Katalog

25 ŞUBAT 2004 ÇARŞAMBA + CUMHURİYET SAYFA JliJvUIM U1V1J. ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Yumurtalık'ta yap-işlet modeliyle yapılan Sugözü ithal taşkömürü santralı da alım garantili Devlete8milyardolarhkyükFATMAKOŞAR Şu anda yürürlükte olan Elektrik Pi- yasası Yasası gereğınce zorunlu olan Enerji Pıyasası Düzenleme Kuru- mu'ndan lisans almadan, 1999 yılında yapılan enerji satış anlaşmasına (ESA) göre faaliyete geçen Sugözü îthal Kö- mür Santralf na devlet her yıl en az 400 mılyon dolar para aktaracak. 2000'detemeli MesutYümaztarafın- dan atılan Sugözü tthal Kömür Santra- lı'nda üretilecek elektriğin yüzde 85'ini devlet satın almak zorunda. Ortalama 4 yıl önce yapılan ve şu an- da ne Enerji Bakanlığı'nın ne de EPDK'nin değiştirmeye gücü yetmedi- ği ESA'ya göre, yap-işlet-devret mode- liyle yapılan bu santraldan devlet, hid- rolik santrallarda bugün içüı ortalama 1 sente üretilen elektriğin 2-3 katı daha yüksek fiyata alacak. Kamunun işlettiği termik santrallar- • Sugözü'nden 20 yıl boyunca alınacak elektriğe diğer termiklerdeki fiyatm 2, hidroliklerin 3 katı daha yüksek para ödenecek.Yasa gereğince zorunlu olan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'ndan lisans almadan, Ağustos 1999'da yapılan anlaşmaya göre üretime başlayan santraldan devlet her yıl en az 400 milyon dolarlık elektrik alacak. Alalurk Banfndan <Wm çc* «tokH enefjMiy " ~" 5 mıtyar doiara malotan santrat, Kotannya getınlen taşkûmûrünü kıüanacak bugune kadar Türioye dew en buyuk ystmmt Ortalama 750 tuşıyı ıstthdam edecek. Temelını Mesut Yıımaz ataıten aonemm Enefjı Bakanı Curnhur laşmada, kıtovatsaate 5.2 cent uyumlu «nayan Sugözü da de elektriğin kilovatsaati ortalama 2 sente mal edilıyor. Sugözü santrahnın kapasitesı yıllık 1210 megavat. Bir ter- mik santrahn yılda ortalama 7 bin 500 saat çalıştığı düşünüldüğünde santraluı yıllık 9 milyar 75 milyon kilovaatsaat- lik üretim yapabileceğı ortaya çıkıyor. Devletin elektnkte arz fazlası olsa bile almayı taahhüt ettıği mıktar bu rakamın yüzde 85 "i. Kilovatsaati 5.25 sent üzerinden alı- nacak. Bu da 20 yıl için 8 milyar dola- n buluyor. Enerji Bakanı Hilmi Gü- ler'ın, bırkaç ay önce Türldye'ye çok pahahyamalokhığu" gerekçesiyle Bul- garistan'dan ithalatı kestiği elektriğin kilovatsaatinin 3.95 sente geldiği hatır- landığında Sugözü'ndeki tablo belir- gınleşıyor. Yetkililer, anlaşması yıllar önce yapı- lan santrahn politik kaygılarla kabul edilen bir proje olduğunu belirtirken Sayıştay'ın enerji raporuna göre 5 yap- işlet-devret santralına verilen alım ga- rantilerinin Hazine'ye faturası Sugözü de dahil 35.3 milyar dolan buluyor. Bu yıl çok yağış olduğuna ve hidro- lik santrallann tam kapasiteyle çalışa- bileceğine dikkat çeken Elektrik Mü- hendisleri Odası Başkanı Cengiz Göl- taş, "Ancak bu alım garantileri nede- niyle devlet ya çok daha ucuza üreten termik ve hidroliklerin kapasitesini dü- şürmekzorunda kalacakya da üretilnıe- yecek elektriğe milyonlarca dolar akta- racak" dedi. Kömür Kolombtya'dan Sugözü, ithal taşkömürüyle elektrik üretecek. EMO, Sugözü Termik Santra- h'nda kullanılan ve büyük oranda Ko- lombiya'dan ithal edilen kömürün kali- tesi, kükürt oranı, kül oranı ve karbon oranının verilerle net bir şekilde belir- lenmediğine dikkat çekti. Sugözü'nde ithal kömürün tercih edilmesinin en büyük nedeni fiyatlar. Ağırlıklı olarak tüketilecek kömürün örneğin Kolombiya'dan getirilenin ton maliyeti 23 dolar iken Türkiye'de yerli kömürün ton fiyatı 65 dolar düzeyinde bulunuyor. Başbakan Erdoğan'la Sugözü'nü açan Schröder: 'Enerpde bizitercih edm' EBRUTOKTAR ADlANA/YLMURTALIK-Alman Ste- ag Ag ve Rwe Power Ag firmalanna yap- tınlan Adana-Yumurtalık'taki Iskende- run tthal Taşkömürü Santralı, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Almanya Baş- bakanı Gerhard Schröder tarafindan açıl- dı. Açılışta konuşan Erdoğan, örüem ahn- maması halinde Türkiye'nin 2020'de enerjıde dışa bağımlılık oranının yüzde 78'e çıkacağı uyansında bulunurken AJ- manya Başbakanı Schröder, "Enerjide bizi tercih edin" mesajı verdi. Törende konuşan Erdoğan, Türki- ye'nin yerli enerji üretiminin, toplam ta- lebin sadece yüzde 35'ini karşılayabildi- ğini belirterek enerji üretim olanaklannın geüştirilmemesi halinde dışa bağımlılık oranının 2020 yılında yüzde 78'e çıkaca- ğı uyansında bulundu. Erdoğan, bu ne- denle enerji politıkalanndald öncehklen- nin enerji arzı güvenliğinin sağlanmasıy- la enerji kaynaklannın çeşitlendirilmesı olduğunu söyledi. Almanya Başbakanı Schröder, Sugözü Enerji Santrah'nın Türkiye'nin cazıp bir ekonomi bölgesi olduğunu gösterdiğini ifade etti. Schrö- der, bu konuda Alman teknolojisinin üs- tün olduğuna dikkat çektiği konuşmastn- da Türkiye'nın bütün enerji ıhtiyacını karşılamaya talıp olduklannı belirterek "Enerji temini gibi böylesine stratejik bir alanda yabancı yatmmcıya kendi santra- lını inşa ettirme olanağuun verilmesi pek doğal değildir. Türkiye'de bunun için bir Alman firmasımn stratejik ortak olarak seçilmiş olması betıi çok memnunedrvor" Gflvenıik önlemijıi aşamayan ve jandarmanm müdahaiesiyle karşılaşan çevreciler gözaltına ahndı. (Fotoğraf: AKIN BODUR) Çevrecilerden protesto Tepkiye 22 gözalü SAVAŞ KÜRKLÜ YUMURTALIK - Santra- hn açıhşına tepki göste- ren, aralannda Avusturya- h ve Almanlann da bulun- duğu çe\Tecilerden 22 kişi jandarma tarafindan gö- zaltına alındı. Santralın, bereketli topraklan kuru- tacağı ve tanmı öldürece- ği gibi Akdeniz kıyılannı da kirleterek balıkçılığa büyük darbe vuracağı ge- rekçesiyle eylem yapan Doğu Akdeniz Çevre Plat- formu Sekretaryası Oktay Demirkan, ÇEf KO Baş-' kanı Ümit Atay, Ziraat Mühendisleri Odası Baş- kanı Ayhan Barut ile Elektrik Mühendıslen Odası, İnşaat Mühendisle- ri Odası ve ÖDP üyelerin- den 70 kişilik grup, dün öğle saatlerinde santral alanına girmek ıstedi. Gü- venlığı aşamayan ve jan- darmanın müdahaiesiyle karşılaşan çevrecilerden, 22'si gözaltına alınarak Yumurtalık tlçe Jandarma Komutanhğf na götürül- dü. Çevreciler, ifadeleri alınan arkadaşlannın bıra- kılması ıçın geç saatlere dek Yumurtalık'ta bekler- ken hakh eylemlerini baş- ka platformlarda da sür- düreceklerini belirtriler. 'Uç Türkiye Uç' kampanyası Gazian- tep'te düzenlenen bir kokteyOe tanıûkü. Biletler 79 milyon lira OnurAir Gaziantep y uçuyor EBRU ERDOĞAN GAZİANTEP- Özel havayolu taşıma- cılık şirketi Onur Air, 22 Şubat Pazar günü yurtiçindeki 9. nokta olan Gazi- antep seferlerine başladı. Gaziantep'e her gün sefer düzenleyecek olan Onur Air, bilet ücretini 79 milyon lira, gı- diş-dönüş bilet ücretini ise 149 mil- yon lira olarak belirledi. Öte yandan Gaziantep'e giden otobüsler, 40 mil- yon liraya, Varan ise 60 milyon liraya yolcu taşıyor. Gaziantep Hava Lima- nı'nda yapılan bir kokteylde konuşan Onur Air Genel Müdürü Şahabettin Bolukçu, "Uç Türkiye Uç" kampan- yasıyla hedef kitlelennin, öğrenci, as- ker ailelen ıle KOBl'lerin yöneticıleri olduklannı belirterek, "Kimsenin pastasında gözümüz yok. Amacınuz, geçmişte ekonomik nedenlerle uçağa binmeyi bıraknuş olan insanlann ye- niden uçakla yokuhık etmelerini sağ- lamaknr" dedi Gaziantep'in, Türki- ye'nin önemli turizm noktalanndan biri olduğunu ifade eden Bolukçu, yakın gelecekte diğer illere de sefer- lerin başlayacağını bildırdı. Gazian- tep Büyükşehır Belediye Başkanı Ce- lal Doğan da Gaziantep Havaalanı'nın sorunlanna değinerek şöyle konuştu: "Onur Air'ın Gaziantep seferlerine başlaması, rekabeti ve katiteyi artüra- cakör. Kendilerinden isteğimiz, iiimize yapılan bu seferin İstanbuTla sınırb kabnamasL, Gaziantep-Ankara sefer- lerine de başlanmasıdır." 2004te Yatırıma odaklananlar Cıda -i- • Gerek Irak Savaşı öncesiyaşanan psikolojik basla gerekse seçimler sonrasıyaşanan durgunluk sonucu 2003ydınaa çok fazla yannmyapaınadıklannı söyleyen gıda sektörü temsikileri, 2004 konusunda umutiu olduklannı belirttiler. Ocak ayt ihracat rakamımn geçenyıla göreyüzde 25-30 artmasını da olutnlu birgetişme olarak nitelendiren sektör temsilcüeri, 2004yıhnda daha çokyeni ürün pazarlanna girerekya da bulunduklan alanlardaki paylannı artürarak büyüyecekler. Yaşar Topluluğu. Yoplait ileyoğurt ve hazır tatlı üretecek Sıradabisküvi ve çikolatada varSodiaal Grubu'na bağlı Fran- sız fırması Yoplait şirketi ile Tür- kiye'de meyveli yoğurt ve hazır tatlılar üretmek üzere lisans an- laşması imzalayan Yaşar Toplu- luğu, üretime bu yıl başlayacağı- nı açıkladı. 2003 yılını 1 milyar 450 mil- yon dolarlık ciro ile tamamladık- lannı ve 2003 yılında ağırlıklı olarak malıyet düşürücü yenile- me yatınmlan yaptıklannı belir- ten Yaşar Holding Icra Başkanı Hasan Denizkurdu. 2004 yılında daha çok modernizasyon ve ve- rimlilik arttıncı yatınmlar yapa- caklanru söyledi. Hedef 65 milyon dolar Su sektöründe aldıklan büyü- me karan netıcesinde, Mayıs 2003'te Altınbaş Holding'den, biri Adapazan'nda, diğeri Ispar- ta'da olmak üzere iki doğal su kaynagı tesisini satm alarak Mar- mara Su şirketini kurdukJanm dile getiren Denizkurdu, "3.5 miKon dolar değerindeki bu ya- tmm ile su işinde kapasite 220 bin tonAıl artünlmışrjr" dıye konuş- tu. 2004 yılında 1.6 milyar dolar- lık satış büyüklüğüne ulaşmayı hedeflediklerini ifade eden De- nizkurdu, "2004 yıhnda, bü\ü- menin ötesinde faaüyet gösteri- len tüm sektörierde verimü çab- şarak kânn maksimize edilmesi nedeflenmektedir. Hedeflenen grup ürünleri ihracaü 65 mihon dolardn-" dedi. Denizkurdu aynca Yaşar Gıda Grubu'nun 2004 yüında 980 mil- yon dolarlık ciroya ulaşmayı he- Pınar, Türkhe'den yapılan süt ve süt ürünleri ihracaünın viizde 40'ın ü/crindeki bölümünü tek başuıa gerçekleştiriyor. deflediğini belirterek Pınar mar- kasıyla Türkiye'den yapılan süt ve süt ürünleri ihracatının yüzde 40'ın üzerindeki bölümünü tek başlanna gerçekleştirdiklerini söyledi. Denizkurdu, bisküvi ve çikola- ta işine girme hedefinde olduk- lannı da belirtti. Tamek iki tesis acacak Hedef, meyve suyunda büyümek 2004 yılında meyve suyu ve konsantrede büyümeyi hedefleyen Tamek, bu amaçla iki üretim tesisi açacak. Şu anda Bursa-Karacabey'de ve Manisa-Salihli'de üretim yaptıklannı belirten Tamek Gıda ve Konsantre San. AŞ Genel Müdürü Dr. trfan DemiryoL yeni tesislerden ilkinin Manyas-Kızıksa'da, diğennin de büyük bir olasılıkla Orta Anadolu'da yer alacağını ifade etti. iki tesis için 500 bin ile 1 milyon ; dolar arasında bir yatınm gerçekleştireceklerini söyleyen Demiryol, Manyas'taki tesisin haziran aymda üretime geçeceğini belirterek iki tesiste toplam 120 kişiye de iş imkânı sağlanacağını dile getirdi. Yeni ürün gruplanna yönelme düşünceleri de olduğunu belirten Demiryol, domates esaslı yeni birtakım soslar, tetrapak ambalajda çorba ve light meyve suyunun yanı su"a yeni meyve suyu çeşitleri üretme planlan olduğunu kaydetti. Eti yeni ürünlerle büyüyecek 20 milyon dolarlık fabrika kurdu 2003 yılında yeni girdikleri çikolata piyasasında yüzde 7 'lik bir pazar payma ulaştıklaruıı belirten Eti Pazarlama Genel Müdürü Cafer Fındıkoğlu. 2004 yılında bu payı yüzde 15'e çıkarmayı hedeflediklerini söyledi. Ekim 2003 itibanyla, tüketici taleplerini ve bisküvi. kek, kraker işiyle yaratacağı sinerjiyi de göz önünde tutarak beş yeni ürünle çikolata pazanna girdiklerini belirten Fındıkoğlu, bunun içın Eskışehir Orgamze Sanayiı Bölgesi'nde 20 milyon dolarlık teknik altyapı yatmmıyla yeni bir fabrika kurduklannı ifade etti. 2004 yılında da tüketicilenn beklentileri doğrultusunda yeni ürün yatınmları yapacaklannı söyleyen Fındıkoğlu. "2004 yılında, unlu mamuller alanında da birçok yeni ürün çıkarma projemiz var. Dünyavi takip ederek, AR-GE'ye gereken önemi vererek bunlan sağlayacağız" dedi. DSt'nin açtığı 2 bin 770 sulama kuyusu kullanılamadı 25 trilyon lira heba olduANKARA (AA) - Türkiye'de yaklaşık 4 milyon hektarlık tanm alanı sulama yatınmı beklerken De\let Su Işleri'nin (DSİ) sulama amacıyla son 15 yılda toplam 25 trilyon lira harcama ile açtığı 2 bin 770'ten fazla kuyu, dağıtım kanallan yapılamadığı için de\Teye sokulamadı. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü yetkililerinden edinilen bilgiye göre, trilyonlarca liralık yatınmla açılan çok sayıda kuyu, ekonomik ömrünü doldurduğu için kullanılamadan kapatılmak durumunda kalındı. Projelere SOO trilyon lira gereklyor Geçen yıl yatınm programına hiç yeni sulama yatınmı almayan genel müdürlük, tamamlanma oranı yüzde 50'nin üzerindeki projelere kaynak ayırarak 55 trilyon lira ile 13 bin 500 hektar alandakı sulama yatınmlannm tamamlanmasını sağladı. Bu yıl da aynı amaçla yeni sulama yatınmını programa almayan Köy Hizmetleri, DSl'nin açtığı 2 bin 770 kuyudan 957'sinin 2 yıl içinde devreye sokulmasını amaçlayan bir program başlattı. Sulama yatınmlan için bu yıl 75 trilyon lira kaynak aynlırken Dünya Bankası'ndan da sulama yatınmlan için 51 milyon dolarlık kredi sağlanması gündeme geldi. Sulama ile çiftçinin gelirini 5 kat arttınnanm mümkün olduğuna dikkati çeken yetkililer, suyun ekonomik kullanımı açısmdan, artık yüzey sulama yerine basmçlı ve damla sulama yatınmlarına ağırlık verdiklerini, bunlann maliyetinin de yüzey sulamaya göre daha fazla olduğunu ifade ettiler. Köy Hizmetleri'nin mevcut sulama projelerini tamamlaması için 300 triryon lira kaynak gerektığini vurgulayan yetkililer, kamu kaynaklannın yetersiz olması nedeniyle sulama dağıtım yatınmlannda kullanıcı çiftçilerin katılımının sağlanmasının önemine işaret ettiler. İLGİ TOPLUMUNA DOĞRU/ÖZLEM YÜZAK Yatırımların Küresel Boyutu Cuma günü yayımlamaya baş- ladığımız '2004'te Yatınma Odak- lananlar' başlıklı yazı dizimizde ilk iki gün, tekstil ve hazır giyim sek- törüne yer verdik. Ortaya çıkan tablo, sektörün yatınm için Türki- ye'yi değil yurtdışını tercih ettiği oldu. Ürdün, Bulgaristan, Roman- ya, özbekistan, Kazakistan... Ih- racatın lokomotifi olan, uluslarara- sı pazarda kendine ciddi bir yer açan tekstil sektörünün tabii ki ya- tınm planları var. Ancak tercih ne yazık ki Türkiye değil. Zaten Tür- kiye Ihracatçılar Meclisi'nin kendi üyeleri arasında yaptığı 'Şubat ayı eğilim anketi'nde de ihracatçılann yarısının yeni yatınmı düşünme- dikleri ortaya çıktı.. Tablo oldukça sevimsiz. Ozellikle de işşizliğin bu kadar arttığı bu ortamda... Peki bu Türkiye'ye özgü mü? Gelin bir de küresel ekonominin dominotaşı, neoliberal politikala- rın savunucusu ABD'deki geliş- melere bakalım. ABD'deki istihdam artışının ya- vaşlamasından son günlerde, üretimlerini yabancı ülkelere kay- dıran firmalar sorumlu tutuluyor. Çünkü, gerek işçi ücretleri gerek- se girdi maliyetlerinin azlığından dolayı yatırımlarını Uzakdoğu'ya, ozellikle Çin'e kaydıran ülkelerden biri de ABD. Ne yalnız Türkiye ne de ABD. Bugün dünyada birçok ülke ben- zer durumda. Ticaret de sürekli dolaşımda, işgücü de... Yalnız imalat sanayi değil, hizmet sektö- rü de küresel göç halinde. Eski- den turizm, temizlik sektörü gibi alanlarda vasıfsız ve ucuz işgücü idi dolaşımda olan. Şimdi ise bu- na nitelikli işgücü de eklendi. Çin, Hindistan gibi ülkeler ozellikle bi- lişim teknolojilerinde yabancı ya- tınmcıların ilgi odağı. Küreselleş- 21 Şubat tarihli The Economist dergisinden alınmıştır. menin her iki yüzü artık açıkça or- tada. Ve serbest ticaret politikala- nnda yeni bir arayışınbaşladığıda aşikâr. Neoliberalizmin savunucu- lannın kendi ekonomilerineen ko- rumacı politikalan uvguladıklan bir dönem bu dönem. Işin tuhafı, es- ki söylem devam ederken bu ko- rumacılığın yapılması. Henüz biri- leri ortaya çıkıp da "Artık serbest ticaretin kurallannı yeniden göz- den geçirelim " diyemiyor. Aslında diyecek fazla bir söz de yok gibi gözüküyor şu aşamada. Ancak uygulanmakta olan: 'Gemisini kurtaran kaptan' anlayışı. Gelelim, '/faof*'diyedetanım- layabileceğimiz bu küresel süreci_ kendi lehine çevirmeyi başarmış ülkelere. Çin, Hindistan, Güney Kore, israil, hatta Japonya... Or- tak özellikleri ise 'eğitimi' odak noktalanna almalan. 'Yaşam bo- yu eğitim' anlayışını ulusal bir po- litika haline getirmeleri. önce ucuz ve kalitesiz ürünlerle dünya pazanna giren Çin, artık yüksek teknoloji gerektiren ürünlerde de söz sahibi olmayı nasıl başardı dersiniz? Koyduğu hedef doğrul- tusunda adım adım ilerlemekle. Yalnız Türkiye değil dünya ka- muoyunda da Çin korku dolu göz- lerle izleniyor. Üzerinde odakla- nan en önemli hususlar, Çin'in doğrudan yabancı yatınm pasta- sından ne denli büyük pay aldığı ve 2005 yılında kotaların kalkma- sını ardından Çin ekonomisinin dizginlenemeyecek olması. An- cak gözden kaçan bir diğer unsur da şu: Çin, yabancı yatırımcıyı çekmek için çaba sarf ederken kendi yatırımcısının önünü açma- yı da göz ardı etmiyor. Iç tasarruf- lar, ticaret, yatınm ve kalkınma kredileri beraberdeğerlendiriliyor. Onlann gözünde Türkiye, Avrupa Birliği'ne giriş kapılarından biri. Ancak, Türkiye ile ilgilendikleri ka- dar Iran'la da ilgileniyorlar, Orta Asya cumhuriyetleri ile de. Sonuçta Çin, birçok ders çıka- rılabilecek çok güzel bir örnek. Neoliberal politikalann bu denli al- tüst olduğu, kavramların ve kural- lann birbirine karıştığı böyle bir dönemde bile 'bilinçli politikalar- la' kazanımların sağlanabileceği- nin somut bir göstergesi.