Katalog

CMYB C M Y B 20 TEMMUZ 2010 SALI CUMHURİYET SAYFA HABERLER 7 DÜZ YAZI ORHAN BİRGİT Bir Meslektaş Mektubuna Yanıt MUSTAFA ÇAKIR ANKARA - Sendikasõz, düşük ücret- lerle çalõştõrõlan işçilerini maden kazala- rõnda kaybeden Türkiye, yeraltõndaki kömürünü de çõkaramõyor. Kömürde 20 milyon tona yakõn tüketimin ancak 2.5- 3 milyon tonu ülkeden çõkarõlabilirken yaklaşõk 17 milyon tonu ithal ediliyor. Türkiye’nin toprak altõnda 1 milyar tonun üzerinde taş kömürü rezervi var, ancak hükümet Türkiye Taşkömürü Kuru- mu’nu (TTK) gözden çõkardõğõ için işçi alõmõna izin vermiyor. Genel Maden İş- çileri Sendikasõ Başkanõ Ramis Muslu, son günlerde artan maden kazalarõnõ de- ğerlendirirken şu bilgileri verdi: ILO sözleşmesini hâlâ onay- lamadık: Kazalarõ önlemek için örne- ğin işletmecilik yapõlacaksa, işletmecilik kurallarõna uyulmalõdõr. İki havalandõr- ma grubu olmalõdõr. Ocaklar doğal ha- valandõrma yerine mekanik sistemle ha- valandõrõlmalõdõr. Ana vantilatör birbi- rinden bağõmsõz iki enerji kaynağõndan bağlanmalõdõr. Merkezi gaz izleme sis- temleri kurulmalõdõr. Yeraltõ çalõşmala- rõnda iki ayrõ yerden yer üstü bağlantõsõ olmalõdõr. İşletmelerde kurtarma, tahliye ekibi bulundurulmalõ, ocak içinde alev sõzdõrmazlõk sistemi olmalõdõr. Yeraltõn- da güvenlikli patlayõcõ maddeler kulla- nõlmalõ, yeraltõna giren tüm çalõşanlarõn gaz maskeleri olmalõdõr. Kömür tozu ile etkin mücadele edilmelidir. Çalõşanlar sü- rekli denetimle kontrol edilmeli ve eği- timden geçirilmelidir. Çalõşanlarõn ta- mamõ sigortalõ olmalõ, sendikalõ olmalõ- dõr. Örgütlenmenin önündeki engeller kal- dõrõlmalõdõr. Meclis gündeminde bulunan ILO’nun Madenlerde İş Sağlõğõ ve Gü- venliği ile ilgili 176 sayõlõ sözleşmesi onaylanmalõdõr. Kazalar neden oluyor?: Say- dõklarõmõz uygulansa, önlemler alõnsa kazalar da olmaz. Keşan’daki kazanõn ardõndan işveren, işçilerin yanlõş yere gittikleri için öldüklerini söylüyor. Pe- ki neden fenni nezaretçi yoktu ? Kay- nak yaparken işçilerin başõnda fenni ne- zaretçi olsaydõ arkadaşlarõmõz yanlõş is- tikamete gitmezdi. Denetimler eksik: Madenlerdeki denetimler yeterli değil. Özel sektör iş- letmelerinin büyük bölümünde dene- timler eksik. 17 milyon ton kömür ithal ediyoruz: Kömürde 20 milyon tona ya- kõn Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) tüketimi var. Bunun ancak 2.5, 3 milyon tonunu ülkemizden çõkarõyoruz. Oysa böl- gemizde yeraltõnda 1 milyar tonun üze- rinde taş kömürü rezervi var. Aslõnda TTK 5 milyon ton üretim yapabilecek kapasitede, ama yapamõyor. İthal kömüre 2 milyar dolar: Türkiye yaklaşõk 17 milyon ton kömürü ithal ediyor. İthal kömüre ülke olarak yõl- da 2 milyar dolar veriyoruz. Kömür neden çıkarılamı- yor?: Yatõrõm yapmazsak, işçi alõ- mõ yapmazsak yeraltõndaki kömü- rü çõkarmak da mümkün değil. TTK 2009’un Mayõs ayõnda Ha- zine’ye işçi talebinde bulundu. 1 yõl geçti 1500 işçi talebi hâ- lâ karşõlanmadõ. 45 bin başvuru: Ha- zine TTK’ye işçi alõmõna izin vermiyor. Oysa 2008 yõlõnda 45 bin işçi başvu- ruda bulundu. Bunlarõn yaklaşõk bini de üniver- site mezunu. Ama al- mõyorlar. Çünkü TTK maliyetlerin yüksek olduğu, zarar eden kurum ola- rak gösteriliyor. Bu nedenle işçi alõmõ- na sõcak bakõlmõyor. İşçiye para yok: Yeraltõnda ça- lõşan bir kazmacõ 1200 lira alõyor. As- gari ücret bugün 550 lira. Bu ücretle bir ay çalõşõp bir ay dinleniyorlar. Yani bu para ile 2 ay geçiniyor- lar. İş varsa çalõşõyorlar. M aden Mühendisleri Odasõ (MMO) her fõrsatta alana ilişkin önerilerini dile geti- riyor, eksiklikleri sõralõyor. MMO’nun madencilik sektörünün sorunlarõna ilişkin raporundaki sap- tamalar ve diğer önerileri şöyle: ? Madencilik alanõnda mühendise gereken önem verilmemektedir. Maden mühendisliği eğitimi isteni- len düzeyde değildir. ? Ülkemizde; yüksek risk taşõ- yan, kuralsõz ve denetimsiz çalõşan, mühendislik bilim ve tekniğinden uzak, teknik elemanõn gözetim ve denetimi olmaksõzõn, tamamen il- kel koşullarda çalõşan pek çok ma- den işletmesi bulunmaktadõr. Bu iş- letmelerde her an kaza olma olasõlõ- ğõ mevcuttur. Bu nedenlerle; sektö- rün özelliği göz önüne alõnarak kapsamlõ bir risk haritasõnõn ilgili bakanlõklarca hazõrlanmasõ ve de- netimlerin buna göre yapõlmasõ gerekmektedir. ? Kazalarõn önlenebil- mesi için bilimsel ve teknik yatõrõmlarõn yanõ sõra, örgütlenmenin ve sendikalaşmanõn önündeki engellerin kaldõrõlmasõ, çalõş- ma yaşamõ ile birlikte çalõşanlarõn sosyal ve ekonomik yaşamlarõnõn da iyileştirilmesi zorunludur. Bakanlık görevini yapsın ? Kâr öncelikli çalõşma anlayõşõ bõrakõlmalõdõr. Ucuz işgücüne daya- lõ ve örgütlenmeyi engelleyen çalõş- ma anlayõşõ terk edilmelidir. İşçi sağlõğõ ve iş güvenliği yatõrõmlarõ teşvik edilerek desteklenmelidir. ? İş güvenliği denetiminden birin- ci derecede sorumlu olan Çalõşma ve Sosyal Güvenlik Bakanlõğõ ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlõ- ğõ, yaşanan iş kazalarõnõn önlenebil- mesi için görevlerini tam olarak ye- rine getirmelidir. ? Yasal mevzuatlarda yapõlacak düzenlemelerle denetim mekaniz- malarõ güçlendirilmeli, ilgili mes- lek odalarõnõn görüşleri dikkate alõnmalõdõr. Denetim yetersiz ? Çalõşma ve Sosyal Güvenlik Bakanlõğõ tarafõndan çõkarõlan İş Kanunu ve ilgili yönetmelikleri, madencilik sektöründe etkin denet- lemenin yapõlabilmesi bakõmõndan yetersizdir ve ciddi sakõncalar içer- mektedir. Söz konusu mevzuat, ye- niden gözden geçirilerek madencilik sektörünün özellik arz eden sorunla- rõ da göz önüne alõnarak yeniden düzenlenmelidir. ? Kaza sonrasõ organizasyon ve koordinasyonun, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlõğõ bünyesinde kurulacak bir birim tarafõndan yü- rütülmesi, buna ilişkin planlamala- rõn bu birim tarafõndan geliştirile- rek kaza sonrasõ yaşanan belirsiz- liklerin giderilmesi büyük önem arz etmektedir. ? Kazalarõn oluşmasõna neden olan etkenlerin; ilgili kurum ve ku- ruluşlarõn koordinasyonu ile birlikte en kõsa zamanda masaya yatõrõlmasõ ve çözümlenebilmesi için acil ola- rak bir eylem planõ hazõrlanmadõr. Denetim elemanı sayısı arttırılmalı ? Kömür sektörünün de- netimi ayrõ olarak plan- lanmalõ ve özellikle yeraltõ kömür ocakla- rõndaki denetimler mutlaka konusunda uzman elemanlar tarafõndan yapõl- malõdõr. ? Denetim konu- sunda madenciliğin yoğun olarak yapõl- dõğõ ülkelerin örnek- leri incelenerek, ülke- mize uygun olanlar ha- yata geçirilmelidir. ? Çalõşma ve Sosyal Güvenlik Bakanlõğõ ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlõğõ, de- netim elemanõ olarak yararlanacağõ maden mühendisi kadrolarõnõ arttõra- rak denetimlerini yoğunlaştõrmalõdõr. ? Enerji ve Tabii Kaynaklar Ba- kanlõğõ’nõn madencilikten sorumlu birimi olan Maden İşleri Genel Mü- dürlüğü’ne, yasa ile “madencilik faaliyetlerinin iş güvenliği ve işçi sağlığı ilkelerine uygun yürütül- mesini takip etme” görevi de veril- miştir. Bu kuruluş, madencilik sek- törünün ihtiyaçlarõna yönelik olarak yeniden yapõlandõrõlmalõdõr. ? MMO’nun görevi ve yasal hak- kõ olan mesleki denetimin engelle- nerek üye denetimini yeterince ya- pamamasõ da sorunlarõn çözümünü zorlaştõrmaktadõr. Bu çerçevede ge- reken yasal düzenlemeler zaman ge- çirilmeden yapõlmalõdõr. İşçilerini kazalarda kaybeden Türkiye, yeraltõndaki kömürünü de çõkaramõyor Madenlerde kara tablo 44 bin ruhsata 250 denetçi ? Maden İşleri Genel Mü- dürlüğü arama, işletme ruh- satõ dahil 44 bin ruhsatõ 250 civarõnda teknik elemanla denetlemek zorunda kal- maktadõr. Bunun fiziken mümkün olmadõğõ bilin- mektedir. Bu denetimler hiç yapõlamamakta ya da eksik yapõlmaktadõr. Dolayõsõyla Maden İşleri Genel Müdür- lüğü bu gerekçe nedeniyle hem nitelik hem nicelik olarak, başta maden mühendisleri ol- mak üzere diğer mühendislerle kadrosunu güçlendir- mek duru- mundadõr. ? Türkiye iş kazalarõn- da dünyada üçüncü, Av- rupa’da birin- ci sõrada yer almaktadõr. Özel maden işlet- melerinde, işçi sağ- lõğõ ve iş güvenliği ön- lemleri genellikle maliyet unsuru olarak görülmektedir. ? Maden Yasasõ’nda de- ğişiklik yapõlarak bazõ ma- denlerin denetimi özel ida- relere devredilmiştir. Söz konusu kurumda yeterli ve deneyimli maden mühendi- si ve diğer teknik eleman bu- lunmadõğõ için Maden Ya- sasõ’nõn gerekleri yerine ge- tirilemediği gibi bu durum iş kazalarõnõn artmasõna da ne- den olabilecektir. ? Her işletmede risk değerlendirmesi yapõlma- lõ, değerlendirme sonu- cunda çalõşmasõ uygun olmayan işletmeler kapa- tõlmalõdõr. ‘Her an yeni kazalar olabilir’ Maden Mühendisleri Odasõ raporunda kuralsõz ve denetimsiz çalõşan ocaklara dikkat çekti Eksik olmasın. Sabah gazetesinin zarif genel yayın müdürü Erdal Şafak, haftalık mektuplarını zaman zaman dünya medyasında olup bitenlere de ayırıyor. Bu haftaki “Sabah’tan Mektup” sayesinde Kamerunlu, üstelik sıra dışı bir meslektaşımızın, ABD’nin Virginia eyaletinde otoyolda ilerlerken arızalanan aracını onarmak isterken son hızla gelen bir kamyon tarafından biçildiğini de öğrendik. Şafak, ölen meslektaşın Kara Afrika’da bağımsız basının anıtı olduğunu söylüyor, insan hakları ve demokrasi mücadelesine adadığı kariyeri nedeni ile çeşitli uluslararası medya örgütlerinden aldığı ödülleri sıralıyor. “Tabii” diyor Erdal Şafak Plus Njawe adındaki gazeteci için, “başı dertten kurtulamadı: Meslek hayatı boyunca 123 kere gözaltına alındı, 3 kez hapse mahkûm oldu.” Vicdansız Taliban’ın tutsakları Şu anda yazılı ve görsel medyamızda çalışanların sayıları binleri aşar. Ama kaçımız France 3 kanalında çalışan ve 30 Aralık 2009’da Kâbil’in kuzeydoğusunda Taliban’ın çeteleri tarafından kaçırılan Horve Ghesquer ile Stephane Taponier’in 200 gündür tutsak edildiklerini öğrendik? “Ghesquer ile Stephane’nin portrelerini geçen hafta sonuna doğru Alpler’in karlı zirvesine asan meslektaşları ‘Onları unutmadığımızı, unutmayacağımızı ve hep onları düşündüğümüzü duyurmak istedik. Umarız bu girişim bir şekilde onların kulaklarına varır’ diyorlar”mış. Keşkeli sitemlerim.. Keşke Erdal Şafak, sözünü ettiğim yazısının bir yerinde hafta içerisinde Silivri’deki tutukluluk süresi 500 günü aşan Mustafa Balbay’ı da Eylül ayında aynı cezaevinde tutukluluk süresi ikinci yılına girecek olan Tuncay Özkan’ı da, Aydınlık dergisinden Ufuk Akaya ve Mehmet Deniz Yıldırım’ı da anımsamış olsaydı. Sanılmasın ki bu “keşke”li sitem sadece sevgili Erdal Şafak’a ve genel yayın müdürü olduğu gazeteye yöneliktir. Politik düşüncelerini, çalıştıkları medya kuruluşlarını ayırt etmeden, tutukluluk süreleri cezaya dönmüş meslektaşlarının durumları karşısında sessiz kalan ya da yasak savarcasına tepki koymakla yetinen tüm meslektaşlarım ve meslek kuruluşlarımızın yöneticileri o sitemlerden diledikleri paylarını almalılar. Balbay ile Özkan’ın bir koğuş arkadaşları ile birlikte TBMM İnsan Hakları Komisyonu’na yaptıkları başvurunun dünkü durumunu izleyip haber yapan kaç gazete ya da televizyonumuz var? O üç kişi “zulüm altında olduklarını” söyleyen bir tür suç duyurusu yapmışlardı. Zafer Üskül ve komisyon üyeleri atlayıp Silivri’ye gidecekleri yerde, işi yazıya dökmeyi ve ilgili makama “Bu iddialar doğru mu?” derkenarı ile havaleyi yeter bulmuşlar. Vicdanlarımız bu kadar mı duyarsız, diyecektim. Bereket Erdal Şafak’ın Pazartesi Mektubu imdadıma yetişti ve öylelikle, Kara Afrika için özgürlük yazıları yazdığı için kaç kez gözaltına alınıp mahkûm olan Plus’un başına gelenleri öğrenmiş oldum. Arkasından da iki Fransız gazetecinin Taliban elinde tutsak oluşlarını duyurmak için arkadaşlarının dev posterlerle yaptıkları eylemden haberim oldu. “Kahrolsun Taliban kafası” demekten başka, bu yaşımda ben nasıl bir tepki sergileyebilirdim ki?.. Faks: 0 216 302 82 08 [email protected] ? Bilimsel veriler, iş kazala- rının yüzde 98’inin önlenebi- lir kazalar olduğunu göster- mektedir. Kazaların mü- hendislik bilim ve tekno- lojisinin uygulanmasıyla engellenebileceği bi- linmektedir. DİSK’ten hükümete önlemler raporu D İSK, iş kazalarõnõn önüne geçilebilmesi için acil ola- rak önlemler alõnmasõ ge- rektiğini bildirdi. İş Yasasõ’nõn de- ğiştirilmesini öneren DİSK, piyasa koşullarõna bağlõ ekonomik ve fay- dacõ yaklaşamõn terk edilmesini is- tedi. DİSK, iş sağlõğõ ve güvenliği önlemlerinin sosyal devlet anlayõşõ içinde ve katõlõmcõ bir çerçevede yaygõnlaştõrõlmasõnõ da önerdi. DİSK’in Üçlü Danõşma Kurulu top- lantõsõnda hükümete sunduğu rapor- da şu değerlendirmelere yer verildi: ? Madencilik ve gemi yapõm sek- töründe iş sağlõğõ ve güvenliğine dönük acil tedbirlerin yaşama geçi- rilmesi gereklidir. ? ILO normlarõ dikkate alõnarak ve “İnsan Onuruna Yakışır İş” anlayõşõyla 4857 sayõlõ İş Yasasõ de- ğiştirilmelidir. ? Antidemokratik 2821 Sayõlõ Sendikalar Yasasõ ile 2822 Sayõlõ Toplu İş Sözleşmesi Yasasõ yürür- lükten kaldõrõlarak özgürlükçü ve katõlõmcõ bir demokratik düzenleme gerçekleştirilmelidir. İş sağlõğõ ve güvenliği önlemlerinin uygulamada denetlenebilmesinin tek yolu, sen- dikalar eliyle demokratik denetim sistemlerinin oluşturulmasõdõr. ? İş sağlõğõ ve güvenliği konu- sunda piyasa koşullarõna bağlõ eko- nomik ve faydacõ yaklaşõm terk edi- lerek İş Sağlõğõ ve Güvenliği Yasa- sõ, sendikalarõn, üniversitelerin, mü- hendis ve mimar odalarõnõn, Tabip- ler Birliği’nin, Barolar Birliği’nin katõlõmõnõn sağlandõğõ ve görüşleri- nin yansõtõldõğõ bir çerçevede dü- zenlenmelidir. ? İş sağlõğõ ve güvenliği önlemle- ri, kamusal bir alan olarak, sosyal devlet anlayõşõ içinde ve katõlõmcõ bir çerçevede yaygõnlaştõrõlmalõ, pi- yasa temelli yasa değişiklikleri ve yönetmelikler değiştirilmelidir. ? Oluşturulmuş ve oluşturulmak- ta olan iş sağlõğõ ve güvenliğine ilişkin stratejik belgelerin düzenlen- mesinde sendikalarõn, meslek oda- larõnõn, üniversitelerin katõlõmõ sağ- lanmalõdõr. ? Bütün bu önerileri somut olarak hayata geçirecek yeni bir sistem ça- basõ içine girilmeli ve Ulusal İş Sağlõğõ ve Güvenliği Konseyi bu konuda etkin bir rol üstlenmelidir. ? İş kazalarõ ve meslek hastalõk- larõnda kurumsal altyapõ geliştiril- meli, dağõnõklõk giderilmeli, meslek hastalõklarõ hastaneleri yaygõnlaştõ- rõlmalõ ve uluslar arasõ normlara uy- gun tanõ sistemleri geliştirilmelidir. ? Kayõt dõşõ ekonomi, gerek ka- musal denetim, gerekse sendikalar aracõlõğõyla demokratik denetim sis- temleri kullanõlarak kayõt altõna alõnmalõ. İş kazalarõnõn önüne geçilmesi için demokratik denetim sistemi oluşturulmasõ, İş Yasasõ’nõn değiştirilmesi, piyasacõ, faydacõ yaklaşõmõn terk edilmesi, sendikalarõn, meslek odalarõnõn katõlõmõnõn sağlanmasõ istendi ? Kazalarõn büyük çoğunluğu küçük ve orta büyüklükteki işletme- lerde meydana gelmektedir. Yönetmelikte iş sağlõğõ ve güvenliği hiz- meti alõnabilmesi sõnõrõ 50 kişiden fazla ve sürekli işler olarak belir- lenmiştir. 50 kişiden az işçinin çalõştõğõ işyerleri ve mevsimlik işlerde çalõşanlarõn iş sağlõğõ ve güvenliği hizmeti alabilme haklarõ ise yok sayõlmõştõr. Ülkemizde işyerlerinin yüzde 98’inin 50’den az işçi ça- lõştõrdõğõ, tüm çalõşanlarõn yüzde 70’inin 50’den az işçi çalõştõran iş- yerlerinde çalõştõğõ, iş kazalarõnõn yüzde 63’ünün de 50’den az işçi çalõştõran işyerlerinde meydana geldiği bizzat Çalõşma ve Sosyal Gü- venlik Bakanlõğõ’nõn istatistiklerinde belirtilmektedir. KAZALARIN ÇOĞU ‘KÜÇÜK’ İŞLETMELERDE Kazaların yüzde 98’i önlenebilir MUSTAFA ÇAKIR ANKARA - Madenlerdeki ölümlü kazalara her gün bir yenisi eklenirken önlem almada ye- tersiz kalan hükümet, Türk Mühendis ve Mimar Odalarõ Birliği’ni (TMMOB) yok sayõyor. Ça- lõşma ve Sosyal Güvenlik Bakanlõğõ’nõn 4 Ağustos’ta madenlerdeki iş kazalarõ ile ilgili dü- zenleyeceği toplantõya TMMOB ile Maden Mü- hendisleri Odasõ (MMO) davet edilmedi. MMO, işçilere eğitim vermek üzere harekete geçerken bu kez de Milli Eğitim Bakanlõğõ, “uygulanması mümkün olmayan maddeler içeren” protokolle süreci tõkadõ. MMO Başkanõ Mehmet Torun, 2010’un ba- şõndan bu yana yaşanan kazalardaki ölümlerin 79’a çõktõğõnõ, “kaza sıklık oranının” da arttõ- ğõnõ dile getirdi. Torun, çözüm sürecinde TMMOB’nin dõşlandõğõnõ söyledi. Çalõşma Ba- kanlõğõ’nõn 4 Ağustos’ta madenlerdeki iş kaza- larõ ile ilgili bir toplantõ düzenleyeceğini ve bu toplantõya bazõ bakanlõklar ve üniversiteler ile Türk-İş ve DİSK’in de aralarõnda bulunduğu 18 kurumun davet edildiğini dile getiren Torun, ancak bu 18 kurum arasõnda TMMOB ile MMO’nun bulunmadõğõnõ söyledi. Bu arada MMO, kazalarõn önüne geçebilmek için işçilere çalõşma öncesi mesleki eğitim ver- mek amacõyla MEB ile görüşmeler yaptõ. An- cak bakanlõğõn protokole uygulanmasõ güç mad- deler koymasõ süreci tõkadõ. Bunun üzerine To- run, Milli Eğitim Bakanõ Nimet Çubukçu’ya mektup göndererek tepkisini dile getirdi. To- run, bakanlõğa gönderilen protokol taslağõnõn oda aleyhine hükümler içerir şekilde geri gön- derildiğini bildirdi. Torun, Cumhurbaşka- nõ’ndan da randevu isteyeceklerini söyledi. BAKANLIK DAVET ETMEDİ TMMOB yok sayõldõZonguldak’ta, TTK Karadon Müessese Müdürlüğü Ocağı’nda 17 Mayıs’ta meydana gelen patlamada 28 işçi hayatını kaybetti 2 işçiye de ulaşılamadı.