Katalog

Pazar 9 Aralık 2018 TASARIM: İLKNUR FİLİZ hafta sonu 13 ‘İşimiz umut vermek’ Kariyerinde 60 yılı devirmeye hazırlanan duayen tiyatro sanatçısı Genco Erkal ile Dostlar Tiyatrosu’nun 50 yılını, yasaklarla geçen yılları, yeni oyununu, dünü, bugünü ve yarını konuştuk. Tiyatronun her şeye rağmen topluma umut vermesi gerektiğini söyleyen Genco Erkal ‘Hep beraber mücadele edeceğiz ama bir öndere ihtiyacımız var’ diyor. EMRAH KOLUKISA Genco Erkal ile Kenter Tiyatrosu’nun sahnesinin hemen önündeki basamaklarda oturuyoruz. Bu basamaklar sahnedeki oyuncuyla salondaki izleyici arasındaki tek mesafe ve aslında bir tarafsız bölge. Salona da sahneye de oturmak istemeyen Erkal’ın bu basamakları tercih edişinin bir sebebi olmalı elbet... Öte yandan Kenter Tiyatrosu onun profesyonel oyunculuğa adım attığı ilk yer. Gerçi o zamanlar Kenter’ler henüz kendi yerlerini açmamışlar ve sahne olarak Muam ‘Madonna konsere gelmiş...’ n Oyun izlemeye vakit bulabiliyor musunuz? Buluyorum, bulabildiğim kadarıyla diyelim... Yeni tiyatroları özellikle takip etmeye çalışıyorum, o kadar çok var ki. Bazılarına ilk açılış oyunlarını ben gidip oynayarak onlara armağan ediyorum, açılışa katkı olsun diye. Büyük prodüksiyonları da izliyorum. Böyle yeni bir akım başladı şimdi, dikkat çekecek işler yapılıyor, mesela “Kürk Mantolu Madonna”... Yani ilginç seçimler bunlar. “Kürk Mantolu Madonna”, kimse daha oyun nedir, kim oynuyor bil men. İsim satıyor. İnsanları heyecana getiriyor böyle şeyler, bakalım ne yapmışlar deniyor. Çünkü “Kürk mantolu Madonna” çok satıyor kitap olarak. Aynı şey yıllar önce bizim “Simyacı”da da olmuştu. Oyun başlamadan bir haftalık biletlerin bittiğini hatırlıyorum. Kitabın ismine geliyorlar. Sonra gidiyorsun bakıyorsun o oyunlarda öyle aman aman bir şey de yok. Bence büyük bir hayal kırıklığı ama işte isim satıyor. Madonna’ya gidiyorlar, hatta belki bazıları Madonna konser vermeye gelmiş Türkiye’ye diye de gidiyor olabilir. mer Karaca Tiyatrosu’nu kullanıyor meden bir aylık satışları bitiveriyor he (gülüyor) lar, ama olsun... Meslekte profesyonel olarak 60 yılı geride bırakmaya hazır lanan Genco Erkal ile kendi kurduğu Dostlar Tiyatrosu’nun 50. yılını kutla dığı şu günlerde yeni oyununu sahne lediği Kenter Tiyatrosu’nda konuşu yor olmak da bana düşen nefis bir ay rıcalık oldu. Daha ne olsun? n Dostlar Tiyatrosu’nun 50., si zin profesyonel tiyatro kariyerinizin ise 60. yılını kutlamaya hazırlanı yoruz. İki tarih arasında 10 yıl var, Dostlar’dan önceki 10 yılı konuşarak başlayalım mı? Benim profesyonelliğim Kenter’lerle başladı. Daha o zaman Kent Oyuncula rı adını almamışlardı... Yıldız ve Müş fik Kenter, Devlet Tiyatrosu’ndan ay rılmak istiyorlar, Muhsin Ertuğrul’a gi Genco Erkal ile Kenter Tiyatrosu’nda buluştuk ve keyifle sohbet ettik. diyorlar ve biz buradan ayrılacağız diyorlar, o da “İstanbul’a gelin ben size tiyatro açacağım” diyor. Muammer Karaca ile konuşuyor, onun da o sene pek çalışmaya niyeti yok, benim tiyatromda oynayın diyor. Bana da haber yolluyor Muhsin Hoca, beni daha öncesinden Genç Oyuncular’dan tanıyor,  lında işte Dostlar Tiyatrosu’nu kurduk arkadaşlarla beraber. n O arkadaşlar kimlerdi? Mehmet Akan, Şevket Altuğ, Ferit Erkal, Arif Erkin, Nurten Tuç. Harbiye’de Yapı Endüstri Merkezi diye bir yer vardı, orada başladık. “Bir rol var, Genco gelsin oynasın” diye... Orada “Çöl Faresi” adlı oyunda ‘Kadro meselesi’ ben profesyonel oluyorum. Üç buçuk n Demin gerçi zikrettiniz ‘Otello’ yıl Kenter Tiyatrosu’nda çalışıyorum, diye ama ben açıkçası şuna çok şa 11 oyun oynadım orada. Oradan Are şırdım, ne kadar az Shakespeare oy na Tiyatrosu’na geçiyorum, 6263 se namışsınız bugüne dek. Neden öy zonunda, “Aslan le oldu? Asker Şvayk” Çok istedim oy ve “Kayıp Mek namayı ama işte tup” oyunları kadro meselesi... için... Sonra iki Robert Kolej’de ben yıl Gülriz Suru tiyatroya başladım riEngin Cezzar ve ilk “Venedik Ta Tiyatrosu’nda, ciri” ile çıktım sah işte “Otello” var, neye. Kolejde üç “Midas’ın Ku ayrı Shakespeare lakları”, “Can oyununda oynadı lı Maymun Lo ğım halde profesyo kantası”, ta nellikte bir tek En bii ilk “Keşan gin Cezzar ile bir lı Ali Destanı”, likte “Otello”yu oy “Direkler Ara nadık. sında” oyunları var... Oradan n Hangi rolü oynamıştınız? Ankara’ya gidiyorum, Ankara Sanat Erkal kariyerinin ilk yıllarında oynadığı ‘Bir Delinin Hatıra Defteri’ ile sahnede. Ben Iago’yu oynadım. Engin Otello’yu, Desdemo Tiyatrosu’nda na da Gülriz. “Bir Delinin Hatıra Defteri”, “Arturo n Efsane kadroymuş... Ui’nin Yükselişi”, “Durdurun Dünyayı Çok esaslı kadroydu, Erol Günay İnecek Var” gibi oyunlar... İlk on yılım dın, Çetin İpekkaya, Cüneyt Türei, Ser böyle geçti, değişik tiyatrolarda oyun met Çağan da vardı. Küçük Sahne’de cu ve yönetmen olarak çalıştım. Son oynadık. Sonra da bir daha kısmet ol ra artık bir yıl bir ara vereyim, ken madı. Shakespeare sevdası içimde kal dimi biraz yenileyeyim düşüncesiyle dı. Merhaba’daki yazarlara onu da kat İtalya, Almanya, Fransa, İngiltere, Çe mam bir çeşit borç ödeme anlamına koslovakya, Polonya, bütün Avrupa’da geliyor. Ona olan borcumu yeterince oyunlar izledim, provalara girdim, ti ödeyemedim. yatro okullarının derslerine girdim falan, sonunda artık kendi tiyatromuzu n Bu oyunda hangi parçalar var Shakespeare’den? kurmanın zamanı geldi dedik ve 69 yı Bir sürü oyundan bir kolaj yap tım, ‘Hamlet’ var, ‘Atinalı Timon’ var, ‘2. Richard’ var... Nasıl Hoşunuza Giderse’den bir parça var... Böyle daha çok krallar, iktidar ilişkileri...  ‘Oyunlarımız yasaklandı’ n Türkiye’de tabii çok baskı dönemleri yaşandı, yaşanıyor da. 50 yıllık Dostlar Tiyatrosu maceranız sırasında sizin hatırladığınız böyle dönemler vardır muhakkak. Var elbette. Özellikle iki büyük darbe döneminde, 12 Mart ve 12 Eylül’de biz bayağı darbe yedik yani. Oyunlarımız yasaklandı. 12 Mart’ta “Havana Duruşması” oyunumuzu yasakladılar.  Çok enteresan bir taktik uyguladılar, dediler ki, “Bu oyunu kaldırırsanız, öbür oyunlarınıza izin veririz.” Biz diyecektik ki, biz kaldırmıyoruz siz kaldırın, yasaklayın... Yasaklamamak için böyle yaptılar, kaldırırsanız ötekileri oynarsınız, kaldırmazsanız tiyatroyu hepten kapatacağım dedi ve mecbur kaldık... Kendi istekleri ile kaldırdı diye ilan etti sıkıyönetim, halbuki resmen tehdit ettiler. Sonra o dönem “Abdülcanbaz”ı da hatırlıyorum... Ankara’ya turneye gidiyoruz, sıkıyönetim komutanlığına önden tekst gitti, bir geri geldi, kırmızı kırmızı çizmişler altını... Bu akşam bu lafları söylerseniz tiyatroyu yarın kapatıyoruz, bunları söylemeyeceksin... Bir baktık ki domates tarlası gibi bir tekst, böyle kıpkırmızı... Gene ne yaptık, yaptık tabii ki, onları öyle söylemeyip böyle söyleyerek oyunları hep devam ettirdik ama çok zordu. Birçok oyunumuz yargılandı, hepsi aklandı. 12 Eylül döneminde Her Gün Yeni Baştan adlı oyunumuzu yasakladılar, özellikle Anadolu turnelerini engellediler. Hep bunlarla mücadeleyle geçti hayatımız ama bu da şuna yaradı, hem bir mücadele gücü veriyor, hem de söyleyeceğini dolaylı yoldan söyleme yaratıcılığını kamçıladığını söyleyebilirim.   Yeni oyun: ‘Merhaba’ n Yeni oyununuz “Merhaba”da Aziz Nesin, Can Yücel, Bertolt Brecht, Nâzım Hikmet ve William Shakespeare’den bölümler yer alıyor. İzleyici nasıl bir oyun izleyecek? Ben o beş yazarın yapıtlarından bölümleri birbirinin içine soktum, kendime göre bir kurgu oluşturdum. Aziz Nesin’in “Merhaba”sıyla başlıyorum, zaten oyunun adı da “Merhaba”. Sonunda da “Türkiye’me selam” diye yine Aziz Nesin’le final yapıyorum. Yine Aziz Nesin’den çok sevdiğim bir taşlama var, “Hazreti Dangalak”, namı diğer Sultan Palamut, aslında Kenan Evren için yazdığı şiirdir o, ama bugün başka çağrışımlar da uyandırabilir tabii. Shakespeare daha çok kralların ve sarayların encamını ve acıklı sonunu anlatmak üzere misafirimiz oldu. Can Yücel ile biraz rahatlayıp boşalıyoruz. O da diyor ya, sıkılınca dayanamıyorum küfrediyorum, küfürle boşalıyorum diyor. Tabii Can Yücel deyince onun  babasına verdiği selam var, Deniz Gezmiş’e yolladığı selam var. Brecht daha çok burada savaş karşıtlığı söylemiyle bulunuyor. Yani barışı öneren şiirleriyle, şarkılarıyla... Tabii Nazım ve “Yaşamaya Dair”...  Bütünüyle şunu istedim, hem içinde yaşadığımız haksızlıkları, adaletsizlikleri deşmek hem insanların  kendilerinin sağda solda söyleyemeyecekleri, bugünlerde basında da pek duyulmayacak şeyleri söylemek, biraz da gelecek günlere dair bir umut vermek... Bence artık tiyatronun temel işlevi bu oldu sanıyorum. İnsanlara umut aşılamak. Merak etmeyin bu günler geçecek, bunun arkasından güzel şeyler olacak, bunu yaratmak bizim elimizde, duygusunu vermek istiyorum.  ‘Önde bir ışık olmalı’ n Yıllar önce sizin oynadığınız Brecht’in ‘Galile’sini izlemiştim. Onun sonunda Galile ‘Yazıklar olsun kahramanlara ihtiyaç duyan toplumlara’ der. Ne dersiniz, bugün Türkiye’de bizim de bir kahramana ihtiyacımız var mı sizce? Bence var. Bir önder çıkması gerekiyor. Kendiliğinden olmuyor bazı şeyler. Tabii hep beraber mücadele edeceğiz ama önde bir ışık olması gerekiyor. Dönüyoruz dönüyoruz Mustafa Kemal, Mustafa Kemal... Öbür tarafta onların var bir tane. Bizim de bir tane olması lazım, onunla baş edecek biri olması lazım. Bu son seçimlerden sonra gerçekten ortalık ölü toprağı serpilmiş gibi. Zaten düzen tamamen değişti, Meclis diye bir şey yok, öyle göstermelik bir dekor kurmuşlar oraya, bir takım figüranlar dolaşıyor ortalıkta... Her şey tepede sarayda hallediliyor, orada da bir kişi... Oradaki bakanların da çok fazla inisiyatifi yok. Yüksek maaşlı memurlar. Ne söylenirse onu yapıyorlar. Medya tamamen satın alınmış, susturulmuş. Sosyal medyada bir kıpırtı var, işte bir iki bir şey çıkıyor ama kaç kişi onları izliyor da onlardan etkileniyor? Bir muhalefet hareketi olması lazım. Yok. Önümüzde seçimler var, oturmuşlar koltuk hesapları yapıyorlar, birbirlerine düşmüşler, seninki benimki diye. Ümit verici hiçbir şey yok ortada. Böyle olunca tamamen teslim olduk demektir. Bu seçimler bir şeyleri değiştirebilmek için son şans, muhalefetin aklını başına toplayıp çare üretmesi gerekir. Yoksa padişahlık rejimi bir daha geri döndürülemeyecek biçimde kesinleşecek. Bitmek bilmeyen keder 17 Ocak 2019 tarihinden itibaren Paris’in en eski, en ünlü tiyatrolarından Bouffes Parisiens’de sahnelenmeye başlayacak olan RABBIT HOLE şimdiden yeni sezonun en çok merak edilen oyunu ARKUN DEMİROĞLU Siz hiç oğlunuzu kaybettiniz mi? Oğlunuz aile köpeğinin ardından koşar adımlarla evden çıktıktan sonra, onun bir daha o kapıdan hiç içeri girmeyeceğini düşündünüz mü? Toy Story desenli yorganını bir daha üzerine örtemeyeceğinizi, başını yastığı koyan çocuğunuzu bir daha öpemeyeceğinizi, onu bir daha hiç koklayamayacağınızı aklınıza getirdiniz mi? 2013 yılında Fransa’nın cumhurbaşkanı François Hollande’la yaşamaya başladığı aşkla magazin basınının ilgi odağı olan ünlü Fransız oyuncu Julie Gayet her zaman sadece sanatıyla konuşulmak istemişti. Son yıllarda sessizliğini koruyan oyuncu, çocuklarını yetiştirmek için ara verdiği tiyatro sahnelerine yirmi iki yıl sonra Amerikalı yazar David LindsayAbaire’in RABBIT HOLE oyunuyla geri dönüyor. Fransa’nın güneyinde, Antibes’deki Anthea Tiyatrosu’ndayız. Perde açıldığı zaman Becky ve Howard’ın oğullarının hayatını bir trafik kazasında kaybetmesinden sekiz ay sonra, ailenin mutfağındayız. Evin duvarlarında Danny’nin köpeğin arkasından koşar adım gidişinin görüntüleri video aracılığıyla sürekli gösteriliyor... Anneyle baba acılarını farklı yaşıyorlar. Salondaki koltukta birbirlerine yaklaşmaları bile imkansız. Baba herkes yattıktan sonra oğlunun görüntülerini video kasetten izliyor. Bir gün yanlışlıkla bu görüntülerin ilelebet silinebileceğini düşünebiliyor musunuz? Pulitzer ödüllü Pulitzer ödüllü RABBIT HOLE 2006 yılında Broadway’de sahnelenmeye başladı. Ülkemizde SEX AND THE CITY dizisiyle tanınan ve bu yıl New York valiliğine aday olan aktivist/oyuncu Cynthia Nixon aynı yıl Becky rolüyle Tony ödülünü kazandı. 2010 yılında John Cameron Mitchell’in beyazperdeye uyarladığı RABBIT HOLE’daki rolüyle Nicole Kidman ise Oscar ödülüne aday oldu. Julie Gayet Fransa’da sahnelenmeye başlayan oyunda başarılı ve rolün hakkını veriyor. Gayet trajediyi abartmadan, gözyaşlarını aramadan, gerçek hayattan uzaklaşmadan oynuyor. Anneanne rolü ise bu kez Tyne Daly (Broadway) ve Dianne Wiest’ten (sinema) sonra Moliere ödüllü (Decadence, 1996) ünlü tiyatro oyuncusu Christiane Cohendy’nin. Becky’nin özellikle annesine bu kederin hiç bitip bitmediğini sorduğu an, kendi yetişkin oğlunu 11 yıl önce uyuşturucu bataklığında kaybeden anne/büyükanne Cohendy seyircileri duygulandırıyor. İyi niyetli, sorumsuz kızkardeş Izzy rolünde izlediğimiz Lolita Chammah ise zoru başaran, kahkahayla gözyaşlarını aynı sahnede sergilediği usta bir performansla karşımızda. Chammah’dan Türk okurlarına ilk kez bundan 8 yıl önce genç oyuncunun başrolünü gerçek hayattaki annesi Isabelle Huppert’le paylaştığı COPACABANA filmindeki performansıyla bahsetmiştim. Hayata bir şans daha Claudia Stavisky’nin başarıyla yönettiği oyunda 1 saat 50 dakika su gibi akıp gidiyor, ama öyle anlar var ki... Baba rolünde izlediğimiz tecrübeli oyuncu Patrick Catalifo, Howie Corbett rolünde bu kez şaşırtıyor. Babanın acısına tanık olduğumuz sahnelerde oyuncu sanki seyircilerin kalplerini teker teker söküyor. Seyircilerin gözyaşlarını silmeye başladıkları anlar bunlar... Oyunun başında evin dışındaki hayata en iyi ayak uydurmuş aile üyesi olarak gördüğümüz baba, vefat eden oğlunun oyuncaklarını, giysilerini, görüntülerini teker teker kaybettikçe ayakta duracak gücü kaybediyor. 17 Ocak 2019 tarihinden itibaren Paris’in en eski, en ünlü tiyatrolarından (Jacques Offenbach’ın 1855 yılında kurduğu) Bouffes Parisiens’de sahnelenmeye başlayacak olan RABBIT HOLE şimdiden Paris’te ve Fransız basınında yeni sezonun en büyük merakla beklenen oyunu. Oyunun son sahnesinde Becca ve Howie herşeye rağmen ‘miş gibi yaparak’ insanlar arasına karışmaktan bahsediyorlar. Karanlığa karşı koymak için çabalamak, tünelin sonunda bir ışığı aramak, o korkunç boşluğa evrendeki RABBIT HOLE’dan bakmak, o boşluğa atlamak ve herşeye rağmen bu vurdumduymaz hayata bir şans daha vermek... l PARİS C MY B