Katalog

14 EYLÜL 2014 PAZAR CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Türkiye iş kazası ölüm ve maluliyetlerinde Avrupa’da birinci, dünyada üçüncü sırada Ölümüne birinciyiz Ekonomi Servisi Soma’daki maden faciası ve Şişli’deki asansör kazalarının ardından iş sağlığı ve güvenliği konularını masaya yatıran Türkİş, “Çalışma Hayatında Güncel Sorunlar Raporu”nu hazırladı. Raporda, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu sosyal taraflar arasında yeniden müzakere edilmesi ve düzenlenmesi gerektiği ifade edildi. Raporda göre Türkiye yaşanan iş kazaları ve sonucunda gerçekleşen ölüm ve maluliyet itibarıyla Avrupa’da ilk, dünyada ise üçüncü sırada yer alıyor. Türkİş’in çalışma hayatı uz Sınaileşme Stratejisi İthal İkamesi 24 Ocak 1980 kararlarına, özelleştirmeye, AB ile yapılan Gümrük Birliği Anlaşması’na, neoliberal politikalara karşı çıkan, Türkiye’de ekonomik sorunların daha da derinleşeceğini öngörenlerden biri olarak, gelişmelerin öngörüleri doğruladığını düşünüyorum. Boş övünmelerini ve çıkar amaçlı içeriksiz öngörüleri bir yana bırakarak Türkiye’nin günümüzdeki ekonomik profilini çizmeye çalışayım. Türkiye; (i) Dünyada ekonomik kırılganlığı en yüksek ülkeler grubunda yer alan; (ii) 1980’li yılların başlarında dış borcu 15 milyar USD dolayında iken günümüzde dış borcu 400 milyar USD’ye ulaşmış, borç yükü ağır; (iii) 1980 yılından bu yana tek bir yıl dahi dış ticaret dengesi sağlayamamış, ihracatı ithalatının ancak üçte ikisini karşılayabilen; (iv) enerji, aramalı, sermaye malı ithalatı olarak dışa bağımlı, ekonomik büyüme için stratejik girdileri dışarıdan satın almak zorunda olan; (v) sınaileşmesi yavaşlamış hatta durmuş, imalat sanayisinin GSYH içindeki payı giderek azalan; (vi) montaj ağırlıklı üretime dönüşmüş, katma değer yaratamayan sanayi yapısı olan; (vii) istihdam yaratamadığı için işsizlik oranı yüzde 10’un altına düşmeyen, (viii) enflasyon hızı yüksek, (ix) büyüme hızı yavaş ve giderek de yavaşlayan, durgunluk içinde enflasyon sürecine girmiş bir ülke konumundadır. Kısır döngüleri olan, kırılgan, dış ayartılarla yönlendirilen bir ekonomiyi yanılgılardan kurtarıp yeniden kalkınma sürecine girmesini sağlamak için çaba ve özveri göstermek gerekiyor. Türkiye gibi büyük ülke özellikleri gösteren bir ekonomi için, ithal ikamesi, ithal edilen malları yurtiçinde üretmek, daha sağlıklı bir sınaileşme stratejisi olarak görülmektedir. İthal ikamesinin üstünlükleri şöyle özetlenebilir: l İthal ikamesi, ödemeler dengesi sorununu çözmek için daha güvenli bir yoldur. Ülkede ürettiğiniz mal ve hizmetler ekonominin gereksinimine uygundur. Ürettiğimiz malları ihtiyaç duyduğunuz mallara dönüştürmek için dış pazarlara, dış pazarların heves ve diktelerine uyma zorunluluğu yoktur. l İthal ikamesiyle ülkenin üretimi, üretim yapısı ile tüketim gereksinimi, tüketim kalıpları arasında tam bir uyum sağlanır. l İthal ikamesi üretimde darboğazlardan, zaman zaman aşırı kapasite oluşmasından kaçınılmasına olanak sağlar. l İthal ikamesi büyük bir ekonomide yeterli iç talep nedeniyle, ölçek ekonomilerden yararlanma olanağı sağlayan büyük kapasiteli tesislerin kurulmasını ekonomik kılar. l İthal ikamesinin ekonomide yarattığı ileri ve geri etkiler, yeni endüstrilerin kurulmasına, faaliyet alanlarının oluşmasına elverişli ortam yaratır. l İthal ikamesi endüstrileri zamanla yeterli büyüklüğe ve deneyime, birikime ulaştığında ihracat endüstrilerine dönüşür. İhracat endüstrilerinin büyük bir bölümü başlangıçta ithal ikamesi amaçlı kurulmuştur. l Endüstriler arası dengeli büyümeyi sağlar. Türkiye, enerji, aramalı, sermaye malı ithal ettiğine göre gereksinimlerini yurtiçinde üretmeye yönelmelidir. Büyük bir bölümü yabancı sermayeye eklemlenmiş özel kesimin, bu tür yatırımları gerçekleştirmesi olanağı, finansal açıdan da yoktur. Teşviklerin yapısal değişim doğurmadığı, israfa yol açtığı, dengesizlikler yarattığı, deneyimlerle kanıtlanmıştır. Kamunun, dengeli büyüme, ekonominin gereksinimlerinin yurtiçi üretimle karşılanmasını sağlamak için üretici olarak da ekonomik yaşama girmesi gerekmektedir. Ülkede tasarruf azlığı diğer bir engel, darboğazdır. Aşırı borçlu hanehalkından, kaynak yaratamayan özel işletmelerden, sürekli açık veren sosyal güvenlik sisteminden tasarruf artışı beklenemez. Tasarruflar ancak kamuda vergileme ve gösteriş harcamalarından kaçınmak yoluyla sağlanabilir. Türkiye artık çıkmaz sokakta daha ileri gitmemelidir. Hatadan ne kadar hızlı geri dönülebilirse maliyeti o kadar daha düşük olur. TTK ekibi dünya şampiyonu ZONGULDAK (AA) Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) tahlisiye ekibindeki madenciler, Polonya’da düzenlenen “9. Uluslararası Maden Kurtarma” yarışmasında birinci oldu. Bytom’da 612 Eylül’deki yarışmaya TTK’nin yanı sıra Avustralya, Yeni Zelanda, Amerika, Kanada, Polonya, Vietnam, Çin, Rusya, Slovakya, Romanya, Kolombiya, Kazakistan ve Hindistan’dan 23 ekip katıldı. Soma’da yaşanan faciada ocağa girerek diğer ekiplerin koordinasyonu, işçilerin kurtarılması ve cenazelerin çıkartılmasında önemli görev aldı. manları tarafından hazırlanan raporda şu tespitlere yer verildi: l Yaşanan iş kazaları; ağır ihmalin, emek maliyetini düşük tutarak rekabeti ve kârlılığı sağlamanın, eğitimsizliğin, denetimsizliğin ve yaptırım eksikliğinin sonucu olarak ortaya çıkıyor. l 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu toplu ola rak değerlendirildiğinde; Avrupa’daki yaklaşımı, anlayışı, ruhu ve içeriği bütüncül biçimde taşıyan bir iş sağlığı ve güvenliği kanunu metninden söz etmek mümkün değildir. Son gelişmeler ışığında konunun sosyal taraflar arasında yeniden müzakeresi ve düzenlenmesi gerekmektedir. l İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin piyasaya bırakılması, kamu kesiminin hizmeti kendisi sağlaması yerine dışarıdan alması, işyeri hekimlerinin ve iş sağlığı uzmanlarının gerçek anlamda mesleki bağımsızlıklarının olmaması, idari para cezalarının yetersiz oluşu, yürürlük süresinin ötelenmiş oluşu ve sorunlu iş sağlığı ve güvenliği alanlarının yönetmeliklere bırakılmış olması kabul edilemezdir. l Ölümlü iş kazalarının ortalama yüzde 24’ü inşaat iş kolunda yaşanmaktadır. 2014’ün sekiz aylık döneminde ülke genelindeki iş kazalarında 1280 kişi hayatını kaybetmiştir. l İş sağlığı ve güvenliğinin yanında taşeron işçilik, geçici işçilerin kadro durumu, ücretlerin vergilendirilmesi, işkolu barajını aşamayan sendikaların durumu ile sendikal örgütlenmeye yönelik baskılar çalışma hayatının başlıca sorunları arasında yer alıyor. Umut Oran Üniversiteli hem yurtsuz hem işsiz Ekonomi Servisi CHP İstanbul Milletvekili Umut Oran’a göre ‘Her ile üniversite’ açmakla övünen AKP’nin 12 yıllık iktidarında, yeterli alt yapı ve akademik birikim olmaksızın açılan çoğu tabela üniversitesi ile ülkemizde adeta bir üniversite enflasyonu yaşanıyor. Oran yaptığı açıklamada altyapısı hazırlanmayan her ile üniversite politikasının iflas ettiğini belirterek milyonlarca gencin okurken sahipsiz, yurtsuz, mezunken işsiz kaldığını vurguladı. Oran, “5.5 milyon öğrenci için sadece 420 bin yataklık yurt var yani 13 öğrenciye 1 yatak düşüyor. 2002’de 73 olan üniversite sayısı 2014’te 184’e ulaştı. Adeta bakkal dükkânı açar gibi açılan üniversiteler ilçelere kadar yayıldı. Apartman binalarında açılan birçok tabela üniversitesi diploma dağıtıyor. 2000’de her 10 işsizden biri üniversite mezunuyken gelinen noktada her 5 işsizden biri üniversite diplomalı” dedi. Kurbanlık fiyatları yüzde 15 zamlanacak Ekonomi Servisi Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Başkanı İbrahim Yetkin, bu yıl kurbanlık fiyatlarında geçen seneye göre yüzde 1015 arasında bir fiyat farkı yaşanacağını söyledi. Yetkin, bu yıl küçükbaş kurbanlık fiyatlarının 600900 lira, büyükbaşların ise 3 bin ile 9 bin lira arasında olacağını anlatarak, “Kurbanlık alırken kulak küpesine dikkat etmek gerekiyor. Vatandaşlarımız 2 yaşından daha küçük hayvan almasın” dedi. Gıda fiyatlarının Türkiye’de dünya ortalamasından daha hızlı artığını kaydeden Yetkin, tarım sektörünün yılın ikinci yarısında küçülmesine dikkati çekti. Yetkin, “Bu yıl rekolteler düşerken gıda fiyatları arttı. Bu da tarımın, ekonominin küçülmesinde rol oynamasına, aynı zamanda fiyatların yükselmesine yani enflasyonun artmasına neden oldu” diye konuştu. Yatırımlar dip yaptı Ekonomi Servisi Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Başkanı Süleyman Onatça, “Özel sektör 3 yıl önceki seviyesinin 5’te biri kadar daha az yatırım yapıyor. Bu durum talepteki artış durumunda karşılama sıkıntısını yaşatır ve sonuçta enflasyon ve ithalatta yükselmeye yol açar” dedi. TÜRKONFED DenizBank ‘Marka Gücü Toplantıları’nın Kütahya ayağında konuşan Onatça, geçen günlerde açıklanan büyüme u TÜRKONFED Başkanı’na göre özel sektör 3 yıl önceki seviyesinin 5’te biri kadar daha az yatırım yapıyor, yatırımlardaki düşüş 2011’in ikinci yarısından beri sürüyor. rakamlarının hayal kırıklığı yarattığını vurguladı. Onatça, özel sektörün makine yatırım harcamalarının geçen yılın yüzde 7.6 gerisinde olduğunu anlatarak aslında yatırımlardaki düşüşün 2011’in ikinci yarısından beri sürdüğünü aktardı. Türkiye’nin artık ekonomik gelişmeyi ve eğitimi gündemin ilk sırasına alması gerektiğine dikkat çeken Onatça, TÜRKONFED olarak orta gelir tuzağı ile birlikte orta gelişmiş demokrasi tuzağı konusunda da uyarıda bulunduklarını hatırlatarak “Bu çerçevede ele alacağımız göstergeler arasında yargı bağımsızlığı da var. Türkiye 2012’de yargı bağımsızlığı alanında 83’üncü sıradayken 2013’te 101’inci sıraya gerilemiş. Demek ki bir süre ekonomi, gelişme ve demokratikleşme yerine başka yönlere odaklanmamız ciddi zayiatlara neden olmuş” diye konuştu. İş güvenliğinin de gündemdeki en önemli konuların başında geldiğini kaydeden Onatça, “Bu önemli ve acil önlem gerektiren konuda hükümetten beklediğimiz yeni düzenlemeler var. Bunların yanı sıra biz işverenlerin de eğitilmesine olanak sağlayacak bir model üzerinde çalışmalarımızı sürdürüyoruz” ifadesini kullandı. Air France pilotları greve gidiyor Ekonomi Servisi Fransız ulusal havayolu şirketi Air France’ın pilotları, pazartesi gününden itibaren bir hafta sürecek greve gitmeye hazırlanıyor Air France yönetimi, yaptığı açıklamada, grev yüzünden pazartesi gününden itibaren tarifeli seferlerin yaklaşık yarısının iptal edilme riski olduğunu bildirdi. Grevin, Air France havayolu şirketini günde 15 milyon Avro zarara sokması bekleniyor. Air France pilotlarının üye olduğu üç sendika, şirketin düşük maliyetli havayolu şirketleri ile rekabet etme planı yüzünden mağdur olacakları gerekçesiyle greve gitmek istiyor. Air France, kısa ve orta mesafeli uçuşlarda düşük maliyetli şirketlere rekabet etmek amacıyla, yine havayolu grubu bünyesinde faaliyet gösteren Transavia şirketine ağırlık vermeyi planlıyor. Her 8 kişiden 1’nin arabası var Ekonomi Servisi Otomobil sayısının 9.5 milyon adedi aştığı Türkiye’de yaklaşık her 8 kişiden birine, başkent Ankara’da ise her 4.5 kişiden 1’ine bir otomobil düşüyor. İl bazında bakıldığında motorlu kara taşıtının en fazla olduğu il 3 milyon 294 bin 782 adet taşıt ile İstanbul. İstanbul’u 1 milyon 538 bin 185 taşıt ile Ankara, 1 milyon 121 bin 841 taşıt ile İzmir, 854 bin 225 taşıt ile Antalya ve 660 bin 462 taşıt ile Bursa izliyor. En az motorlu kara taşıt ise Tunceli’de bulunuyor. Yaklaşık 5 milyon kişinin yaşadığı Ankara’da 1 milyon 118 bin 206 otomobil kayıtlı bulunuyor Ankara’da her 100 kişiden 22.1’i otomobil sahibi. Süleyman Onatça İskoçya belirsizliği 27 milyar dolar kaçırttı u İskoçya’nın bağımsız olması ihtimali nedeniyle İngiltere’den geçen ay 27.3 milyar doları bulan sermaye çıkışı yaşandı. Ekonomi Servisi İskoçya’nın bağımsız olması halinde İngiliz ekonomisinde belirsizliklerin oluşabileceği endişesiyle İngiltere’den geçen ay 27.3 milyar doları bulan (16.8 milyar sterlin) sermaye çıkışı oldu. Merkezi Londra’da bulunan Cross Border Capital’in direktörü Michael Howell, “Sermaye çıkışındaki artışın İskoçya’nın bağımsızlık referandumu ile yoğunlaşan kaygılar sebebiyle olduğunu düşünüyoruz. Yatırımcı algısı belirsizlikten olumsuz etkilendi” dedi. İngiltere’de orge Osborne ve İngiltere Merkez Bankası Başkanı Marc Carney, G20 Zirvesi için Avustralya’ya gitme planlarını iptal ettiklerini açıkladı. İngiltere’nin en büyük emeklilik ve sigortacılık fonlarını yöneten Standart Life, 250’nin üzerinde şubesi olan Royal Bank of Scotland (RBS) ve Lyods Bankacılık Grubu ve TSB, İskoçya’nın bağımsız olması halinde yönetim merkezlerini İngiltere’ye taşıyacakları uyarısında bulunmaya devam ediyor. Moody’s ise İskoçya’nın ayrılmasının, İngiltere bankacılık sistemi üzerinde olumsuz etkilerinin olacağı uyarısında bulundu. 18 Eylül’de İskoç halkına, “İskoçya bağımsız bir ülke olmalı mı” sorusu yöneltilecek. geçen ay itibarıyla yaşanan sermaye çıkışının küresel ölçekte Japonya’dan sonra en yüksek seviyede olduğunu belirten Howeell, İngiltere’nin küresel ekonomik krizi başlatan Lehman krizinden beri, bir aylık zaman dilimindeki en büyük sermaye çıkışını yaşadığını vurguladı. İskoçya’dan da finans piyasalarında oluşan belirsizlik ortamından dolayı sermaye çıkışı de vam ediyor. Şu ana kadar İskoçya’dan ne kadarlık bir varlık çıkışı olduğu ise tam olarak bilinmiyor. Merkezi Edinburgh’da bulunan Multrees Varlık Yönetim Şirketi Üst Yöneticisi (CEO) Chris Fisher, İskoçya’daki yatırımcı algısını, Avro krizine benzetti. İngiltere’deki ekonomi yönetiminde birinci gündem maddesi referandum olmaya devam ediyor. İngiltere Maliye Bakanı Ge Ekonomi Servisi Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan, Ermenistan turizminin desteklenmesi ve yabancı yatırımcıların teşvik edilmesi için, ülke dışında yaşayan 10 milyon Ermeninin internet üzerinden küresel tanıtım kampanyası başlatmasını istiyor. ‘Bir Ermeni, Bir Yazı’ başlıklı kampanya ülke dışındaki Ermenilerin, Ermenistan hakkında olumlu yazılar yazmasını öngörüyor. Sarkisyan ve uluslararası açılım kampanyasının arkasındaki diğer isimler, birçok kimsenin Ermenistan hakkında hiçbir şey hatırlayamaması yüzünden, ülkenin uluslararası düzeyde daha çok tanınması gerektiğini vurguluyor. BBC’nin haberine göre, Ermenistan’ın ekonomik gelişimi, Azerbaycan ve Türkiye sınırlarının kapalı olması yüzünden engellerle yüz yüze. Türkiye ile ticaret yapamaması, ülkenin ekonomik yönden büyümesini ölçüde engelliyor. Ermenistan’dan tanıtım atağı KISA... KISA... KISA l Firmaların ihalelerde teklif ettiği malın yerli mal olduğuna kanıt oluşturan yerli malı belgesi, üreticinin kayıtlı olduğu Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’ne veya Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu’na bağlı oda/borsa tarafından düzenlenecek. l Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, Rusya’ya 25 balıkçılık, 53 süt ve süt ürünleri, 39 yumurta, 19 kırmızı et ve işlenmiş et ürünleri, 26 kanatlı eti ve et ürünleri olmak üzere toplam 162 firmanın ihracat yapabilecek kalite ve hijyen standardına sahip olduğunu bildirdiklerini söyledi. l Renkli Koşu Festivali Color Sky 5K bugün başlıyor. Akçalı Boya, etkinliği Permolit markası ile destek veriyor. Amatör ya da profesyonel sporcuların yanı sıra tüm aile ya da arkadaş gruplarının bir arada katılımına açık olan etkinlik, toplam beş kilometrelik bir koşu parkurunda gerçekleştirilecek.