Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
2
Cumhuriyet
hFTA
22 AĞUSTOS 2009 CUMARTESİ
Sakız kokardı
yarımada
Çeşme Yarımadası'nın başlıca
figürlerinden olan sakız ağacı
birkaç yeşil gönüllüsü insanın
çabasıyla yeniden yeşerecek.
Sakız ağacı karşı kıyıya
Türkiye'den gitmiş. Buna karşın
Izmîr'deki sakız ağaçları
neredeyse parmakla sayılacak
kadar azalmış. Yunanistan ise
sakız ağaçlarından milyonlarca
dolar kazanıyor.
Çok uzun yıllar önceydi...
tzmir'e ve çevresindeki yerleşimlere gelen
konuklara sakız aromalı
O 7 A N reçeller ikram edilir, kahverin
yanına sakızlı likör eklenirdi.
Y A Y M A N Çocuklar sakızlıkları oyun
sahasına çevirir, toprak sakız
kokar, evlerin duvarlanna
asılan sakız torbalarıyla bu eşsiz koku her daim
solunsun istenirdi.
Çok uzun yıllar önceydi...
Çeşme Yarımadası'nın büyük bölümü sakız
ağaçlanyla kaphydı. Toprak, özünü akıtan bu
ağacın damlasıyla buluşurdu. Sarayın damla
sakızı ihtiyacı yarımadadan karşı lanır,
haremdeki cariyelere, ncfesleri açılsın diye
bölgeden getirilen damla sakızlar sunulurdu.
Yanmadadan toplanan üriin, gemilere yüklenir
ve uzak diyarlann yolunu tutardı.
Çok uzun yıllar önceydi; Çeşme Yanmadası
üzerini kaplayan örtü adının, sakız ağacı
olduğu...
Kültürel crozyona ve yanı sıra küresel
sermayenin dayatmalarına yenik düşen
değerler arasındaki yerini alan sakız
ağaçlarının, ayn kaldığı anayurdundaki öyküsü
yerel kahramau Metin Gemici'nin uğraşıyla
sürdürülmeye çalışılıyor.
Çeşme'de yaşayan Metin
Gemici, sakız kokan toprak
kokusunu özlediğini söyleyerek
adımlıyor bölgedeki dağı,
bayırı...
Yeşil gerillalar
çevre için
savaşıyor
New York'ta doğduktan sonra Avrupa'yı saran Yeşil Gerilla
hareketinin gerillaları, sahiplerinin bilgisi olmadan boş
buldukları toprak parçasını yeşillendiriyor. Toprak
sahiplerinin yeşilliği görünce kendilerini anlayacağından
eminler. Anarşist bahçıvanların bu eylemleri sayesinde New
York'taki daha önce moloz ve çöp dolu olan bir arazi kent
yönetimince park ilân edildi.
Günümüze pencere
Yerel kahraman diye
adlandırılıyor, çünkü; bir
yandan sakız ağacı fidanı
üretiyor bir yandan da yörede
sahipsiz biçimde, başıboş
bırakılmış sakız ağaçlanmn
aşılamasını yapıyor. Hem de
kimse zorlamadığı halde. Tek
bir isteği var Metin Gemici'nin.
Yanmada topraklarının
geçmişte olduğu gibi yeniden
sakız kokmasını istiyor.
Bir nefes sakız, bir damla
sakız diyerek günlerini geçiren
Metin Gemici'nin uğraşı iki belgeselcinin
çabasıyla kayıt altına alındı. Çeşme
Yanmadası'nın başat figürlerinden olan esfane
ağacm öyküsü, "Melek Ağacı: Sakız" adlı
belgesel yapımla, geçmişten, günümüze bir
pencere açsın diye çekildi.
Dokuz Eylül Universitesi Güzel Sanatlar
Fakültesi Sinenıa Televizyon Bölümü'nden
mezun olduktan sonra kendi deyimleriyle,
"gurbete" yani Istanbul'a yelken açan iki
Egeli'nin, kültürlerine olan özlemi, adı geçen
belgesel yapımın ortaya çıkmasına etken oldu.
Uzun bir emek sürecinin ardından belgeseli
tamamlayan Saliha Kuşcan ve Gizem Öğüt,
sözünü ettiğimiz Egeliler...
"Melek Ağacı: Sakız" adlı eserin ortaya çıkış
sürecini şu sözlerle aktarıyorlar:
"Kültürel gelişimimizdeki etkisini ilk
sıraya yazdığımız Ege Bölgesi'nin değerlerine
odaklanmayı istedik. Doğup büyüdüğümüz
toprakların zenginliklerinin evrensel nitelikte
olduğuna inanıyoruz. Bunlardan birisi de
Çeşme Yarımadası'ndan çıkan ve tüm
dünyaya adından söz ettiren sakız
ağaçlarıdır. llgisizlik ve özensizlik sakız
ağacını asıl yerinden kopardı. Günümüzde,
sâkızın yeniden anayurduna damlaması için
gayret verenler var. Bizler de bu çabayı
harcayanların hikayesini anlattık."
Karşı kıyıdaki para basma makinesi
Çeşme'de tarımla geçinen yöre halkının dahi sakız ağacından ürüıı elde etme
yöntemlcrini unuttuğunu dile getiren Güzin Öğüt, "Sakızı bilen yaşlılar birer birer bu
hayattan göçüp giderken gençlcr lıı/lı biçimde para kazanma arzuları nedeniyle
gözlcrinin önündeki gelir kapısını fark
etmemişler. Tanı karşılarında bir adada,
sadecc bu bitkinin mucizelerinden yilda
milyar dolarlar kazanıldığını
duyduklarında ise iş işten geçmiş" diyor.
Melek Ağacı: Sakız adlı belgeseli sözü
edilen ağaca gönül veren ve anayurduna
yeniden kazandırmaya çalışan insanlarm
öykülerine yer verdiklerini aktaran Öğüt,
"Tarihi geriye döndürmek ve sakız
ağaçlarının yeniden anayurdunda, hak
ettiği değeri kazanması için çabalayan az
sayıda gönülü var. Bunlardan birisi de
Çeşme Çiftlikköy'de yaşamını sürdüren
Metin Gemici. Kahramanımız kendi
gayretiyle sakız ağacı fidanı yetiştiriyor,
yetmiyor bölgeyi karış karış gezerek,
doğada kaderine terk edilmiş sakız
ağaçlarını aşılıyor. Gemici, bir yandan
doğup büyüdüğü toprakların eski
günlerinin özlemini çekiyor bir yandan da
bu özlemi gidernıek için çabalıyor.
Neredeyse yeldeğirmenlerine karşı mücadele veren yerel karekter üzerinden
gerçekleştirdiğimiz belgesel yapıma, geniş kitlelerin dikkat kesilmesi ve Sakız
Ağacı'nın yeniden anayurduna dönmesi en büyük temennimiz" diyor.
METE
KIZIK
1968 küresel isyanın yansımasıdır, var olana karşı çıkmak ve başka bir
dünyanın mümkün olabileceği düşüncesini gündelik yaşamda da
yaşatmak...
Bu dönem ve sonrasında Frankfurt bilet zamları protesto hareketi,
anti atom santrallan direnişleri, işgal evleri, yeni türden konuşma ve
ifade dili, feminist hareketler, çevre savaşımı, cinsiyet eşitçiliği,
şaka gerillalan, şarlatanlar ordusu adıyla, kürtaj hakkı, eğitimin ve
yasaların demokratikleştirilmesi, sosyal güvenliğin sağlanması ve
genişletilmesi amacıyla irili ufaklı, "yeni sol" çizgide yüzlerce örgütçük
oluştu.
1960-70 dönemlerinin hipi gruplan "köy komünleri" hayaliyle
yaşadılar. Birlikte ekmek pişirdiler, yünlü kazaklar giydiler, sebze
yemeklerini tercih ettiler. Sunulanın dışında, var etmenin gerektiğini
vurguladılar ve gösterdiler...
Gelişen bireysel ve sosyal eylemlilikler ve kültür sayesinde; hem
toplumsal değişim ve dönüşüm sağlandı hem de gelecek kuşaklara
mücadele mirası bırakıldı.
Bu mirasçılardan bir grubun kökleri de oruz beş yıl önceye dayanıyor.
"Yeşil Gerilla" hareketi New York'ta doğdu, Avrupa'yı
sardı, şehirlerde sahiplenildi.
Bu harekete "gerilla" denmesinin nedeni
bir yandan anarşist bir hareket olması
diğer yandan da sahiplerinin bilgi ve
oluru olmadan sessiz sedasız arazileri
kullanmaları. Eylemleriyle toprak
sahiplerinin yeşillliği görünce
kendilerini anlayacaklanna dair
inançlan var.
Yeşil gerilla aktivistelerinin
malzemeleri herkesin sorunsuzca
tedarik edebileceği türden.
Kazma, kürek, bir kap su, çiçek
ve bitki tohumlan...
tavsiyelerde bulunuyorum. Okumuş, bilgi
sahibi insanlar yanıma gclip deneyimlerimi
paylaşmak istiyorlar, onlara yol, yöntem
gösteriyorum. Benim bir tek isteğim var o da
Çeşme Yanmadası toprakları yeniden sakız
koksun."
Cesaretlendirmek icin
Ana yurdu Çeşme
Belgeselin baş kahramanı Metin Gemici,
geçmişin özlemini çektiğini söyleyerek "Biz bu
ağaca gereken özeni gösteremedik. Karşı
komşumuz Yunanistan sakız sektöründe aldı
başını gitti. Oysa sakız ağacımn anayurdu
Çeşme Yarımadası'dır. Benim
çocukluğumda burada yüzbinlerce sakız
ağacı vardı. Karşıdaki Yunan adasına
buradan gitti ve koınş.ıı bu efsane ağacı
sahiplendi. Biz ise sakızlıkları, yazlıklarla
doldurduk. Ekonomik gelir kapısı olan
ağacımız yok olduğunda bir kültür
tükenmeye, bir devir yok olmaya başladı.
Bunu fark ettiğimiz de ise çok geç oldu"
diyor. Gemici, kaybolan değerleri geri
getirmek için kendisini görevli saydığını
vurgulayarak şunlan söylüyor:
"Yaşam alanımda ne kadar sakız ağacı
varsa ilgileniyorum. Dağ, bayır geziyor ve
başı boş bırakılan bu ağaçları aşüıyor,
buduyor, yeniden ayağa kalkması için çaba
harcıyorum. Yetmiyor sakız fidanı
üretiyorum. Köyümdeki, çevremdeki eşe,
dosta yeniden sakız ağacı dikmeleri için
Belgeselin yapımcılarından Saliha Kuşcan,
"Melek Ağacı: Sakız" adlı belgeseli çekıne
süreçleriyle ilgili şu bilgiyi veriyor:
"Sakız ağaçlanmn gölgesinde büyüdüm.
Babaannem ne zaman tatlı yapacak olsa ya da
çevredeki birisi midesinin ağrıdığından söz etse
hemen bahçedeki sakız ağacına gider, bir parça
koparır, şifa arardı. Aradan yıllar geçti ve sakız
gibi hayatımızı rcnklendiren pek çok zenginlik
tıpkı ninelerimiz gibi aramızdan göçüp gitti.
Giderken de, bize sahip çıkmamız gerekenleri
hatırlatan acı tecrübeler bıraktı. Sakız
bahçelerinin yerine lüks konutlar, tatil köyleri,
çok yıldızlı oteller yapıldı. Bunun sorumlusu
çiftçi, köylü değil konforlan için doğal
zenginlikleri yok etmeyi göze alanlar oldu.
Çiftçi, köylü doğanın korunması adına pck çok
kesimden daha fazla sorumluluk alıyor ve bu
uğraş gözlerden uzak kalıyor. Mclck Ağacı:
Sakız belgeseli de bu görünmeyen kahramanları
cesaretlendinnek, daha fazla kesim tarafından
tanınmasını sağlamak için hazırlandı."
Belgeselin, doğayla ııyıun içinde yaşanması
halinde kazanılacak zenginlikleri anlattığını
söyleyen Kuşcan, "Yüzyıllar önce Çeşme
Yarımadası'nda keşfedilen sakız, bu
coğrafyanın hem kültürel hem de sosyal
açıdan gelişmesi için çok önemli bir rol
oynadı. Çeşme limanlarından kalkan
gemiler, tüm dünyaya bu bitkinin
mucizelerini dağıttılar. Bir zamanlar bu
topraklarda yüz binlercesinin varlığını
sürdürdüğü sakız ağacı, bugün ne yazık ki
yaşam mücadelesi veriyor" diyor.
Artık siteler var
Çok zaman önce Çeşme Yanmadası'nda
yüzbinlerce sakız ağacı olduğunu söyleyen
belgeselin yapımcılardan Güzin Öğüt, "Uzun
yaşayan, kurakhğa, rüzgara direnen ancak
insanoğlunun onu unutmasına dayanamayan
sakız ağacımn, anayurdundaki varolma
savaşını ve bu savaşta ona yardım eden
gönüllülerin öyküsünü anlattık" yönünde
görüş belirtiyor.
Öğüt, antik dönemlerde Çeşmeliler'in sakız
ağacımn mucizeleriyle şifa aradığını, sofralanna
lczzct kattığına dikkat çekerck "Çeşme
Limanı'ndan kalkan gemiler sakızın
mucizelerini tüm dünyaya dağıtırken, bölge
halkı yaptığı sakız ticareti ile zenginleşti.
Sakız ağacı ve mucizeleri bu coğrafya için
çok önemliydi. Aradan geçen yıllar sakızın
önemini insanlara unutturdu. Bu mucize
bitki haketmediği halde geri plana itildi.
Bir zamanlar sakız bahçelerinin bulunduğu
topraklarda artık siteler, oteller
yükseliyor" diyor.
Öğüt, bu gerçeklcrden yola çıkarak,
kaybolmaya yüz rutan bir değeri gündeme
taşımak iştediklerini vurguluyor.
Güzin Öğüt, sakız ağacımn anayurdunda
eski parlak günlerine dönmesi için tüm
dinamiklerin harekete geçmesinin şart
olduğunu da sözlcrine ekleyerek, "Uzun bir
emeğin ürünü olan belgesel yapımımız bu
amaca hizmet ederse kendimizi başarıh
sayacağız" yönünde görüş belirtiyor.
Kentleri güzelleştiren
yeşilliktir *
Gerilla Bahçıvanlık "nerede bir toprak
parçası varsa, orada yeşillik olmabdır"
diyen bir çevre grubu. tlk başlarda New York'ta
yaşayan sanatçı Liz Christy ve Yeşil Gerilla katıhmcılarının Bovvery ve
Houston Gaddesi çevresinde başlattıklan bir hareketti. 17'nci yy.'dan
kalma bir boş araziyi işgal ederek sebze, meyve ve çiçek fideleri ekip
tohum bombalarıyla yüzlerce bitkinin yeşermesine yol açtılar. Daha önce
moloz ve çöplük olan bu arazi kısa sürede farklı bir manzaraya kavuştu.
Bölgeden gelen gecen binlerce kentli, bu değişimi yaşadı, katkı koydu.
Böylelikle kent yönetimi, New York'un ilk kamu parkını onaylamak
zorundakaldı...
Otuz yılı aşkın süre önce başlayan bu hareket, günümüzde yüzlerce
insanı kucaklamış durumda. Çünikü yeşil alanlann yetersizliğine, betonun
artmasına karşı çıkma bilinci ve isteği artıyor.
Gerilla bahçıvanlann en dikkat çekici eylemi 2000 yılında Londra'daki
1 Mayıs kutlamalanna katılanlarca gerçekleştirildi. Miting sonrası
yüzlerce eylemci, Square Meclisi'nin önündeki büyük alanı işgal ederek
çeşitli bitki ve meyve fideleri dikti...
Günümüzde modern bir içerik alan bu gerilla hareketi; yiyip
içtiklerimizdeki genetiği değiştirilmiş godalara karşı (GDO) tepki
amacıyla şehir merkezlerinde boş bulduklan alanlaja hormonsuz fideler
dikiyorlar. Eylemlerinin temelinin "Mono kültüre karşı çıkmak"
olduğunu belirtiyorlar. Araç park alanlannı mini bahçelere dönüştüren
"Rebar" (inşaat demiri), meyve çekirdekleri ve fidanlannı şehirlerdeki
parklara dikip meyve ağaçları yetiştiren "Fallen Fruit" hareketi gibi
açıhmlan da var.
Yeşil gerillalann iletişim merkezi www.guerrillagardenig.org. Site
kurucusu Richard Reynolds eski bir reklamcı, sitesinde dünyanın dört
bir yanındaki gerillalarla iletişim kuruyor, bilgi ve deneyimlerini
paylaşıyor.
On bir maddelik gerillanın el kitabını yazarı...
"Kentleri güzelleştiren mimari yapılar değil, yeşillik ve
bahçelerdir" diyor gerillalar. Yaşadıkları çevrenin yeşillenmesini,
belediye görevi olarakgörmüyorlar... [email protected].
Cumhurlyel
Imtlyaz Sahlbl: Cumhuriyet Vaklı adına llhan Selçuk, Gsnel Yayın Yönetmenl: Ibrahlm Yıldız
Yayın Yönetmenl: Ayje Yıldırım, Sorumlu Yazılşleri Miidürü: Mlyaae IIKnur, GörsBİ Yönetmen: Ellf ToKbay
Yayınlayan: Yeni Gün Haber A|ansı Basın ve Yayıncılık AŞ
Yönetlm Yerl: Prol. Nurettln Mazhar öktel Sk. No.2 Şlşll-lstanbul, Tel: 0 212 343 72 74 Fax: 0 212 343 72 64
Reklam: Cumhuriyet Reklam, Genel Müdür: Özlem Ayden
Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Pal, Reklam Koordlnatörlerl: Hokan Çankaya, Neşe Yazıcı
Reıervaayon Yönetmenl: Onur Tunalı, Tel: 0 212 251 98 74-75, 0 212 343 72 74
Cumhuriyet gazeteslnln okldlr. Baakı: DPC Doğan Medya Teslılerl
[email protected]