Katalog

•*! da ilk büyi minlere göre kırk milyon dolara mal oldu. Venter vc arkadajlan yapay ve isteğe göre üretilen ya- şam biçimleri için çok sayıda kullanım alanı düşünüyor. Mesela pkında karbondioksiti cmcrok, endüstriyel işleroler için haın- madde olarak kullanılabilecek hidrükarhür üretcn yosun tasarı- ııtı var. Venter ayrıca yeni aşı mad- delerinin daha iyi vc daha hızlı üretilebileceğine inariıyor. örnegin mevsimsel grip aşısı- nın ürctim siireci %99 kısalacak. Bunların dışında gıdalar için ye- ni katkı maddeleri v.eya atık su- yu temizleyen mikroorganizma- ların üretimi de söz konıısu. Genetikçi, artık biyolojik ola- rak ihtiyaç duyduğumuz her şeyi tasarlamaya olanak verecek müt- hiş bir malzeme var elimizde di- ı'or Ustelik bu vizyonlarıvla val- nizda değil. •• #': + l . Sonuçta çalış- nıalarının ünemli bir kısmı petrol de- vi ExxonMobil ta- rafından flnanse edi- iıyor. Fintıa 2009 vı- lında Vencer'ın S y n t h e t i c Genomics şirketine 600 milyon dolar- '•; -*";:; ."-•••;--•• lık y a t ı r ı m y a p t ı . Venter'in sınırlan aşmakla ünlü olduğunu söyle- yen Konstanz Üniversitesi evrim biyologu Axel Meyer, çalışmanın büyük felsefi ve etik lıatta dini tartışmalara yol açacağından enıin. Yapay hücre nasıl üretildî? f İlk önce keçilere bulaşan böcek yoluyla bulaşan Mycoplasma mycoides bakterislnin kalıtımı çözüldü.. jAraştırmacılar daha sonra bir biyoteknoloji firmasından DNA sekansları satın aldılar. Bunlar dört şişe kimyasal olarak ellerine geçti. 3 DNA sekanslan, parçaları birbirine birleştiren bir mayanın içine yerleştirildi. Parçalar birleştikten sonra aşama aşama özgün DNA'nın kopyasını oiuşturdular. Yapay DNA I Doğal DNA ı bıçımleri ında de olarak /nca yeni inanıyor. ılacak. Yapay DNA daha sonra, büyüyen ve biri yapay DNA, diğeri doğal DNA taşıyan iki kardeş hücreye bölünen alıcı | bakteriye yerleştirildi. \ ı Deney kabındaki doğal kalıtımlı bakteri antibiyotiklerle öldürüldükten sonra, geriye kalan yapay DNA'lı bakteri ikiye bölünerek çoğaldı Alıcı bakterinin izleri sadece birkaç saat içinde yok olurken yapay DNA'h bakteri hayatta kaldı ve yeni bir canlı doğdu. FELSEFİ DİNİ TARTIŞMALAR "Doğa kötüye kullanıhyor" veya "Bilim in- sanlan Tannyı oynuyor" gibi suçlamalarla Venter ve ekibi aslında 1990'ların sonlarmdan itibaren tanıştı ve bu yüzden düzenli olarak biyoetik tar- tışmalarma katıhyor. Ancak yapay canlı biçim- lerinin olası riskleri nedeniyle araştırmalar yantn bırakılmayacağı da bir gerçek. Venter, Science der- gisindeki yazısmda, etik rartışmalarm en başın- dan itibaren tetiklendiğinden yakınmakta. Science dergisinde yayımlanan diğer bir ma- kalede, birçok araştınnacının yeni gelişme ve ola- sı etkileriyle ilgili farklı görüşlerine yer verilmekte. Pennsylvania Üniversiresi, Biyoetik Merkezi'nden Arthur Caplan örneğin, Vcntcr'ın başarısmı "İnsanlık tarihindeki en önenıli bilimsel kazanım" olarak överken, Har\ r ard Tıp Okulu ge- netik profcsörü George Church, bu teknolojinin kullanımı sırasmda yapılması gereken ayarla> malara ve masraflara dikkat çekiyor. Diğer bazı araştımıacılar ise yeni gelişme sa- yesinde uzun süre önce soyları tükenen bakteri tür- leri ve yaşam biçimlerinin geri kazanılabileceği- ni düşünüyorlar. Venter ve ekibinintüm başarılarına rağmen, tamamen yeni bir organizma üretmek için bilimin önünde daha uzun bir yol var. Fakat uzun vade- de yeni özelliklere sahip yapay organizmalar dü- şünülebilir. Ayrıca bitkilerden biyolojik yakıt el- de etınek için uzun bir süredir biyoteknolojik yön- temlerle çalışılmakta. Çok sayıda arajtırma gru- bu genetik yapı taşlarinı çıkardıkları veya yeni- lerini ekledikleri mikroplarla çahşıyorlar. Amerikah arastırmacı Jay Keasling, göreceli olarak yeni sayılan sentetik biyoloji alanında ön- cü sayılır. Araştırmacı laboratuarda bir maya tü- rü ve adi pelin otunun (Artemisia vulgaris) DNA sekanslaıını birleştirdi. Bu yeni•{•enetik karışım o'-amandan beri, sıt- maya karşı bir erki maddesinin iiretilmesine yar- dımcı olanbir metabolizma sürecini çalıştırıyor. Birçok uzman isteğe göre biçimlendirilen bakte- rilerin pratikte kullanımına daha uzun yıllar var dese de Venter bu konuda herhalde daha iyim- ser olmalı.'Sonuçta birçok araştınnacının cesa- ret edemediği alanları zorlamakta ünlü. AYLAK BILGI Tahir M. Ceylan tahi rmceylan@gmai!.com Herkes bir yengisahibi olmaya çalışıyor; oysa yengiden çok yenilginin yüksek bir işlevi vardır yeryüzünde. Canlıları besle- mekiçin kurulan vahşi ya da değil bütün sofralara oturmak bir yenilgi sonucu mümkün olur. Yenilginin İşlevi Yapışkan dilleriyle böcek avlayan sürüngenler, böceklerin yenilgisi olmasaydı yaşayamazdı. Kurbağalaryenilerek yutulmasaydı yılanlarol- mazdı ve erkekler birbirine yenilerek en kuvvetlilerini seçmeseydi, dişi- lergöçlü oğullardoğurmak yolunda alfa erkeği bulamazdı. Çocuklar "birdirbir", "yağsatarım balsatarım" ve "beş taş" oyun- larında birbirlerine yenilmeseydi, dünyanın kendileri için yaratıldığı yö- nündeki narsistik düşüncelerden vazgeçmezlerdi. Hep yenen insanlarda ne kadarbönlük varsa, sürekliyenilenlerde de bir o kadar derinlik vardır. Yenilerek ayakta kalmak çünkü, zorunlu ola- rak derinliğine bilmeyi, sabretmeyi, en düşkün yerlerde iz sürmeyi, se- sinikesmeyi, "birgün yenilginin anlamının anlaşılacağı ve o gün takdir göreceği" gibi bir hayali sonsuza dek sürdürmeyi, kendini yenenleri ço- cuksu bir küskünlükle beraber sevebilmeyi, içteki yenilgi tedirginliğine rağmen, yenginin hoşnutluğunu yaşamak isteyen güçlülerin savaş da- vetlerini geri çevirmemeyi gerektirir. Yenilgi, bir msanı venemevecek kadar büyüklüğü ancak olan kesin- tisiz birgüç demektir Güçlüler çünkü, senizayıfbir rakip olarak daima karşılannda görmek isterler. Bir boksörün karşısındaki kum torbası gi- bidir bu güç. Yumruklar kendini iyi hissettiği zaman gelir vurur, bilmez ki ama, o kötü hissettiği zaman da kum torbası orada durur va da belki bi- lir de, torbanın kendisi olmadığında da, çengele asılı duracak, hep du- racak kadar bir gücü olduğunu unutur. Dünyanın kahramanlarını ismi olmayan mağluplar yaratmıştır; anıt ağaçları gübrelerin, simgeleşmiş arabaları tenekelerin, heykel Davut gibi ölümsüz bedenleri hücrelerin, anısına taklar dikilen zaferleri ölü- lerin, her kulak için tanıdık türküleri bitmiş tükenmiş sevgilerin yarat- ması gibi. Viyana'da kappelmeisterAntonio Salieri, Mozart'a yenilmiş, o çalarken ardından, yenilgiyi apaçık itirafeden "ah Allah'ım neden ben değil de o" demişti. Beethoven'in, Liszt'in hocasıydı, elliye yakın operası vardı, "Kıyamet Günü" kantatı ve "Trofonio Mağarası" operası çok şey sayı- lırdı ve tabii ki bütün orta Avrupa için azımsanmayacak bir ustaydı. Çok kişileri yenerek belki de bu unvanı almıştı. Salieri gibi bir ustayı yenmek Mozart'a iyi gelmiş olmalıydı. Bir de- vin üstüne çıkmak genç bir besteci için, atlara yapılan iğne gibi doping etkisi yapmış olmalıydı; mesafeyi daha da açmak için pistten çıkmamış, koştukça koşmuş, Salieri bitkinleşirken o yıldız olmuştu. Belki de Salieri olmasaydı, Mozart bu kadar uzak koşamazdı. Salieri Mozart kadar Schubert'i de sevmezdi. Kendisi Mozart'a ye- nilirken, Schubert'de Beethoven'a yenilmişti. Demek Schubert'in yenil- gisi ona, kendi yenilgisini hatırlatıyordu ve böyle bir ortamda aynı kaderi paylaşmışlar arasında sevgi kurulamıyor, daha çokarada birküçümse- me duygusu oluşuyordu. 0nun, öğrencisi Beethoven'ı sevdiğikadar, kom- pozitör Beethoven'ı da sevdiğini düşünüyorum. Çünkü yenilenler, ancak kendilerini yenmemiş yenenleri severler. Yenilenler, iyice güçten düşüp de yeryüzünden çekildiğinde her şey biterama. Kum torbası pörsüdüğünde boksörler, böcekler geçip gittiğinde sürüngenler, işçilergrevdeyse kapitalistler çöker. Son ekonomik kriz de öyle olmadı mı? Tüketiciler boğazına kadar borçlandığı halde üretim faz- lasını eritemediler, o zaman da üreticilertükenip bittiler. Yenilenler olmadan, kimse bir yenginin sarhoşu olmasın, çünkü bir adım sonra yeni yenilenler bulunmak zorunda kalınacaktır ve bunlar da şimdiki yenenler arasından çıkacaktır. En soylusu onun için kendini yenen olmaktır. Yenilenin de yenenin de sen olduğu, dökülen kanın ve alınan ganimetin içte kaldığı, birtaraitaki gönencin, karşı taraftaki yitikliğin birebir karşılığı olduğunu anlamak için önce kendini yenmek, hayata doğru sonra geçmek gerek.