kaybı elinizde kalır ve pik empası tutmazsa ya da empas tutsa bile Doğuda ikiden fazla pik varsa batmaktan kurtulamazsınız. Aslında düşünceniz doğruydu. Yere bir kez geçebildiğinizden AR körü hemen çekmeniz gerekir ama karoları değil AR trefli defos etmelisiniz! Şimdi yerde üç alıcı trefliniz oldu. Bunlara üç kayıp karonuzu atarsınız. Artık pik empasınız tutmasa bile şleminiz gerçekleşmiştir. İşte dört el: ¦ R8 ¦ V9632 ¦ RDV ¦ 954 ¦ 54 ¦ AR7 ¦ A975 ¦ DV102 ¦ 32 ¦ D10854 ¦ 62 ¦ 8763 ¦ ADV10976 ¦ ¦ 10843 ¦ AR Briç Düşünmek İmp DB zonda ¦ R63 ¦ V109 ¦ AV52 ¦ 864 ¦ AV4 ¦ R83 ¦ 874 ¦ ADV10 Batı Kuzey Doğu Pas 2SA* Herkes Pas Atak ¦5‘li, Doğu Asla alıp ¦4’lüyü döner. *Doğal, davet Güney 1SA Artırmanın yorumlanması: Davet sekanslarını geçen hafta yazmıştık. Davet için fazlalığı olmayan elle 9 puan gerekli, 8 puan yeterli değil; daveti herhangi bir 17 ile etmek, dengeli 15’lerle ise 2SA’da kalmak gerek. 16 puanlı ellerle eli tekrar gözden geçirip karar vermek gerek Savunmanın yorumlanması: Doğu olarak kör Ası koyup kör dönmeliyiz. Artırmadan Güneyde dörtten az kör olduğunu biliyoruz, öyleyse ortakta en az beşli kör var. Ayrıca savunma yaparken iki savunma oyuncusunun da sanzatucuda 15 puan olduğunu varsayarak oynamaları gerekir. Oyunun yorumlanması: Oynayan olarak ilk löveye kâğıt vermeden oyunu planlamalısınız. Hatta düşünecek bir şeyiniz yoksa, örneğin atak rengi yerde As tek bile olsa, savunmacıya defansı planlaması için zaman vermeli 810 saniye beklemelisiniz. Planımızı trefl empası geçerse dört trefl, iki pik ve kırmızılardan birer el almak;böylece sekiz löveye ulaşıyoruz. Fakat dört trefl yapabilmek için, içerde dörtlü olabileceğinden, üç defa empas atmamız gerek, bunun için de üç yer geçer. Pik Ruası bir, karo Ası ikinci yere geçer, peki üçüncü yere geçerimiz var mı? Var, eğer ilk lövede kör Asının altına Ruayı verirsek. Bu bize bir löveye mal olmaz, çünkü küçük kör atağından Damın Batıda olduğunu biliyoruz, bu yüzden Ruayı atsak da elimizde tutsak da körden bir el yapıyoruz; fakat ilk lövede Ruayı debloke edersek yere bir geçiş sağlıyoruz. Eğer elimizde Rua yerine Dam olsaydı da ilk lövede Damı atmamız gerekirdi aynı amaçla. Batı ortağının kör dönüşünü alıp körle çıkar. Şimdi Vale ile yerden alıp trefl empası yapıyoruz. Dikkat! 10’lu ya da Valeyi değil Damı koyuyoruz. (Kural: Savunmaya fazladan bilgi vermemek için sekansın en büyüğünü koy.) ¦R ile yere geçip empası tekrarlıyoruz, tabii yine sekansın büyüğünü, Valeyi koyuyoruz. bu el için fark etmiyor ama genel prensip bu ¦As ile yere geçip empası tekrarlıyor ve sekiz löveyi alıyoruz. İşte savunmanın dağılımı: ¦ D109 ¦ 8752 ¦ D7652 ¦ A4 ¦ 1063 ¦ RD9 ¦ 72 ¦ R953 Haftanın Problemi İmp KG zonda ¦ R1064 ¦ A64 ¦ 82 ¦ AR105 ¦ D52 ¦ R83 ¦ RDV3 ¦ DV6 Batı Kuzey Doğu Güney 1¦ Pas Pas 1SA* Pas 3SA Herkes Pas *Uyandırma (balancing) Sanzatusu:1115 puan Atak ¦D. Ortağınıza bravo! 14 puanına rağmen konuşmamış, sizden gelebilecek 2¦ cevabına hazır olmadığından kontr atmamış ve şimdi 14 puanı açtı size. Hadi siz de oyunu yapın artık... İyi bir hafta sonu diliyoruz. Satranç bana göre dünyadaki en zor konu. Eski dünya şampiyonu Bobby Fischer insanları satranççılar ve satranç bilmeyenler olarak ayırırken haksız değildi. Geçen hafta incelediğimiz CarlsenCaruana unvan maçının eşitlik bozma oyunlarının ilkinde oluşabilecek konumlardan biri ağır partiyleetüdler arasında köprü kurabilecek nitelikteydi: Geçen hafta tek kazanç yolu olan 1.Şh2! Şh8 2.h6! Kb1 3.Ka2 Kb5 4.Kg2! Şh7 5.g6 Şg8 6.Kg3 Kh5 7.Kh3 Kg5 8.g7 Şh7 9.Kg3 Kh5 10.Şg2 Şg8 11.Kg6f6f8 varyantını vermiştik. İlk anda Şh2,Kg2 fikrini üstün taraf bulamazsa ne olur? Yine basit varyantlardan biri 1.h6? Kb1 2.Ka2 Kb5 3.Ka8 Şh7 4.Ka7 Şg8 5.Kg7 Şh8 sonrası ‘Kuduran Kale’ ile patın oyunu beraberliğe götüreceği hissedilmekte. Örneğin 6.Şf3 Kf5! 7.Şg4 Kf4! 8.Şh5 Kh4 9.Şg6 Kh6! ve Kale neyle alınırsa alınsın pat olurken 10.Şf7 Kf6 fikri devam ettirir. Şimdi gelelim Genrik Kasparyan’ın meşhur etüdüne kaynak olan en kritik varyanta: 1.g6? Kb1 2.Ka2 Kb5 3.Ka8 Şg7 4.Ka7 Şg8 5.Kh7 Kb3! Siyah rakip Şahın erlerin sürülmesine yardımını engelledi.6.Şf2 Kh3! İşte Kasparyan’ın 1946 ve 48’de iki etüdünde yer alan tema, konumumuzda karşılıklı zugzwang mevcut! Hamle sırası Siyahta olsaydı hemen kaybedecekti. 7.Şe2 Kg3 8.Şd2 (8.Ka7 Kg5)Kh3 9.Şc2 Kg3 10.Şb1! Kb3! (Şimdi 10...Kh3? 11.Şb2! kazanırdı.11...Kg3 12.Şc2 Kh3 13.Şd2 Kg3 14.Şe2 Kh3 15.Şf2 Zugzwang! Ka3 16.Kb7 kolayca kazanır.) 11.Şc2 (11.Şc1 Kc3!) Kg3! (rakip Şah beyaz karedeyken, Si yah Kale aksi renkteki kareye yani siyah kareye basmalı.) 12.Şd2 Kh3 13.Şe2 Kg3 14.Şf2 Kh3= Bu etüdü görüp, anlayıp, büyülenmemek elde değil! Aynı zamanda hemen akla Türkiye’de yıllardan beri süren durumu getiriyor. Hayatında satranç oynamamış olanlar veya müptedi satranççılar yıllardan beri bu kadar mükemmel bir oyun olan satrancı yönetmekte. İşin en ilginç tarafıysa nasıl denetlendiklerinde! Konudan bihaber kişiler kime neyin niçin ve ne kadar ödenmesi gerektiği hakkında hiçbir fikirleri yokken gelir gider tablolarını onaylıyorlar! Şimdi yazımızın başlığına dönelim; nasıl ‘Kuduran Kale’ satranç terminolojisinde bir terimse, en passant da oyun kurallarından biri. Sivil toplum örgütü olduklarını iddia eden bir dernek sosyal medyada üyesi olanlara oyunu tanıtmak amaçlı olsa gerek birbirinden felaket yazılar yayınlıyor. Dünya şampiyonlarını sıralayacağım derken Euwe, Smıslov, Tal ve Kramnik’i unutanı mı istersiniz, duble erlerin görsel zekâyı artırdığını iddia edeni mi karşınızda bulursunuz? Kararı siz verin ama benim gördüğüm en korkunç yanlış en passant tarifi üzerineydi! En passant Fransızcada geçerken demek. Passer yani geçmek fiilinin gerondifi olarak türemiş sözcük geçerkeni ifade etmekte ve sadece piyonlara mahsus özel bir hamle türünü tarif etmekte kullanılmaktadır. Eşit bir Kale Finalini baz alan konumu ben dizdim. Şah kanadındaki duble erler IM Süer’in Türkçeye kazandırdığı biçimiyle bingeç olarak da adlandırılabilir. Görsel zekâyla ilişkileri olmadığı gibi konumuz geçerken almayla da ilgileri yok. Fakat kurallar açısından kritik hamle 1.c4?! Bu hamle neticesinde oluşan durum mat olarak gözükse de hamle 1.c3c4 değil de 1.c2c4 olduğu için iddia edilenin aksine Siyahların 1...bc3 ile en passant alarak oyuna devam etme hakkı var. Erler orijinal karelerinden hareketle çift sürüldükleri anda komşu hatlarda tek kare sürülselerdi kıracak durumda bulunan rakip piyonlar tarafından sadece bir hamle için geçerli olmak üzere alınabilirler. En passant’ın arkasında yatan fikir ise ateş hattı! Çocuk satrancı, Türkiye’de sporumuzun çehresini değiştirdi. Her geçen gün kervana katılan velilerin en çok şikayet ettikleri yaş grupları şampiyonasına, fiyat ne olursa olsun gitmek istedikleri 2008 yılındaki seçim zamanından beri sabit. Yine sabit olan başka bir konu telefon trafiğiyle başkalarının haklarını hiçe sayarak menfaat elde etmek.Fakru zaruret yüzünden oynayamayan tek bir kişiye bile bugüne dek rastlamadığım gibi, veliler de hanutçulukda sistemden geri kalmıyor.Gitgide gruplaşmanın hakim olduğu satranç dünyasında koskoca bir sistemi tek başına yıkan Fischer’den bir minyatürle yazımızı kapatalım: GM Robert James FischerIM Peter Dely, Üsküp 1967, Sicilya Savunması, Sozin Varyantı 1.e4 c5 2.Af3 d6 3.d4 cd4 4.Ad4 Af6 5.Ac3 Ac6 6.Fc4 e6 7.Fb3 a6 8.f4 Va5!? 9.00 Ad4?! (Fischer’in 9...d5 10.Ac6! bc6 11.f5! fikri tartışmaya açık.) 10.Vd4 d5 11.Fe3 Ae4 12.Ae4 de4 13.f5!! Vb4 (13... ef5 14.Fa4! b5 15.Ve5 Fe6 15.Fb3 veya 15...Fe7 16.Fb3! devamyollarının ne kadar etkili olduğunu bir bakışta anlamak zor.) 14.fe6 Fe6 15.Fe6 fe6 16.Kf8! (16.Ve5? Vd6) Vf8 17.Va4! (Coup de grace! 17.Ve4? Ve7 çok yanlış olurdu.) Siyah terk eder çünkü 17...b5 18.Ve4 Kd8 19.Vc6 Kd7 20.Fc5 Vf5 21.Ke1 Vd5 (21...e5 22.Vc8!) 22.Ke6 Şf7 23.Ke7! var. 10 C MY B