Katalog

5 TEMMUZ 2013 CUMA CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 15 Dış Haberler Servisi Mısır’da ordunun darbeyle iktidardan uzaklaştırdığı, ülkenin demokratik seçimle işbaşına gelmiş ilk Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’ye karşı muhalefetin örgütlenmesi Kasım 2012’de başladı. Geçici anayasal düzenlemelerle kendisine olağanüstü yetkiler tanıyan Mursi, günlerce süren protestoların ardından yetkilerini sınırlandırmayı kabul etti. Ancak buna rağmen kasım sonlarında yine baskıcı bir anayasanın kabulüyle gösteriler yeniden başladı. Protestolar artarken 15 Aralık 2012’de yapılan anayasa referandumuna kadar, orduya ulusal kurumları ve seçim merkezlerini koruma görevi veren bir kararname yayımlayan Mursi, muhalifleri daha da kızdırdı. Anayasa kabul edildikten sonra ordu kışlasına döndü. Ancak ordu birlikleri, birkaç hafta sonra Süveyş Kanalı boyunca uzanan şehirlerde Mursi taraftarları ve karşıtları arasındaki, 50 kişinin öldüğü çatışmaları bastırmak üzere yine göreve çağrıldı. 29 Ocak 2013’te Genelkurmay Başkanı El Sisi, siyasi krizin “devleti çöküşe götürebileceği” uyarısında bulundu. Nisan sonlarında, Mursi karşıtı gösterilerin arkasındaki Temerrüd hareketi doğdu. Temerrüd, Mursi’nin istifası talebiyle imza toplamaya ve 30 Haziran’da başlayan milyonlarca kişinin katıldığı gösterilere hazırlanmaya başladı. ‘Kardeşler’ saf dışı Dış Haberler Servisi Mısır’da Anayasa Mahkemesi Başkanı Adli Mansur, dev protestoların ardından askeri darbeyle görevinden uzaklaştırılan Muhammed Mursi’nin yerine geçici cumhurbaşkanı olarak yemin etti. Mursi’nin ise partisinin ileri gelenleriyle adı açıklanmayan bir askeri kışlada tutulduğu bildiriliyor. Mısır’da pazar gününden beri süren milyonlarca kişinin katıldığı gösterilerin ardından pazartesi Mursi’ye 48 saat süre veren Genelkurmay Başkanı General Abdülfettah Sisi, çarşamba gecesi, Mursi’nin halkın taleplerini yerine getirmekte yetersiz kaldığını savunmuştu. Ülkenin yeni geçici lideri 68 yaşındaki Mansur, dün yüksek mahkemede düzenlenen törenle yemin ederken “hukuk devletini ve anayasaya bağlı kalacağını, halkı koruyacağını” vurguladı. Müslüman Kardeşler’in de ülkenin parçası olduğunu kaydeden Mansur, hareketi “ulusun inşası” sürecine katılmaya çağırdı. Mısır Başsavcılığı ise Müslüman Kardeşler Teşkilatı (İhvan) Başkanı Muhammed Bedii, yardımcısı Hayrat Şatır ve teşkilat üyelerinin tamamı hakkında “şiddete teşvik etme” suçlamasıyla yakalama emri çıkardı. Savcılığın çıkardığı kararla İhvan liderlerinden 20’sinin tutuklandığı, teşkilat üyelerinden 500 kişinin ise “arananlar listesinde” olduğu belirtildi. Mısır’da ordunun yönetime el koyması ve yeni Cumhurbaşkanı Mansur’un hükümet kurma çalışmalarına başlamasının ardından, eski hükümetteki 9 bakan askeri darbeyi protesto ederek istifa etti. Hürriyet ve Adalet Partisi (HAP) Basın Danışmanı Murad Ali, Rabiatu’l düzenlediği basın toplantısında, “An itibarıyla Mursi’nin ordu tarafından görevinden alınmasını protesto eden 9 bakan, Hişam Kandil hükümetinden istifa etmiştir” dedi. Mursi’nin gözaltına alındığına dair ilk açıklama Müslüman Kardeşler’den gelmişti. Bu bilgi Mısır ordusundan sabah saatlerinde yapılan açıklamayla da doğrulandı. AFP ajansının haberine göre, bir ordu yetkilisi, “Mursi son hazırlıklardan önce (REUTERS/AFP/AP) MISIR’DAKİ SİYASİ AKTÖRLER yapılacağı konusunda bir tarih ya da ordunun bundan sonra üstleneceği rol konusunda bilgi vermedi. Sisi’nin açıklamasından bir süre sonra liberal muhalefetin lideri Muhammed el Baradey, 2011 devriminin yeniden başladığını, yol haritasının protestocuların taleplerini karşıladığını söyledi. Nüfusun yüzde 10’unun Hıristiyan olduğu ülkede Kıpti kilisesinin başı Tawadros da, planın siyasi bir vizyonu ve bütün Mısırlıların güvenliğini sağladığını kaydetti. Ülkenin ikinci büyük İslamSisi, göreve geldiğinde cı grubu Nur Partisi, yol haritasını yeni Mursi’ye yemin etmişti. (solda)Yeni Başkan Mansur bir çatışmadan kaçınmak için kabul etti. hakkında çok az şey biliniMısır’ın en üst düzey Sünni din adayor. (üstte) Mısır’da kutup mı olan El Ezher Şeyhi Ahmed el Taylaşmanın tehlikeli boyutlara yib, devlet televizyonunda yaptığı kovarmasından ürkülüyor. nuşmada, ordunun ve diğerlerinin “ehveni şeri” seçmek zorunda kaldıklarını söyledi. Ordu, önceki gün de söz konusu gruplarla toplanmış, Müslüman Kardeşler toplantıya katılmamıştı. Ordunun açıklamasından sonra Mursi yandaşları Kahire’nin banliyölerinde toplanmaya başladı, bazıları kaldırım taşlarını söktü. Çok sayıda kişi de Mursi’nin gidişini kutlamak için sokaklara döküldü. Ülkede karşıtlar ve yandaşlar arasındaki çatışmalarda en az 14 kişi öldü. İskenderiye’de karnından bıçaklanan bir kadın hayatını kaybetti. Açıklamanın ardından ordu, devlet medyasının kontrolünü ele geçirirken Müslüman Kardeşler’e ait televizyon kanalları karardı. Katar merkezli El Cezire’nin ülkedeki TV kanalı Mubasher Misr’a da baskın yapılarak kanalın bazı çalışanları gözaltına alındı. Katar Körfez ülkeleri arasında Müslüman Kardeşler’e tek yakın ülke olarak biliniyor. Mısır’da askeri darbe sonrasında ordu tarafından geçici cumhurbaşkanlığına getirilen Mısır Anayasa Mahkemesi Başkanı Muhammed Adil Mansur hakkında çok az şey biliniyor. 67 yaşındaki 3 çocuk babası, Mübarek döneminde de yargıç olarak çalışmıştı. Mansur, Mursi’yi iktidara taşıyan seçimleri hazırlayan yasanın da yazıcılarındandı. MUHALEFET NEYE ÖFKELİ Yeni Başkan Mansur, İhvan’ı sürece çağırsa da hareketin üst düzey liderleri tutuklandı Mısır ordusu Mısır ordusu, 1952’de Abdülnasır ve Hüsnü Mübarek gibi cumhurbaşkanlarının yolunu açan darbeden beri ülkede önemli bir rol oynuyor. 2011’de Mübarek’in devrilmesinin ardından Muhammed Mursi seçilene kadar iktidarı elinde tutan generaller Mursi devrildikten sonra yine işbaşında. El Cezire’ye baskın Bakanlar istifa etti Müslüman Kardeşler ‘önlem amaçlı’ olarak tutuluyor” dedi. Genelkurmay Başkanı ve Savunma Bakanı General Abdulfettah el Sisi’nin “darbe” açıklamasının ardından gözaltına alınanların sayısının 400’e çıktığı iddia ediliyor. Üst düzey liderlerin Kahire’de 2011’de devrilen Hüsnü Mübarek’in kaldığı Torah Cezaevi’nde tutulduğu kaydediliyor. Hareketin önde gelen bir ismi, İslamcıların darbeye karşılık silaha sarılmayacağını söyledi. General Abdülfettah el Sisi ise, ordunun “iktidara gelmek ya da saltanat sürmek” gibi bir hevesinin olmadığını “halkın çıkarlarına hizmet etmek ve devrimi korumak için” müdahale ettiğini söyledi. General Sisi, önceki gece yaptığı açıklamada anayasanın geçici olarak askıya alındığını ve yeni cumhurbaşkanı seçilene kadar hükümetin başına geçici bir ismin getirildiğini söyledi. Ancak Genelkurmay Başkanı, seçimlerin ne zaman Mansur kimdir? ‘Demokrasiye hızlı geçiş yok’ Dış Haberler Servisi Mısır’da Cumhurbaşkanı’nın darbeyle görevden uzaklaştırılmasına Batılı ülkeler temkinli yaklaşırken Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad ve Rusya’nın gösterdiği tepkiler dikkat çekti. Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, Mısır’da Muhammed Mursi’ye karşı protestoların “Siyasi İslam’ın çöküşünü” getirdiğini söyledi. Esad, Facebook’a konulan açıklamasında, “Dünyanın herhangi bir yerinde, dini siyasete alet edenler kaybedecektir. Bütün bir halkı her zaman kandıramazsınız” dedi. Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, taraflar sağduyuya ve şiddetten uzak durmaya davet edilirken, Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yakın milletvekillerinden Alexei Puskov, Mısır’da yaşananların, demokrasinin Batılı olmayan ülkelerde yürümediğini gösterdiğini savundu. Puskov, “Mısır’da olanlar, otoriter rejimlerden demokrasiye hızlı ve barışçı geçiş olmadığını gösteriyor” dedi. İsrail gelişmeler karşısında sessizliğini koruyor. Suudi Arabistan Kralı Abdülaziz, Mısır Genelkurmay Başkanı Abdülfettah el Sisi’ye kutlama mesajı gönderdi. Kral Abdülaziz mesajında, El Sisi’nin krizi sona erdirme konusunda gösterdiği “bilgeliği” överken yeni atanan Cumhurbaşkanı Adli Mansur’a başarılar diledi. Mursi ile yakın ilişkiler kuran Katar dışındaki Körfez ülkeleri gelişmelerden memnun. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Dışişleri Bakanı Abdullah bin Zayid el Nahyan da ülkesinin Mısır’daki gelişmelerle ilgili olarak “içinin rahat olduğunu” belirtti. El Nahyan, “Yüce Mısır ordusu, Mısır’ın koruyucusu ve kalkanı olduğunu ispat etti” diye konuştu. Almanya Dışişleri Bakanı Guido Westerwelle “Mısır demokrasisi için ciddi bir gerilemedir. Mısır ordusunun anayasayı askıya alması ve cumhurbaşkanını görevden alması vahim bir hamledir” dedi. Avrupa Birliği (AB), Mısır’da en kısa zamanda demokrasiye dönüş çağrısı yaparken açıklamalarda darbe ifadesinin kullanılmaması dikkat çekti. Avrupa Komisyonu Sözcüsü Michael Mann, bir gazetecinin yönelttiği, “Neden AB ‘darbe’ ifadesini kullanmıyor” sorusuna “Önemli olan itidalli ve sağduyulu davranmak. Elbette hiçbir demokraside askeri müdahaleden yana değiliz, ama Mısır’da herkesle görüşebilmek ve ilişki kurabilmek istiyoruz. Bu noktadan sonra her kimle muhattap olacak ve ilişki kuracaksak onlarla muhattap olmaya ve ilişki kurmaya hazırız” diye karşılık verdi. ABD darbeye darbe diyemedi Dış Haberler Servisi Mısır ordusunun seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’yi devirmesi, hem ABD’nin yıllık 1.5 milyar doları bulan yardımı hem de Başkan Barack Obama’nın Arap demokrasisiyle ilgili fikirleri bağlamında Washington yönetimini zor durumda bıraktı. Washington, Arap dünyasının en kalabalık ülkesine her yıl 1.5 milyar dolarlık yardım veriyor. Bu paranın neredeyse tamamı orduya gidiyor. ABD, Mursi’nin darbeyle devrildiğini resmen kabul ederse, ABD yasalarına göre Dış Haberler Servisi Mısır medyası, ordunun darbeyle Muhammed Mursi’yi müttefike verilen bu yariktidardan uzaklaştırmasını “meşru” bir dım büyük ölçüde kesiledevrim olarak niteledi. Eski statükonun cek. ABD’yle yakın iliştemsilcisi olarak bilinen gazetelerden kileri olan, ülkenin en isEl Cumhuriye, darbe haberini birinci tikrarlı kurumlarından orsayfasından “Halkın meşruiyeti du zayıflayacak. zafer kazandı” başlığıyla verirken, Daha mayıs ayında ülke Genelkurmay Başkanı Abdülfettah demokratikleşme standartel Sisi ile Tahrir Meydanı’ndaki larını karşılamadığı halde kalabalığın fotoğraflarını kullandı. El Dışişleri Bakanı John Ahram da “Cumhurbaşkanı meşru Kerry, 1.3 milyar dolardevrimle yıkıldı” başlığını atarken, lık askeri yardımı onayEl Ekber gazetesi “Halkın devrimi lamıştı. zafer kazandı” başlığını kullandı. ABD Başkanı Oba Bağımsız gazetelerden Şeruk, “Halk ma, danışmanlarıyla topve ordu kazandı”, “Devrim Mursi ve Müslüman Kardeşler iktidarına lantısından sonra ordunun son verdi”, El Masri El Yum “Hoş Mursi’yi görevden almageldin Mısır” başlığıyla çıkarken sı konusunda “derin kayTahrir gazetesi de manşetten gı” duyduğunu açıklarken “Bu bir darbe değil, bir devrim ABD’nin yardımı kesmesine Bay Obama!” diyerek ABD neden olacak ifadeyi kullanmakBaşkanı’na seslendi. tan kaçındı. Müslüman Kardeşler İslamcı hareketlere üyesi 300 kişinin tutuklandığı hakarşıtlığıyla bilinen El berlerine tepki gösteren Obama, Vatan, “Mısır yine orduyu bir an önce yönetimi debizimle” başlığını mokratik yolla seçilen hükümete attı. devretmeye çağırdı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Jen Psaki de Mısır ordusunun Mursi’yi iktidar Mısır’ın en eski ve en büyük İslamcı örgütü. Eski Cumhurbaşkanı Mübarek 2011’de devrildikten sonra legal oldu. Örgütün siyasi kanadı Hürriyet ve Adalet Partisi, 2012 seçimlerinde Mursi’yi destekledi. Ancak bir yıl içinde Mursi’nin devrilmesi ve Müslüman Kardeşler’e kamuoyunun yaygın biçimde öfke duymasıyla örgütün talihi döndü. Müslüman Kardeşler’in başkent Kahire’deki merkezinin de aralarında bulunduğu binaları Mursi’nin devrilmesine yol açan gösteriler sırasında saldırıya uğradı. Hürriyet ve Adalet Partisi, muhafazakâr gündemiyle 2012’deki genel seçimlerde sandalyelerin çoğunu kazanırken Mursi de cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oyların yüzde 51’ini aldı. u Washington darbe dese kendisine yakın orduya yardım kesilecek, darbe demese Obama’nın Arap dünyasında demokrasi için çabaladığı sözleri havada kalacak... dan almasının meşruiyetiyle ilgili bir soruya “Biz taraf tutmuyoruz” diye yanıt veriyordu. Psaki’ye basın toplantısında ordunun rolüyle, müdahalenin darbe olarak adlandırılıp adlandırılamayacağıyla ilgili en az 6 soru yöneltildi. Görünen o ki Washington, müdahaleyi siyasi krizi sona erdiren bir hamle olarak görüyor. Ama tabii bu koşullarda Mursi’ye açıkça arka çıkılmaması, Obama’nın Arap ülkelerinde demokrasiyi destekledikleri açıklamalarına kuşkuyla yaklaşılmasına neden olacak. Washington’ın daha önce de halkın taleplerine kulak tıkayan Mursi iktidarını eleştirmemesi sorgulanıyor. Pek çok Mısırlı ABD eğitimli ve ABD teknik donanımlı ordunun müdahalesini memnuniyetle karşıladı. Kerry, geçen nisanda yaptığı bir konuşmada “Ordu, Amerika’nın uzun zamandır bölgede yaptığı en iyi yatırım” demişti. Genelkurmay Başkanı Abdülfettah el Sisi de koyu dindar olmakla birlikte ABD’ye yakın bir şahıs. Nitekim ABD Savunma Bakanı Chuck Hagel’in ültimatomdan sonra El Sisi ile konuştuğu açıklandı. Temerrüd (İsyan) Arapçada “isyan” anlamına gelen Temerrüd hareketi, Mursi iktidarının sonunu getiren gösterilerin arkasındaki güç. Hareket geçen nisan ayında, devrilmeden önce de Mübarek’e karşı olan Mısır Değişim Hareketi tarafından oluşturuldu. Temerrüd, politikaya ilgi duyan gençlerle sosyal medya kampanyaları ve geleneksel propaganda yöntemleriyle ilişki kurdu. Mursi’nin istifası talebiyle 22 milyon imza topladığını iddia eden Temerrüd, Mursi’yi, artan suç oranları, kötü durumdaki ekonomi ve ABD’nin ülkenin içişlerine müdahalesinin artmasından sorumlu tutuyor. Suudi Arabistan’dan destek MISIR MEDYASI ALKIŞLADI Bitaraf Temerrüd’e karşı Mursi yandaşları “Bitaraf” başlıklı bir karşı bildiriyle ortaya çıktı. El Nur ve Selefi partileri El Nur ülkenin ikinci büyük İslamcı partisi. 2011’de Mübarek devrildikten sonra kuruldu. Mursi’yi ve Müslüman Kardeşler’i destekledi ve şeriat yasalarının uygulanması için baskı yaptı. Parti, ordunun “yol haritası” diye tanımladığı süreçte yer almayı kabul ederken Müslüman Kardeşler, bu tutumu “ihanet” diye niteledi. Ulusal Kurtuluş Cephesi Ülkedeki en büyük muhalif blok. Cephe, eski Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed el Baradey’i orduyla müzakereler yürütmek üzere atadı. AB de diyemedi El Ezher ve Kıpti kilisesi Merkezi Kahire’de olan ve Sünnilerin en büyük dini otorite saydıkları El Ezher’in başında Şeyh Ahmed el Tayyip bulunuyor. El Ezher, Müslüman Kardeşler iktidara geldiğinden beri kenara itildiğini savunuyor. Mursi karşıtları, Müslüman Kardeşler’i El Ezher’i kontrol etmeye ve El Tayyip’in yerine örgütten birini getirmeye çalışmakla suçluyordu.