Katalog

BULMACA 14 TASARIM: SERPİL ÜNAY Pazar 24 Aralık 2017 BULMACA SEDAT YAŞAYAN 1 Resimde gördüğünüz, 19172009 yılları arasında yaşayan ve özellikle AlevilikBektaşilik konularındaki araştırmalarıyla tanınan Fransız Türkolog... Çankırı yöresine özgü, çökelekle yapılan bir tür mantı... 2 Ay korkusu... Muğla’nın Milas ilçesinde antik bir kent... Soyundan gelinen kimse. 3 Çin müziğine özgü telli bir çalgı... “Mutluluk hapı” da denilen uyuşturucu bir madde... Tomrukları biçmeye yarayan ve birden çok testeresi olan biçme makinesi. 4 Telli çalgılarda telleri yüksekçe tutan tahta köprücük... İslam ülkelerinde kullanılan bir tür tahıl ölçüsü... Kültür... Güneydoğu Asya’da bir ırmak. 5 Asur Krallığı’nın başkenti... Poker, konken gibi oyunlarda aynı cins iki karta verilen ad... Uyku ile koma arasında derin baygınlık hali. 6 Polinezya halklarının savaş tanrısı... Yabancı... Fas’a özgü, kamış, dal ve kuru otlardan yapılmış koni biçi minde kulübe... Belli bir zaman aralığı içinde belirli bir bölgede egemen olan atmosfer koşulları. 7 İlave... Kimi Slav uluslarında “kral, prens” anlamında kullanılan sözcük... Osmaniye ilinde antik bir kent... Radyum elementinin simgesi. 8 İri taneli bir pirinç türü... Bir çocuğun her türlü durum ve davranışından sorumlu olan kimse... Batı mimarlığı ve dekoratif sanatlarında 18. yüzyılda ortaya çıkan stilize denizkabuğu, çakıl taşı ve sarmal motiflere verilen ad... Karşılıklı iki kişi tarafından söylenen şarkı. 9 Bir Avrupa ülkesinin başkenti... “Gıranyoz, sarıağız” gibi adlar da verilen bir balık... Soğukta burularak esneklik sınırı ve dayanımı yükseltilmiş özel beton çeliği. 10 Hayvanlara vurulan damga... Yüksek oranda alüminyum içeren bir toprak türü... Mardin yöresine özgü şekerli rezene... Güzel sanat... Uğur, iyi ta Bu haftaki bulmaca ödülü Canavın Ağzında Haluk Gerger Yordam Kitap 10 ARALIK 2017 1654 KAZANANLAR: Barış İlke Koç, Saadet Demirayak, Ali Osman Karababa, Mevlüt Cesur Öcal, İZMİR, Turgut İkiz, A. Dinçay Bahçeci, ADANA, Cengiz Şıklı, BARTIN, Hakan Öztop, Erol Tabakoğlu, Tayfun Er, Şenol Dağlar, İSTANBUL, Mehmet Nedim Hepşen, Arslan Eser, Melike Koç, Ada Özer, ANKARA, Türkan Samsun, Zeynep Ada Yalçın, KIRKLARELİ, Betül Mavi, L. Francesca Bozca, SAMSUN, Can Deniz Sapmaz, AFYON, Cemile Birol, KOCAELİ, Zeynep Saral, MERSİN, İ. Muzaffer Baloğlu, GAZİANTEP, Osman Kılıç, ANTALYA, Aytaç İşeren, MANİSA Not: Bulmaca yanıtlarını bundan böyle [email protected]. tr veya (0212) 343 72 64 numaralı faksa gönderebilirsiniz. Posta ile gönderilen yanıtlar ise aynı adrese gönderilmeye devam edecek. 10.11.2017 tarihli Cumhuriyet Gazetesi’nde yayımlanan bulmacanın çözümü ve bulmacayı doğru yanıtlayanlar arasında yapılan çekilişte Bernhard Kellermann’ın Tünel (Yordam Kitap) kitabını kazananlar: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 B İ L G E S U E R E NU S F RATR İ 2 EM İ RC İ K ARA F AT AYNAZ 3 RAM E S AN S UK R A YNA İZ 4N BAV ZETET İK US LU E 5 ADON İ S MAK İ AKN E ÇİT 6 R E OT E L FÜLÜS AYN OK 7 D R AM T İ NAMU T E KM İ L E 8 SAR İ G PEREST İ J AKYAR 9 H İ M AKON İ N AKMAN ON İ 10 A N A Ç EGE İ LK EM İ NEB 11 W G Ö Z E R ÖZ E A K ON T MA 12 P E L İ K A N M A S K A R A B A R 13 H E D E R Mİ S R E A Y A MU S 14 O T O M A N YUĞ RİA 15 L A N E OPAK Hİ T 16 O L RAM İ Z KAY S 17 K İ K İ R İ K Ç E D E N E 18 O N KANOT İ Y E AN 19 S İ N Z A L İ M K Ö M E 20 T S O D İ L O İ CAZ E T lih, iyi haber. 11 “Ayva sarı, nar kırmızı sonba har / Her biraz daha benimsediğim” (C.S. Tarancı)... Argoda çok çalışan öğrenciye verilen ad... Burundi’nin başkenti. 12 Pokerde, birbirini izleyen değişik renkten beş karta verilen ad... Canlı hücrelerden meydana gelmiş doku... Bir noktanın uzaydaki yerini belirlemeye yarayan çizgilerden biri. 13 Sözcüklerin anlamlarını ve kullanışlarını unutma sonucu oluşan bellek zayıflığı... Yeniçeri kışlası... Güllük Körfezi kıyısında bir yarımada. 14 Oylumlu... Sümer mitolojisinde su tanrısı... Bulaşıcı bir hastalık görülen geminin karantina altına alınması. 15 “Ben sana içme güzel sevme mi dedim / Benden niçin bu gune girizansın ey gönül” (Nedim)... Üzerine yazı yazılan tabaklanmış ceylan derisi... Hitit. 16 Eski Rusya’da gönüllü emekçiler birliği... Çökelek, taze soğan ve zeytinyağıyla yapılan bir tür salata. 17 Trabzon’un bir ilçesi... Evropiyum elementinin simgesi... Hattatların kâğıt cilalamakta kullandıkları özel bir bileşim... Büyük ırmak. 18 Hadım edildiği için çocukluk sesi değişmeden kalmış erkek şarkıcı... “Maun” da denilen bir ağaç. 19 Cam üretimi ve sanayide kullanılan soda külü... Salyangoza verilen bir başka ad... Çit, perde. 20 Parlak sarı renkli bir üzüm cinsi... Harman yerindeki tahılın taş ve toprakla karışık kalıntısı. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1 XV. yüzyılda yalayan ve Osmanlılara karşı savaşlarıyla tanınan Arnavutların ulusal kahramanı... Eskimolarda görülen, aşırı heyecanlanma ve şiddete başvurmayla belirginleşen bir tür depresyon. 2 Japonya ve Çin’de yatişen şifalı bir mantar cinsi... Börülceye verilen bir başka ad... Kaba bir güldürü türü. 3 Büyük Okyanus’un güneydoğusunda zaman zaman görülen deniz akıntısı... Babillilerin sıvıları ölçmekte kullandıkları bir hacim ölçüsü... İspanya’da bir kent... Rıhtımın su üstünde olan bölümü. 4 Bir soru sözü... İri öğütülmüş mısır unuyla yapılan bir yemek... Sodyum elementinin simgesi... 13431381 yılları arasında Orta Anadolu’da egemen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 İsim:......................................................................................................................................... Adres:...................................................................................................................................... ................................................................................................................................................. Tel:.......................................................................................................................................... lik kuran beylik. 5 Arapçada “ben”... Her iki Kore’nin de pa ra birimi... Yağda pişirilmiş yumurta... Türkçülüğün bir kolunun Türklerin Asya’daki eski yurduna verdiği ad. 6 Japonya’da uygulanan ve akupunktura benzeyen bir tedavi yöntemi... Avlanırken avcıların hayvanlardan gizlendiği yer... Doğu Anadolu’ya özgü bir halkoyunu. 7 Büyücü... Anasona verilen bir başka ad... Sivas yöresine özgü, kuşbaşı, et, nohut ve pirinçle yapılan bir tür pilav. 8 Borsada belli miktardai hisse senedini belirtmekte kullanılan işlem birimi... Polonya’nın plaka imi... Bir nota... Küçük kazan... Steven Spielberg’in bir filmi. 9 Yasaklanmış bir şeyi, bir işi serbest bırakma... C vitaminince zengin bir meyve... “Bir çanı gibi gecenin içinde / Ta gün ışıyıncaya kadar / Vakur metin sade / Çalacaksın” (M.C. Anday)... Bir haber ajansının kısa yazılışı. 10 Trabzon’da çıkan tanınmış bir madensuyu... İsveçli bir pop müzik topluluğu... Kaynatılırken içine kabak konulan pekmez. 11 İran’ın plaka imi... Zorluk, güçlük... Akdeniz Bölgesi’nde yetişen ve halk hekimliğinde kullanılan kokulu bir çalı... Kuzey Afrika’da, hintkeneviri yapraklarından elde edilen ve tütüne karıştırılarak içilen sarhoşluk verici toz. 12 “Altın Oran” da denilen, yaklaşık 1.61 değerindeki sayıya verilen ad... Dışkılara ilişkin söz ve yazı düşkünlüğü... Hindistan’da yolcu taşımakla kullanılan iki ya da üç tekerlekli çekçek. 13 Tuzak, kapan... Yarı tavlı toprak... Yayla fırlatılan ucu sivri çubuk... Büyük, önemli. 14 Bursa’nın Kestel ilçesinde bir şelale... Bir inşaatta, kimi yapısal öğelerin plastik değerini belirtmek için, bu öğeleri bezemeli olarak imleme. 15 Rumeli’de dağdan dağa tüfekle verilen işaret ve haber... Bir zaman birimi... Bir değiş tokuşta üste verilen şey. 16 İslam inancında dört büyük melekten biri... SSCB döneminde para yerine kullanılan emek hesap birimi. 17 Armut görünümlü bir meyve... Yüzeni içeriye çeken deniz akıntısı. 18 İzlanda’ya özgü, çürütülmüş köpekbalığı etiyle yapılan bir yemek... İnce kabuklu bir erik cinsi. 19 Bilgisiz, kültürsüz kimse... Saz takımında usul vurmaya yarayan tef... Zihin. 20 Karabük’ün Safranbolu ilçesinde bir kanyon... Güney Amerika’nın tatlı sularında yasayan bir kaplumbağa. BRİÇ VOLKAN DENİZCİ [email protected] Briç ve Etik SATRANÇ GM SUAT ATALIK [email protected] Yapay Zekâ Yılın Sporcusu: Briç eğitmeni, milli oyuncu Süleyman Kolata. Briç, sporu karakterize eden tüm unsurları içermektedir: dürüst oyun, disiplin, kurallar, etik, katılım, eğitim, rekabet, performans. Briç “beyin sporu” olarak tanımlanmıştır, ancak sadece beyin için bir spor değildir; belirli bir konsantrasyon, mücadele ruhu, hızlı refleksler ve dayanıklılık gibi sadece fiziksel zindelikle kazanılabilen özellikleri gerektirmektedir. Oyunun temeli çiftlerdir ve bu kural insanlar arasında ortaklık kurulmasına yol açar. Briçte, ortaklar arasında kurulan anlaşmalar büyük önem taşımaktadır ve bu sebeple iletişim, uyum ve dayanışma ön plandadır. Briç bir zihin jimnastiğidir ve sosyalleşme olanağı doğurmaktadır, bu sebeple özellikle yaşlılık dönemi için yararlıdır. Briç sadece kurallara bağlı kalınmasının ötesinde, çok daha fazla anlam ifade eden dürüst oyun temeline dayanmaktadır. Bu sadece bir davranış şekli değil, aynı zamanda bir düşünce, bir yaşam şeklidir. Briç kuralların tam anlamı ile kabul edilmesi ve bu kuralların da ötesinde etik kurallara bağlılık anlamına gelmektedir. Bricin gençlerde önemli derecede eğitici bir fonksiyonu vardır. Briç konsantrasyon sağlama, sebepsonuç ilişkisi kurma, analiz yapma, karar verme hususlarında öğrencilerin kapasitelerini geliştirir, en önemlisi ortağa, rakiplere ve çevreye saygıyı öğretir. Maalesef zaman zaman oyuncular hırslarına yenilerek etik kuralları unutuyor, hatta bunun da ötesine geçerek hileye başvuruyorlar. Boye Brogeland adlı oyuncunun takımındaki bir çiftin (FisherSchwartz) hile yaptığını ortaya çıkarmasından sonra birkaç çiftin daha hile yaptığı ortaya çıktı, 45 yıl briçten men edildiler ve ömür boyu birlikte oynamama cezası aldılar. Ülkemizde de böyle bir durum oldu. Bir sponsor suçlu bulundu, mev cut yasalar çerçevesinde cezası verildi. Fakat sonuçta ceza sadece altı ay oldu. Tabii bu ceza hiçbir briççinin vicdanını rahatlatmadı. Dünyada emsalleri 5 yıl ceza almışken. Ve tabii yarışmalar devam ediyor ve bu kişi eski takımını tekrar kurmak istiyor. (Takım maçlarında bir takım 46 oyuncudan oluşur.) Takımdaki bazı profesyoneller (!) profesyonellik kisvesi altına sığınarak bu kişiyle tekrar takım oldular. Fakat Süleyman Kolata işine saygılı, etik ve evrensel değerlere önem veren birisi olarak gerçek profesyonelliğin nasıl olduğunu gösterdi: Ortağı İsmail Kandemir ile bu takıma girmedi, İsmail Kandemir Türkiye’de yılın sporcusu oldu. Yazımız baskıya girdiğinde oynanan karışık takımlar turnuvasına da katılan bu oluşum, Türkiye’den kadın oyuncu bulamayıp yurtdışından getirdi. Bu takıma dahil olmayan, erkeklere erkekliği öğreten tüm Türk kadın oyuncularını kutluyor, onların hepsini de yılın sporcusu olarak kabul ediyoruz.. Ortağa Antre Yaratmak İmp DB zonda D: Güney ¦ D9873 ¦ V10 ¦ A74 ¦ V85 ¦ A102 ¦ 65 ¦ DV96 ¦ K1063 B K 1 Trf Pas 1Karo Pas 3Trf D G 2Kör Pas Pas 3SA Kör Valeyi atak ediyorsunuz ve el sizde kalıyor. Kör devamını Damla alan deklaranın Dama doğru oynadı ğı karoyu ortağınız Rua ile alıp küçük kör oynuyor. Savunmayı planlayın. Analiz ve Çözüm: Oyunu yapmak için deklaranın As trefliyle birlikte pik Rua veya trefl Damına sahip olması gerekir. Bu iki kombinasyondan birisi onu dokuz löveye getirir. (Kırmızı renklerden ikişer ve siyah renklerden beş löve.) Oyunun batması için ortakta karo 10’lunun olması gerekiyor. Bu 10’lunun işe yaraması için de sizin üçüncü kör üzerine karo Asını atmanız gerekiyor! Bu şekilde deklaran ikinci karo lövesini yapamadan ortak el tutar ve sağlam körlerini çeker. İşte dört el: ¦ D9873 ¦ V10 ¦ A74 ¦ V85 ¦ A102 ¦ 65 ¦ DV96 ¦ K1063 ¦ R54 ¦ AD4 ¦ 852 ¦ A974 ¦ V6 ¦ R98732 ¦ R102 ¦ D2 Haftanın Problemi İmp DB zonda ¦ V8754 ¦ AV10 Dağıtan: Batı ¦ 108 ¦ 543 ¦ A93 ¦ RD8642 ¦ ¦ RDV7 Batı Kuzey Doğu 1Karo Pas 1SA 3Karo 3Kör Pas Herkes Pas Güney 2Kör 4Kör Atak trefl 6’lı. Doğu Asla alıp trefl 10’luyu dönüyor. Siz Ruayı koydunuz, Batı 7’li ile çakıp karo Asını çekiyor. Kontratı nasıl yapmayı planlıyorsunuz? İyi bir hafta sonu diliyoruz. Sonunda oldu! 80’lerde merakla beklenen iki konu soğuk füzyon ve yapay zekâydı. Önce soğuk füzyon geldi ama gerçekleştirdiğini iddia eden bilim adamı, tekrarlamak için parasının kalmadığını söylediğinde Bilim Konseyi, acaba soğuk füzyon gerçekleştirilebilir mi diye oylama yaptı! Oy birliğiyle ret rezaleti o dönemde herkesin içini burkmuştu. Bilgisayarlarda ilerleme çok hızlı olmasına rağmen kendi kendine öğrenme yetisi, muhakeme gücü olan yapay zekâya bir türlü ulaşılamıyordu. İnternetin 1950’lerde bulunup ancak 90’ların ortasından sonra hayatımıza girdiği göz önüne alınırsa, yapay zekânın da internet gibi belki de askeri kaynaklar için seferber edildiğini tahmin edebiliriz. Fakat ilk yapay zekâ haberi ticari firmalardan geldi. İşin güzel yönü konunun merkezinin satranç oluşu. Hardware yani donanım konusunun deney yolu da satrançtan geçmekteydi. İlk zamanlarda bir bilgisayar yaptığınızda iyi çalışıp çalışmadığının denemesi satranç oynatmaktı. Bir makineyi iki kez aynı şekilde yenerseniz, istatistiklere riayet ederek öğrenme olmadığı için başarısız oldunuz demekti. Bilgisayar dünyasındaki ilerlemeler bizi 1996 ve 1997’deki Kasparov Deep(er) Blue maçlarına götürdü. İkinci maçı 3, 52, 5 kazanan makina bir Main Frame’di ve altında yazılım olarak Fritz çalışmaktaydı. Günümüzde yazılımın kralıysa Stockfish8. Saniyede 70 milyon hamle tarama kapasiteli ‘Satranç Motoru’ kendi janrının da dünya şampiyonu. Stockfish’in eksiği anlayış ve muhakeme, ama üstün hesap kapasitesiyle göze çirkin de gelse insan ve hemcinslerine üstünlük sağlamaktaydı. 1976 doğumlu İngiliz bilimadamı Demis Hassabis de satranç kökenlilerden. 19882001 arası 2250 civarına ulaşan ELO’suyla satranç tarafına, kurduğu Deep Mind şirketiyle yapay zekâ konusunda yaptığı araştırmaları ekleyen Hassabis’in firması Larry Page’in konuya ikna olmasıyla Google’a satıldı. Hassabis’i şirkette tutan Google ilk yapay zekâ AlphaZero’yu da arenaya çıkardı. Satrancı kendi kendine öğrenmesi 4 saat alan, sinir sistemi ilkesiyle çalışan bağlantılarıyla AlphaZero 100 oyunluk bir maçta kendinden 1000 kat daha fazla hesap yapabilen Stockfish8’i 6436 (+28, 0, =72) yendi. Bu önemli haberi hiçbir yerde görmediğinizde, ne olup ne bittiğini anlamayı basın veya TSF’lilerden beklemeyin; Fischer insanları satranççılar ve satranç bilmeyenler olmak üzere boşuna ikiye ayırmamıştı. Yapay zekânın tartışmasız damgası oyunlarda: AlphaZeroStockfish, Maç (3.oyun) 2018, VezirHint Savunması 1.Af3 Af6 2.c4 b6 3.d4 e6 4.g3 Fa6 (4...Fb7 5.Fg2 Fe7 6.00 00 7.d5!? ile bir başka oyunda yine er fedasını tercih eden A0, Caruana’nın dediği gibi satranççıların oynamak istediği ama tam anlamıyla erişemediği oyun anlayışında.) 5.Vc2 c5 6.d5 ed5 7.cd5 Fb7 8.Fg2! (8.e4 Ve7, Vaganyan’ın tesadüfen bulduğu fedanın diğer yönü.) Ad5 9.00 Ac6 10.Kd1 Fe7 11.Vf5! Af6 (11...Ac7?! 12.Ae5) 12.e4 g6 13.Vf4 00 14.e5 Ah5 15.Vg4 Ke8!?Yenilik (SF, teorik olan15...Vb8’i hemen beğenmiyor.) 16.Ac3 Vb8 17.Ad5 Ff8 18.Ff4 Vc8 (18...Af4? 19.Af6) Konumumuzda geri kalmış d7 eriyle Beyazın kompanzasyonu tartışılmaz ama A0’ın tercihi GM Jaan Ehlvest’de insan eli kuşkusu uyandırıyor! 19.h3!? Ae7 20.Ae3 Fc6 21.Kd6 Ag7 22.Kf6 Vb7 23.Fh6 (23.Ag5? Fg2 24.Af7 Agf5) Ad5 (23...Ah5? 24.Ff8 Kf8 25.Vg5! Af6 26.ef6) 24.Ad5 Fd5 25.Kd1 Ae6 26.Ff8 Kf8 27.Vh4 Fc6 28.Vh6 (28. Ke6?! Ff3 29.Ff3 Vf3 30.Ked6 beraberlikten fazlasını vermez.) Kae8 29.Kd6 (Tehdit 29.Kde6 ve 30.Ag5.) Ff3 30.Ff3 Va6 31.h4! Va5! (Beyazın fikri 31... Va2? 32.h5 Vb2 33.hg6 hg6 34.Kg6 fg6 35.Vg6 Ag7 36.Kd7 Ve5 37.Fd5 Şh8 38.Vh6 mat.) 32.Kd1! c4 33.Kd5! Ve1 34.Şg2 c3 (Bu hamle Beyaz File a2g8 çaprazını açmakta.) 35.bc3 Vc3 36.h5 Ke7 37.Fd1! Ve1 38.Fb3 Kd8 39.Kf3 Ve4 40.Vd2 Vg4 (40...gh5? 41.Fc2 Vg4 42.Vh6 Vg7 43.Vh5 tehlikeli.) 41.Fd1 Ve4 42.h6 Ac7 43.Kd6 Ae6 (43...Ve5?? 44.Ke3 Vg5 45.f4) 44.Fb3 Ve5? (Bence SF’in bu oyundaki yegâne hatası.a1h8 diyagonalini açmak yerine 44...b5 veya a5 ile Vezir Kanadı erlerini sürmek lazımdı.) 45.Kd5 Vh8 (45...Va1 46.Kc3 sonrası 47.Ke5e1 tehlikesi var.) 46.Vb4! Ac5 (46...Kde8 47.Va4 ve Vezir Kanadı erleri sallantıda.) 47.Kc5!! bc5 48.Vh4! Kde8 49.Kf6 Kf8 (49...Şf8 50.Vf4 Vg8 51.Vc7!) 50.Vf4 Çok değil, 5 hamle evvel oyunu dengede bulan SF ilahi bir zugzwangda! 50… a5 51.g4 d5 52.Fd5 Kd7 53.Fc4 a4 54.g5 a3 55.Vf3 Kc7 56.Va3 Vf6 (56...Kd7 57.Vf3 sonrası ilerleyecek a eri oyunu bitirir.) 57.gf6 Kfc8 58.Vd3 Kf8 59.Vd6 Kfc8 60.a4 Terk 10 Birileri Krılov’un hikâyesindeki Moska gibi AlphaZero’nun yapay zekâyı temsil ettiğini inkâr etse de doğru olan geri dönülmez bir şekilde yönetimin zamanla makinelere geçecek oluşudur! C MY B