Katalog

Dünyaca bilinen Sotheby’s müzayede evinin 19’ncu yüzyıl Avrupa resimleri uzmanı Claude Piening, James Bond Filmlerinde Sanat konulu bir sunum için İstanbul’dan geçti. Piening, Cumhuriyet’e, Bond imzasının kaynağında, Londra Bond caddesinde ikamet eden Sotheby’s müzayede evinin olduğunu, ayrıntısıyla açıkladı. Pazar 8 Kasım 2015 EDİTÖR: ÖZNUR OĞRAŞ ÇOLAK James Bond isminin sırrı için adres: 3 urat Birsel, “Teknoloji” sayfasında yazdı geçen hafta: Yeni kuşağın gözden düşürdüklerinden biri de kâğıtkalemmiş. İngiltere’deki bir araştırma, 10 gençten 1’inin hiç kalemi olmadığını, yarısının evinde A4 kalem bulunmadığını, 3’te 1’inin hayatında hiç mektup yazmadığını ortaya çıkarmış. Yazı işini bilgisayarlar, yazışmayı cep telefonları üstlendiğinden beri, kalem satışları düşmüş. Kırtasiyeciler kapanıyormuş. Kalem, tıpkı yoldaşı kâğıt gibi, ömrünü tamamlıyormuş. HHH Onlarla ilk tanışmamı net hatırlamıyorum: Rengârenk kalemlerin beyaz bir satha, gelişigüzel sürtüldüğü bir çizim seansı olsa gerek... En az yarım asırlık bir dostluk yani... Bunca yılı el ele geçirdikten sonra, “tükenmez” sandığın bir sevdanın böyle ansızın tükenivermesi, üzüyor insanı... Bir yığın hatıra, zihne üşüşüveriyor: Büyüdüğüm devlet dairesinin masalarına vidalarla kelepçelenen “DMO” damgalı kalem açma aparatının şeffaf haznesinde biriken tıraşlanmış kalem artıkları ile kapıda asılı “Özel Kalem” yazısı arasında ilişki kurma gayretlerim mesela... Bir ucunu dersten kaytarmak için sınıfın köşesindeki çöp tenekesinin başında, yaprak döner keser gibi nasıl uzun uzadıya tıraş ettiğimiz, diğer ucunu zorlu sınavlar boyunca nasıl iştahla kemirdiğimiz, kemirilen uca Almanya’dan hediye gelmiş yaylı zamazingoları nasıl geçirdiğimiz mesela... Kalem, kâğıda sürtündükçe o zamazingoların sevinçle zıplaması, üzerine geceden itinayla kopya kazınması, kızların saçına toka, erkeklerin kulağına sopa niyetine takılması mesela. “This is a pencil”la ilk dil dersimizin öznesi olması mesela... Onca yılın verimli birlikteliğini, ergen dişlerimizin ısırık izini, sayesinde kazanılmış sınavların zaferini, zamazingoların yaylı neşesini, parmaklarımızdaki mürekkep lekesini, gözyaşıyla sulanmış satırların özlemini peşine takmış çıkıyor ömrümüzden kalem... HHH O giderken kâğıt da gidiyor tabii peşinden... Sotheby’s, Bond Caddesi, Londra! EVRİM ALTUĞ Tükenen kalem M ondra’daki Bond Caddesi’nde bulunan Sotheby’s Müzayede Evi’nin 19. yy Avrupa resimleri bölümü sorumlusu Claude Piening, geçen günlerde kurumun İstanbul birimi yetkilisi Oya Delahaye’nin de işbirliğiyle İstanbul’dan geçti. Daniel Craig’in ajan 007’yi canlandırdığı son Bond filmi ‘Spectre’nin gündem yarattığı şu günlerde, Park Hyatt İstanbul’da ‘Yalnız Gözlerin İçin: James Bond Filmlerinde Sanat’ konulu bir sunum yapan Piening, çocukluğundan beri Bond filmlerini çok sevmiş. Bu dönem ise, Roger Moore’un Bond’u ‘Moonraker’ veya ‘Beni Seven Casus’ta oynadığı zamanlara denk geliyor. Piening, filmleri tekrar tekrar izlerken, setlerin duvarlarında bolca sanat eseri olduğunu fark etmiş. Hatta setlerin kendilerinin, çoğunlukla sanat değeri taşıyan Fransız şatoları, müzeler veya modernist evler gibi kimi yerler olduğuna atıfta bulunuyor. Piening, sunumunun ana fikrini bizimle paylaşırken, “Sanatın nasıl karakter yarattığını, birçok filmin atmosferini oluşturduğunu ve bazen hikâyedeki olay örgüsünün de bir parçası olduğunu vurgulamak istedim,” diyor ve bunun L yüzyıla kadar pek çok esere rastlayabileceğimizi söyleyen Sotheby’s uzmanı, gerçek tarih ve sanat tarihi arasında kalan beyazperde gizemlerini sıralamayı şöyle sürdürüyor: “Bond serisinin 1962’de çekilmiş ilk filmi olan “Dr. No”da, kötü adam, Dr. No’nun odasında Goya’nın Ce bir resmi asılı. Welling, Sotheby’s uzmanı Claude Piening. g in m le ı Ian F kney’in ton Dükü’nün bir tablond yazar James Bo vinde, David Hoc su için, Bond tarihinden “Ölümsüz e lo su. Film çekilirken bu tabb n ’ı ta cil Beaton li ‘Adhesiveness’ n Elmaslar” veya odak noktasınlo Londra’daki National to ih a r e ta B ecil 1960 da bir Fabergé yumurtası buluotoğraf: C Gallery’den çalınmıştı. F . e d n ü ön nan, “Ahtapot” gibi filmleri örCla Bu yüzden filmin prodüktörlenekliyor. ude Piening, aynı zari müzeden tablonun bir kopyaSpectre’nin herkesi heyemanda Bond’un bize bıraktığı sını yapmak ve filmde kullancanlandırdığı şu günlerde, mirasın da başlı başına bir komak için izin istedi. Dr. No’nun Piening’e İstanbul’da çekilmiş leksiyon olup olmadığı şeklinyeraltındaki sığınağında geçen Skyfall’u soruyoruz. Anlatıyor: deki sorumuzu ise şöyle yanıtsahne çekilirken duvarında ça“Skyfall çok ilginç bir film, lıntı bir resim vardı. Bu da o zalıyor: çünkü bu filmdeki William Turmanlar seyirciyi bolca güldüre“Evet, bu dediğiniz çok doğner “The Fighting Temeraire” cek bir ayrıntıydı. Şimdilerde ru. Konferansta biraz da çizimtablosuydu. Bu tablo Londra’da leri Bond filmlerindeki setleinsanlar bunu fark etmiyor, anhalen National Gallery’de sergi re dönüştürülen set tasarımcısı cak o zaman çalıntı bir resimdi. lenmekte. Daha yakın bir örnek veKen Adam’dan bahsettim. AyResimde, Napolyon recek olursak, Skyfall’da, nı zamanda Bond filmleri saSavaşları’nda kullanılmış esModigliani’nin “Woman with yesinde film posterleri etrafınki bir savaş gemisinin, Londra da dünyanın her yerinde büyük a Fan” tablosunu görebilirLimanı’na parçalanmak için çe bir endüstri oluştu. Geriye dösiniz. Bu tablo da çalınmışkildiği görülüyor. O gemi için tı. Hatta bu resim hâlâ kayıp. nüp Ian Fleming’in romanlarıhayat bitmiş. Yerine yeni nesil 2010’da Paris’teki Museé D’Art nın kapaklarına baktığınızda buharlı gemiler geçecek. Bir şe da çok güzel sanat eserleri olModerne’den çalınmıştı ve hâlâ kilde Skyfall’un konusu da ayduklarını görürsünüz. Kapakla ortada yok. Film çekimlerinden nen bu. Gizli Servis’deki bir dö rı Richard Chopping adlı İngiliz önce çalınmıştı, yani filmi çekenler yine bir referans yapınemin bitişini ve yeni bir döne bir sanatçı yaratmıştı. Ve şimyor. Ve yine resmi kötü adamın min başlangıcını anlatıyor. Bu dilerde bu kitap kapakları çok elinde görüyoruz. Bu da o sırayüzden Turner tablosunu seçer büyük paralara satılıyor.” da dünyada olanlarla ilgili küken çok yerinde bir karar verKonuşmamızda, Bond filmleçük bir referans.” diklerini düşünüyorum.” rinde 17’nci yüzyıldan 20’nci Sırdaşı, sıradaşı silgi de... Galiba “suç ortağı” yazı da... Bir ömür iç cebimizde “kurşun”lu bir silah gibi taşıdığımız, ilk melankolik sevda satırlarımızı karaladığımız, ergenlikte kâğıda sürttükçe öfkeler saçtığımız, “Gerekirse kır, ama sakın satma” öğüdünü zihnimize bayrak yaptığımız kalem, ne zaman başladı gözden düşmeye: “Kul olayım kalem tutan ellere” güzellemeleri bittiğinde mi? Yazı suç, yazar suçlu haline getirildiğinde mi? Düşüncenin, yazının düşmanları, düşünenlerin, yazanların idam fermanlarını yazıp “kalemini” kırdığında mı? Bütün o karanlık devirleri tükenmeden atlatan kalem, gelip avuç içi kadar bir cihazın tuşları karşısında tuş oldu. Şimdi yıllarca kalem tutmuş elimizle masaüstündeki kambur fareyi itekleyip duruyoruz, dokunduğumuz tuşların, ekranda nereden geldiği belirsiz harflere dönüştürmesini izleyerek... Yanlışı düzelten programlar, 140 karakterlik notlar, kederi de sevinci de bir tuşla gösteren ifade ikonları noktaladı yazının saltanatını... El yazısından karakter tahlili de bitti: Tek tip artık herkesin “el yazısı”... Hepimiz aynı karakterde yazıyoruz; çağa damgasını vuran bir karakter zafiyetinin ekrandaki emaresi bu... HHH Bir de yeniyetme kalemşörler getirdi galiba kalemin sonunu... Yazının da yazarın da itibarını kirlettiler. Kalemi bir havuz dolusu yağ hokkasına batırıp iftira atmakta, kara çalmakta, yağ yakmakta kullananlar, yazıyı düşürdü gözden de, gönülden de... Derdini “kaleme almak” yok artık, sözünü “kâğıda dökmek” yok, her konuda “kalem oynatmak” yok, kalemi saça, kulak arkasına takmak yok, idam kalktı şükür “kalemi kırmak” yok. Tükendi, tükenmez zannettiğimiz... Yine de onu, güç odaklarına kiralamadan, doğrunun, gerçeğin, haklının yolundan ayırmadan, şu yeniyetme kalemşörlerin yağdanlığına batırmadan, kırmadan, satmadan bugüne getirdik ya; ne mutlu... KOD ADI 007 İÇİN İLGİNÇ BİLGİLER! “İ nsanlar genellikle Bond isminin nereden geldiğini sorarlar. En sık verilen cevap, “James Bond”un Ian Fleming’in sahip olduğu kitaplardan birinin yazarı olduğudur. Karayipler’in kuşları üzerine bir kitap. Bu kitap Jamaika’da, kitapları yazdığı evi Golden Eye’daki rafında duruyordur. Çoğu insan “James Bond” ismini o kitabın yazarından aldığını düşünür. Ama gerçekte bence bu sorunun daha ilginç bir cevabı var. Ian Fleming Sotheby’sin eski başkanı Peter Wilson ile çok Antalya’da son tango G ‘007’ Sean Connery, ‘Rusya’dan Sevgilerle’ çekimleri sırasında, İstanbul’da. iyi arkadaştı. İkisi savaşta tanıştılar, ikisi de MI6’da (Gizli Haberalma Servisi) çalışmışlardı. Ve savaştan sonra Peter Wilson Sotheby’sin başkanı oldu ve Ian Fleming ile arkadaş kaldılar. Peter Wilson, kitaplardaki karakter için ilham kaynağının kendisi olduğunu düşünüyordu. Çünkü savaş sırasında Peter Wilson’ın kod adı 007 idi. James Bond ismine gelecek olursak, bazı insanlar ismin Bond sokağından geldiğini düşünüyor. Sotheby’s’in olduğu sokak yani. Bu da başka bir teori!” elecek hafta ödeme konusunda sasonu, kâinatın hici bir niyet taşımaKONUK YAZAR hem en zendıkları açık. gin, hem en güçlüleri 2) Yıkıma en az katTürkiye’de toplanıyor. ÖMER MADRA kısı olan ve fakat asıl “Dünya ekonomisine enkaz altında kalan ülyön veren” 20 ülkekelere finansal ve teknin liderleri dünyanın nolojik yardımdan ka10 numaralı turistik çınıyorlar. Yenilenebimerkezi Antalya’da (Belek’te) 1516 Kasım’da lir enerjiye (güneş, rüzgâr vb.) yeterince desbir araya geliyor. Türkiye, ev sahibi. tek vermiyorlar. G20, yeryüzünün gittikçe derinleşen ekoDünyada haysiyetli bir yaşam sürdürmenomikekolojiksiyasal ve sosyal krizine çanin şartlarını özgür bir ortamda tartışıp G20 re getirecek bir platform olma iddiasında. Tuliderleri karşısında dile getirilecek talepleri ristik belde Belek, yeryüzünün en büyük kriformüle etmek için, 1213 Kasım’da Boğaziçi zi olan İklim Değişikliği konusunda yıl sonunÜniversitesi’nde 59 ayrı oturumlu kapsamlı bir da Paris’te yapılacak BM zirvesinden (COP 21) İklim Forumu düzenleniyor. önceki son durak. Ya da yüz binlerce aktivistin Ardından 14 Kasım Cumartesi 14.00’te yapıParis sokaklarında koparması beklenen mulacak basın toplantısında gezegende adil yaşaazzam fırtınadan önce “sessiz sedasız çakacak ma hakkını ve iklim adaletini savunan talepler bir şimşek.” dile getirilecek. “Türkiye’nin bugüne kadar bir Zenginler kulübü üyeleri küresel ısınmaaraya gelmiş en büyük korosu” iklim için şarya yol açan karbon salımlarının yüzde 75’inkı söyleyecek. den sorumlu! Dolayısıyla, dünya karbon salımMesaj, ana hatları ile şu: Birtakım enerji, inlarını azaltma konusunda belirleyici bir rol oy şaat, hafriyat ve finans şirketleri yararına adil namak zorundalar. Bu ülke liderleri iklim için yaşama hakkımızı elimizden almanıza, sorumfon ayırmazlar ya da hemen adım atmazlarsa, luluğunuzu yoksul kitlelerin sırtına bindirmeParis’ten anlamlı bir anlaşma çıkması zorlaşır. nize razı gelmiyoruz. İklim adaletine ve iklim Bu da gezegen ahalisi için felaket olur. bilimine saygı istiyoruz. Dahası, G20 ülkelerinin çoğunluğu, 200 yılÖzetle, İstanbul’dan Belek’e iletilecek talep, dan beri, zenginlik ve güçlerini fosilleşmiş gü2 ay önce dünyanın önde gelen 100 entelektüeneş enerjisini (kömür, petrol, gaz) kullanarak li tarafından imzalanan “Fosil Yakıt Hafriyatını elde ettiler ve bunları dünyanın geri kalanına Donduralım, İklim Suçlarını Durduralım” başhükmetmekte kullandılar. Yani, dünyaya ödelıklı tarihi bildiride dile getirilen temel mesajla meleri gereken büyük “iklim borçları” var! tamamen aynı: Zengin ve güçlü ülkelerin çoğunun liderle“Hükümetler fosil yakıt endüstrisine verdikri 2 can alıcı konuda üstlerine düşeni yapmıleri destekleri kesmeli, fosil yakıt çıkarma faayorlar: liyetlerini dondurmalı, mevcut tüm fosil yakıt 1) İklim mücadelesinde zayıf ve muğlak herezervlerinin yüzde 80’ini el değmemiş halde defler (INDC) belirledikleri, iklim borçlarını yerin altında bırakmalı. Hemen şimdi!” C M Y B