Katalog

1O ARALIK 2003 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA DtZt 'Devletin elinde ne varsa satacağım' diyen Maliye Bakanı'na karşı direnen işçiler soruyor: Bunlar babanızın malı mı? Parayıveren B u iktidar döneminde özelleştirme çabalan büyük bir hızla sürdürüldü. IMF ve Dünya Bankası'nın istemlerinı tümüyle yerine getiren AKP iktidan- nın Maliye Bakaru 'KemaJ l nakıtan'. her şeyi sa- tacağıru telev izyon kameralan önünde gülümse- meyle dile getirirken şu sözleri söylüyor: "Her şe>i satacağım. 'Memleket işgal ediliyor' diyoriar. Evet, çağırıyorum; Amerikalıyı, Rus'u işgale çağmyorum. TÜPRAŞ'ı Ruslara veremezmişiz; onlannki para değil mi? Parayı veren diidüğü çalar. Devletin elinde ne varsa satacağım. Mfişteri gece gelse, yatağımdan kalkar pijamalanmla gider satanm." Suçustü hall... Bu kez Petrol-lş Sendikası Aliağa Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı îbrahim Doğangül soruyor AKP iktidan ve Unakı- tan'a: "Biitün bunlar babanızın mata mı? Kendi e\inizi bu an- layışla satar mıydmız acaba? 'Bütün özelleştirmeler birer suç dosyasıdır' demiştik. Bu sö\1ediklerinizveyaptıklannız, birer suçüstü halidir. Bugüne kadar bankaiara aktanlan kamu kay- nağı 43.6 milyar dolar. Haydi el koyun bu hortumculann mal- varüklanna... Yapamazsınız. Gücünüz\ermez. Sizlerde bu sis- temin bir parçasısınız! Bunun en canlı kanıü, kendi kişisel si- cilinizve SEKA Bahkesir Kâğıt FabrikasTdır. 50-60 mihon do- larbk fabrikayı 1 milyon dolara yandaşlannıza devretmeye ça- hşnnız. Bugüne kadar yapılan bütün özelkştirme dosyalarinı da yolsuzJuk kapsamına almaktan neden vazgeçtiniz? Çünkü benzer dosyalar bu kadar kısa zamanda sizler için de oluştu da ondan. Gerçekleri halktan gizleyemezsiniz. İpliğinizi pazara çıkarma> a devam edeceğiz. Bu ülkenin öz variıklannı babanı- zın malıymış gibi önünüze gelene satamazsııuz. Bu sanşlarla, bu borç ödenmez. Bütün marvarhklanmızL, yetmedi gençleri- mizin geleceğini satmaya kalkryorsunuz. Üç beş dolar için ABD'nin işgal planlanna ortak oldunuz. Yani, para için yap- mayacağınız şey yok. Üstelikeldeedilen bu paralan da bir awıç faizciye \ereeeksiniz. Ama bütün bu >aptıklannızın, küstahb- ğmızın cevabını alacaksuuz. Halkın tasarruflan ile oluşmuş ve her birikendi alanında dev birerkuruhışolan TÜPRAŞ, PET- KİM, TEKEL ve hiçbir işletmeyi parayı versder de satamaya- caksınız. YanL' düdüğü çalamayacaklar' Siz, evinizdepijama- lı ya da pijamasız müşteri bekleyebilirsiniz. Ancak, gelen müş- teriye halkın mahnı satamayacaksuuz! Çünkü hiçbiri size ait değİL Bu ülke, bu halk saülık değü." Günümüzde tüm KlT'ler Özelleştirme îdaresi Başkanhğı' na bağlandı. Özelleştirme karşıtlanna göre ÖlB bugün adeta, yatınmlan durdurmak, dolayısıyla verimsızleştırmek, zararet- tirip özelleştirilmelerini meşrulaştırmak ve sonuç olarak KlT'leri ucuzlatıp peşkeş çekmek işlevini üstlendi. ü çalamayacak Bufırtına dinecek Özelleştirmenin görünen bilançosuböyle. Yarattığı yoksul- luk, işsizlik en büyük bedeli. Özelleştirmeye direnen işçiler diyor ki: "Insanüğı, miryarlarca emekçiyi 'homo ecenomıcus' ya da sağmal inek ola- rak görenlene, düşünen ve düş kurabüen bir tür olduğumuzu anımsatmak gerekiyor. Pryasa ko- şullannın tek tarnşıhnaz ölçü olduğunu söyie- yenlere, insanın. eşitiiğin. adalcrin tek tarüşü- maz ölçü olduğunu haj kumamız gerekiyor. Gezegenin kurtuluşunu, refahu adaleti, esjt- ligi var olan küresel özeüeştirme politikala- ruun getireceği \ alanında ısrar edenlere, bu politikalannon\ıllardırinsanhğa\-alnızcakan, gözyaşuNTkımvesaN-aşgetirdiğinihajkırmamız gerekryor." Evet, haykırmak gerekiyor... Sosyal prog- ramlara dönmek gerekiyor. Bütün stretejik de- ğerlerini satan ve özelleştirmeci programla- nn trajik sonuçlarının yaşandığı ülkeleri ör- nek almak gerekiyor... amu malının top lumun malı olduğunu, özelleştirme programlan sür- dürülürse daha büyük knzlerin kapı- da beklediğini unutmamak gereki- yor... Kamusal zenginliklerimizi ar- palık ve hortum alanı olmaktan çıkar- mak, bu stratejik kuruluşlan ülkemi- zin zenginJeşmesınde, yenı istihdam alanlannın oluşmasında öncü kuruluş- lara dönüştürmek gerekiyor.... ÇOKLLISLL ŞİRKETLER APT. Petrol-İş'in hazırladığı 'suç dosyalan'na göre 'Devlet kâr edecek' diye girişilen özelleştirmelerin kamuya zaran trilyonlan buluyor 'Once ucuzlat, sonrapeşkeş çek' politikasıSUÇ TAMMI: Kait1U malına zarar SUÇMAHALLİ:EBK(Et ve Balık Kurumu) Ağn Işlet- mesı SUÇT\RİHİ: Ağustos 1995 EBK'ye bağlı Ağn Et Enteg- re Tesisleri, Ağustos 1995'te 25 milyarTL'ye satıldı. Bölge hay- vancılığına katkısı olan tesis, ye- ni sahibi tarafindan sahştan bir yıl sonra kapatılınca 60 miryar li- ra ödenerek geri alındı. Arna te- sis bir daha açılmadı. suç TANIMI: Al gülüm ver gülüm SUÇ MAHALLİ: EBK Ankara SUÇTARİHİ: 1995 Özelleştirme Îdaresi, Et Balık Kurumu Ankara Kombina- sı'nı 1995 yılında satışa çıkardı. Kombinamn en cazip yanı, Ankara'nın Yenimahalle semtine yakın 100 dönümlük arsa- sıydı. Bu nedenle Özelleştirme İdaresi, "kombinanın arsa spekülatörleri yerine, işletecek bir gnıbun eüne geçmesi arayı- şında"ydı. Ankaralı bir grup işadamı "Biz kooperatif kurup kombinayı işleteceğjz. Biz bu işin esnafiyız'* dıye ortaya çıktı. Özelleştirme îdaresi de EBK kombinası ile 100 dönüm arsa- sım GlMAT adlı bu kooperatife, 22.3 milyon dolara sattı. Sa- tış gerçekleşir gerçekleşmez kooperatifi dağıtan ışadamlan, anonim şirket kurdular. Kombınanın arsasının 50 dönümünü yıllığı 10.5 milyon dolardan 12 yıllık kontrat ile Migros'a ki- raladılar. Migros bu arsaya Ankara'nın ve de Balkanlar'ın en büyük alışvenş merkezini kurdu. Alışveriş merkezindeki 100 dükkânın 70'i EBK kombınasını ışletecekleriru söyleyen işa- damlanna verildı. îşadamlan bu dükkânlan da yıllığı 15 mil- yon dolardan kıraladı. Aynı gırişimci ışadamlan, arsanın ka- lan 50 dönümlük bölümünü de bir Alman şirketine 100 mil- yon dolara devretti. suç TAMMI: Tarım sektörünün çökü$ünü hazırlamak SUÇ MAHALLt: YEMSAN SUÇTARİHİ: 1993-1995 YEMSAN'a bağlı tüm fabnka ve birimler 1993-1995 yıl- lan arasında özelleştirildi. Bu fabrikalar sayesinde yem fiyat- lannı kontrol ederek tanm sektöründe denge sağlayan de%iet, üretimden tamamen çekildi. Özelleştirilen 26 fabrikayı da ge- rek ithalat, gerekse üretim yapan sektörün büyük şirketleri al- dı. Bir yıl içinde 26 fabrikadan 11 'inin üretimine son verildi. Yemde ithalat oranı iki katına çıkarken fiyatlar yüzde 1500 yükseldi, tarım sektörü ağır darbe aldı. suç TAMMI: Kamu malına zarar SUÇ MAHALLİ: Antahya Limanı SUÇX4RİHİ: 1995 1995 yılmda özelleştirilen Antarya Limanı, ünlü işadamı 'Fa- rukSüren'"in kardeşi "Süha Süren' "ın Ortadoğu Yatınm Şir- keti'ne de\Tedıldı. Süren'e yapacağı ödemeler için de devlet bankası Sümerbank'tan kredi verildi. Daha sonra Sümerbank satıldı, Süren kredileri ödemeyince de Antalya Limanı ban- kanın yeni sahibi 'Hayyam Garipoğhı'na geçti. Sümerbank'a el konulunca liman yenıden devlete geri döndü. 1999 yılına kadar cebinden hiçbir ödeme yapmayan Süren, 4 yıl boyun- ca limandan yılda 10 milyon dolar kazandı. Limam özelleşti- ren devlet ise bu gelirden olduğu gibi, kredı borcu yüzünden satış parasını da alamadı. suç T VMMI: Hükümet eliyle kartelleşme SUÇ MAHALLİ: SEK tşletmeleri SUÇTARİHİ: 1995 Süt Endüstrisi Kurumu'na ait 32 işletme 1995 içinde parça- lanarak özelleştirildi. SEK'in isim hakkı ve İstanbul İşletme- si de bir paket olarak 1.8 trilyona, Koç Grubu'na satıldı. Oysa bu işletmenin sadece arazisi için 18 trilyon lira teklif \-ardi. SEK'in 4 adet işletmesini, Tekfen Grubu'na bağlı Mis Süt 2 trilyona aldı. Piyasa payını arttıran Mıs Süt 1996'dan başlayarak dün- yanın en büyük gıda şirketi Nestle'ye devTedildi. Satın alınan SEK'in4 işletmesi ise üç yıl süreyle çalıştırma taahhüdüne kar- şın kapatıldı. SEK'in bazı ışletmelerini de Tikveşli aldı. Tik- veşli de kısa süre sonra Sabancı'ya satıldı. Satın alınan ışlet- melerin tamamı çalıştırma taahhüdüne rağmen kapatıldı. Bu haraç mezat satışlardan sonra bugün süt ve süt ürünleri sektö- rü altı büyük tekel tarafindan yönlendiriliyor: Pınar Süt (Yaşar Holdıng), Mis Süt (Is'estle), SEK (Koç Holdıng), Danonesa- Tikveşli (Sabancı Holding), Ülker ve Sütaş. Fiyatlar da bu 5- her fey satıhk Dünden Bugüne ;f SW Özelleştirme S e r d a r KIZIK 6 firmadan oluşan kartel tarafindan belirleniyor. Üreticırun eline geçen fıyat, maliyeti bile karşılamıyor. Süt, çiftçiye öde- nen rakamdan yüzde 500 fazlasıyla tüketiciye satıhyor. suç TAMMI: Hayvancılık sektörünü yok etmek SUÇ MAHALLİ Et ve Balık Kurumu SUÇTARİHİ: 1995-2000 1980'lenn sonunda et ve et mamulleri üretiminde yüzde 60'lık pazarpayınasahip olan EBK'nin lökombınası, 1995 ile 1999 yıllan arasında arsa bedellerinin bile altrnda kalan fiyatlarla özel sektöre devTedildi. Bunlardan 9'u hemen kapatıldı. Özel- leştirme öncesi yılda 14 bin ton olan üretimleri 1.3 bin tona düştü. Özelleştirilen işletmelerin borç ve yükümlülükleri EBK'ye, yani kamunun sırtına kalırken, üzerinde kurulduğu alanlar "rant beklentisi" nedeniyle arsaya dönüştürülerek sa- tıldı. Et fiyatlanndaki yükseliş dışında, hayvancılık sektörü de ağır yara aldı. suç TANIMI: Batan bankadan 500 milyon dolarlık zarar SUÇ MAHALLİ: IMPEKSBANK SUÇX\RİHİ: 1994 1994 krizinde devlet İmpeksbank'a el koydu. El koyma- dan bsa süre önce Türkiye'nin en büyük şirketi TÜPRAŞ'm impeksbank'a 27 milyon 592 bin dolar yatırdığı ortaya çıktı. Daha sonra Türkiye Kalkınma Bankası'nın da batışından kı- sa süre önce tmpeksbank'a 30 milyon dolar kredi verdiği an- laşıldı. Bu paralarla bırlikte 500 milyon dolar battı. sıç TAMMI: 466 milyon dolarlık soygun SUÇ MAHALLİ: ETİBANK SUÇTARİHİ: 1998 1935 yılmda kurulan banka 1998'de özelleştirilerek 152 milyon dolara 'CavitÇağlar'a satıldı. Oysa daha önce devlet- ten aldığı Interbank batmak üzere olduğu için Çağlar'ın bir ENBÜYjDK ^ BEDEL IŞSIZLtK Günümüzde tüm KİT'ler Özelleştirme İdaresi Başkanhğı'na bağlandı. Özelleştirme karşıtlanna göre ÖİB bugün adeta, yabrımlan durdurmak, dolayısrv la verimsizleşrjrmek, zarar ettirip özelleştirilmelerini meşrulaştırmak ve sonuç olarak KİT'leri ucuzlaüp peşkeş çekmek işlevini üstlendi. Özelleştirme polMkalannın mali portesi bir yana, en büyük sosyal bedeli >ararüğı yoksuDuk ve işsizük... banka daha alması mümkün değildi. Bu ortaya çıkınca Çağ- lar'dan hisselerini devTetmesi istendi. Banka 'EÜnç Bflgin'e geç- ti. 2000'de bankaya el konulduğunda zarar 466 milyon dolar- dı. Bankadaki mevduatın neredeyse tamamı kredi olarak Bil- gin'e ait şirketlere \enlmişti. suç TAMMI: Zararına satış SUÇM4H.ALLİ: TÜRKhT SUÇTARİHİ: 1985-1998 Türkiye"de ilk özelleştirme 1985 yılında yapıldı. Satışlarhâ- lâ sürüyor. DPT verilerine göre 1985 ile 1998 yıllan arasında 4 milyar 474 milyon 177 bin dolar gelir elde edildi. Aynı ta- rihler arasındaki özelleştirme gideri ise 4 milyar 572 milyon dolardı. Özelleştirmelerden sonra bu kuruluşlann yüzde 40'a yakını yeni sahiplerince kapatıldı. Bazı sektörlerdekartel oluş- tu, bazı sektörlerde yerli üretim son buldu. Et Balık îşletme- leri, SEK Işletmeleri, Yem Sanayi fabrikalannrn ortadan kalk- masıyla hayvancılık çöktü, tarım çöküşe geçti. sıç TAMMI. pevleti zarara uğratmak SUÇMAR\LLİ: METAŞ SUÇTARİHİ: 18Nisan 1995 Bir özel sektör kuruluşu olarak METAŞ, 1992'de devlet ta- rafindan alınarak iflastan kurtanldı. 2 yıl içinde kâra geçiri- len şirket, 500 en büyük sanayi kuruluşu içinde 45. sırada yer aldı. 1995 yılında 6 aylıkkân 120 milyon dolara yükseldi. Şir- ket 1995'te 57.9 milyon dolarbedelle, tekrar özel sektöre dev- redildi. Şirketi alan Uzanlar, iki yıl içinde zararettiler. Hiç ver- gı ödenmedı, 2 bm 500 çahşan işten atıldı. Üretim durdu. suç TAMMI: Neredeyse bedavaya verilen $irketten geriye. otomobillerin sergllendfğl çok geniş bir arazi ve çimento taşınan bir iskele kaldı SUÇ >L\HALLİ: TOE (Türkiye Otomotiv Endüstrisi) SUÇTARİHİ: Nisan 1995 Tüm hisseleri TOE 'ye ait olan pazarlama şirketi MAT özel- leştirmede "\arunda hedrj'e" verildi. Uzan ailesi tarafindan de- vir alındıktan bir hafta sonra MAT'ta çalışan 447 işçi, tazmi- nasız ışten atıldı. Değerinin 6'da birine kapatılan şirkette üre- tim durdu. Şirketten geriye 238 dönümlük arazi ve Uzan ai- lesinin, çimento fabrikalannm çimentolannı taşımakta yarar- landığı çok elverişli bir iskele kaldı. suç TAMMI: Devleti zarara uğratmak SUÇ MAHALLİ: POAŞ (Petrol Ofisi A.Ş.) SUÇTARİHİ: 2000 POAŞ'ın yüzde 51 'lik kamu payı, 1 milyar 260 miryon do- lara tş Bankası ile Doğan Holding ortaklığına satıldı. Peşin 500 milyon dolar ödendi. Satış sözleşmesinde daietin denetimi- ni sağlayan, 5 yıl süreyle geçerli imtiyazlı hisse ve kalan yüz- de 42.3 İcamu payının halka arz edileceği tanzim edildi. Bu özel- leştirme işlemi topluma "çağuı en büyük peşin saüşF olarak sunuldu. Ancak, 500 milyon dolan, bu yatmm grubu tarafin- dan, kalan 760 milyon dolan ise Vakıfbank'ın da içinde bu- lunduğu 9 bankanın oluşturduğu konsorsiyumdan alınan kre- di ile ödendi. 06.03.2002'de yüzde 16.5 kamu payı, halka arz edildi. Şirketin halka açıklık oranı, yüzde 23.2'ye çıktı. Kamu payı, yüzde 25.8'e düştü. 15.04.2002'de ÖYK, ÖtB'nin bile görüşünü almadan sıyasi bir karar aldı. 5 yıl beklemeden 2. yılda devlete ait altın hisseyi kaldırdı. Halka arz edilmesi ge- reken yüzde 25.8'lik kamu payı, 16.07.2003'deyıne ÖYK ka- ranyla blok olarak, aynı sermaye grubuna devredildi. Toplam 387.8 milyar lira olan satış bedelinin, yüzde 30'u peşin, kalan 271 milyar lıraya karşılık ise POAŞ'ın kendi hisseleri teminat olarak gösterildi. Özelleştinne Uygulamalannda Değer Tes- piti ve fiıale Yönetmeliği'ne göre hisse senetleri teminat ola- rak kabul edilmiyordu. Yani, ÖYK'nin kendisi tarafindan usul- süz işlem yapıldı. 08.10.2002'de ise 1.3 milyar dolar zararda olan İş Doğan Yatınmlan A.Ş. ile POAŞ birleştirilerek, zarar- da olan şirket, bütün aktif ve pasifleriyle POAŞ'a devredildi. POAŞ zarara uğratıldı ve uzun bir süre vergi ödememesi sağ- landı. 22.11.2002'de küçük yatınmcılann hisseleri, bu grup ta- rafindan ucuz fıyatla satın alındı. Böylece tŞ Doğan Gru- bu'nun POAŞ'taki payı yüzde 99.335'e yükseldi. suç TANFMI: Kamu malına zarar SUÇ MAHALLİ: ÇtNKUR (Çinko ve Kurşun tşletmesi) SUÇX\RİHİ: 29Martl996 Türkiye'nin tek çinko üreticisi ve altın üretim teknolojisi- ne sahip olan kamu kuruluşu Çinkur, Iranlı, Kanadalı ve yer- li Ekin Madencilik fîrmalanndan oluşan Kayseri Metal Ma- dencilik fırmasrna, 14 milyon dolar bedelle satıldı. Özelleş- tirmeden evvel 154 milyar lira olan şirket zaran, özelleştiril- dikten sonra 11.5 kat artarak, 1.769 milyar hrayayükseldi. Dün- yanın en büyük çinko üreticisi ve ticaretini kontrol eden Glen- core fırması, 1999'da alacağına karşılık bu tesislere rehin koy- du, üretim durdu. Maden sahası ise Türkiye'de altın aramacı- lığı da yapan Cominco'ya, arkasından meşhur Rio Tinto fır- masına geçti. Çürümeye terk edilmiş tesislerin satışı için 7 kez ihaleye çıkılmasına rağmen tespit edilen bedelin yüzde 40' ına dahi alıcı bulunamadı. Şirket, 23.07.2003 tarihinde 8. kez sa- tışa çıkanldı. îbretlik bu özeUeştirme işlemi sonucunda, ülke- mizin tüm çinko gereksinimi dışandan karşılandı. suç TANIMI: Kamu malının değerinin çok altında satılması SUÇ MAHALLİ: SEKA Balıkesir İşletmesi SUÇTARİHİ: 19Haziran2003 Şirkete, satılmadan önce 1.8 milyon dolarlık yatınm yapıl- dı. 51.2 milyon dolara AKP'ye yakın Albayraklar A.Ş.'ye ve- rildi. Bu firma, ilk iş 289 işçiyi kapıya koydu. Yargı, bağışa dönen bu satışı, kamu yaranna aykın bularak durdurdu. suç TANIMI: Kamu zaran SUÇ lyiAHALLİ: ÖYK ve ÖtB (Özelleştirme Yüksek Ku- rulu ve Özelleştirme tdaresi Başkanlığı) Ankara SUÇTARİHİ: 1985- 2003 (sürüyor) 1985-2003 (ağustos) tarihleri arasında 8.6 milyar dolarlık satış yapıldı. Ancak 7.2 milyar dolar tahsil edildi. ÖtB, 10 milyar dolar kaynak elde etti. 9.7 milyar dolar harcadı. ÖYK, 27 şirketin satış sözleş- mesinde değişiklik yaparak görevini kötüye kullandı. ÖYK, alıcılann borç ödemelerini 40 kez değiştirdi. imtiyazlı hisse- ler süresinden önce kaldınlarak hukuk ihlalleri yapıldı. ÖYK, alıcılann borçlanm 9-10 yıl erteledi. Bu özel soygunla, dev- let borç altına sokuldu ve kamu zarara uğratıldı. ÖYK karar- lan tamamen siyasallaştınldı. B İ T T İ