Katalog

DENİZ BERKTAY KİEV - Rusya Başbakanõ Vladimir Putin, Le- nin’in Kõzõl Meydan’daki mozolesinden çõkartõla- rak mezara gömülmesi konusunda acele edilmemesi gerektiğini, bu konuda “halkın, zamanı gelince ka- rar vereceğini” söyledi. Rusya’nõn önde gelen aydõn platformlarõndan “Valday Forumu”nun konuğu olan Putin, bu- rada kendisine Lenin’in gömülmesi konusunda yöneltilen soruya, “Za- manı geldiğinde halk kararını verecektir. Tarih, aceleye getiri- lecek bir konu değil- dir” yanõtõnõ verdi. Rusya’da son yõllarda, aralarõnda Moskova Pat- rikhanesi’ne yakõn dini kuruluşlarõn ve muhafa- zakâr siyasi örgütlerin de bulunduğu çevreler, Sovyet Devrimi’nin lideri Vladimir İliç Ulya- nov’un (Lenin) Kõzõl Meydan’daki mozoleden çõ- kartõlarak bir mezarlõğa gömülmesini etkin biçimde savunuyorlar. Geçen yõlki kongrede kendi ideoloji- sini “ilerlemeci muhafazakârlık” olarak tanõmla- yan iktidardaki Birleşik Rusya Partisi de Sovyetler Birliği dönemine “bir Rus devleti olduğu için” olumlu yaklaşan, fakat “Çarlık Rusyası”nõ dağõt- makla suçladõğõ Ekim Devrimi’nin lideri Le- nin’e tepki duyan çizgi- siyle tanõnõyor. Rusya’da, Rusya Fe- derasyonu Komünist Par- tisi’nin başõnõ çektiği sol kesim, Lenin’in naaşõnõn mozoleden çõkarõlmasõna şiddetle karşõ çõkõyor. Pek çok uzman, Lenin’in mo- zoleden çõkarõlmasõ konu- sunun bu aşamada gün- deme gelmesinin, toplu- mu bölecek bir gelişme olduğunu söylüyor. CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 8 EYLÜL 2010 ÇARŞAMBA 10 DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr Dış Haberler Servisi - Avus- tralya’da iki haf- tadõr süren siyasi belirsizlik, iki ba- ğõmsõz milletve- kilinin Başbakan Julia Gillard’õn merkez sol İşçi Partisi’ne destek açõklamasõyla sona er- di. Böylece, İkinci Dünya Savaşõ’ndan be- ri ilk kez azõnlõk hü- kümetiyle yönetilecek ül- kenin liderlik koltuğunda da, ülkenin ilk kadõn baş- bakanõ oturacak. 1940’tan beri ilk kez be- lirsizlikle sonuçlanan se- çimlerin üzerinden iki haf- tadan uzun bir süre geç- mesinin ardõndan azõnlõk hükümetinin kurulmasõ- nõn önü açõldõ. Milletve- killeri Tony Windsor ve Rob Oakeshott’un, İşçi Partisi’ne destek açõkla- malarõyla birlikte, Gil- lard’õn partisi de, 76 mil- letvekiliyle, 150 kişilik mecliste çoğunluğu sağla- mõş oldu. Bağõmsõzlarõn verdiği destekle Gillard, ülkenin çevreyi en çok kirleten demir ve kömür sektörüne yüzde 30 vergi uygulamasõ planlarõnõ da hayata geçirebilecek. Gil- lard, haziran ayõnda eski Başbakan ve İşçi Partisi li- deri Kevin Rudd’un kol- tuğundan ayrõlmasõnõn ar- dõndan Avustralya’nõn ilk kadõn başbakanõ olmuştu. Komisyon: Reformlar gerekli ama paket geçerse yeni HSYK’nin uygulamalarõ dikkatle izlenmek zorunda Aydõnlar uyardõ, AB not etti ÇİMEN TURUNÇ BATURALP BRÜKSEL - Türkiye’den 30 akademisyen ve sivil toplum kuruluşu lideri, 19 Ağustos’ta Avrupa Komisyonu yetkilileri ve Avrupa Par- lementosu (AP) üyelerine, Türkiye’nin için- de bulunduğu anaysa referandumu sürecin- de yaratõlan antidemokratik atmosfere ilişkin kaygõlarõnõ anlattõklarõ bir mektup yolladõ. İki sayfalõk mektupta, referanduma su- nulan anayasa paketinin yeni bir anayasa- nõn gerekliliğine inananlarõn beklentilerini karşõlamadõğõnõ belirten aydõnlar, anayasal değişikliklerle ilgili tartõşmalar sõrasõnda olu- şan atmosferi “ürkütücü” bulduklarõnõ ifade etti. Aydõnlar mektupta, pakete yönelik eleştirilerin “AB karşıtlığı” veya “ordu- nun yarattığı statükoculuk” olarak algõ- lanmasõndan duyduklarõ rahatsõzlõğõ dile ge- tirerek, akõlcõ bir tartõşmanõn yürütüleme- mesinin Türkiye’deki kutuplaşmayõ de- rinleştirdiğine dikkat çekti. ‘AKP uyarıları görmezden geliyor’ Mektupta, AKP’nin tüm uyarõlarõ görmez- den geldiği vurgulanarak, aslõnda anayasal re- form yanlõsõ olanlarõn “reform karşıtı” gibi gösterildiğinin altõ çizildi. Mektubun sonun- da ise “Bugünkü siyasi ortamda gerşekle- şecek bir anayasal değişikliğin Türkiye’nin demokratikleşmesine katkı sağlayacağına inanmanın güç olduğu” vurgulandõ. Avrupa Komisyonu’ndan 6 Eylül’de ge- len Michael Leigh imzalõ yanõt mektubun- da ise, “İçerik olarak bu reformların be- nimsenmesinin doğru yönde atılmış bir adım olacağı” belirtildi. Öte yandan bu sürece siyasi yelpazenin ve sivil toplumun geniş bir şekilde dahil edile- rek ilerlenmemesi eleştirildi. Hâkimler ve Savcõlar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) başõna Adalet Bakanõ’nõn oturtul- masõnõn ve HSYK müfettişinin Bakan’a bağ- lanmasõnõn dikkatle izlenmesi gerektiğinin al- tõ çizilen yanõt mektubunda, HSYK’nin yeni yapõsõnõn uygulamalarõna bakõlarak bağõm- sõzlõk, tarafsõzlõk ve güçler ayrõlõğõ prensiplerine bağlõ kalõp kalmadõğõnõn anlaşõlacağõ belirtildi. Mektupta ayrõca bunun gibi diğer re- formlarõn da başarõsõnõn nasõl uygulanaca- ğõna bağlõ olduğu ifade edildi. AB Komis- yonu, “paketin referandum testinden geçmesi halinde, 12 Eylül’ü izleyen yasal düzenlemelerin uygulanması sürecinde tüm tarafları ve Türk yetkilileri, mümkün olan en geniş anlamda diyaloğa açık ve şeffaf bir biçimde, uzlaşma ruhu içinde hareket etmeye” çağõrdõ. Mektupta, “Bu son derece önemli çünkü şu ana kadar bu yaklaşım sergilenmedi ve hiçbir muhalefet partisi paket lehine oy kullanmadı” ifa- desine yer verildi. Aydõnlara gönderilen yanõtta ayrõca, “Ko- misyon bu paketi doğru yolda atılmış bir adım olarak görmektedir. Türkiye 13 Ey- lül’de yurttaşlarının hak ve özgürlüklerini daha fazla genişletmek, AB kriterlerini karşılamak için reform çabalarına devam et- mek zorunda olacaktır” denildi. Dış Haberler Servisi - Uluslararasõ Atom Enerjisi Kurumu’nun (UAEK) İran’õn nükleer progra- mõyla ilgili son raporunda, Tahran “yeterince işbirliği yapmamak- la” eleştirilirken, İran topraklarõn- da görev yapacak denetçilerin kimler olacağõnda söz hakkõ oldu- ğunu savundu. UAEK Başkanõ Yukiya Amano imzasõyla yayõm- lanan rapora göre, İran’õn tõp ala- nõnda kullanõlmak üzere yüzde 20 oranõnda zenginleştirdiği uran- yum miktarõ 22 kilograma ulaştõ. İran’õn elinde ayrõca 2.8 ton civa- rõnda, yüzde 3.5 oranõnda zengin- leştirilmiş uranyum var. İsrail gazetesi Haaretz, BM Güven- lik Konseyi’nin 4 ayrõ yaptõrõm kararõna rağmen, İran’õn yüzde 90’a kadar uranyum zenginleştir- meye başlamasõ halinde, elindeki uranyumun 3 atom bombasõ yapõ- mõna yeteceğini yazdõ. Raporda esas üstünde durulan konu İran’õn 2 denetçiyi, Batõ basõnõna yasadõşõ olarak yanlõş bilgiler verdikleri iddiasõyla “istenmeyen kişi” ilan etmesi oldu. Bu konuda raporda yer alan ifadeler özetle şöyle:  İran’õn UAEK’ye bildirdiği nük- leer malzemenin barõşçõl amaçlar- la kullanõldõğõnõ doğrularõz. İran UAEK ile tam işbirliği yapmadõğõ için, elindeki bütün nükleer mal- zemenin askeri amaçlõ kullanõlõp kullanõlmadõğõnõ doğrulayamayõz.  İran nükleer programõ konusunda deneyime sahip silah denetçilerine yönelik itirazlar kabul edilemez.  Nükleer Silahlarõn Yayõlmasõnõn Önlenmesi Antlaşmasõ uyarõnca İran’õn en fazla yüzde 5 oranõnda uranyum zenginleştirmesi gerekir- ken, Natanz Nükleer Tesisi’nde yüzde 7 oranõnda zenginleştirilmiş uranyum parçacõklarõna rastlandõ. İran kamuoyuna yeni uranyum zenginleştirme tesisleri açtõğõnõ duyururken UAEK’ye bu konuda bilgi verilmedi. Arak bölgesinde ağõr su reaktörü inşaatõ sürüyor. Türkiye’nin dönem başkanlõğõnõ yü- rüttüğü BM Güvenlik Konseyi üyelerine de gönderilen rapor, önümüzdeki hafta UAEK Yöne- tim Kurulu’nun 35 üyesinin top- lantõsõnda ele alõnacak. İran’ın yanıtı Her ülke gibi uluslararasõ denetçi- lerin değiştirilmesini isteme haklarõnõn olduğunu vurgulayan İran Dõşişleri Bakanlõğõ Sözcüsü Ramin Mihmanperest, Türki- ye ve Brezilya ile vardõklarõ uz- laşma konusunda UAEK, ABD, Fransa ve Rusya’dan yanõt bek- lediklerini dile getirdi. ‘Farkedilseydiler’4milyon çocukşimdihayattaydı Dış Haberler Servisi - Dev- letlerin yoksullara gerekli yar- dõmda bulunmakta başarõsõz ol- masõ yüzünden dünyada son 10 yõlda, 4 milyon önlenebilir çocuk ölümünün meydana geldiği be- lirtildi. Save the Children (Ço- cuklarõ Koruyun) adlõ yardõm kuruluşunun raporunda, birçok gelişmekte olan ülkede daha kötü ko- şullardaki çocuklara nazaran daha iyi koşullarda yaşayan çocuklarõn ölümle- rini azaltacak uygu- lamalara başvurul- duğu kaydedildi. Bu “tehlikeli bir eğilim” olarak değerlendirildi. Ayrõ- ca BM Çocuk Fonu UNICEF’in hazõrladõğõ bir raporda da zengin ve yoksul yapõdan gelen çocuklar arasõndaki derin uçuruma dikkat çekildi. İngiliz yayõn kuruluşu BBC’de yer alan haberde, her iki raporun da iki hafta sonra New York’ta yapõlacak Binyõl Kal- kõnma Hedefleri zirvesi öncesi ya- yõmlanmasõna vurgu yapõldõ. Zirvenin başlõca gündem mad- delerinden biri de çocuk ölümle- rinin önüne geçilmesi. İki rapor- da da bir ülkenin zenginleşmesi- ne yardõm etmenin daha çok ço- cuğun yaşamõnõn korunmasõ an- lamõna gelmediği mesajõ veriliyor. ULUSLARARASI KRİZ GRUBU Avustralya’da ‘ilk’lerin hükümeti İLK KADIN BAŞBAKAN ABD’de bayrama 11 Eylül freni Dış Haberler Servisi - ABD’de 11 Eylül terör saldõrõlarõnõn yõldönümünün bu yõl Şeker Bayramõ’na denk gelmesi üzerine ülkedeki Müslümanlar kutlamalarõ ya iptal etti ya da başka bir tarihe kaydõrdõ. Bir yandan cami yapõlmasõ tartõşmalarõnõn sürdüğü, diğer yandan bir grubun Kuran yakmaya hazõrlandõğõ ülkedeki Müslümanlar ise bu yõl 11 Eylül’e denk gelen Şeker Bayramõ kutlamalarõnõ askõya almaya karar verdi. Washington Post’un haberine göre bu çerçevede, Washington D.C.’deki Müslüman kuruluşlarõ çatõsõ altõnda toplanan Müslüman Örgütleri Konseyi, 147 üye grubuna bu yõl 11 Eylül’de kutlama yapmamalarõ çağrõsõnda bulundu. Başkentte bulunan ülkedeki en büyük camilerden biri ADAMS merkezi de her yõl 15-20 bin kişinin katõldõğõ kutlamalarõnõ 10 Eylül’e kaydõrdõ. Washington merkezli Amerikan-İslam İlişkileri Konseyi Sözcüsü İbrahim Hooper, Amerika’da yaşayan Müslümanlarõn konuyla ilgili iki farklõ bakõş açõsõna sahip olduğunu söylüyor. Hooper, bakõş açõlarõnõ şöyle özetliyor: “Birinci grup, ‘İslam 11 Eylül saldõrõlarõ için suçlanamaz, bu yüzden Müslümanlar suçlularmõş gibi dini pratiklerini değiştirmemeliler’; ikinci grup ise ‘Biraz duyarlõlõk gösterelim’ diyor.” Petraeus uyardı: Kuran yakmayın Dış Haberler Servisi - ABD’nin Florida eyaletinde bir kilisenin İkiz Kuleler’e saldõrõlarõn gerçekleştiği 11 Eylül’ün yõldönümünde Kuran yakmaya hazõrlanmasõna tepkiler sürüyor. Afganistan’daki ABD kuvvetlerinin komutanõ General David Petraeus, eylemin daha fazla Amerikan askerinin hayatõnõ tehlikeye sokacağõ uyarõsõ yaptõ. Petraeus, söz konusu eylemin Taliban’õn yöntemlerine benzediğini söyleyerek, sadece Afganistan’da değil tüm dünyada şiddetli tepkiler doğurabileceğine dikkati çekti. Putin: Tarih aceleye gelmez UAEK RAPORU İran’a işbirliği eleştirisi Pakistan’da sel felaketi en çok çocukları etkiledi. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği İyi Niyet Elçisi Angelina Jolie, önceki gün gittiği ülkede felaketzedeleri ziyaret etti. (AP/EPA) Valday Forumu üyeleriyle Soçi’de buluşan Putin, “Lenin’in ne zaman gömüleceğine halk karar verir” dedi. (Fotoğraf: AP) ‘Sıfır sorun’dan krizlere geçiş Dış Haberler Servisi - BM ve AB gibi uluslar- arasõ kuruluşlar ile hükü- metlere siyasi uyuşmazlõk konularõyla ilgili tavsi- yelerde bulunan Uluslar- arasõ Kriz Grubu’nun son raporunda, AKP hükü- metinin “sıfır sorun” po- litikasõnõn nasõl kötüleştiği ele alõndõ. “Türkiye’nin İsrail ve İran Krizi” başlõklõ raporda özellikle, Mavi Marmara gemisine İsrail komandolarõnõn yaptõğõ baskõnda 9 Türk’ün öldürülmesiyle zirveye çõkan, Türkiye- İsrail ilişkilerindeki bo- zulma ele alõndõ. Brüksel merkezli ku- ruluşun raporunda, “İs- rail’e düşmanlık besle- yen İslamcı politikacılar arasında rüştünü is- patlayan” Recep Tay- yip Erdoğan’õn başba- kanlõğõnõn ilk döneminde İsrail’i ziyaret ettiğine, AKP’ye yakõn şirketlerin İsra- il’de yatõrõmlar- da bulunduğuna ve iki ülke ara- sõnda daha fazla anlaşmalar imza- landõğõna dikkat çekildi. Erdo- ğan’õn eski İsrail Başbakanõ Ehud Olmert’i Anka- ra’da ağõrladõğõ hatõrlatõlan ra- porda, İsrail’in Gazze Şeridi’ne düzenlediği kan- lõ operasyonlarla birlikte ilişkile- rin hõzla kötüleş- tiği kaydedildi. Raporun 2. bölü- mü Türkiye ile İran’õn Batõ ka- muoyunda müt- tefik olarak gö- rülmeye başlan- masõna ayrõldõ. Öneriler Türkiye’nin, İran’õn nükleer programõ konu- sundaki arabulucu olmak için õsrarlõ çabalarõnõn, Batõ medyasõnõn ve hatta ABD Dõşiş- leri Bakan Yar- dõmcõsõ Philip Gordon gibi isimlerin, Anka- ra’nõn Batõ ittifa- kõna bağlõlõğõnõ sorgulamasõna yol açtõğõ anlatõlan ra- porda, AKP’nin içeride de liberallerin des- teğini yitirmeye başladõğõ kaydedildi. 25 sayfalõk raporun so- nuç bölümünde ise Tür- kiye’nin “bölgede sıfır sorun” politikasõndaki yanlõşlõklar “acele ve sağlıksız iletişim, plan- sızlık ve ateşli konuş- malar” olarak sõralandõ. Raporda Ankara’ya, “bölgesel anlaşmazlık- larda taraf olmak yeri- ne İran ile Batı, İsrail ile Suriye ve El Fetih ile Hamas arasında ara- buluculuk çabalarına geri dönmesi” önerildi. Batõlõ ülkelerden de Türkiye’nin “Batılı” ve “Avrupalı” kimliğinin sorgulanmasõ bir yana bõrakõlarak BM’nin Ma- vi Marmara soruştur- masõna ve Türkiye-AB ilişkilerinin canlandõrõl- masõna yardõmcõ olun- masõ istendi. Azınlık hükümetine Gillard liderlik edecek. Dış Haberler Servisi - İsrail’in, Necef Çölü’ndeki dinleme istasyonu aracõlõğõyla tüm dünyadaki hükümetleri, şirketleri ve siyasi kişileri dinlediği ileri sürüldü. Le Monde Diplomatique, Urim’deki dinleme istasyonunda çalõşan kişilere dayandõrdõğõ haberinde, İsrail’in 30’dan fazla özel uydu anteniyle Ortadoğu’ya, Avrupa’ya, Afrika’ya ve Asya’ya yapõlan telefon aramalarõnõ, göndedilen e-postalarõ ele geçirip deşifre edebildiğini öne sürdü. Üsten çõkan özel kablolarõn Sicilya üzerinden tüm Akdeniz’e yayõldõğõ, toplanan istihbaratõn da daha sonra İsrail ordusu ile MOSSAD’a gönderildiği yazõldõ. Geçmişte üsten gelen bilgilerin toplandõğõ merkezde çalõşan bir uzman, konuşmalarõ İngilizce ve Fransõzcadan İbraniceye çevirdiklerini söyledi. Haberde, Akdeniz’deki tüm gemilerin, özellikle Gazze’ye doğru yol alanlarõn iletişiminin de bu yolla sürekli kontrol edildiği belirtildi. Bu durum, Mavi Marmara gemisinin telsiz mesajlarõnõn buradan dinlenmiş olma ihtimalini akõllara getirdi. İSRAİL DÜNYAYA KULAK KABARTTI Dr. Selma Acuner (Avrupa Kadõn Lobisi, Türkiye uzmanõ); Tatyos Bebek (Eski Diş Hekimleri Birliği Başkanõ); Aydın Cıngı (Eski Sosyal Demokrasi Vakfõ Genel Sekreteri ); Süleyman Çelebi (DİSK Başkanõ); Kâzım Genç (Alevi Bektaşi Federasyonu Genel Sekreteri); Tayfun Görgün (DİSK Genel Sekreteri); Kürşad Kahramanoğlu (Eski Türkiye Lezbiyen ve Gay Derneği Genel Sekreteri); Osman Kavala (Anadolu Kültür Sivil Toplum Girişimi Yönetim Kurulu Başkanõ); Ömer Kaymakçalan (Eski TÜBİTAK Marmara Araştõrma Merkezi Başkanõ); Gülseren Onanç (KAGİDER Başkanõ); Zozan Özgökçe (Van Kadõn Derneği Başkanõ); Mehmet Ural (TÜSES Başkanõ); Hakan Tahmaz (Türkiye Barõş Konseyi); Rıza Türmen (Eski AİHM yargõcõ); Prof. Tahsin Yeşildere (İstanbul Üniversitesi); Prof. Feride Acar (ODTÜ); Prof. Fikret Adaman (Boğaziçi Ü.); Prof. Yeşim Arat (Boğaziçi Ü.); Prof. Yaman Barlas (Boğaziçi Ü.); Prof. Ayşe Buğra (Boğaziçi Ü.); Prof. Mine Eder (Boğaziçi Ü.); Prof. Canan Ergin (Bahçeşehir Ü.); Prof. Büşra Ersanlı (Marmara Ü.); Prof. Sibel İnceoğlu (Bilgi Ü.); Prof. Şule Kut (Bilgi Ü.); Prof. İbrahim Kaboğlu (Marmara Ü.); Prof. Ayhan Kaya (Bilgi Ü.); Prof. Şevket Pamuk (Boğaziçi Ü.); Prof. Burhan Şenatalar (Bilgi Ü.); Prof. Binnaz Toprak (Bahçeşehir Ü.) İmzacılar AB Komisyonu’na mektup gönderen 30 aydõn, anayasa paketini yetersiz, referandum sürecindeki siyasi atmosferi ise “ürkütücü” bulduklarõnõ bildirdi. AB’den gelen yanõtta ise 12 Eylül’ün ardõndan “diyaloğa açõk ve şeffaf biçimde, reformlara devam edilmesi” çağrõsõ yapõldõ. Jolie.