Katalog

SAYFA CUMHURİYET 22 AĞUSTOS 2004 PAZAR 14 KULTUR kultur@cumhuriyet.com.tr DdnciYeni'nin öncülerinden usta şair Turgut Uyar'ı 19 yıl önce bugün yitirmiştik Zaıııaıı boyutunda Uyar şîir• însani içinde yaşadığı dünyanın tarihsel koşullany- la, zamanla/vakitle hesaplaş- maya yönelten şey, yalmzca geçmiş değil, aynı zamanda gelecektir. MUSTAFAGÜNAY Turgut Uyar bir şiirinde şöyle der: "kı$sa/zordurbir vaa anlamak/(~)bir yaa anlamak / zordur ve anlatnhdır", Yazı yaşadığımız bu günlerde kışı an- lamak kolay mı diye sormak geçti ak- hmdan. Bazı şiirlerde yanıtlannı buluruz, izinden gittiğimiz sorulann. Içimizde- ki sisierin dağıldığını hissederiz, önü- müzde bir ufkun açıldığını görürüz. Ama bazı şiirlerde de sorularla karşı- laşınz; hem de yanjtı zor sorular.. El- bette şiirin sorulan şiirdeki sorular, gün- lük yaşamın ve felsefenin sorulanndan farklıdır. Günlük yaşamda saatin kaç ol- duğunu, felsefede zamanın ne olduğu- nu soranz. Turgut Uyar "BüyükSaat" şiirinde ise şöyle sorar: "Şimdö tarihte saatkaç?" Zaman, insan \e tarih Tarihe ve zamana insanın tarihle/za- manla ilişkisine ve geçmişine ilişkin temel bir sorudur bu. Uyar'ın şiirlerin- de. Çeşitli şiirlerinde bu sorunun ardın- dan giden Uyar, zamanla tarihle vakit- le ilgili kaygılann, arayışların ve sorgu- lamalanrun gerekçesıni ise şöyle dile ge- tirir "bizûntasalanmıaneskidirtarih- çea/sonundaunnıtlanmak,başmdagüJ bahçesi/birbayraına su veriyor bir gû- irlerinde hep bir hüzün tortusu hissedil- se de umutsuzluğun şairi değildir Uyar. "GüDerin, buğdaylann ve acının şarkj- snT, herkesin sesınde duyumsayan şa- ir, "çağmuza pek uygun bir hızla" ger- çekleşecek bir gelişmeden de söz eder: "Bütün çalar saaderin / Derin ve güzeJ bir su'yu vvrduğu zamanda / Hızia ge- Kşecek kalbimiz" (s 249) "Şimdi tarihtesaat kaç?" sorusunun zor bir soru olduğunu söyledik. Belki de yanıtsız bir soru. Zaman tarih hep akıp gifriğine ve in- san da bu akışın içinde yer aldığına gö- re yanıtlama denemelerimiz başansızka- lacak gibi görünmektedir. Çünkü Uyar'ın dizeleriyle, "durursa anlaşıbr saatin kaçolduğu /Ürkekyürek bürün geçmi- şi kabulkniyor.'' (s.211) "Tarihi bir olmaz akış gibi" yaşayan insan, "hangi soruyu yarutiasam yeier- siz kalrvor vanıûm" demekten alamaz kendini. Hiç kızmadan saatine bakan bel- ki biraz geri kalmışsa düzeltir (s.215). Uyar, güneş \iirurken başına, geceye ha- zırlanır, "yanılmışlann ve hazırlann ge- cesne" Ve ŞehzadeMustafa,HaaBek- taş, Mustafa Kemal gibi tarihsel kişilik- leri ve iz bırakan olaylan hatırlatarak "şimdi tarihte saatkaç?" sorusunu yi- neler, yıldızlar evet derken uzaklarda. Uyar'ın şiiri günebakan tarlası Soru önemlidir ve süreklidir, yinele- nir sık sık şiirlerde ve yaşamda. Çün- kü şair, insanın geçmişle gelecek ara- sındaki zamanın o dar vadisinde, "ku- ru güDer gibi sessiz ve ince" halini dile getirirken, ölmüş bürün biçimleri de kullanır. Ama soru aklımızı kurcala- maya ve şiiri kurgulamaya devam eder: "saat, saat kaç hâlâ / Bümem? Ben gü- neş saati kullamyorum" (s.216) Uyar'ın şıırleri bir günebakan tarla- sıdır, hasatçısını bekleyen ve onu soru- larla karşılayan. Not: Yazıdaki dizeler Büyük Saat (Can Yayınlan) kıtabından alınmıştır. mûş çeşme / çünkü dünyada arök / va- kitdardır"(s.339) Insanı içinde yaşadığı dünyanın tarih- sel koşullanyla, zamanla'vaİdtle hesap- laşmaya yönelten şey, yalmzca geçmiş değil, aynı zamanda gelecektir. Çünkü saate baktığınuzda saati sorduğumuz- da şimdiyi saptamak'öğrenmek isteriz. Şimdi ise geçmiş ve geleceğin arasın- daki kısacık daracık bir an değil midir? Uyar'ın dediği gibi, "vakitdardır" ger- çekten. Işte bu daracık vakitlerde insan varolmaya, kendini gerçekleştırmeye uğraşır. "eririz tükeniriz, toplanır ya- rannz. Bu bize aşkur / biz belki de en uzunyaşamaiıbirsu'yuz"(s 272) "Aayor" şiirinde insanlığın "dikeyve yataymutsuziuğundan" söz etse de, şi- TURGUT UYAR'INŞttRİ Turgut Uyar 'ın şiiri Bozkırlardan geçmiştir Bir kuytuda dinlenir şimdi Gözleri ufuklarda Dostluklar için demlenir Toprağın nabzını tutmuş Yü'reği çocuklarda Turgut Uyar 'ın şiiri Kentleri dolaşmıştır Buğulu cantın ardında şimdi Uçuşan düşlerde İnsanlığın saati büyük saat Kara buiutlann altında Göçmen kuşlarda Turgut Uyar 'ın şiiri Bir hyıda işleyen Çağımızın yüreği Gümüşler sözleri Zaman içinde zaman Dağ üzre dağdır ki Gün ışığında izleri MUSTAFA EMRE KÜITÜK • SANAT 10212) 2*3 1171 J\AZIBAŞKANLIĞINIPROF. DR. MANFRED KORFMANN YÜRÜTÜYOR Troya kazılanııa destek Beyoğlu Alkazar 293 24 66 12.15-14.30-17.00-19.15-21.30 Mecidiyeköy Odeon Cineplex 216 37 90 11.20-16.15-21.00 Levent Kultür Merkezi Sinema Türsak 325 43 31 12.35-15.35-19.00-21.35 Ortaköy Ferlye Eurlmages 236 28 64 12.00-14.15-16.30-18.30-21.30 Kadıköy Rexx 336 01 12 11.15-13.45-16.30-19.00-21.15 AKDENIZ FILMININ YONETMENI GABRIELE SALVATORES'DEN • Siemens Troya kazılanna beş yıl destek verecek. Kurum kazı desteğinin yanı sıra Troya Vakfı'nın kurulmasına da önayak oldu. Kûltür Servisi- Ana- dolu kültürünün, Av- rupa kültürüyle buluş- turduğu en önemli an- tik merkezlerden biri olan Troya'ya Siemens beş yıl daha destek ver- me karan aldı. Kurum, kazı desteği- nin yanı sıra, Troya Vakfi'nın kurulması çahşmalan- na önayak oldu. 9 Ağustos'ta Prof. Dr. Manired Korftnann başkan- lığında Çanakkale'de kurulan Tro- ya Vakfı Mütevelli Heyeti, ço- ğunluğu öğretim görevlisi ve ar- keolog olmak üzere 16 kişiden oluşuyor. 0 Bağışlar ve hediyelik eşyalar Vakfin mütevelli heyetinden Si- emens AŞ Yönetim Kurulu Baş- kanı Dr. Zafertncecikve Kurum- sal tletişim Direktörü Alp Yörük bulunuyor. Troya kazılanna sürekli bir kay- nak yaratarak kazılann devamlı- lığını sağlamak amacıyla kuru- lan vakfin adına bir konuşma ya- pan Prof. Dr. Korfmann, "Bizden sonra gelecekleri de düşünmek zo- nındayız. Bu valafla kazılann de- vamhtağmı sağlavarak Truva'nın gelecek nesillere ulaştınlmasuu amaçhyoruz" dedi. Korfbıann aynca vakfin tek ge- lir kaynağının bağışlar olmadığı- nı, Truva'da gerçekleştirilen ha- tıra eşya satışlanndan da gelir el- de etmeyi hedefledüderini belirt- ti. Troya'da, 1988 yılından bu ya- na Prof. Dr. Manfred Korfmann yönetiminde çeşitli kazı çalışma- lan gerçekleşiyor. Bu çalışmalar kapsamında geçen yıl Troya II savunma duvanna bitişik olarak yapılmış ve tunç çağı mimarisin- de kültsel işlevi olduğuna inanı- lan bir megaron yapısı ortaya çı- kanldı. Eserier sergüeniyor Bu özel yapı, Çanakkale Boğa- zı'ndaki rüzgân sembolize eden bir çatı konstrüksiyonu ile kapa- tılarak ziyarete açıldı. Eserin ko- ruma çatısıyla kaplanarak, resto- re edilmesüıe çeşitli evrelerde destek veren Siemens, tunç çağı- na ait bu eserin sergilenmesine de katkıda bulundu. / VCD Aslı SELÇUK J SlRlAR. IHANET. CİNAYIT. HERKES ŞÜPHEU İKEN KIME GÜVENEBILIRSIN? HiC I'M NOT SCARED \ V V © K g Î7,<| Beyoglu Alteazar Mectdıyaköy Odeon 216 37 9O Maçka C Nişantstşı (O-mall) 219O9 6O Şış-lı Dolmabahçe Shopa.MII»» M.T.«RHz Carlton) 24^4 5e BB iızade C m H o l Spectrum Kad.köy Tew«Clnemaxx 6 45 19 OO-21 15 6 O5-18 »O-21 1Q 6 <*5-19 15-22 OO 5 30-18 OO-ZO 3O 6 45 19 15-21 45 8 OO 21 15 6 400900-21 45 6 3O-19 OO-21 3OC Ctesi 24 OO 5 15-17 3O-1 9 45-21 45 Lion King 2: Simba's Pride (AslanKral2: Simba'nın Onuru/ Yön: Darrell Rooney, Rob Laduca Seslendirme: Matthevv Broderick, Neve Campbell/1994, renkli, 81 dakika/VValt Disney-Tiglon. VViIliam Shakespeare'in "Romeo ile JiUyet"inden esinlenen çizgi filmde Mufasa'nın oğlu Simba'nın kızı Kiara'nın yolculuğu başlamıştır, böylece yaşam döngüsünde kraliçe olarak yerini almasının zamanı gelmiştir. Kiara'nın ileri görüşlülüğüyle sonunda Simba sürgündeki aslanlan affeder. Tüm aslanlar banşırlar, uyumla birlikte yaşamaya başlarlar. Bu Özel Versiyon'da Timonla Pumbaa'nın değişik oyunlan, bilimsel açıklamalan, aslanlar belgeseli, yaratıcı ekibin anlatımıyla devam filmi, etkilenmeler, filmin öyküsü, karakterlerin tanımı, ön çahşma, taslak çizimler, müziklendirme, şarkılan birlikte sÖyleyelim, "One by One" adlı çizgi film, "Love WU1 Find A Wa> " şarkısının klibi. Disney filmlerinin fragmanlan var. En iyi şarkı Oscar'h "Aslan Kral" üçlemesinin son bölümü hem eğlendirici hem de duygu dolu. ••• The Little Prince (Küçük Prens) /Yön: Stanley Donen /Oyn. Steven VVarner, Richard Kiley/1974, renkli, 87 dakika/Paramount- Palermo. Uçuş piloru ve yazar Antoine De Saint-Exupery"nin çok ünlü kitabından yola çıkılan film, insanlann ancak birbirlerini evcilleştirerek, sevgilerinin sorumluluğunu üstlenerek yalnızhktan kurtulacaklannı, iyi insanlara dönüşebileceklerini irdeler. 1943'te yazdığı bu unutulmaz masalında Exup ery, yaşamın tüm kitaplardan daha çoğunu bizlere öğrertiğini, insanın engelleri aşarak ancak kendini tanıyabileceğini anlatır. Küçük Prens'in yetişkinlere sorduğu sorular, aslında insanlığın temel sorunlannı içermektedir. Yazann özgün çizimlerinin uyarlanması, özel efektler, dekorlar, giysiler çok başanlı. Küçük oyuncu S. Warner, Yılan'da dansçı koreograf Bob Fosse, Tilki'de Gene VVilder soluk kesiciler. Frederick Loewe'nin müziği, Alan Jay Lerner'ın şarkılan bu şiirsel, büyüleyici yan müzikale özel bir tat katıyor. Spieberg'in dinozorları 1 B Kültür Servisi - Jurassic Park'ın huzursuz sakinleri beyazperdeye hızlı bir dönüş yapmaya hazırlanıyor. Spielberg, ^ Tom Cruise ile el ele verdiği ve sinema tarihinin en pahalı yapımı olacak 'Warof the VVbrlds' adlı fılmden sonra dinozorlar parkına geri dönmeye hazırlanıyor. Yeni filmde, 'Jurassic Park'ta Dr. Alan Grant rolünü üstlenen Sam Neill ile Ian Malcolm'u canlandıran Jeff Goldblum yer almayacak. Huysuz dınozorlann Goldblum ile Neıll'ın yerine geçecek rol arkadaşlan ise henüz belli değil. Senaryosunu Bill Monahan ve John Sayles'in kaleme aldığı filmde dinozorlar mahsur kaldıklan adadan kaçarak Amerika ve Meksika sokaklannda dolaşırken onlan yakalamakta Birleşmış Milletler tarafindan özel olarak oluşturulacak birliğe düşecek. Diane Arbus'un yaşamı sinemada • LONDRA (BBQ - Amerikalı fotoğrafçı Diane Arbus'un yaşamı beyazperdede... Steven Shainberg'in yönetmenliğini yapacağı filmde, sanatçıyı Samantha Morton canlandıracak. Filmin senaryosu da Patricia Bosworth'un 'Diane Arbus: A Biography' adlı kitabma dayanarak hazırlanıyor. Senarist Erin Cressida, senaryoyu hazırlraken yönetmen Steven Shainberg'le birlikte çahşacak. Her ikisi de, sanat çevresinde fotoğraf sanatına özel ilgıleriyle tanınıyorlar. Bazılan tarafindan 'rahatsız edici' olarak tanımlanan, sıra dışı imajlar oluşturmasıyla tanınan Arbus, 1971 yılında intihar ederek yaşamına son vermiştı. Festivalde polrtîk baskı îddiası • DHARAMSALA (AFP) - Tibetlı bir grup, Bombay'da, Çin Konsolosluğu"nun baskısı sonucu 'Asya Film Festivali'nde konusu Tibet üzerine olan beş filmin gösterimden kalktığı yolunda bir basın açıkJaması yaptı. 'Tibet Dostlan' adını taşıyan grubun sözcüsü Aspi Mistry, "Festıval komitesi, daha önce gösterilmesi için girişimde bulunulan beş Tibet filmini, Çin Konsolosluğu'nun etkisiyle gösterim programından çıkardı" dedi. Mistry, daha önce. 'Focus On Tibet' başlığıyla, bu beş filmin özel gösterim kuşağında yer almasının gündemde olduğunu ekledi. Martin Scorcese'in 'Kundun'u, Jean-Jacques Annaud'un 'Tibet'te Yedi Yıl'ı, 21-28 Agustos tarihleri arasında yapılacak olan etkinlikte gösterilmesinden vazgeçilen yapımlardan. Festival yetkililerinden Sudhir Nandgaonkar ise, baskı altında herhangı bir karar aldıklan . iddiasına karşı çıktı. De Niro onursal halyan vatandaşı • ROMA (AFP) - Robert De Nıro, önümüzdeki ay yapılacak olan Venedik Film Festivali'nde 'onursal Italyan vatandaşı' ilan edilecek. ıtalya Kültür Bakanlığı sözcüsü, yaptığı açıklamada, "Herhangi bir bürokratik engel çıkmadığı takdirde, 1-11 Eylül tarihlerindeki festi\al sırasında, törenle sanatçının onursal vatandaşlığırun açıklanacağını belirtti. Büyük büyükbabası Italya'dan ABD'ye göç eden aktör, ABD'li diğer Italyan kökenli kesimlerce, ülkedeki ttalyan kimliğini zedelediği için eleştiriliyor. Bu kesime göre, ünlü aktör, 'Italyan kültürünü tanıtmak için bir şey yapmış sayılamaz'. Festivale rekor katılım • LONDRA (BBQ - Edinburgh Jazz Festivali'ni 25 bin kişi izledi. Etkinliği düzenleyen yetkililer, 26 yıllık tarihinde rekor sayıda katılım olmasının sevindirici bir gelişme olduğunu, etkiniiğin Avrupa'da yapılanlar arasındaki yerini kanıtladığını açıkladılar. Yetkililer, bu yıl katılımın yüksek oknasını hedefledikJerini, bu nedenle bilet fiyatlannı düşük tuttuklannı, topluluk ve sanatçılar için de kolaylık sağladıldannı eklediler. Kaynaklara göre, festivalde, genç izleyicilerin ağırlıklı olduğu ve coşkulu geçtiği gözlemlendi. Krılma Noktası' çıktı • Kûltür Servisi - Yığıt Bener'in 'Kınlma Noktası' adlı kitabı okuyucuyla buluştu. Bener, kıtabında çok yakın geçmişe ilişkin sert bir tanıklık sergiliyor. Körfez depremi odağında, yaşadığımız kişisel ve toplumsal sarsılmalan, insanm ölüm karşısında, yönetimlerin felaketler karşısmda çaresizliğini su yüzüne çıkanyor. Roman, sıra dışı anlatıcılannm yaşamlanyla yakın tarihsel öğeleri kesiştirip apaçık bir düzen eleştirisine dönüşüyor. Deprem sırasında, sonrasında, tüm kınlma noktalarında insanm yaşadığı derin psikolojik yıkımı, bu yıkmtıdan çıkış çabalanm, tutunma arayışlanm anlatıyor Yiğit Bener. Nysa Antik Kenti çalışmaları • SULTANHİSAR (AA) - Aydın'ın Sultanhisar ilçesindeki Nysa Antik Kenti'nde kazı çalışmalan sürdürülüyor. Kazı Başkanı Prof. Dr. Vedat Idil, kentte 14 yıldır sürdürdükleri kazı çalışmalanna, daha öncelen maddi ödeneksizlikten dolayı az sayıda kişinin katıldığını belirtti. Uzun yıllarNysa Antik Kenti'nin tanıtımı ve yeraltrndaki zenginliklerin gün ışığına çıkması için çaba sarf ettiğini kaydeden îdil, birkaç yıl daha bu hızla çalışılırsa antik kentin, turistlerin uğrak yerlerinden biri olacağını ifade etti. L