Katalog

1 MART 2015 PAZAR CUMHURİYET SAYFA KÜLTÜR YAŞAR KEMAL’İN ÖLÜMÜ TÜRKİYE’Yİ YASA BOĞDU 11 YAŞAR KEMAL’İN YAŞAM ÖYKÜSÜ Asıl adı Kemal Sadık Gökçeli olan Yaşar Kemal, Van Gölüne’ne yakın Ernis (bugün Ünseli) köyünden olan ailesinin I. Dünya Savaşı’ndaki Rus işgali yüzünden uzun bir göç sonunda yerleştiği Osmaniye’nin Kadirli ilçesine bağlı Hemite köyünde 1926’da doğdu. Doğum yılı bazı yaşamöykülerinde 1923 olarak geçer. Ortaokulu son sınıf öğrencisiyken terk ettikten sonra ırgat katipliği, ırgatbaşılık, öğretmen vekilliği, kütüphane memurluğu, traktör sürücülüğü, çeltik tarlalarında kontrolörlük yaptı. 1940’lı yılların başlarında Pertev Naili Boratav, Abidin Dino ve Arif Dino gibi sol eğilimli sanatçı ve yazarlarla ilişki kurdu, 17 yaşındayken siyasi nedenlerle ilk tutukluluk deneyimini yaşadı. 1943’te bir folklor derlemesi olan ilk kitabı “Ağıtlar”ı yayımladı. Askerliğini yaptıktan sonra 1946’da gittiği İstanbul’da Fransızlara ait Havagazı Şirketi’nde gaz kontrol memuru olarak çalıştı. 1948’de Kadirli’ye döndü, bir süre yine çeltik tarlalarında kontrolörlük, daha sonra arzuhalcilik yaptı. 1950’de komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla tutuklandı. Kozan cezaevinde yattı. 1951’de salıverildikten sonra İstanbul’a gitti, 195163 arasında Cumhuriyet gazetesinde Yaşar Kemal imzası ile fıkra ve röportaj yazarı olarak çalıştı. Bu arada 1952’de ilk öykü kitabı “Sarısıcak”ı, 1955’te ise bugüne dek kırktan fazla dile çevrilen romanı “İnce Memed”i yayımladı. 1962’de girdiği Türkiye İşçi Partisi’nde genel yönetim kurumu üyeliği, merkez yürütme kurulu üyeliği görevlerinde bulundu. Yazıları ve siyasi etkinlikleri dolayısıyla birçok kez kovuşturmaya uğradı. 1967’de haftalık siyasi dergi Ant’ın kurucuları arasında yer aldı. 1973’te Türkiye Yazarlar Sendikası’nın kuruluşuna katıldı ve 197475 arasında ilk genel başkanlığını üstlendi. 1988’de kurulan PEN Yazarlar Derneği’nin de ilk başkanı oldu. 1995’te Der Spiegel’deki bir yazısı nedeniyle İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde yargılandı, aklandı. Aynı yıl bu kez Index on Censorship’teki yazısı yüzünden 1 yıl 8 ay hapis cezasına mahkum edildiyse de cezası ertelendi. Şaşırtıcı düş gücü, insan ruhunun derinliklerini kavrayışı, anlatımının şiirselliğiyle yalnızca Türk romanının değil, dünya edebiyatının da önde gelen adlarından biri olan Yaşar Kemal, Türkiye’de aralarında Varlık Roman Armağanı, TÜYAP Kitap Fuarı Halk Ödülü, Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü Orhan Kemal Roman Armağanı, Kültür Bakanlığı Büyük Ödülü, Türkiye yayıncılar Birliği Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü ve Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’nün de bulunduğu çok sayıda ödül aldı. Y urt dışında da aralarında Uluslararası Cino del Duca ödülü, Legion d’Honneur nişanı Commandeur payesi, Fransa Kültür Bakanlığı Commandeur des Arts et des Lettres nişanı, Pemi Internacional Catalunya, Fransa Cumhuriyeti tarafından Legion d’Honneur Grand Officier rütbesi, Alman Kitapçılar Birliği Frankfurt Kitap Fuarı Barış Ödülü’nün de bulunduğu 20’den fazla ödül, ikisi yurt dışında, beşi Türkiye’de olmaz üzere 7 fahri doktorluk payesi aldı. En son 2013’te Norveç Edebiyat ve İfade Özgürlüğü Akademisi’nin Norveç’in ünlü milli şairi Bjornstjerne Bjornson adına verdiği Bjornson Ödülü’ne değer görüldü. Yaşar Kemal’in ölümü Türkiye’nin yalnızca sanat, kültür ve politika dünyasını değil, okurlarını, hayranlarını, halkın geniş bir kesimini de yasa boğdu. Sanat ve kültür dünyasından olduğu kadar politika alanından insanlar da Yaşar Kemal’le ilgili duygu ve düşüncelerini dile getirirken okurları da sosyal medyadan görüşlerini paylaştılar. Sosyal medya “Yaşar Kemal için yas ilan edilmeli’ diye ayağa kalktı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan DSP Genel Başkanı Masum Türker Yaşar Kemal, kültürümüzün oluşmasında yeri doldurulamayacak bir insandır. Türk halkı, onun kitaplarını okuyarak kişilik kazanmıştır. Kendisini ve eserlerini halkımız unutmayacaktır. ‘Türkçeyi kanatlandırdı’ Zeynep Oral (Cumhuriyet yazarı) Yaşar Kemal yüzyılların destansı anlatısıyla, çağdaş edebiyat arasında o eşsiz köprünün taşlarını döşedi... Bir insandan yola çıkıp, tüm insanlığa işaret etti... Tarihi, coğrafyayı, doğayı ve toplumu, mitler, efsaneler, türküler, düşler ve gerçeklerle yoğururken, bir bilim adamı titizliği sürdürdü... Türkçeyi kanatlandırdı, Türkçeye ışık kattı... Toplumun düşleriyle, kendi yaratıcığını bütünlerken, daha barışçı, şiddetten arınmış, daha güzel, daha iyi, daha mutlu bir gelecek için hepimizi kışkırttı... Sonsuz çalışma azmi ve üretkenliğiyle eserlerinde ve yaşamın her anında, hep ama hep kendisi oldu ve sahici kaldı. Düşlerimizi, gerçeklerimizi, hasretimizi ve özlemlerimizi sandığımızdan daha da sahici kıldı. Hayattaki en büyük ödülün sahibi oldu. O ödül halkın sevgisi ve ona olan inancıydı. Yaşar Kemal’in eşini arayarak taziyelerini iletti. Cumhurbaşkanı Erdoğan , Suudi Arabistan’a hareketi öncesi Atatürk Havalimanı’nda yaptığı açıklamada “Gerek hanımefendiyi, gerek yeğenini aramak suretiyle kendileriyle bu acılarını paylaştım. Derin bir teessürümüz olduğunu kendilerine de ifade ettim. Ayrıca kendisine Allah’tan rahmet yakınlarına ve edebiyat camiamıza başsağlığı diliyorum” dedi. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu da İstanbul’dan Ankara’ya dönüşünde, Esenboğa Havalimanı’nda yaptığı açıklamada Kemal’in hayatını kaybetmesi ile ilgili, “Çok üzgünüz. Halkımızın başı sağolsun” dedi. HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ: Yaşar Kemal, bir edebiyatçı, gazeteci ve siyasetçi olarak yaşadığımız coğrafyanın 20. Yüzyılına tanıklık etmiş ve halkların barış, özgürlük ve eşitlik mücadelelerinin bir parçası olmuştur. TBMM Başkanı Cemil Çiçek Dünyayı bin çiçekli bir kültür bahçesi olarak gören Yaşar Kemal, okuyucularına emanet ettiği eserleriyle aramızda yaşamaya devam edecektir. Ercan Karakaş (CHP Kültür Sanat Platformundan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı) Kuşkusuz büyük bir yazardı, aynı zamanda Türkiye’nin vicdanıydı. Türkiye’de Güneydoğu, Kürt sorununa yol gösterici görüşleri vardı. Savaş karşıtıydı. Doğayı, çevreyi koruyan tarafı da vardı. Yaşar Kemal bu yüzden Türkiye’nin vicdanı... Onun için yas ilan edilmedi. Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik Türkiye ve insanlık çok büyük bir değerini kaybetti. ‘O direndi, biz de direnelim’ Celâl Üster (Cumhuriyet Kültür Editörüi) ‘Ne söylense eksik kalır’ Semih Gümüş (Edebiyat eleştirmeni) Sağlık işçileri, Yaşar Kemal’i hastanede ziyaret gittiklerinde “Diren İnce Memed!” sloganı atmışlardı. Bir ara, eşi Ayşe Semiha Baban’la konuştuğumda, o her zamanki sakin ve vakur sesiyle, “Diren dediler, direniyor...” demişti. Evet, Yaşar Kemal, yaşamı boyunca haksızlıklara, adaletsizliğe, eşitsizliğe, yoksulluğa, savaşa karşı direndiği gibi ölüme karşı da direndi tam bir buçuk ay... Bundan sonra direnmek bizlere, onun on binlerce okuruna düşüyor şu son yıllarda ülkemizi bir karabasana çeviren baskılara, diktatörlük heveslerine, sanat düşmanlığına karşı... Bir de, güzel Türkçemizde direnmemiz gerekiyor, Yaşar Kemal’in romanlarıyla, öyküleriyle yaratılmasına sonsuz katkılarda bulunduğu... Yaşar Kemal üstüne ne yazılsa, ne söylense eksik kalır. Bugüne dek onunla ilgili yazılanların, yazılması gerekenlerin ne kadar azı olduğunu düşünmek bile bizi gölgede bırakıyor. Hep anlatmaya çalıştım, Yaşar Kemal yaşayan dünya edebiyatının en büyük, en yaratıcı romancılarından birisiydi. Yazdıkları benzersizdir. Hiç kimsenikine benzemez, hiç kimse de ona benzeyemedi. Son 25 yıl içinde onunla yakın olduk, onu iyi tanıdım. Her zaman insanların insanca yaşayacağı zamanların özlemiyle yaşadı, konuştu, mücadele etti. Bir özgürlük savaşçısıydı, çağdaş bir entelektüeldi. Hayatında tanıdığın en iyi insan kim, diye sorulsa bana, Yaşar Kemal’dir, derim. Çok uzun zamandan beri bu kadar büyük bir acı hissetmemiştim. ‘Büyük bir acı’ Tarık Akan (Sinema oyuncusu) Bir kere çok önemli bir dostumu kaybettim. Ülkemin en büyük insanlarından birini kaybettim. Ölümsüzlüğe ulaştı. Ama onun gibi büyük bir sanatçı kolay kolay yetişmiyor. Büyük bir acı. Dostum olduğu için benim için daha büyük bir acı. Güneydoğu’da yaptığım bütün filmleri onun sayesinde insanlara ulaştırmaya çalışıyordum. Senaryoları ona okutuyordum, fikirlerini söylerdi. Dostumu kaybettiğim için üzgünüm. Ruhu şad olsun. ‘Babıâli de b efsanesini ka ir ybetti’ Ayd şkanı) Zaman zam an rahmetl ib dostlukları oldu, hep o abamla da nlardan ba bahsederd na i. Uzu oldu, yakın n süre dostluklarımız lıklarımız o ld edebiyat d ünyası değ u. Yalnız il bana göre Babıali de önemli bir kaybetti. Y efsanesini eri kolay k olay doldu Ailesine ve rulmaz. milletimize sabır diliyo rum. ın Doğan (Doğan Ho lding Onursal Ba ‘Bizi en iyi o anlattı’ Coşkun Aral (Belgesel yapımcısı, savaş muhabiri) Onu çok özleyeceğiz. Bize bu coğrafyayı ve dünyayı tanıttı her şeyiyle, böceğiyle, insanıyla, başkaldırısıyla... Bizi en iyi anlayan ve anlatan odur. Bize ustalık yaptı. Bu topraklardan çıkmış Homeros gibi o da yaptıklarıyla hep hatırlanacak. ‘Çağdaş bir klasikti’ Emre Kongar (Cumhuriyet yazarı) Çok az insana nasip olur, yaşarken hem çağdaşlığı yakalamak hem de klasikler arasına katılmak... Yaşar Kemal bunu yakalayabilmiş ender yazarlardan biriydi: Çağının insanını, ülkesinin sorunlarını, dinamik bir değişim süreci içinde yakalamıştı… İnsan ilişkileri, birey ve doğa üzerinde, klasik edebiyatın en güzel örneklerini de vermiş bir ustaydı! Destanların masalsı güzellikleriyle, en gerçekçi gözlemlerin acılarını harmanlamak onun özel yeteneğiydi... Türkiye’nin, dintarım toplumundan endüstriyel kentsel yapıya evrilmesini, ‘İnce Memed’ dörtlüsü ve ‘Akçasaz’ın Ağaları’ ikilemesiyle sadece tarihe değil, edebiyata da mal etmişti. O güzel insan o güzel beyaz atına bindi... Uçtu gitti... Tüm insanlığın tarihsel ve edebi birikimiyle bütünleşti! ‘Özgürlük savaşçısı’ Rutkay Aziz (Tiyatro ve sinema oyuncusu) İnsanlık, dünya kaybetti. Ustamız, hocamızdı. Özgürlük ve barış savaşçısıydı. Adaletten, namustan, insan haklarından yanaydı. Onun kahkahasını özleyeceğim. ‘Twitter’da ulusal yas çağrısı’ Yaşar Kemal’in ölümünün ardından Twitter’da ulusal yaas ilan edilmesi için kampanya başlatıldı. Twitter kullanıcıları Suudi Kral Abdulaziz’in ölümü sonrası yas ilan edilen ülkede Yaşar Kemal için de yas ilan edilmesi istendi. Twitter’da dünya genelinde trend listesinde ilk sırayı alan Yaşar Kemal için sosyal medyada “Yaşar Kemal için yas ilan edilsin” hashtagi oluşturuldu. Hashtag, Twitter’ın en çok kullanılan hasgtag’lerinden biri oldu. C M Y B Ödüller ve yargılanmalar ‘Ulusal yas ilan edilsin...’ SOSYAL MEDYADA OKURLARININ GÖZÜNDEN YAŞAR KEMAL ‘Tüm kelimeler yasta şimdi...’ @ONRSNR: “Gönlümün Nobel’lisi, güzel bir ata binip, gitti. Bunca eşkıyaya daha fazla dayanamazdı. Mekanın cennet olsun Yaşar Kemal” @elifekz: “Belki de tüm kelimeler yasta şimdi sessizce. Yolun ışık, mekanın cennet olsun.” @PelinBatuRevnak: “Yaşar Kemal için ulusal yas istiyoruz.” @Nurhakince: “Sen de gittin dev çınar. Bizi şu beş para etmez dünyayla yalnız bıraktın. #YaşarKemal” @Hayriacikgoz45: “Bir kütüphane yandı. Yaşar Kemal...” @asumanunel: “Dünya döndükçe kulaklarımızda Müzeyyen Senar işitilecek. Gözlerimizde Yaşar Kemal okunacak. Bu topraklar onlara çok şey borçlu. #YaşarKemal” @Elkurdou: “Zulme uğrayanlar biraz daha öksüz bu gece #YAŞARKEMAL”