Katalog

14 OCAK 2004 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA dishab@cumhuriyet.com.tr 11 Mollalar geri adım atmıyor... Hatemi ve hükümetin istifası gündemde... Reformculann protestolan artacak... Tahran'da işlerkızışıyorDış Haberier Servisi - İran'da Ana- yasa Koruyucuları Konseyi'nin (AKK), reform yanlısı adaylann baş- \r urulannı reddetmesiyle başlayan kriz büyüyor. İran Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi, muhafazakâr- lann gerı adım atmamalan duru- munda kendısi ve hükümet dahil bütün reformculann istifa edeceği tehdidinde bulundu. Hatemi. "Biz, ya biriikte gideceğiz ya da biıükte kalacağız. Kararb davranmalıyız. Bir gün aynlmajnız istenirse o za- man hepimiz birükte a\TÜmz" dedi. Karara tepki gösteren mılletvekil- lerinın otuıma eylemi de sürerken Meclis Birinci Başkan Yardımcısı ve reform yanlısı Islami Iran Katı- lım Cephesi'nin lıderi Muhammed Rıza Hatemi. AKK'nin geri adım atmaması durumunda protestolann artacağını söyledi. İRNA haber ajansına göre iran Cumhurbaşkaru Yardımcısı Muham- med Settarifer, hükümetin, alınan karan geri çeviremediği takdirde is- tifa etmesı gerekrtiğini söyledi. Hü- kümetin özgür seçimler düzenleme ve vatandaşlannın haklannı koru- ma yükümlülüklerini karşılayama- yacağını düşünmesı halınde görev- D de kalmanın bir seçenek olmadığı- nı behrten Settarifer. "Devletinfark- k kurumlan tarafindan adayhğı ona>- lanımş 8 binden fazla adayın yansm- dan fa/Jasının meclis seçimlerine ka- tıbna hakkı reddedilirse, bu insanlar rejim düşmanı gibi yargüanmış otur" şeklinde konuştu. AKK'nin karanndan sonra u şoka giren" hükümetin hâlâ kendine ge- lemedığıni belirten Settarifer şöyle devam etti: "Eğer hükümet, ulusun yasal özgürlüklerini sağlamakta veöz- gür seçimler düzenlemekte başansız olursa, meşruiyetini kaybeder. Bu dunımda kendini feshetse de etme- se de zaten otomatikman geçersiz ohır" dedı. Clkede 28 eyaletten 27'sinin vali- si, kriz bir hafta içınde çözülmedi- ği takdirde istifa etme tehdidinde bulunurken yasaklanmalannın ne- denlerinin basına açıklanmasmı is- tedıler. Bakanlar Kurulu'nun 12 üye- sinın istifa mektubunu hazırladığı belirtiliyor. Reuters' ajansına açık- Iran'da Anayasa Koruyucular Konseyi'nin başvurusunu reddettiği adaylar arasuıda, Ayetullah Humeyni'nin torunu ve Rıza Hatemi'nin eşi Zehra Eşragi de bulunuyor. Eşragi'nin adaylığını ret gerekçesi, "Islama saygısızlık yapmak ve îslam Cumhuriyeti ve anayasasına bağlı olmamak". lam ayapan 12 üst düzey hükümet yetkilisının, Anayasayı Koruyucular Konseyi'nin reformculann parla- mento seçimlerine katılmasını engel- leme karannı geri almaması halin- de istifa edeceklen bildırildi. Re- formcu miletvekilleri, açıklamala- nnda, istifa mektuplan ceplerinde olan yetkililer arasında 6 devlet baş- kan yardımcısından 4'ünün ve 6 ba- kanın bulunduğunu söylediler. Bu arada, yasaklanan milletvekil- lerinin AKK ile görüşme halinde ol- duklan bildınldi. Milletvekillerin- den Mehdi KarubL "Görüşmelerin iyi bir sonuç vereceğini umuyorum. Belirti durumlarda hatalar yapdmış olabihr" dedi. îran Islam DevrimTnın lıderi Aye- tullah Ruhullah Humeyni'nin toru- nu ve Muhammed Rıza Hatemı'nin eşı Zehra Eşragi'nın de adaylığının reddedildiği bildirildi. Eşraginin adaylığına, "İslamasavgısıznkyap- üğı ve Islam Cumhuriveti ve anaya- sasına bağh ohnadığr ıddiasıyla onay venlmedi. Seçimlerin yapılmasından sorum- lu olan, reform yanlılannın kontro- lündeki Içişleri Bakanlığı, AKK'nin karannı "yasalara aykm" olarak ni- teledi ve durumun sürmesı halınde yapılacak seçimlerin, saygınlıklan- na gölge düşüreceğini açıkladı. Bakanlık, AKK'nin millervekili adayı olmak için kayıt yaptıran 8 bin 157 kişıden 3 bın 605" inin adaylığı- nı reddettiğıni duyurdu. Reddedilen 84 adayın millervekili olduğu belır- tilen açıklamada, birçok kişinin Is- lama ve dini lider Ayetullah AH Ha- maney'in konumuna saygı göster- mediği ıçın adaylığının kabul edil- mediğı kaydedildi. OKUNULMAZUKYOK Berlusconi yargıdan kaçamadı • Italya Anayasa Mahkemesi, başbakanın da aralannda bulunduğu 5 politikacınm »-•* görevdeyken yargılanmalannı engelleyen dokunulmazlık yasasının eşitlik ilkesini zedelediği sonucuna vardı. ... Dış Haberier Servisi - Italya Anayasa Mahkemesi, Başbakan SÛvio Berlusconi ve 4 Italyan politikacınm görevdeyken yargılanmalannı engelleyen dokunulmazlık yasasını kaldırdı. Mahkeme, 5 politÜcacıya karşı göreve gelmeden önce işledikleri suçlar nedeniyle açılan davalann askıya alınmasına olanak veren yasanın meşru olmadığına ve vatandaşlar arasındaki eşitlik ilkesini zedelediğine karar verdi. Bu yasa maddesi nedeniyle, Berlusconi'nin 1985 yılında iş ilişkilerinde rüşvet aldığı için Milano'da \ açılan dava ertelenmişti. Haziran'da 3 hafta gibi rekor bir sürede geçirilen yasadan yararlanan > *""" diğer 4 Berlusconi zorda. siyasetçı devlet başkanı. parlamentonun iki kanadının sözcüleri ve anayasa mahkemesi başkanı olmuştu. Gözlemciler, parlamentonun bu yasayı îtalya'nın geçen dönem üstlendiği ve bu ay başında Îrlanda'ya devrettiği AB Başkanlığı sürecinde küçük düşmesini engellemek için geçirdiğini savunuyorlardı. 1990'lardakı "Temiz EDer" yolsuzluk davalan ile adını duyuran eski Savcı Antonio di Pietro "Bu iyi haber. Biz her zaman bu yasanın anayasaya ve ahlaki değeriere aykırı oldûğuna savunmuştuk" diye konuştu. EYAZSARAYYALANLADI O'NeüVa soruşturma Dış Haberier Servisi - ABD Hazine Bakanlığı, eski Hazine Bakanı Paul O'Neffl hakkında soruşturma başlahlmasını istedi. O'Neill'ın açıkladığı dokümanlann "çok gizB" belgeler olduğu ileri sürülüyor. CBS televizyonu sözcüsü Kevin Tedesco kendilerinde gizli bir belge olmadığını söyledi. Beyaz Saray sözcüsü Scott McClellan ise ABD Başkanı'nin, "11 Eylül saldınlanndan önce Irak'ı işgal etmeyi kafasma koyduğu" yönünde, O'Neill tarafindan dile getirilen iddianm yanlış oldûğunu söyledi. McClellan, "Başkan, Irak'taki durumu banşçı yoDardan çözmek için bütün imkânlannı kuOandL Saddam Hüseyın. uzun süre tehtikeö bir adamdT dedi. YtVE HELÎKOPTER DÜŞTÜ - ABD ordusuna ah Apaçi tipi bir helikopter, Bağdat'ın baasındaki Habbanhe kcnti yakınlarında düştü. ABD askeri sözcüsü, helikopterin düşme sebebi ve ölen olup olmadığı konusunda kesin bir bilgiye henüz ulaşılmadığını behrtti. Şiilerin yoğunlukta olduğu Kut kentinde işsi/liği protesto eden göstericilerle Ukraynah askeıier arasında caüşma çıktı. Olaylarda 7 Iraklı yaralandı. (AFP) ABD ASKERÎNDEN Gazetecinin başına çuval Dış Haberier Servisi - Ingiliz haber ajansı Reuters, bu ay başında Felluce'de düşürülen ABD helikopterini çekmek için olay yerinde bulunan üç kişilik ekibin, ABD askerlerinin kötü muamelesine maruz kaldıklannı açıkladı. Reuters'e göre, 2 Ocak'ta iki Iraklı kameraman ve aracın şoförüne, üzerinde "basın" yazan yelekler giymelerine karşın ateş açıldı. Başlanna çuval geçirilen gazeteciler gözaltına alındı. Şoför, gazeteci olduklannı söylediğinde ağzına bir ayakkabı sokuldu, Guantanamo'ya götürülmekle tehdıt edildiler ve kendilerine küfür edildi. Gazeteciler aynca üç gün tutulduklan hücrede aşağılandıklannı söylediler. Reuters. şikâyette bulunurken ABD ordusu özür dilemeyi reddetri. El Hekim'in ilettiği mesajlar Ankara'nm endişelerini tümüyle gidermedi Şii Kder etnik federasyona karşı AYT1AN ŞLMŞEK ANKARA - Iraklı Şii liderlerden Abdülaziz EI Hekim. Irak'taki Kürt gruplarla görüştükten sonra Türki- ye'ye "Federasyon konusu dondu- ruldu" mesajıyla geldi. El Hekim'in. Irak ta "etnikya da dinsel federasyon istemediklerini" iletmesi de. Anka- ra'yı tümüyle rahatlatmaya yetmedi. Türk tarafının görüşmelerde Ab- dülaziz El Hekım'den geçen hafta Erbil'de yapılan ve Kürt gruplarla Sünni Araplar ve Şiiler arasında an- laşma sağlanan görüşme hakkında bilgi aldığı öğrenildi. Erbil'deki gö- rüşmede, Kürt gruplann Irak'ın ku- zeyinde bugüne kadar sağladıklan otonominin korunmasını kabul et- tirdikleri, federasyon konusu ve Ker- kük'ün statüsü konularının görüşül- mesinin ise ertelendiği belirtildı. Dı- şişleri, bu konulardaki hassasiyetle- rini El Hekim'e ılettı. Irak Geçıcı Hükümet Konseyi üye- si ve Irak İslam Devrimi Yüksek Konseyi lıderi Abdülaziz El Hekim, Ankara temaslanna başladı. Türki- ye'nin Irak konusunda îran ve Su- nye ile artan işbırlığmın ardından gerçekleşmesi dikkat çeken ziyaret- te öncelikli konular Irak'ın ekonomik ve siyası yeniden yapılanması. yeni anayasa süreci ve federasyon oldu. Görüşmelerin ardından, Türkiye'nin de Irak'ta yeni anayasa sürecıne kat- kıda bulunmak amacıyla toplantı dü- zenleyeceği açıklandı. Dişişlen Bakanı Abdullah Gül, Irak'ın anavasa sürecine katkıda bu- lunmanın "Türkhe'nin görev ve so- nımluluğu" oldûğunu söyledi. Abdülaziz El Hekim, Dışışleri Ba- kanı Abdulah Gül tarafindan dün ka- bul edıldı. El Hekim'e temaslannda Şii Türkmen Şeyh Mevla eşlik etti. Bakan Gül görüşmenın ardından yaptığı açıklamada, El Hekim'in Irak'ta etnik, dini ve mezhebı teme- le dayalı bir federasyonun doğru ol- madığını söylediğini belirterek, bu ko- El Hekim. Ankara da Irak'm geleceğiııi görüştü. (Fotoğraf: SERDAR OZSOY) nularda aynı görüşü paylaştıklannı kaydettı. Irak'ın kritik bir süreçte ol- dûğunu, bazı temel yasalann. ardın- dan anayasanın hazırlanacağını be- hrten Gül, bu süreçte Araplan, Kürt- leri ve Türkmenleri işbirliği içinde ve kendi vatanlanna sahip çıkacak bi- çımde davranmaya teşvik ettiklerinı anlattı Bakan Gül, T e k korkumuz yeni kanşıkhklar olması. Bunlan firsat \erilmesin, bunun için de Irakhlar ile birlikte Irak'a komşu ülkderin el bir- liği içinde bunu sağlamalan gerekir" diye konuştu. El Hekim"de, komşu ve Müslü- man ülke Türkiye'de bulunmaktan büyük memnuniyet duyduğunu be- lirterek, yapıcı görüşmeler gerçekleş- tirdiklerini, Irak'ın siyasi geleceği konusunda bir çok konuda görüş bir- liği içinde olduklannı kaydetti. El Hekim, Irak'ta tüm gruplann katıl- dığı demokratik bir süreçte Irak'ın yeni siyasal sisteminin belirlenme- sini istediklerini. anayasayı hazırla- yacak olanlann ABD tarafindan de- ğil, Iraklılar tarafindan seçilmesi ge- rektiğini \r urguladı. Wall Street Journal gazetesi Kürt bölücülüğünün tehdit oluşturduğunu yazdı 6 Kerkük KürÜere ait değildir' NEW YORK {W) - Amerikan Wall Street Jo- urnal (WSJ) gazetesi önceki gün yayımladığı baş- makalede, "Kerkük'ün Kürtlerin olmadığını ve petrolün tüm Irak'a ait olduğunu" yazdı. "Kürt bölücülüğünün giderek büjiiyen bir teh- dit ohışrurduğuna" dikkat çekilen makalede, Ku- zey Irak'ı kontrolleri altında tutan Celal Talabani ve Mesud Barzani nin "bağımsız bir devlet kur- mak gibi nivetleri buluııııuuığını, tek isteklerinin. 1991 "den bu yana sahip olduklan özerküği koru- mak oldûğunu" sık sık tekrarladıklanna dikkat çe- kildi "Bu özerkliğin ABD'nin kurduğu uçuşa ka- palı alan yöntemi savesinde sağlandığını unutan Kürt liderlenn. şimdi Anıerikah yetkililer ve Geçi- ci Hükümet Konseyi'nin karşısuıa aşuı talepleıie çıknklan" ifade edilen makalede. "bu talepler ara- sında güvenlik vevergi toplama konusunda bağun- sıznk ve Kerkük'ün ilhakmın yer aldığı" belirtıl- di. "Kerkük, savaştan önce Kürt özerk bölgesi için- de yer ahnıyordu" ifadesi kullanılan makalede, "Kürtlerm yapmak istedikleri darbeye karşı pro- testoda bulunan Arap veTürkmenlerin depeşnıer- geler tarafindan kurşunlandıklan" kaydedildi "Bağunsız Kürdistan fıkrinin stratejik bir hata ola- cağı" vurgulanan makalede, "Kürüeri hasım ola- rak gören Irak, Suriye ve Türkiye'nin Kürtiere, Araplann tsrail'e yaptıklannı yapacaklanm, üste- lik Kürtierin o zaman, İsraâ gibi ABD desteğine de sahipohnayacaJdan" iddia edildi. Makalede, "Kürt- lerin CX\ tarafindan fınanseedildiği" ıddıa edildi. Kürtierin Kerkük ısran NTV'ye konuşan Kürdistan Yurtseverler Birli- ği Bölgesel Yönetim Sorumlusu Berham Salih ise Kürtlerin Kerkük ve federasyon ısrannı sürdürdü. Salih, Kürtlerin kontrolündeki bölgelerin de, Kür- distan adı altında bu federasyon içinde yer alaca- ğını söyledi. Salih "Ortada bir Kürdistan var. Irak'ın geri kalanından zaten bağımsızız."de- di. Salih, Kerkük'ün manevi anlamı oldûğunu belirterek "Kerkük, çektiğimiz acılann sem- bolüdür."dedi. AÇIKÇA ŞÜKRÜ SİNA GÜREL Amerika Yolcusunun Valizi Tayyip Erdoğan ABD gezisine hazırlanırken va- lizine neler koymaya başladığı da açığa çıkmaya başladı. Valize konacaklar listesini veren de, gidi- lecek yerdeki ev sahibi... Vaşington, valize konacaklar ve konmaya- caklar listesini iki haftadır Ankara'ya dikte et- meye başladı. Bu konularda çok deneyimli "uz- man-aracıiar" kullanıyor ABD. Örneğin, Amerikan Dışişleri Bakanlığı'nın Türkiye'nin her konuda na- sıl davranmasını istediğinı "yakından" bilen ve bü- tün yazılannı "ABD DışişleriBakanlığrnm Türkiye'ye "bildirim" sözcülüğü işine hasreden değerii gaze- teciler var. Yasemin Çongar geçenlerde yazmaya başla- dı, Tayyip Erdoğan'ın nasıl birhazırlıkla ABD'ye git- mesi gerektiğini: "1. Valizine Kıbns'ta 'müzake- re'yi ve anlaşma olmasa da referanduma gıdile- ceği sözünü koy da gel; 2. Irak'ta, özellikle Ker- kük ve civannda benim yaptıklarımla ilgili bütün yakınma ve sorularını Ankara 'da bırak da gel; 3. Buraya benimle görüşmeye değil, 'iş bitirmiş' ve isteklerimi yerine getirmiş bir halde gel ki, bun- dan sonra sana neler yapman gerektiğini söyle- yip, desteğimi devam ettirebileyim. Bunlan yap- mazsan, benim zamanımı boşuna almış olursun ki, bu hiç de hoş olmaz..." Türk kamuoyu tam bu "dırektifler"\n şokunu "yu- muşatmaya" çalışırken, valize daha önce gizlice yer- leştirılmiş bırbaşkaşey. ortalığasaçılıverdi: Meğer AKP hükümeti 23 Haziran 2003'te, ABD'nın Irak'ta- ki ışgalını her bakımdan desteklemek üzere bir ka- rarname imzalamış ve buna dayanarak ABD Irak'ta- ki askeri faaliyetleri için incırlik Ussü'nü 7 Ocak'tan berı kullanıyormuş! Bu durum, herkes için sıkıntı ya- ratmaya aday... Hukuk tartışmasını hukukçulara bırakmak gere- kir, ama okuma yazması olan her Türk vatandaşı, anayasamızın "yurtdışına askergönderilmesi veya- bancı askerlerin yurda kabul edilmesi"n\ TBMM'nin iznine bagladığını bilır. Geçen altı ay boyunca ya- nıhtılan, aldatılan Türk kamuoyu, 23 Haziran ka- rarnamesinin üs ve limanlann yalnızca "insan- cıl amaçlarta" kullanımına izin veren bir sınırlı ka- rarname olmadığını, aslında "askeri personel ve malzeme nakli dahil lojistık destek amacı"nı da kapsadığını şimdi öğrenmiş bulunuyor. Şimdi soruşu: Böylebırkararnameçıkarılmadan önce TBMM'nin iznine başvurmak gerekmez miydi? Elbette gerekirdi ve bunun yapılmama- sı anayasanın emredici hükmünün görmezden gelinmesidir. Ikinci soru şu: Neden anayasa ihlali pahasına AKP hükümeti TBMM'den gerekli izni almaya ça- lışmadı? Bunun yanıtı da şöyle verilebılir: Belki de Hükümet, Irak'ın ABD ve Ingiltere tarafindan iş- galine destek vermeyi reddeden TBMM'nin, şimdi bu işgali sürdürme çabalarından da des- teğini esirgeyeceğini düşünmüştür... Sedat Er- gin'in belirttiği gibi, "ABD işgalinı sürdürmeküze- re Irak'ta görevi devralacak olan askerlerin Türki- ye'ye ayak basıp havalanacak olmalan, isteriste- mez tatışmalara yol açacaktır". Dışişleri kaynaklı olduğu öne sürülen "üs topraklan dışına çıkmaya- caklar" gerekçesi de kabul edılebilır nıtelikte de- ğildir. Inciriik, ABD'ye NATO ittifakı çerçevesin- de kullandınlan bir Türk toprağıdır. Şimdi gizli bir kararnameyle, anayasa hükümleri bir yana bırakılarak, NATO'da alınan bir karar da orta- da yokken, ABD'nin Irak'taki işgalini destekle- mek için kullanıma açılmış olmaktadır. Şimdi Tayyip Erdoğan altı aydır kamuoyundan doğruyu gizlemiş ve ancak olayın gerçeği ABD ba- sınında çıkınca açıklamak zorunda kalmış bir hü- kümetin başındaki kışi olarak "siyasal etik" konu- sunda ne düşünüyor olabilir? Ya da her fırsatta "milli irade"yi temsil ettiklerini söyleyen Başba- kan. şimdi neden "Bu konudakiaçıklamayı Genel- kurmayyapar" diyerek ateşten topu askerlere doğ- ru atmaktadır? Bu tutum, Tayyip Erdoğan'ın "cte- mokrasi" anlayışıyla bağdaşıyor mu? Kamuoyunun şimdi tartışacakları bunlar olacaktır. ABD'nin Irak'taki işgal amaçlan da, işgali sür- dürürken oluşturmaya çalıştığı yeni koşullar da Türkiye'nin ulusal hak ve çıkarianyla bağ- daşmamaktadır. Bunu göre göre, bile bile ABD'nin her istediğini, hem de anayasayı hiçe saymak pahasına yerine getirmeye çalışan bir hükümete, ABD bundan sonra da bütün iste- diklerini yaptırabilecektir. Gümrük görevlıleri yolcuya sormuşlar: "Valizi- nizdene var? "Yanrtlamış: "Kuşyemi". "Açınız" de- mişler, açmış ve valizin silme kol saati dolu oldu- ğu görülünce, yolcu açıklamış: "Şaşırmayın memur beyler" demiş, "ben bunlan götürüp, kuşlann önü- ne koyacağım. Yeıierse..." Şimdi Tayyip Erdoğan, Vaşington yolculuğu için valiz topluyor. Ancak da- ha gümrük önüne bile gelmeden valizin içindeki- ler ortaya saçılmaya başladı. Şimdiden belirtelim, hiçbir kuş bunları yiyemez, yemez... RİSK SINIFLANDIRMASI ABD'den renklV güvenlik önlemi Dış Haberier Servisi - ABD yönetimi, tanhte eşi benzeri görülmemiş bir uygulamaya daha imza atarak uçak yol- culannı. "risk potansi- yeDerine göre" renklere ayırarak sınıflandmna- ya başladı. Kişüik haklannı hedef alan bu yeni uygulamay- la ABD'de rfEylül'le birlikte yoğunlaşan kı- sıtlamalar, yeni bir bo- yuta taşınmış oldu. Ulaşım güvenliğı yö- netiminden Mark Hat- fiekL ha\a gü\enliği için yolculara üç renkten olu- şan "güvenlik merdive- ni" uygulayacaklannı bıldirdi. Buna göre. ABD'ye gıtmek için bi- let ayırtan her yolcuya yeşil, sarı ve kırmızı renklennden biri "tab- sis edilecek", bu renkler müşterinin gü\ enlik ba- kımından taşıdığı riski gösterecek ve müşteri- ye buna göre davranıla- cak. "Bu,tamamenkhn- Kk kontrol mekanizma- sı" diyen yetkilı. uygu- lamanın, insanlann özel yaşamlanna saygısızlık olup ohnayacağı yolun- daki sorulara kaçamak yanıt verdi. Açıklamaya göre, CAPPS-2 adı verilen ye- ni sistem. iki aya kadar bazı havaalanlannda uy- gulamaya konacak. Kongre'nin isteği üzeri- ne hazırlanan sistem uyannca, "yeşfl" verilen yolculara normal. "san" \ erilen yolculara sıkı de- netim uygulanacak. "Kn-mızdar" ise uçak- lara alınmayacak.