Katalog

CMYB C M Y B 1 KASIM 2009 PAZAR CUMHURİYET SAYFA MÜZİK [email protected] Akademisyen Abdullah Akat, Feluka projesinde, Karadeniz müziğinden Batõ ve Türk müziğine doğru yolculuğa çõktõ Kayıkla okyanuslara açılmak HATİCE TUNCER M üzikolog, akademisyen Abdullah Akat, teorik çalõşmalarõnõ pratiğe geçirdi. Abdullah Akat, bir proje olarak oluşturduğu Feluka’nõn çõ- kardõğõ “Okyanuslara Yolculuk” albümünün “Alternatif Karade- niz Müziği”nin ürünü olduğunu söylüyor. Trabzon doğumlu olan Abdullah Akat, müziğe 6 yaşlarõnda piyano çalarak başlamõş. Daha sonra ut ve keman da çalan Akat, Türk müziği korolarõna katõlmõş: “Ailem mü- zisyen olmamı istiyordu. İktisat kazanmama rağmen, üçüncü- lükle kazandığım İTÜ Devlet Türk Musikisi Konservatuva- rı’nı tercih ettim.” ‘Memleketimi fark ettim’ İTÜ Konservatuvarõ Temel Bi- limler Bölümü’nü 2004 yõlõnda bi- rincilikle bitiren Akat, yüksek li- sansõnõ Türk müziği üzerine yap- mõş: “Yüksek lisansa başladığım günlerde Karadeniz müziğine il- gi duymaya başladım. Bizim köy nedir hiç bilmemiştik, Karade- niz’in köyleriyle, yaylalarıyla ta- nışmaya başladım. O bölgedeki farklı kültürlerle İstanbul’a gel- dikten sonra tanışmış oldum. Batı ve Türk müziği eğitimi ala- rak büyüdüm. Fakat ‘kendi memleketimin bilmediğim yerle- rinde de bunu kullanmalõyõm’ diye bir düşünce oluştu.” Çepni araştırmaları Karadeniz üzerine etnomüziko- lojik bir çalõşma yapma kararõ alan Akat, Doğu Karadeniz Bölge- si’ndeki Çepnilerin müzikleri üze- rine araştõrmalar yapmõş: “2005 yılında yaptığım alan araştırmasında 3 bin 500 kilo- metre yol yaptım. Karadeniz müziğinin temel unsurlarından birinin Çepniler olduğunu dü- şündüm. Çepniler, 1700’lü yıl- larda Karadeniz’e geldiklerinde Alevi-Bektaşi geleneğini taşıyan Oğuzların bir kolu. Karadeniz müziğine Doğu Karadeniz yerel halklarının müzikleri olarak ba- kıyorum. Hepsi birbirinden farklı 20’nin üzerinde yöre tespit ettim. Aralıkta tamamlamayı planladığım doktora tezimde bu konu üzerine çalışıyorum.” Akat, Karadeniz müziğinde, çe- şitli nedenlerle, bazõ gruplarõn mü- ziğinin gözden kaçõrõlõp bazõlarõna daha ağõrlõk verildiğini anlatõyor: “Çepniler gözden çok kaçırılmış. Trabzon’da Şalpazarı, Ağasar; Giresun’da Tirebolu bölgesinde yoğun olarak yaşıyorlar. Birçok ezgilerini notaya aldım, derle- dim. Derken bunları artık sah- neye yansıtmaya karar verdim.” Masum bir tekne Karadeniz müziği üzerine dü- şüncelerini paylaştõğõ arkadaşlarõy- la çalõşmaya başlamõş: “Feluka’yı biz aslında bir proje olarak gördük. Feluka, yörede balıkçı teknesi anlamına geliyor. Bu projenin içinde yer almak isteyenler geliyorlar, ça- lıyorlar ve katkıda bulunuyor- lar. Feluka ismini koymamızın amacı da buydu. Biz kendimizi masum bir tekne olarak gör- dük. Biz bir kayığız.. buna in- sanları alırız. Nuh’un gemisi gi- bi ütopik bir şey de olabilir. Bu bir projedir. Bunu yüzdürdü- ğümüz sürece önümüze çok hır- çın dalgalar çıkacak. Piyasada- ki engeller çıkacak ama biz bunları aşabildiğimiz ölçüde aş- maya çalışırız.. müziğimizle du- ruşumuzla... Dürüstlüğümüzle, saygımızla yola çıktık.” Sis Dağı’ndan caza Albümün ilk parçasõ “Bir Gün Kavuşacağız” Akat’õn askerlik görevini yaparken yazdõğõ bir aşk şarkõsõ. “Söylesin Karayemiş” parçasõnda dinleyici, Türk müziği- nin izlerini rahatlõkla fark ediyor: “Girişte klasik kemençe, tan- bur kullanıyorum. Tulum, ke- mençe ve tulum solosuyla biti- yor. Sis’e Gidelim, Ağasar yani Çepni yöresinden bir anonim türkü. Caz altyapısıyla giriyor, sonra türkünün kendisini dinli- yoruz. Caz altyapısını alıp ken- dimi Sis Dağı’nın üstüne getiri- yorum. O ortamı tamamen ken- dim yaşadığım şekliyle oraya ko- numlandırıyorum. Sonunda da dik parçanın finalini yapıyorum. Cazdan alıp kendimi tamamen davul kemençe ikilisine bırakıp o şekilde bitiriyorum.” A kat, albüm kapağında kaptan kıyafetiyle verdiği pozla- rın, www.feluka.net sitesi izleyicilerinin kendisine sü- rekli kaptan diye hitap etmesinden kaynaklandığını anlatıyor: “Feluka’nın kaptanı olduk. Projeye destek ve- renler de tayfası oldu. Projenin mimarı olarak kaptanlığa soyunmuş olduk. ‘Feluka’nın rotası Karadeniz müziğinin yeni rotası’ diyoruz. Çünkü alternatif olduğunu savunu- yoruz. Karadeniz müziğinin, birilerinin yozlaşma dediği değişim sürecine olumlu yönde katkıda bulunmak istiyo- ruz. Türk müziğini, Batı müziğini, başka müzikleri bunun içinde birleştirmeyi hedefliyoruz. Yolu açık olsun.” Kaptan ve tayfaları Rota belirlemedik Akat, birçok müzik türünü içinde barõndõran Okyanuslara Yolculuk albümünde bir rota belirlemediklerini söylüyor: “Herkesin hayal dünyası ile genişletebileceği bir isim koyduk. Karadeniz teması olan bir parçada öyle bir doğaçlama yapıyorsunuz ki kendinizi New Orleans’da buluyorsunuz. Veya tanbur- ney ikilisine öyle bir kaptırabilirsiniz ki kendinizi.. 1800 yıllarında da bulursunuz. Yaylalara çıkabilirsiniz, Hemşin’e ulaşabilirsiniz, Sis’e çıkabilirsiniz. Ama ‘Fõrtõna’yõ Seviyorum’ parçasında kendinizi Avrupa’da hissedebilirsiniz.” Şehir kültürü Trabzon’da şehir kültürünün ve burjuvazisinin uzun bir geçmişi olduğunu anlatan Akat, albümlerinde bu şehir kültürüne vurgu yaptõklarõnõ anlatõyor. Okyanusa Yolculuk’taki parçalar dinlendiğinde Abdullah Akat’õn ne demek istediği, Karadeniz müziği ile Türk müziğinin öğelerini nasõl buluşturduğu, caz müziğinden de serpiştirmeler daha iyi anlaşõlõyor: “Biz rock müzik yapmıyoruz, alternatif müzik yapıyoruz. Belli bir müzik türünde olmayan, birkaç müzik türünden beslenen ve ortaya özgün bir üretim koyan bir müzik türü. Ben buna alternatif Karadeniz müziği diyorum.” Renk cümbüşü Karadeniz müzikleriyle Balkan müziklerinin ortaklõğõ üzerine bir çalõş- masõ olan Akat, bir Make- don havasõ olan “Yovano Yovanke” parçasõnõ bu ne- denle albüme almõş. “Trabzon’a Geldi Ba- har”, Türk müziğinin ön plana çõkarõldõğõ, buselik makamõnda bir şarkõ. Akat, Türk müziği ile ilişkisini an- latõrken, “İlk kez Karadeniz müziğini makamsal dizi ile açıklamaya çalışan benim herhalde” diyor.. “Melodi- de Karadeniz etkisi yok. Be- şiktaş’ta otururken Trab- zon’a baharın nasıl geldiği- ni düşünmemle başladı. O baharın içindeki çiçekleri, böcekleri düşündüm… Şu- ursuzca ilerleyen rengâ- renk bir ortamı vermeye ça- lıştım. Bir taraftan ebow ile başlayan bir müzik var, bir taraftan perdesiz gitar, yan flütü, klasik kemençe, tanbur giriyor. O renk cümbüşünü buselik makam dizisinde vermeye çalıştım.” Rize’den armonikacı Rast makam dizisinde bir balõkçõnõn bütün gününü anlatan “Uşaklar” şarkõsõnda rock altyapõsõ kullanõlmõş. Akat, anonim bir Trabzon türküsü olan “Gel Gel Bidanem”in sözle- rini anneannesi, dedesi ve babasõndan öğrenmiş. Akat, Mekbule Müzeyyen’i Rize’nin Gündoğdu yöresin- den derlemiş. Bu parçada artõk kaybolmaya yüz tutmuş Kafkas halklarõnõn bir çalgõ- sõ olan armonikayõ yerel bir sanatçõ olan Fikret Kotil’e çaldõrmõş. “Eski Hemşin Horonu” ise Akat ve Hem- şinliler Derneği’nin ortak bir ürünü olarak albüme alõnmõş. Albüm, Akat’õn Trabzonspor için yaptõğõ “Fırtına Taraftar” parça- sõyla sona eriyor. İnternetle iletişim İnternette kurdukları www.feluka.net adlı sitede projesini duyurmaya çalışan Feluka müzisyenleri tahminlerinin üzerinde ilgi görmüş. 2009 Ocak ayında Feluka bir albüm için hazırlıklara başlamış: “Karadeniz müziği yoz- laştı diye eleştiriler var. Bilimsel bir dilde yozlaşma diye bir kelime yoktur. Bir toplumun müziği artık bu şekilde tüketili- yorsa buna saygı duymak gerekir. Biz üretim felsefemizde yeni üretimler ortaya koymaya çalıştık.”