Katalog

SAYFA 10 EKONOMİ CUMHURİYET 5 OCAK 2013 CUMARTESİ [email protected] ithal petrole ne denli bağımlı olEkonomi Servisi ? ABD’nin İran’ın petrol ihracatına uyguladığı yaptırımlar duğunu ve İran’dan petrol alıABD’nin İran’ın petrol ihnedeniyle Tüpraş, İran’dan alınan ham petrole ilişkin bilgilerin mının kolayca kesilemeyeceracatına yönelik ambargogizli tutulmasını istedi. Bunun üzerine TÜİK, Türkiye’nin ham ğini Amerikalı yetkililere ıssu nedeniyle Tüpraş, Türrarla ve açıkça anlattıklarıkiye’nin ham petrol ithapetrol ithalatına ilişkin verileri açıklamama kararı aldı. nı söylüyorlar. latına ilişkin verilerin gizVerilere göre Türkili tutulmasını isteyince TÜEkonomi Servisi Türkiye’nin İran’a yönelik altın ihİK, aralık sonundan itibaren verileri du la, İran’ın enerji ve nakliye sektörlerinin ye’nin İran’dan ham petrol itharacatıyla ilgili konuşan Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayurmama kararı aldı. Reuters’in haberi küresel ticari faaliyetlerine yönelik yap latı ekimde yüzde 30’dan fazla yan, “AB yaptırım kararı almış. Ben satarım. Başkasıdüşüş gösterdi. Buna karşılık ne göre, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜ tırımlarını genişletme kararı almıştı. nın yaptırımı beni ilgilendirmez. AB gitsin kendi firmaABD bu yolla, nükleer programından bu dönemde Irak ve Suudi İK), aralık ayı sonlarından itibaren ham larına baksın” dedi. Çağlayan, ihracata verilen destekleiçin İran üzerindeki baskıvazgeçirmek Arabistan gibi diğer tedapetrol ithalatına ilişkin verileri açıklari aktardığı toplantıda soruları yanıtlarken Türkiye’nin sını artırmayı amaçlıyor. ABD, İran’dan rikçilerden gelen petrol mikmamaya başladı. İran’a yönelik altın ihracatıyla ilgili açıklamalar Reuters’e bilgi veren ancak adının aldığı petrolü önemli ölçüde azaltan ve iç tarları yükseldi. TÜİK’in yaptı. “Bizden kim ne mal istiyorsa gider onu açıklanmasını istemeyen bir kaynak, lerinde Türkiye’nin de bulunduğu ülke internet sitesindeki en yesatarız” diyen Çağlayan şunları kaydetti: “Tüpraş TÜİK’ten, İran’dan alınan lere yaptırımlardan muafiyet tanımıştı. ni veri, Türkiye’nin kasım  2012 ihracatı altının gölgesinde kalmadı. ham petrol verilerini açıklamamasını is Türkiye bu muafiyetten yararlanmak için ayındaki toplam ham petAltını İran’a, BAE’ye, İngiltere’ye, İsviçre’ye tedi ve TÜİK de bu bilgilerin açıklan geçen yıl İran’dan petrol ithalatını yüzde rol ithalatının 1.8 milsatıyoruz. Altının satışından dolayı Türkiye masını durdurdu” dedi. Tüpraş’ta bu ko 20 oranında azaltmıştı. Ancak ABD Kon yon ton olduğunu göste5.4 milyar dış ticaret fazlası verdi. Bu kötü bir nuda bilgi verebilecek yetkililere ulaşmak gresi, şubat ayında yürürlüğe girecek riyor. şey mi? 2012 yılı mücevherat ihrayeni önlemlerin yamümkün olmadı. TÜİK ise konuyla ilgicatı altın hariç 2.5 milyar dolar. Alnı sıra, daha da li yorum yapmadı. tın ve mücevherat yaklaşık 15 ileri başka yaptıABD Senatosu milyar dolarlık ihracat oluyor. rımlar da tasarlı Bizim İran’a yaptığımız ihracat kasım ayında alyor. toplam ithalatının yüzde 89’u cidığı bir kararTürk yetkivarında. İran’ın yaklaşık 7075 milyar dolarlık ithalatına hangi liler, ülkenin Ambargoya ‘çözüm’ TÜİK, Tüpraş’ın talebi üzerine petrol ithalatı verilerini açıklamayı durdurdu Sorarsın da, Cevap Alabilir misin? Derler ki, demokrasilerde medya, parlamento, iktidarın, onun emrindeki bürokrasinin icraatını “denetler”. Nasıl? Sorarak, soruşturarak. Deneyin bakalım, işe yarıyor mu… Sormasına sorarsınız da doğru dürüst cevap mı alırsınız, laf kalabalığı mı? Hatta sorup sorduğunuza pişman bile edilebilirsiniz. İki örnek vereceğim. İlki, kaç zamandır bu sütunda dile getirilen TÜİK işsiz verisi ile İŞKUR’un kayıtlı işsiz verisi arasındaki tutarsızlıktan. İŞKUR’da kayıtlı işsiz sayısı, TÜİK’in açıkladığının yüzde 83’ü. Sorup duruyoruz, TÜİK’e; bu sizin işsizlerin az buz değil, yüzde 83’ü mü İŞKUR’un yolunu biliyor? Sonunda cevap geldi. Meğer TÜİK’in işsizlerinin sadece yüzde 6’sı, evet yanlış okumadınız yüzde 6’sı İŞKUR kanalını kullanırmış. Öğrendik ki, işsizlerin yüzde 23’ü doğrudan işverene başvuruyor iş için. Yüzde 30’u eşdost aracılığıyla iş arıyor, yüzde 13.5’i gazete ilanıyla iş arıyor… Demek ki İŞKUR’un kapısının yolunu bilen yüzde 6… İyi de, bu daha da vahim. Çünkü İŞKUR diyor ki, bende ismi, adresi ile kayıtlı 2 milyon 300 bin işsiz var. TÜİK de diyor ki, toplam işsiz sayısı 2.5 milyon. Biz de soruyoruz, sadece İŞKUR’da 2.3 milyon kayıtlı işsiz varsa ve İŞKUR yolu bilen yüzde 6 ise İŞKUR yolu bilmeyen işsiz sayısı en az 56 milyonu bulmaz mı? Sizin açıkladığınız bu 2.5 milyon işsiz sayısı da havada kalmaz mı? ??? TÜİK, gönderdiği açıklamada, İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısının güvenilir olmadığını ihsas ediyor. Önce tanımlardan başlıyor. Diyor ki; “Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Hanehalkı İşgücü Anketleri ile derlenen ve yayımlanan resmi işsiz verisi ile Türkiye İş Kurumu’nun kendi kayıtlarına dayalı olarak yayımlamakta olduğu kayıtlı işsiz verisi arasında tanım, kapsam, referans dönemi gibi temel farklılıklar mevcuttur.” O kadar da ikna edici bir açıklama değil bu. Sonuçta bilinmez, anlaşılmaz bir şey araştırılmıyor. Sokaktaki en düşük eğitimli insanın bile anlayacağı bir konu araştırılıyor: Bu ülkede kaç işsiz insan var? İşsizin tanımını ne kadar eğseniz bükseniz, bu kadar fark ortaya çıkmaz. Bir kere, yöntem olarak ne beklersiniz? TÜİK, ortadaki eleştiriyi ciddiye alır, bilgi kalitesine hassas bir kurum ise, İŞKUR’u yani bir başka devlet kuruluşunu karşısına alır ve durumu tartışır, müzakere eder, farkları bulur ve mutabakat içinde bunu medyaya, ilgili tüm kamuoyuna açıklar. Öyle yapmıyor TÜİK, “olsa olsa” diye akıllar yürüterek açıklamalar getirmeye çalışıyor. Bakın bu akıl yürütmelerle sorunuza ne cevaplar alıyorsunuz; İŞKUR’da kayıtlı işsizlere itiraz olarak şunlar söyleniyor; “Hanehalkı İşgücü Anketi’nde (HİA) esas alınan tanımlar gereği ‘istihdamda’ olan ancak sosyal güvencesi bulunmayan kişiler, İŞKUR’un kayıtlı işsiz sayısı içinde yer alabilirler. İki yıl öncesinde (veya iki yıl içerisinde) işsiz olup, İŞKUR’a kayıt yaptırmış, ancak geçen süre zarfında kayıtdışı bir iş bularak çalışmaya başlamış kişiler mevcut olabilir.” Yani demeye getiriyor ki; bu İŞKUR’da kayıtlı işsiz görünenler, belki de kayıtdışı bir işte çalıştığı halde, İŞKUR’da kayıtlı işsiz görünenlerdir. Ya öyle değilse? Böyle akıl yürütme ile tez mi savunulur? İki yıl önce kaydını yaptırmıştır da sonradan iş bulmuştur, diyor. Hayır öyle değil. İŞKUR’un verilerine göre, kayıtlı işsizlerin yüzde 55’ini oluşturan 1.3 milyonunun kaydı en fazla 1 yıllık. Hatta üçte birininki en fazla 6 aylık. Taze kayıtlı işsizler çoğu… Özetle, öyle yöntem farklarıyla filan açıklanabilecek basitlikte bir şey değil bu. Beklentimiz, TÜİK’in İŞKUR’la bir araya gelerek doyurucu, bilimsel açıklamalar üretmesi ve kamuoyunu bununla bilgilendirmesidir. Aksi takdirde, üretilen bilginin kalitesi hep şaibe altında olacaktır. ??? “Sorarsın da cevap alabilir misin?”e ikinci örnek Meclis’ten. 9 Kasım 2012 tarihli “Kara Paraya Ak Parti Aklaması” başlıklı yazımda bankalara altın mevduatı yolunun kara para aklamanın yolunu açmış olabileceğini yazmış şöyle demiştim; “Ekonomiye sokamadığın kara paranla piyasadan bilezik vs. olarak altın alırsın. Sonra bunu bankaya götürürsün, banka senin için hesap açar, altınını külçe altına dönüştürür. Sen de bunu gönül rahatlığıyla gider geri alır, satar ve dolara çevirirsin, bankada yıkandığı için artık temizdir ve İsviçre’ye mi, başka ülkeye mi olur, dilediğince transfer edersin…” CHP Ankara Milletvekili Sinan Aygün, bunu bir soru önergesi olarak Bakan Ali Babacan’a sormuş, gelen yanıt tam da “Sorarsın da cevap alabilir misin?” türünden. “Bu işlere MASAK bakar. Banka, bir işlemden şüphelenirse MASAK’a bildirme onun sorumluluğu” gibi, suya tirit bir cevap verilmiş. Bürokrasinin ağdalı ifadelerine tahammüllüyseniz ve şifre çözmeye de meraklıysanız, “Esas No. 7/12400 ve Başkanlığa geliş tarihi 7/11/2012” diye arayın internetten, ulaşırsınız. Sözde, denetim mekanizmaları açık ama fiiliyatta yasak savmaktan öteye gitmeyen bir işleyiş var. Ciddiyet ve saygı bekliyoruz. 1ABD Doları: 0.9596 5.7307 0.9290 6.5495 88.21 0.9906 5.5044 3.7503 Avustralya Doları Danimarka Kronu İsviçre Frangı İsveç Kronu Japon Yeni Kanada Doları Norveç Kronu Suudi Arabistan Riyali SERBEST PİYASA ALIŞ SATIŞ ABD Doları 1.7840 1.7880 Avro 2.3270 2.3310 İngiliz Sterlini 2.8450 2.8950 İsviçre Frangı 1.9100 1.9400 24 Ayar Altın 94.45 94.80 Cum. Altını 635.50 638.50 AB gitsin kendi firmalarına baksın ülkelerin firmaları mal satıyor? Bakın, yaptırım uygulayanlar çıkacak. Zambiya, Gana mal satmıyor İran’a. AB yaptırım kararı almış. Ben AB üyesi değilim. AB gitsin kendi firmalarına baksın. Kamuoyu sakın gaza gelmesin. 2013 ihracat hedefinin 160 milyar dolar olduğunu hatırlatan Bakan Çağlayan, KOBİ’lerin yeni pazarlara açılmasına her türlü desteği verdiklerini belirterek ancak ihracatın artırılmasına yönelik devlet destek bütçelerinin, ihracat artış hızının gerisinde kaldığını belirtti. “Özellikle Maliye Bakanımın duyması açısından ifade ediyorum. İhracatın artış hızına paralel olarak, devlet desteklerinde bilhassa bizim bütçemize olan desteklerin artırılması önem arz ediyor” diyen Çağlayan, Türkiye’de 2002’de 5 bin 704 firma devlet desteklerinden faydalanırken 2012’de bu rakamın 17 bin 293’e ulaştığını ifade etti. Doğuş Marina’da hedef liderlik Emeklide taban 922.5 lira Ekonomi Servisi Türkiye Emekliler Derneği (TÜED) Genel Başkanı Kazım Ergün, işçi emeklilerinin aylıklarına yapılacak zammın, TÜİK’in açıkladığı TÜFE rakamlarıyla belli olduğunu belirterek, “Ekim 2008’den önce emekli olanlar için en düşük işçi emekli aylığı sadece 36.66 lira artarak 922.55 liraya çıktı” dedi. AA muhabiri Fatma Can’a açıklama yapan Ergün özetle şunları söyledi: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 55. maddesi uyarınca düzenlenen emekli aylıklarına 2013 yılının ilk 6 ayında yapılacak zamlar TÜFE rakamlarıyla belirlendi. İşçi ve BağKur emekli aylıklarına yapılacak zam, bir önceki 6 aylık dönemin gerçekleşen enflasyon oranı kadar olacak. TemmuzAralık 2012 döneminde 6 aylık enflasyon oranı yüzde 4.14 olarak belirlendi. Buna göre Ekim 2008’den önce emekli olanlar ? Türkiye Emekliler Derneği Genel Başkanı Kazım Ergün, “Ekim 2008’den önce emekli olanlar için en düşük işçi emekli aylığı sadece 36.66 lira artarak 922.55 liraya çıktı” dedi. Emeklilerin yaklaşık yüzde 85’inin açlık sınırının altında kaldığını belirten Ergün, emekliler arasındaki farklılıkların giderilmesini istedi. flasyon farkıyla beraber 1053.63 liradan 1086.52 liraya yükseldi. Memur emeklilerinin taban aylıklarındaki artış miktarı 32.89 lira olarak gerçekleşti. Ekonomi Servisi Akdeniz’deki en büyük marina zinciri olan Adriatic Croatia International (ACI) Grubu’nun yüzde 6.92’sini satın alan Doğuş Grubu’na bağlı DMarin Marinalar Grubu, uluslararası marinacılıkta pazar lideri olma hedefi doğrultusunda büyüyor. Doğuş Grubu, bu satın alma ile Hırvatistan’da pazar payını arttırmayı hedefliyor. Merkezi Hırvatistan’ın Opatija şehrinde bulunan ACI Grubu’na bağlı 21 marinanın 11’i ana karada, 10’u ise adalarda yer alıyor. Kuzeydeki Umag’dan güneydeki Dubrovnik’e kadar Hırvatistan’ın sahil şeridi boyunca ACI Grubu marinalarının, toplamda 7021 adet tekne bağlama kapasitesi bulunuyor. Doğuş Grubu CEO’su Hüsnü Akhan yaptığı açıklamada; uluslararası marinacılıkta pazar lideri olma hedefleri doğrultusunda büyüme planlarını hayata geçirdiklerini belirtirken, en son Yunanistan ve şimdi de Hırvatistan’da yaptıkları işbirliklerinin bu kararlılığın önemli bir göstergesi olduğunu vurguladı. Doğuş; DMarin Mandalina, DMarin Dalmacija ve DMarin Borik ile Akdeniz çanağında yaptığı yatırımlara bir yenisini, Atina Borsası’na kote olan Lamda Geliştirme’ye ait “Flisvos Marina” ile eklemişti. için en düşük işçi emekli aylığı sadece 36.66 lira artarak 885.89 liradan 922.55 liraya çıktı. 2008’den sonra emekli olan işçi emeklilerinin 685.24 lira olan taban aylıkları da 28.37 lira artarak ek ödeme dahil 713.61 liraya yükseldi. Aynı dönemde emekli olanların tavan aylıkları ise 2 bin 788.90 liradan 2 bin 904.36 liraya yükseldi. Emeklilerde ayrım kalksın Emeklilerin yaklaşık yüzde 85’i açlık sınırının altında, yani en düşük aylık seviyesinden aylık alıyor. Enflasyona endeksli zamlar, emeklilerin derdine derman olmaktan uzak. Ayrıca, tek çatı sistemine geçtiğimiz savunulurken, bir kısım emekliye enflasyon oranında zam yaparken, bir kısım emekliye enflasyonunun 12 puan üzerinde artış yapan bir toplusözleşme anlayışını uygulamak hakkaniyet ölçülerine sığmıyor. Memur emeklilerinin toplusözleşme düzenine göre memurların aldığı zamlardan yararlanması elbette ki olumlu. Ancak yıl içerisinde BağKur ve SSK emeklilerinin bu zammın gerisinde bırakılması da haksız bir uygulama. Aradaki fark mutlaka kapatılmalı, emekliler arasında ayrım yapılmamalı. En düşük BağKur emeklisi Diğer taraftan, 687.85 lira olan en düşük BağKur esnaf emeklisi aylığı 29.43 lira artarak 717.28 lira oldu. Ayrıca, 509.29 lira olan en düşük BağKur tarım emeklisi aylığı da 21.07 lira artarak 530.36 liraya çıktı. En düşük memur emeklisi aylığı 2013 Ocak ayından geçerli olacak yüzde 3 artış ve yine y ü z d e 0.12 en Vatikan’a ‘kara paraya önlem al’ uyarısı ? İtalyan hükümeti, Vatikan sınırları içinde banka kartı ve kredi kartlarının kullanımını durdurdu. Kara paraya yeterli önlem almayan Deutsche Bank Italy’nin ruhsatı yenilenmedi. Ekonomi Servisi İtalya, Vatikan sınırları içinde banka kartı ve kredi kartlarının kullanımını durdurdu. Önlem, Vatikan’ın en büyük gelir kaynaklarından birini kesecek. İtalya, Vatikan’a elektronik bankacılık hizmeti veren Deutsche Bank Italy’nin ruhsatını, “Vatikan’da para aklama faaliyetlerini önleyici denetimler uygulamadığı” gerekçesiyle aralık ayında yenilememişti. Reuters’tan Elisa Anzolin’in haberine göre Deutsche Bank’ın İtalya’da faaliyet göstermesi için merkez bankasının iznine ihtiyacı var. Vatikan 1982’den beri finansal şeffaflık konusundaki kötü şöhretinden kurtulmaya çalışıyor. Vatikan’la yakın ilişkili “Tanrı’nın bankeri” lakaplı İtalyan Roberto Calvi, 1982’de Londra’da bir köprüde asılı bulunmuştu. Avrupa Konseyi’nin desteklediği bir komite de geçen yıl Vatikan bankası olarak bilinen Din İşleri Kurumu’nda ciddi kusurlar bulunduğu belirtilerek Vatikan’dan para aklamaya karşı önlemler almasını istemişti. Ekonomistler: En önemli sorun işsizlik ve cari açık Araştırmaya katılan hocaların yüzde 78’i bu yıl dünya ekonomisine ilişkin iyileşme beklemezken, Türkiye için en can yakıcı sorunu da işsizlik olarak tanımladı. Ekonomi Servisi İstanbul Ekonomik Araştırmalar Derneği (İEAD) tarafından hazırlanan “Hocaların Gözüyle 2013 Yılında Türkiye Ekonomisi Araştırması”na göre, 2013 yılında Türkiye ekonomisini bekleyen en önemli sorun cari açık ve işsizlik olacak. Araştırmaya göre bu yıl en çok kazandıracak yatırım aracı ise altın. Dernekten yapılan açıklamaya göre, profesör, doçent ve yardımcı doçent unvanlarına sahip 331 iktisat hocasının verdiği yanıtlar iktisat hocalarının dünya ve Türkiye ekonomisine ilişkin değerlendirme ve 2013 yılına ilişkin beklentilerini gösterdi. İEAD Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mehmet Hüseyin Bilgin, anket sonuçlarına ilişkin yaptığı açıklamada, iktisat hocalarının dünya ve AB ekonomisi için oldukça kaygılı olduklarını söyledi. Katılanların yüzde 77.7’si 2013’te dünya ekonomisinde belirgin bir iyileşme beklemiyor. Avrupa borç krizinde iyileşme beklemeyenlerin oranı da yüzde 74.6. İktisat hocalarına göre, 2012’de görülen iyileşmeye rağmen 2013’te Türkiye ekonomisinin en önemli sorunu cari açık ve işsizlik olacak. Bu beklentinin nedeni, muhtemelen bu iki sorunun da yapısal bir nitelik kazanmış olması şeklinde ifade edildi. Ekonomide belirgin bir canlanma beklemeyen hocalara göre, durgunluk diğer bir önemli sorun olmaya devam edecek. Hocaların yarısı 2013 yılında en çok kazandıran yatırım aracının altın olacağını tahmin etti. MERKEZ BANKASI KURLARI DÖVİZ CİNSİ 1 ABD DOLARI 1 DANİMARKA KRONU 1 EURO 1 İNGİLİZ STERLİNİ 1 İSVİÇRE FRANGI 1 İSVEÇ KRONU 1 KANADA DOLARI 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 100 JAPON YENİ ALIŞ 1.7800 SATIŞ 1.7886 1.8639 2.3280 2.8682 1.9253 1.8056 6.3313 5 OCAK 2013 EFEKTİF ALIŞ SATIŞ 1.7788 1.7913 1.8433 1.8751 2.3152 2.3315 2.8513 2.8725 1.9101 1.9282 1.7908 1.8125 6.1553 6.4263 1 AVUSTRALYA DOLARI 1.8518 2.3168 2.8533 1.9130 1.7975 6.2490 0.31058 0.31211 0.31036 0.31283 0.27028 0.27309 0.27009 0.27372 1 Avro: 1.3016 ABD Doları 1 İng. S: 1.6036 ABD Doları 1 Kuveyt D.: 3.5398 ABD Doları 0.31700 0.31914 0.31678 0.31987 2.0142 2.0276 2.0067 2.0353 GECELİK FAİZLER 3 Günlük Repo 5.01 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 0.47606 0.47692 0.47249 0.48050 fonbul.com