Katalog

14 OCAK 2004 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA KULTUR kultur(5 cumhuriyet.com.tr 15 ALLECRO EVtN İLYASOĞLU Dalaysel'in 45 yıllık tanıklığıOrkestranın binnci sandalyesinde oturan, başkemancı (konzertmeister) bir anlamda topluluğun sahibidir. Şeften önce orkestrasını konsere ha- zırlayıp şefle topluluk arasındaki di- yaloğu kurar. Dünyanın pek çok ge- lenek sahibi orkestrasında başkeman- cılar orkestralanyla birlikte yaşlanır- lar. Bir bakıma orkestralannın tarihi- ni de yazarlar. Ülkemizdeki en eski orkestra olan Cumhurbaşkanlığı Sen- foni'nın kırk beş yıllık üyesi ve otuz yıllık başkemancısı Oktay Dalaysel, müzık dünyamızın tarihi tanıkJann- dan birisi. Bu yıl emekliye aynlan sa- natçı aynı zamanda solist ve öğretim üyesi olarak da müzik dünyamıza e- mek vermiş. Onunla iyi bir orkestra- cı olmanın özellikleri, gelip geçen ta- rihi şef ve solistler ve ülkemizin mü- zik ortamı üstüne bir söyleşi yaptık. Oktay Dalaysel'in adı, uzun yıllar sahnede kınlan kemanıyla çağnşmış- tır. Herhalde bu anı, dünya mûzik ta- rihindeki en garip olaylar lıstesine gi- rebilecek nıteliktedir. 1966 yılında Şan Sineması'nda Lalo'nun tspan- yol senfonisini çalarken şef Cemal Reşit Rey, o ünlü abartılı jestleriyle kolunu savurup kemana çarpar. Çal- gının gövdesi bır yana firlarken sapı solistin elinde kalır! Meğerse yeni onanlan kemanın sapı iyi yapışma- mış, böylesi bir darbe yiyince kınlı- vermiş. Giilden Turalı'nın kemanıy- la, yani hiç tanımadığı bir çalgıyla bu konseri bitirmenin karabasanrnı yıl- larca unutamamış Dalaysel. Sanatçı ilkokulda mandolin çalar- mış, 1949'da Ankara Konservatuva- n'na girerek zamanın ünlü hocası Lico A- mar'ın keman öğrencisi olmuş. Mezuniyetin- den sonra Freiburg Müzik Yüksekokulu'nda ustalık derecesi almış. Ve hemen CSO'da ke- mancılığa başlamış. Tam kırk beş yıl aynı ku- rumda sanatçılığını sürdürmüş. Bir yandan da konservatuvarda ve Gazi Eğitim Enstitüsü'nde keman dersleri vermiş ve daha önemlisi keman ıçin bir metot yazmış: 'Keman Için Gam Ça- lışmaları ve Yay Çeşitleri'. Içinde Ingilizce, Almanca ve Fransızca yönergeler bulunan bu çahşmada sanatçının kendine özgü yöntemle- ri de yer alıyor. Yalın bir anlatımı olduğu için her yıl yurtdışından yirmiye yakın istek alıyor- muş. Bülent Tarcan bu çalışma için 1987'de Orkestra dergisine şöyle bir övgü yazmış: "Bugüne kadar hep ithal malı metotlardan faydalandık. Çok şükür Dalaysel'in bir ka- nnca sabrı ve sebatıyla yülarını verdiği de- neylerine dayanarak hazırladığı bu kitap. Türk keman öğrencisi için büyük bir boş- luğu doldurdu." Orkestracılar şeflerln çoğunu beğenmez Dalaysel'e göre iyi bir orkestracı ya da iyi bir başkemancı, çalgısını iyi çalan kişi olduğu kadar insan ilişkilerinde de iyi olmalıdır. Çev- resine karşı disiplinli olduğu kadar kendisi de iç disiplıne sahip olmalıdır. "Orkestracılar şeflerin çoğunu beğenmezler. Yeni gelen bir şefin ild provada ne olduğu anlaşılır. Bazı- ları diktatör ruhludur. Bazen obua çalmış ktay Dalaysel'in adı, uzun yıllar sahnede kınlan kemanıyla çağnşmıştır.1966 yılında Şan Sineması'nda Lalo'nun Ispanyol senfonisini çalarken şef Cemal Reşit Rey, o ünlü abartılı jestleriyle kolunu savurup kemana çarpar. Çalgının gövdesi bir yana firlarken sapı solistin elinde kalır! Gülden Turalı'nın kemanıyla. yani hiç tanımadığı bir çalgıyla bu konseri bitirmenin karabasanını yıllarca unutamamış Dalaysel. bir şef sizin yay tekniğinize karışmaya kal- kar! Bazısı hiç müzikal değildir. metronom gibi kuru vurur. Bazısı müzikaldir anıa bir türlü vuramaz, eşlikte solisti takip edemez. Oraya çıkınca kendini zemin olarak yük- sekte bulduğu gibi, manevi olarak da yük- sek gören şef iletişimi koparabilir. tyi bir şefin vuruşu sağlam, müzikalitesi yüksek, insan ilişkileri üstün olmalıdır. tyi şefin ak- tardıgı kıvılcım orkestraya geçer, dinleyici de bunu hemen fark eder." Bizim şeflerimizle deneyimini de şöyle ak- tanyor: "Örneğin Ferit Alnar iyi bir besteciy- di ama kötü bir şefti. Hikmet Şımşek'in değ- neği altında fazla rahat edemezdik. Gürer Aykal alıp görürür orkestrayı. Çaldırtır. ra- hat edersin onunla. Sağlam bir eşlikçidir. çalıştırırken hiç tekdüze olmaz eser. Rengim Gökmen çok iyi ça- Iışıp gelir orkestranın karşısına. Son derece çahşkan ve de titizdir. O kadar ki, bazen provadaki tek- rarlatmalan orkestracılara sıkı- cı bile gelebilir." solistlik giyotine giden bir yolculuk Onca yıl kimler gelip geçmemiş ki CSO'dan ve dolayısıyla Dalay- sel'in yaşamından! Ama büyüleyi- ci elektriği olan sanatçılan hiç unut- muyor Dalaysel. Örneğin yalnız i- ki kez gelen Fransız şef Louis Fre- mauı'nun o kıvılcımlı yönetimi; çellist Navarranın Lalo konçerto- su; çellist Tortelier'nin Dvorak konçertosu, piyanist Claudio Ar- rau'nun Beethoven ve Brahms konçertolan hâlâ kulaklannda. Sonradan ünlenmiş nice solistimi- zin ilk sahneye çıktığındaki taptaze coşkusuna tanık olmuş, Türk beste- cilerinin ilk kez seslendirilen yapıt- lannda çalmış. Türk Beşleri gibi ilk kuşaktan yeni kuşaklara kadar mü- ziğimizin evrimini -kendisi de ka- tılarak- izlemiş. Aynca solist olarak da konserler ve resitaller vermiş bir sanatçı Dalaysel. "Solistin sahne- ye çıkması giyotine gider gibi bir yolculuktur" diyor. Anadolu'nun çeşitli kentlerinde, her türlü koşul altında büyük özverilerle resitaller vermiş. Türkiye'deki sanat ortamın- dan söz ederken. artık nota bilme- yenlerin yükseldiğinden, klasik müziğin neredeyse dışlandığından yakmıyor: "Konser salonu sıkıntımız devam ediyor, müzik öğretmeni eksikliğimiz, eğitim yeter- sizliğimiz de..." Işte Türk müziğine eğitimciliğiyle, yorum- culuğuyla gönül vermiş gizli bir kahraman da- ha! Bu arada keman edebiyatına ilişkin bir ya- yından daha söz etmek isterim: Hazar Alapı- nar'ın derlediği, Sevda Cenap And Vakfi'nca yayımlanan 'Keman Yapım Tarihi'. Bu çalış- ma da derli toplu olarak tarihteki büyük keman yapım ustalannı ele alıyor. Müzikçilerin ki- taplığında bulunması gereken bir başvuru kay- nağı, başucu kitabı. www.evinilyasoglu.com Üflemeliçalgılar eşUğinde ezgüer Kültür Servisi - Borusan Kültür ve Sanat Merkezı, 'Borusan Borulan' adı verilen, bakır üfleme çalgılann ağırlıkta olduğu topluluklara yer verilecek ve cazdan, çağdaş müziğe, Güney Amerika şarkılanndan çoksesli düzenlenmiş Anadolu ezgilerine uzanan bir yelpaze sunacak olan konserler dizisine başlıyor. Bugün saat 19.00'da Itah/an Kültür Merkezi'nde gerçekleşecek konserde Emin Fındıkoğlu ve Elvan Aracı, bu çerçevede 'Detant Projesi' ile müzikseverlerle birlikte olacak. Üflemeli çalgılar alanındaki en usta cazcılan bir araya getiren DETANT'ta Tuna Ötenel (saksafon), Imer Demirer (trompet) ve Elvan Aracı'nın (trombon) yani sıra konuk cazcılar da yer alıyor. (0 212 292 06 55) Mimar gözüyle Galeri Apel Kültür Servisi - Osmanlı Ban- kası Müzesi'nin düzenlediğı' Voy- voda Caddesi Mimarlık Sohbet- leri' kapsamında, sohbetlenn bu ayki konuğu mimar Nevzat Sayın. Nevzat Sayın, toplantı kapsa- mında, bugün saat 18.30'da Istan- bul"da en çok beğendiği mekânlar- dan biri olan Galen Apel'i anlata- cak. Etkinliklenne 1998 yılında 'Damak' adlı sergiyle başlayan galeri, Apelyan ailesi için 19. yüz- yılın sonunda inşa edilen Apel Apartmanı'nda bulunuyor. Mimari projesi Nevzat Sayın'a aıt olan galerinin uygulamalan ise mimar Sermet Elçi'ye ait. Nevzat Sayın, Apel Apartmanı için "Ga- latasaray Lisesi'nin muhteşem arka duvarına bakan yapılar ve duvar arasında kalan yer, yoldan çok, meydan duygusunu taşır. Duvann eğikliği ile yukan doğ- ru açılan boşluk büyür ve oldu- ğundan daha geniş, daha ferah ve daha büyük görünür. Işte bu meydanın kapalı dar kenannın ortasındaki yapının en alt katın- da marangoz, üst katında da ev vardı. Doğrusu evdekileri hatır- lamıyorum, ama marangoz Ar- menâk akhmda" dıyor. Etkinliğe katıhm ücretsiz. (0 212 292 76 05) KUITU* • SANAT — TEKSIN SANAT GALERISI — ZAHİT BÜYÜKİŞLİYEN "YORUMLAR" SERGİSİ 06 Aralık 2003 - 20 Ocak 2004 Tülûncû Metımet Efendı Cd No:2'13D2Gâztepe-IST ı Tel:0216.3853266 4. Uluslararası CRR Gitar Festivali (10 -17 Ocak 2004) 14 Ocak 2004 Çarşamba Saat 19:30 Giulio Tampalini (Gitar) Kuıın ılTlnEiıı ıımmıı CEHAIı KltT IfYHH IIIIEI IIUIlH Tarrega, GiuBani, Sor, Paganim, Legnani Sfeffiya*. 17.000.000 7L - 11000000TL 15 Ocak 2004 Perşembe Saat 19 30 Hasan Cihat Örter (Gitar) BHetFıyab 17.000.000TL - 11.000000TL 16 Ocak 2004 Cuma Saat- 1930 Katona Twins (Gitar Duo) VrvaJdi, Rossini/Giuliani, Rodrigo, M. de FaMa, Castefcuıova-Tedesco, Piazzola B<tef Fyat: 17 000 000 TL - V 000 000 71 spe n gIe Ana Büet Satrç Gi$asi CRR Konser Salonu 02122328S 30 17 Ocak 2004 Cumartesı Saat: 15 00 Kessia Probst (Gitar) "Proî. Dr. TuâMiokufnfc uftnodtt* -ılanlannız İçin: 0212.293 89 78 Oyunkifferan: TUNCA AYKUT RefcMAHMUT GÖKGÖZ Oynayankır DİLEKTÜRKER-TARtKMİNKARİ IMHMUr OÖKOÖZ Mar:OS*UNŞB«ZZBt Mütik:NURETtiNÖZ$UCA l7Ocakümart»S*jtlS:0O Her Çarwmba»ePer5tmbcS*X 21.00 Besiteş B*Wıy«i «utiar Hiıltür ttefam Ttfcfl2I2î51 »3«4 MfaBIZ® ıca» www.perareklam.com.tr • (0212) 293 89 78 ANKARA SANAT TIYATROSU müzikli destan oyun - 2 Perde Nazım HİKMET MEMLEKETIMDEN İNSAN MANZARALARI *>tkty UİZ, Enl KMİRÖZ. tMıa*! AKAV, Mıbn MUNMI$, Ctfiı tEZSİN Ekla ONER. Aytia M M f . Ekn MÇAR, IMilı «TKIK, NMIHİ UYOOtttZ R»J); Krilar «ZİZ IHzlfc CU< «t«MY GKıliani, Bach, Castelnuova-Tedesco, Brouvrer, Mangort, Turina BietFıyatı 17000000TL - U OOOOOOTL 17 Ocak 2004 Cumartesı Saat 19:30 Paco Pena (Flemenko Gitar) BletRyatı 22000000TL - 17.000000TL AKM (Senfonı Gışosi) 0212 25136 00 <, ajn Mtrkır. U2I6 454 15 S5 14 Ocak Çarşamba saat 21 00 Profilo Kültür Merfcezi Salon-1 Gışe 10212 2'640 70 15 Ocak Perşembe saat 20 30 Kadıköy Halk Eğitim Merkezi Gşe (0216, 330 10 27 19-20-21 Ocak saat 20 30 Kenter Tiyatrosu Gışe 10212)247 36 34 EFES Cıin««te!Tıl.eii4541SH BJoTtt «B12 2915196 TC. KÜLTÜR n TURIZM BAKANLIĞI NIM MAODI KATKILARIYLA E F E S PUsen'in kültür ve sanata katkıları artarak sürecek. SES-^1885 ORTAOYUNCULARISHKLAL CAD. N0:140 TEL: (0 212) 25118 65-66 FAX: (0 212) 244 43 27 www.ortaoyuncular.com BIRI BIZI DIKIZLIYOR Perşembe 20.00 > ^ ^ BENÎ BEN Mİ DEÜRTTIH? pıi-komik oyun Cuma, C.t.si 20.0O / Pazar 15.0O - 18.OO FERHANGİ ŞEYLER 20 OcakSalı 20.00 FELEK BİRİ&ÜN S ASLAKKEN 27 Ocak Salı 20.0O Bilet Satış/Rezerwasyon: Ortaoyuncular Gişesi / 0 212 251 18 65-66 • www.julidekural.name.tr ATEŞ FRtDÂ YONETEN-OYNAYAN Julide Kural 14-21-28 OCAK ÇARŞ. SAAT: 20.00 MUAMMERKARACA TIYATROSU • H a f (a|n»ırtaılm. |C16|4541S5S Gişe Tel: 0212.249 42 78 A'svtpa HUUNBI J M * I » 1 : İlanlarınız İçin (O212) 293 89 78 [email protected] [email protected] ., www.perareklam.com.tr GUZELİN ARDEVDA BERTAN ONARAN 1 Julia' ya da Tutku Geçen yıl, Pera Güzel Sanatlar'dan Şafak Eru- yar aradı, bir yazımda Julia'dan söz etmişim, fil- min bende olup olmadığını, yoksa nereden elde edebileceklerini sordu; vardı, kopyasını çıkarıp götürdüm. Nesrin Kazankaya'yla birlikte karşıladılar be- ni; filmi oyunlaştırıp sahneye koymak istedikleri- ni söylediler; eh, Lillian Helmann'ın bu dürüst, nitelikli çekim öyküsünün en azından, artık kim- senin dişe dokunur bir şey söylemediği, söyleye- mediği dünyamızda, kimi önemli şeylerı anımsa- tacağını düşünerek, sevindim. Nesrin'le Şafak, doğal olarak, "Oyunumuzu görmeye de gelirsiniz elbet" dediler; ne yalan söy- leyeyim, gerek Şehir Tiyatroları'nda, gerek Dev- letTiyatrosu'nda 'müsamere' izlemekten yıldığım için, 'Elbette' diye yanıt verirken pek kendimden emin değildim. Ancak, en azından Helmann'ı bir daha dinlemek üzere geçen pazar gittim; aman ne iyi ettim! Şafak'la yönetmen yardımcısı Zeynep Özden kusursuz bir ön çalışma yapmış, bir dizi yapıtı okuyup hem o dönem, hem toplumsal çalkantı- lar, hem de oyunda kullanılan caz müziğiyle ilgili yeterii bilgi deriemişler; Nesrin önce filme, sonra bu ek bilgilere dayanarak dört dörtlük bir oyun yazmış, sonra aynı kusursuzlukta sahneye koy- muş. Çırılçıplak bir salonda, kara perdelerin önünde oynuyorlar oyunlannı; ama ne demişti büyük us- ta: "Iki kalas bir perde yetiyor düş yaratmaya..." Seçilen müzik olağanüstü; gencecik kızlarla oğ- lanlann bu güzelim parçalar eşliğinde salonda bezem değiştirmeleri kusursuz; üstelik gerçek bir imece uygulanıyor, bakmayın gencecik kızlarla oğlanlar dediğime.. yönetmenin kendisi de için- de, herkes danslar eşliğinde katılıyor bu imece- ye; böylece güzel sanatın bütün boyutlan canlan- dırılıyor sahnede. Filme yapılan gerekli, ölçülü katkılaria LJIIian- Dashiell çiftinin sanatsal-duygusal ilişkileri; Is- panya iç savaşından tutun da Paris'e, Viyana'ya, Beriin'e dek dönemin toplumsal-siyasal çalkan- tısı; Freud'undüşünselkalıtakatkısı; Lillian'la Ju- lia arasındaki dolu, gölgesiz sevgi eksiksiz yan- sıtılıyor. Siyasal alanda da sürüyor aynı titizlik, dürüst- lük: ıki iskemle üstüne atılmış kara bir perdenin gerisine sığınıp bombalardan korunmaya çalışan Lillian'la Ispanyol halk kadını arasındaki konuş- ma, 30'larda Ispanya'dafilizlenen gerçek özgür- lük-bağımsızlık arayışının bütün anamalcı ülkeler yanında -bu çok olağan elbet -, hani şu dünya halklannın umudu, kurtarıcısı SSCB uçaklarınca da bomba yağmuruna tutuluşu açıkça dile geti- riliyor. SSCB'nin başında Stalin yerine başka bi- rinin bulunması inanın hiçbir şeyi degiştirmezdi! Çünkü SSCB, öne sürdükleri, bütün dünyada- ki şaşkın solcuların(?) seve seve inandıkları gibi toplumcu değil,Wilhelm Reich'ın herkesten ön- ce dile getirdiği üzere, devlet anamalcısıydı ve bu düzensizliği, ancak güvenlik güçlerinin, Sibirya kamplarının baskısıyla ayakta tutmaya çalışıyor- du. Yıllardır, bir zamanlar Arena'da, AST'ta, Kara- ca'daki Kenterier'de yaşadığım coşkuyu tada- maz olmuştum; Nesrin Kazankaya ile Şafak Eru- yar el ele verdiler, beni gerçek tiyatro sanatının dupduru suyunda yıkayjp anttılar. Ayşe Lebriz, Levent Oktem, Cüneyt Uzunlar, Başak Meşe, Yeliz Demir, Eda Yapanar, Ney- lan Özgüle, Ibrahim Ulutaş, Dağlar Uygur, Vol- kan Aktan, Erdinç Anaz, Eren Uluergüven ger- çek bir inanç, tutku simgesi olarak uçuştular sah- nede. 0 olanaksız ortamda elden gelenin en iyisi giy- si ve bezemi gerçekleştiren Nilüfer Moayeri; ışık- ları düzenleyen Yüksel Aymaz; ses ve ışıkları yö- neten Zeynep Özden, gittikçe dayanılmaz duru- ma giren çirkin dünyamızdan iki üç saat kurtul- mama yardım ettiler. Nesrin, Şafak, Zeynep aynca, tam anlamıyla kusursuz bir de oyun kitapçığı hazırlamışlar; yal- nız Julia'rvn değil, hepimizinSey//Defte/7'nin bel- li başlı noktalannı anımsatmışlar; kitapçığın fotoğ- raflannı Murat Ada çekmiş; tasanmı Esen Ka- rol'un. Ah güzel canlar! Nasıl teşekkür ediyorum he- pinize! bonaran@hotmail/yahoo.com Kral Mklas'ın masası • Kûltür Servisi - Pennsylvania Cniversitesi adına çalışmalara katılan Elizabeth Simpson başkanlığındaki Türk ve Amerikalılardan oluşan ekip, Polatlı yakınında bulunan Yassıhöyük Köyü'ndeki Frig mezarlanndan çıkan yapıtlar üzerinde 22 yıldır sabırla restorasyon ve konservasyon çalışmalannı sürdürüyorlar. Ekip, bugüne değin Kral Midas ve Frigler'e ait çok sayıda buluntuyu gün ışığına çıkardı. Bu yapıtlan uzun çahşmalar sonucu ne olduğunu keşfederek birleştiren ekibi, en çok Kralın mezarmdan 1957 yılında çıkanlan Kral Midas'ın MÖ 700 yıllanna ait çalışma masası uğraştırdı. Geçmeli ahşap işçiliğiyle bir 'teknik harikası' olan yaklaşık 3 bin yıllık masanın ardıç, şimşir ve ceviz ağaclanndan yapıldığı belirlendi. BUGÜN • CRR'de saat 19.30'da 4. Uluslararası Gitar Festivali kapsamında Giulio Tampalini'nin konseri. (0 212 232 98 30) • BABYLON'da saat 21.30'da 'Omegavibes / Göksel' konseri. (0 212 292 73 68) • İŞ SANAT'ta saat 20.00'de Venedik konseri. (0 212 31610 83) • YAPI KREDİ KÜLTÜR MERKEZİ SERMET ÇtFTER SALONL nda saat 18.30'da 'Sanat Dünyamız Paneli' kapsamında, Ferhat Kentel ve İhsan Bilgin ile 'Alan Okumaları - 2'. (0 212 473 04 44) • BİLGİ ÜNtVERStTESİ DOLAPDERE KAMPUSlTnda saat 14.30 ve 19.00'da •Köprii', saat 16.30 ve 21.30'da 'Richard 3' filmlennın göstenmi. (0 212 293 50 10) • İFSAK'ta saat 19.30'da '6. Dönem Doğa Semineri Seıtifika Töreni'. (0 212 292 42 01)