Katalog

19 EKİM 2014 PAZAR CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 düzeyinde, kamu hizmetlerinde aksama, savurganlık hatta yolsuzluk; bürokratlarda beceri noksanı, toplumsal yarar bir yana belli çevrelere, kişilere hizmet sunma, göze girme çabası, eğitim kalitesinde düşüş, eğitim diye diploma verme hatta diploma ticaretinde yaygınlaşma, sözde eğitilmiş diplomalı işsiz, yarı cahil sayısında artış; yalaka, fikir, bilgi hatta dil yoksulu, övgü sözcükleriyle papağanlaşmış bir medya; kamu ihalelerinden pay kapmaya çalışan rant, havadan inme kâr peşinde koşan, ekonomik anlamda yatırım yapmayan, yaratıcılığı olmayan, yenilikçiliği lafta kalan, ileri teknoloji ürünü üretemeyen kaselist cepçi, havuzcu olarak nitelendirilen özel sektörün palazlanması doğaldır. Bir kapta su düzeyi düşerken diğer kaplarda da seviyenin azalması toplumsal Gresham Kanunu ile de tutarlı ve bu kanunun doğal sonucudur. Toplumda da negatif ayrım, tersine seleksiyon; kötünün, yeteneksizin, bilgi düzeyi düşük, kişiliği fazla gelişmemiş olanların daha bilgili, yetenekli ve kişiliği gelişmiş olanları, çeşitli araçlarla dışlamaları geçerlidir. Bilgili, kişilikli, nitelikli kişiler daha düşük düzeyde olanlar için kendi emellerini gerçekleştirme açısından bir engel olarak görülmekte; toplum, kurum açısından örnek oluşturmalarından çekinilmektedir. Toplumda iyi kötüyü kovar yasasının geçerliliği “uyanık olmayı” da güdülemektedir. Kişiler, kurallara, yasalara, etik değerlere uymayarak, kişiliksizliğe hatta aşağılanmaya katlanarak çıkar sağlamayı uyanıklılık, zekâ, beceri gösterisi olarak algılamaya başlarlar. Uyanıklığın prim yapması, uyanıklığın beceri olarak nitelendirilmesi, “iş bitiricilik”, tersine seleksiyonu, negatif ayrımcılığı, kötünün iyiyi kovma sürecini hızlandırır. Türkiye’nin iyi göstergelerde dünya sıralamasında geriye gidişi fizikteki Birleşik Kaplar Kanunu’nun, iktisattaki “Gresham Kanunu”nun toplum yaşamındaki geçerliliğinin kanıtıdır. Fabrikalar AVM olmasın Ekonomi Servisi Türkiye Ziraatçılar Derneği Genel Başkanı İbrahim Yetkin, dernek olarak şeker fabrikalarının özelleştirilmesine karşı olduklarını belirterek “Eğer bu fabrikalar satılacaksa, özel şirketler yerine pancar üreticileri kooperatifleri ve işçi sendikalarının katılımıyla oluşturulacak kuruluşlara satılmalı ya da mülkiyeti devlette kalmak üzere kiralanmalıdır. Ülkemizin geleceği AVM’lere feda edilmemelidir” dedi. Yetkin yaptığı yazılı açıklamada, 25 şeker fabrikasının kamu hisselerinin özelleştirilmesi için ihale sürecinin başladığını anımsatarak süreç sonunda altı grup halinde parça parça satılması planlanan fabrikalardan sadece 56 kârlı fabrikaya talep geldiğini, bunlar dışında kalanların da kapatılmasının beklendiğini dile getirdi. Çoğunluğu bölgesel ürün Parça parça satılacak şeker fabrikalarının iptal edilen ilk ihalesine 6 inşaat şirketi katıldı u Özelleştirme sonunda şeker üretiminin yüzde 50, sektörel istihdamın da yüzde 60’a kadar azalması bekleniyor. Yetkin’e göre fabrikalar, pancar üreticileri kooperatifleri ve işçi sendikalarının katılımıyla oluşturulacak kuruluşlara satılmalı ya da kiralanmalı. lerin değerlendirilmesi ve bölgesel eşitsizliklerin giderilmesi amacıyla kurulmuş bulunan bu fabrikalar ile bunların yan tesisleri olan 5 adet makine, 1 adet elektromekanik, 1 adet tohum işleme, 4 adet alkol fabrikası, 1 adet şeker enstitüsü ve 2 adet tarım işletmesinin önemli ekonomik ve sosyal işlevlere sahip olduğunu belirten Yetkin, bu işletmelerin kapatılması durumunda şeker üretimi yüzde 4050, sektörel istihdam yüzde 5060 azalacak, yan sektörler ve yöresel ekonomiler de ciddi bir gerileme yaşanacak. Tüm dünyada pancar şekeri üretimi korunur ve desteklenirken Türkiye’de şeker pancarı üretimine kota konulduğunu, ithal mısırdan üretilen nişasta bazlı şeker (NBŞ) üretimi kotalarının da sürekli artırıldığının altını çizen Yetkin, “Son yapılan ve daha sonra iptal edilen özelleştirme ihalesine yedi kuruluş katılmıştı. Bunlardan biri, bu işletmeleri sürdürme konusunda garanti veren Pankobirlik’tir. İhaleye katılan diğer altı firmanın tamamı inşaat firmalarından oluşmaktadır. Açıktır ki bu firmaların amacı şeker üretimi yapmak değil, bu fabrikaların sahip olduğu ve bugün çoğu şehir içinde bulunan değerli arsaları kapatarak buralara AVM’ler ve siteler dikmek” diye konuştu. Toplumsal Düzeyin Oluşumu Altmış yıla yakın süredir, kamu kesiminde, özel sektörde, çeşitli öğretim kurumlarında yaptığım görevler süresince edindiğim izlenimlere ve deneyimli ve nitelikli kişilerin aktardıkları gözlemlere dayanarak bir fizik kanunu olan birleşik kapların ve bir ekonomi kanunu olarak benimsenen “Gresham Kanunu”nun toplumsal yaşamda da geçerli olduğunu; ülkenin kalkınmasında en büyük engelleri oluşturduklarını savunmaya çalışıyorum. Taraftar bulmasa da bu bağlamda görüşlerimi özür dileyerek yineleyeceğim. Her gün karşılaştığımız davranışlar, olaylar bu kanunların toplumsal alanda da geçerliliğini kanıtlıyor diye düşünüyorum. Fizikte Birleşik Kaplar Kanunu’na göre, kaplar aralarında bağlantılı ise tüm kaplarda su seviyesi aynı düzeyde oluşur; kaplarda su seviyesi farkı görülmez. İktisatta Gresham Kanunu’na göre de kötü para iyi parayı dolanımdan (tedavülden) kovar. Ülkemizde AKP dönemi, bu iki yasanın toplum yaşamında da geçerliliğinin denendiği laboratuvar işlevi görüyor. Politika, bürokrasi, eğitim kurumları, iş yaşamı, özel sektör, medya ayrı kaplar olarak alındığında, ülkede düzeyin en baştaki kaba göre belirlendiği ve düzeyin giderek de düştüğü görülmektedir. Siyasiler, politik yaşam belli bir düzeyin altında ise ülkede etkin, topluma hizmet amaçlı, düzgün çalışan bürokrasi; nitelikli bir eğitim; görev ve işlevini yerine getiren, özsaygısı olan, özgüvenli, yetenekli bir medya; yaratıcı, toplumsal sorumlulukların bilincinde, etik kurallara uyan, rekabetçi bir özel sektör bekleyemezsiniz, oluşması eşyanın tabiatına aykırı düşer. Var olan politika, siyasal lider 25 şeker fabrikası ile yan tesisleri önemli ekonomik ve sosyal işlevlere sahip. 2015 iletim ek ücreti belirlendi Ekonomi Servisi Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, 2015’te uygulanacak iletim ek ücretini, Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi’nin (TEİAŞ) iletim tarifesinin binde 5’i olarak belirledi. Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yayımlanarak, 1 Ocak 2015 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girdi. Buna göre, gelecek yıl uy gulanacak iletim ek ücretinin, TEİAŞ’ın iletim tarifesinin binde 5’i olarak belirlenmesi kararlaştırıldı. İletim ek ücretleri, Türkiye Elektrik Anonim Şirketi tarafından aylık hesaplanacak ve takip eden ayın 25’ine kadar Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu hesabına yatırılacak. Ekonomi Servisi Moody’s Rusya’nın kredi notunu “Baa1”den “Baa2”ye indirirken, not görünümünü de negatif olarak belirledi. Moody’s’ten yapılan açıklamada, notun düşürülmesine gerekçe olarak, Rusya’nın orta vadeli büyüme beklentilerinin, bir süredir devam eden Ukrayna krizinin şiddetlenmesinin yanında, uluslararası yaptırımların genişlemesinin etkisiyle giderek artan bir şekilde baskı altında kalması gösterildi. Sermaye çıkışı, Rus borçluların uluslararası piyasalara erişiminin kısıtlı olması ve düşük petrol fiyatları gibi nedenlerin, ülkenin döviz tamponlarında kademeli ancak devam eden bozulmaya yol açtığına işaret edilen açıklamada, bu durumun da notun düşü Moody’s Rusya’nın kredi notunu indirdi rülmesinde etkili olduğu aktarıldı. çıklamada, Rusya’ya karşı sıkılaşan yaptırımlar sonrasında, ekonomik büyümedeki yavaşlamanın ciddileşmeye başladığı, tüketici ve yatırımcı güvenini de zayıflattığı dile getirilerek, “Moody’s, Rusya’ya karşı uygulanan yaptırımlar ve Ukrayna’daki karışıklık eğilimi uzun süre devam etmesini bekliyor. Rus ekonomisinin bu yıl için küçülmesini beklemezken, reel ekonominin bu yıl içinde ve en azından 2015 yılının ortalarına kadar gerilemeye başlayacağını tahmin ediyor” denildi. Açıklama ayrıca, Ukrayna’daki krizin daha fazla tırmanması ve emtia fiyatlarının gerilemeye devam etmesi durumlarında, Rusya’nın kredi notunun baskı altında kalacağı ve düşürülebileceği uyarısında bulunuldu.