Katalog

CMYB C M Y B D ünyanõn en büyük 17. ekonomisi ol- makla övünen an- cak kadõn-erkek eşitliğinde en geri ülkeler liginde olmaktan bir türlü kurtulamayan bir ülkeyiz. 134 ülkede yapõlan Küresel Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi’ne göre Türkiye yüzde 46.1’lik skorla Katar, Mõsõr, Mali, İran, Suudi Arabistan, Benin, Pakistan, Çad ve Yemen ile birlik- te en kötü durumdaki ülkeler ara- sõnda. Kadõna şiddet, ayrõmcõlõk, kadõnõn ekonomideki rolü ve siya- sette kadõn temsili gibi yaşamsal ko- nularda gözle görülür bir düzelme gerçekleştiremiyor Türkiye. Üstelik kadõna yönelik şiddet ve cinayetle- rin gazete manşetlerinde yer alma- dõğõ bir gün bile geçmiyor… Türkiye’nin ekonomik ve sosyal göstergelerde AB ortalamasõnõ ya- kalamasõnõn ancak kadõnlarõn eğitim düzeyinin yükselmesi, işgücüne ka- tõlõm ve istihdamõn gelişmesi ve si- yasette etkin rol almasõyla mümkün olabileceği artõk bilinen bir gerçek. Bunun için ise “Toplumsal cin- siyet eşitsizliği” kavramõnõn başta hükümet olmak üzere herkes tara- fõndan bilinir olmasõ ve bu eşitsizliği gidecek stratejilerin devreye sokul- masõ şart. Son 4 yõldõr Birleşmiş Milletler’in, Sabancõ Vakfõ ve İçiş- leri Bakanlõğõ ile yürüttüğü “ka- dınların ve kız çocuklarının insan haklarının korunması ve gelişti- rilmesi” ortak programõ kadõn-erkek eşitliği konusunda Türkiye’deki en kapsamlõ çalõşma olarak öne çõkõyor. Aslõnda Avrupa’da Frankfurt, Es- sen, Paris, Viyana, Stockholm ve da- ha sayõsõz şehirlerde yõllardan beri uygulanan bir program bu. Esasõ şe- hirlerin kadõnlarõn talepleri doğrul- tusunda hizmet sunmalarõ ve kadõn sorunlarõna “duyarlı” olmayõ öğ- renmelerine dayanõyor. Yerel Eşitlik Eylem Planı Türkiye’deki ayağõ ise geçen hafta sonuçlandõ ve sonuçlar An- kara’da kamuoyu ile paylaşõldõ. Proje 6 pilot ilde gerçekleştirildi: İzmir, Kars, Nevşehir, Trabzon, Şanlõurfa ve Van. Programõn en önemli özelliği ye- rel yönetimlerce sahiplenilmesi ve elbirliği ile hazõrlanan “Yerel Eşit- lik Eylem Planları”nõn yaşama geçmeye başlamasõ. 6 ilde de sonuçlar farklı Kentin valisinden belediye baş- kanõna, emniyet müdüründen il milli eğitim müdürüne, üniversite rektörüne ve eğitimcilere kadar o kentin erkek egemen tüm yöneti- cilerini de işin içine dahil etmesi, topluma ve kendi yaptõklarõ işlere bakõş açõlarõnõ değiştirmeye zor- lamasõ. Bu yüzden de yerel yöneticilerin konuyu sahiplenmeleri büyük önem taşõyor. 6 ilde bugüne kadar alõnan sonuçlar farklõ oldu. Örneğin Van’da valilik projeyi sahiplenirken bele- diyenin katõlõmcõ bir tavõr sergile- memesi ya da Kars’ta yerel yöne- timdeki değişikliğin ardõndan yeni belediye başkanõnõn isteksiz tavrõ dikkat çekici. Başbakanlõk Kadõnõn Statüsü Ge- nel Müdürlüğü’nde yõllarõnõ kadõn sorunlarõna vermiş olan Nevin Şe- nol programõn yöneticisi olarak gö- rev yaptõ. Şenol, “Kadın Dostu Kentler” projesinin hedefinin, yerel yönetimlere kadõnlara nasõl ulaşõlacağõ, kadõnlarõn ise kimlerden, ne talep edeceği konularõnda yol göstermek olduğunu söylüyor. Bu ise hiç kolay değil. Hem yerel yönetimlerde kadõnlar nere- deyse yok denecek kadar az. Hem de kadõnlar hizmet iste- diklerinde kime, nereye baş- vuracaklarõnõ bilmiyorlar. Şenol’un verdiği bilgiye gö- re, programõn başlamasõndan beri örneğin Kars’taki kadõn ku- ruluşlarõnõn sayõsõ birden üçe çõkmõş. Tabii burada program süresince illerde görev yapan BM yerel koordinatörlerinin önemli rolünü de göz ardõ etme- mek gerekiyor. Nevşehir’deki ça- lõşmalarõ yürüten Nilgün Salma- ner, Avanos’ta yaşayan bir seramik sanatçõsõ. Nevşehir’de daha önce bir tek kadõn kuruluşu bile yokken, programõn başlamasõ ile birlikte 3 ka- dõn derneği oluştuğunu sürekli pro- jeler üretildiğini, yerel yönetimler- de çalõşanlara kadõn erkek eşitliği ko- nusunda eğitimler verildiğini, bir ka- dõn sõğõnma evinin açõldõğõnõ vur- guluyor. Şanlõurfa BM koordinatörü Tü- lay Yılmaz da mahalle birimleri oluşturduklarõnõ, valilik bünyesinde eşitlik birimi oluşturulduğunu be- lirtiyor. Mesleki eğitimler, cadde ve so- kaklarõn kadõn ve kõz çocuklarõn güvenliği için daha iyi õşõklandõrõl- malarõ, yeni kõz yurtlarõ inşa edil- mesi, sõğõnma evlerinin sayõlarõnõn arttõrõlmasõ, cinsiyete duyarlõ bütçe yapõlmasõ gibi çalõşmalar hâlâ sü- rüyor. Sabancõ Vakfõ ise hibe des- teğini devam ettireceğini açõkladõ. ‘Kadõn Dostu Kentler’e doğru… YAHYA ARIKAN [email protected] YAŞAMDA MALİ ÇÖZÜM Sabancõ Vakfõ ve Birleşmiş Milletler’in ortak programõ kapsamõnda 6 pilot ilde yürütülen çalõşmalarda önemli adõmlar atõldõ İzmir, Kars, Nevşehir, Trabzon, Şanlõurfa ve Van’da kadõn- erkek eşitliğini hedefleyen “Yerel Eşitlik Eylem Planlarõ” yaşama geçirildi. Bugüne kadar yaklaşõk 300 bin kişiye ulaşõldõ. Lise öğretmenleri toplumsal cinsiyet konusunda bilgilendirildi. Mesleki eğitim kurslarõ düzenlendi. SAYFA CUMHURİYET 30 OCAK 2010 CUMARTESİ 14 EKONOMİ P rojenin önemli bir özelliği Sabancõ Vak- fõ’nõn hibe programõ. Zira toplam 2.2 mil- yon dolarlõk projeye Sabancõ Vakfõ bu- güne kadar 1.6 milyon dolar katkõda bulundu. Programõn sonuçlarõnõn açõklandõğõ toplantõda ko- nuşan Sabancõ Vakfõ Mütevelli Heyeti Başkanõ Güler Sabancı, yerel eylem planlarõnõn hayata geçmesi ile geliştirilen projeleri vakfõn hibe programõ ile desteklediklerini belirterek “İlk yıldan itibaren projelerin kartopu gibi büyü- düğünü görüyoruz. Her yıl biraz daha fazla in- sana dokunuyor. Sabancı Üniversitesi akade- misyenleri bugüne kadar 1160 lise öğretmenine ulaştı, toplumsal cinsiyet konusunda seminerler verdi. 153 lise öğretmeni Mor Sertifika aldı’’ dedi. Sabancõ, hibe programõ kapsamõnda bugü- ne kadar gerçekleşenleri de şöyle sõraladõ:  Şanlõurfa’nõn köy ve mahallelerinde 80 muhtar ve bu vesile ile 35 bin kişi toplumsal cin- siyet konusunda artõk daha fazla bilgi sahibi.  Nevşehir’de 1200’den fazla kadõna ulaşõla- rak meme kanseri ve kadõn sağlõğõ konusunda bil- gi verildi.  Trabzon’da görme engelli çocuğu olan an- nelere destek amacõyla yürütülen proje sayesin- de 65 bin kişi bu konuda artõk daha duyarlõ.  Şanlõurfa’da mevsimlik tarõm işçisi kadõn- lar ve çocuklarõ için yürütülen sağlõk projesiyle 200 bini aşkõn kişiyle ulaşõldõ. Hacõ Ömer Sabancõ Vakfõ Mütevelli Heyeti Başkanõ Güler Sabancõ: Projeler kartopu etkisiyle büyüyor Çünkü;  Kadõnlarõn kentlerde işgücüne katõlma oranõ yalnõzca yüzde 19, genç kadõn nüfusta işsizlik oranõ yüzde 28.  Sendikalõ işçiler arasõnda kadõn oranõ yalnõzca yüzde 15.  Aşağõ yukarõ 5 kadõndan 1’i okuryazar değil.  2006 yõlõnda 72 bin 643 kadõn fiziksel saldõrõya uğradõ.  2003’ten beri binin üzerinde kadõn, namus ve töre gerekçesiyle öldürüldü.  Türkiye’deki toplam sõğõnma evlerinin sayõsõ 30’u bile bulmuyor. NEDEN KADIN DOSTU KENT? Birleşmiş Milletler’in, Sabancı Vakfı ve İçişleri Bakanlığı ile yürüttüğü “kadınların ve kız çocuklarının insan haklarının korunması ve geliştirilmesi” ortak programının sonuçlarının açıklandığı Ankara’daki toplantıya 6 ilin yerel temsilcileri de katıldı. Y eni yıla yeni vergi zamlarıyla giren Türkiye’de MTV tutarları da yüz- de 3.3 arttı. Yeni yılla birlikte ye- ni vergiler de hayatımıza girdi. 2009’un son gününde alınan zam kararlarıyla ilk taksidi ocak ayı içerisinde öde- necek Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) de artmış oldu. Daha önce, bir önceki yılın vergisi üze- rine değerleme oranı eklenerek hesaplanan MTV, Bakanlar Kurulu yetkisini kullanıp 2.2 olan bu oranı 3.3’e yükseltince, beklenenden da- ha fazla artmış oldu. Ne yapacaksınız? Bakanlar Kurulu kararı ile 2004 yılı başın- da getirilen uygulamaya göre; ödenmesi ge- reken Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) tutarı, bu aracın kasko sigortası değerinin yüzde 5’ini aşı- yorsa, bu taşıta ait vergi tutarı, aynı yaş gru- bundaki bir alt kademedeki taşıtlara isabet eden vergi tutarı olarak uygulanıyor. Bu uy- gulamadan MTV Kanunu’nun (I) sayılı tarife- sinde yer alan otomobil, kaptıkaçtı, arazi ta- şıtları ve benzeri taşıtlar faydalanabiliyor. Bu imkândan faydalanmak, araç sahiplerinin ver- gi dairesine müracaat etmesi şartına bağlı, fa- kat taşıtların kasko sigortası poliçesine sahip olmaları şart değil. Yani araç kaskolu değilse de bu düşük MTV ödeme imkânından fayda- lanılabilir. Öte yandan bu hesaplamalarda araçların kasko sigortası poliçesinde belirtilen sigorta de- ğerleri değil; Türkiye Sigorta ve Reasürans Şir- ketleri Birliği tarafından ocak ayında yayımla- nan Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Lis- tesi’nde yer alan değerler esas alınmalı. Bu yüz- den mesela herhangi bir sebeple hasarlı du- ruma gelmiş olan taşıtların hasar durumları, MTV tutarı için esas alınacak olan kasko si- gortası değerinin belirlenmesinde dikkate alı- namıyor. Ödeyeceğiniz yıllık toplam vergi, aracınızın kasko değerinin yüzde 5’inden fazla ise aynı yaş grubunun bir alt kademesinde yer alan ta- şıtlara isabet eden vergiyi ödeyebilirsiniz. Aracın yaşını tespit ederken model yılını 1 yaş kabul etmek ve içerisinde bulunduğumuz yı- lı da hesaplamalara dahil etmek gerekiyor. Me- sela 2008 model bir araç 3 yaşında kabul edi- liyor. Bundan faydalanmak isteyen mükel- leflerin vergi dairesinden veya Gelir İdaresi Baş- kanlığı’nın internet sitesinden temin edebile- cekleri formu yetkili sigorta acentesine dü- zenlettirmeleri ve bu formun ilave edileceği di- lekçe ile MTV yönünden bağlı bulundukları ver- gi dairesine müracaat etmeleri gerekiyor. Faturanız 814 TL yerine 526 liraya düşer Örneğin, Motor silindir hacmi 1900 cm³ olan 2000 mo- del 11 yaşındaki bir taşıtın kasko sigortasına esas olan değerinin 14 bin TL olduğunu kabul edelim. Bu durumda 2010 yılında ödenmesi ge- reken MTV tutarı aşağıdaki gibi olacaktır: Taşıtın kasko sigortasına esas değeri... 14.000 TL Taşıtın kasko sigortasına esas değerinin yüzde 5’i (14.000 X % 5)= 700 TL Tarifeye göre ödenmesi gereken MTV... 814 TL Bir alt kademeye göre ödenmesi gereken MTV tutarı... 526 TL İlk taksitte ödenecek MTV (526/2=)…. 263 TL Örnekte belirtilen taşıtın MTV tutarı kasko si- gortası değerinin yüzde 5’ini aştığından, öde- necek olan tutar, taşıtın yer aldığı (I) sayılı ta- rifedeki motor silindir hacmi 1801-2000 cm³ arası ve 7-11 yaş grubunun yer aldığı kade- medeki 814 TL yerine; bunun bir alt kademe- si olan 1601-1800 cm³ arası ve 7-11 yaş gru- bu için ödenmesi gereken 526 TL olacak. İlk taksit de 263 TL olarak ödenecek. İlk taksit 1 Şubat 2010’a, ikinci taksit ise 31 Temmuz 2010’a kadar ödenecektir. Şunu da hatırlatayım ki, internetten yatırılan MTV’lerin yazıcıdan alınan çıktısı vergi daire- since makbuz olarak kabul edilmiyor. Bu yüzden Motorlu Taşıtlar Vergisi’ni internet üzerinden ödeyenlerin en yakın banka şube- sinden vergi tahsil alındısı almaları gerekiyor. Ayrıca bankalardan yapılan ödemelerde bir sorun yaşamamak için plaka, vergi sicil numa- rası (ruhsat sahibinin vergi sicil numarası kul- lanılmalıdır), vergi dairesi, ad, soyadı /unvan vb. tahsilat bilgilerinin tam ve doğru olarak girilmesi gerekiyor. Bu tür ödemelerin vergi dairesi hesaplarına aktarılmaması ihtimaline binaen vergi tahsil alın- dılarının muhafaza edilmesinde fayda var. KİM, NE KADAR ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ ALACAK? 2010 Yõlõ MTV’yi Daha Az Ödeyebilirsiniz A sgari geçim indirimi uygulaması ile sizlerden gelen sorular üze- rine birkaç örnek hesaplama daha vermek, ilgililerin işini kolaylaş- tırmak istedik. Uygulama, kısaca, ücretlilerin tabi ol- duğu matrah üzerinden vergi tarifesi kullanılarak hesaplanan gelir vergisin- den, çalışanın medeni durumuna göre yıllık brüt asgari ücret esas alınarak he- saplanacak. Hatırlatmak gerekirse üc- retler dışındaki vergiye tabi gelirler, (ti- cari kazançlar, zirai kazançlar, ser- best meslek kazançları, menkul ser- maye iratları, gayrimenkul sermaye iratları, diğer kazanç ve iratlar) söz konusu uygulamaya tabi değil. Buna karşılık ilgili yasa gereğince, gerçek usulde vergilendirilen (net üc- ret sözleşmesi ile çalışanlar dahil) ger- çek kişiler asgari geçim indirimi alacak. Ücretlinin medeni durumuna göre kullanılacak oranlar, mükellefin kendi- si için yüzde 50, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için yüzde 10, ço- cukların her biri için ayrı ayrı olmak üze- re; ilk iki çocuk için yüzde 7.5, diğer ço- cuklar için yüzde 5 olarak uygulanacak. İşte size birkaç örnek daha: Örneğin; Çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi ile dört çocuğu bulunan as- gari ücretlinin 2010 yılında yararlana- bileceği Asgari Geçim İndirimi tutarı, yandaki üst grafikte görüldüğü gibi hesaplanacak. İşveren, ücretliye mah- sup edilen asgari geçim indirimi tutarı kadar 92.95 TL daha fazla ödeme ya- pacaktır. Diğer bir ifadeyle ücretlinin eli- ne geçen aylık net tutar 92.95 TL faz- la olacak. Bekâr olan ve İkinci Derece sakatlık indiriminden faydalanmakta olan bir üc- retlinin 2010 yılı asgari geçim indirimi tutarı da ikinci grafikte verilen bilgilere göre hesaplanacak. Hesabın sonunda görüldüğü gibi örnekteki ücretli aylık 54.68 TL as- gari geçim in- dirimi alabile- cek. D e ğ e r l i okurlarım, hem bu ko- nuda hem di- ğer soruları- nızda yardım- cı olmayı sür- düreceğim. Sorularınız için malicozum ism mmo.org.tr ad- resine mail ata- bilirsiniz. Tüm sorular e-posta ile tek tek ce- vaplanacaktır. Yerel yöneticilerin konuyu sahiplenmeleri büyük önem taşõyor. 6 ilde bugüne kadar alõnan sonuçlar farklõ oldu. Örneğin Van’da valilik projeyi sahiplenirken belediyenin çok katõlõmcõ bir tavõr sergilememesi ya da Kars’ta yerel yönetimdeki değişikliğin ardõndan yeni belediye başkanõnõn isteksiz tavrõ dikkat çekici.