Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18EYLÜL2001 SALI SAVAŞ KORKUSU DUNYADA BUGUN ALt SİRMEN Dikkat Gerek ABD biryandan uğradığı büyük saldınnın ya- ralannı sarmaya, enkazı kaldırmaya çalışır, bir yandan da olay ile ilgili bilgi toplarken, hanl ha- nl büyük şokun etkisini azaftacak operasyona hazırlanıyor. Görünen o ki Bush yönetimi, Amerikan ka- muoyuna rahat nefes aldıracak ve kendine olan güvenini yeniden tesis edecek bir girişim planı içinde. Bu girişimin ne kadar aceleci veya akılcı ola- cağını şimdiden kestirmek güç. Ancak yakın geçmiş, VVashington'un önem- li adımlan atarken, her zaman akılcı davranma- dığını gösteren örneklerle doludur. Domuzlar Körfezi Çıkarması'ndan Vietnam'a müdahaleye ve bu savaştaki tırmanmaya, Lüb- nan çıkarmasına kadar anımsamamız gereken birçok olay ile karşı karşıya bulunduğumuzu unutmamak zorundayız. Sam Amca, NATO'yu toplayarak uğradığı te- rörist saldırı dolayısıyla, antlaşmanın 5. mad- desini çalıştırmayı başardı. Bu gelişme teorik olarak Türkiye'nin polrtika- sına da çıkarlanna da uygundur. Yalnız hemen görünüşe aldanmamak zorun- dayız. VVashington'un bu isteğine 'evet' diyen Avrupa ülkelerinin desteklerinin hangi düzey- de kalacağını şimdiden kestirmek kolay değil. Ama bunlann bir bölümünün lojistik veya te- orik destekle yetineceklerıni söylemek fazla yanlış olmasa gerek. ••• Fransa'nın son saldından sonra da ABD'nin Irak politikasına yönelttiği eleştirilerin ortadan kalktığını sanmak yanlış olacaktır. Paris hâlâ VVashington'un zoruyla sürmekte olan Bağ- dat'a ambargo politikasının yanlış ve son irde- lemede etkisiz olduğunu düşünmektedir. Aslında Fransa'nın Irak konusundaki görüş- leri, Ankara'nın çıkarianna daha uygundur. Tam böyle bir ortamda, iyi düşünülmeden ve sonuçlan hesaplanmadan ortaya çıkabile- cek Amerikan girişimleri karşısında Ankara'nın son derecede dikkatli olması gerektiği kesin- dir. Türkiye'nin 21. yüzyılı biçimlendirecek olan "teröre karşı mücadele'de, edilgin birtavır be- nimseyemeyeceği yadsınamaz bir gerçektir. Ancak ABD'ye verilecek destek ve terör ile mücadelede alınacak rolde herhangi yanlış bir adım, Ortadoğu ülkesi Türkiye'yi içinden çıka- bilmesi güç bir batağa da sürükleyebilir. İçinde bulunduğumuz ekonomik güçlükler- le birtikte, artık ulusal bir kompleks haline gel- diğini söyleyebileceğimiz, pohpohlanma kar- şısındaki dirençsizliğirniz biraraya geldiğinde, bir zamanlar Turgırt Özal'ın gözü kapalı dal- maya hazırlandığı ve TSK'nin ısranyla son an- da istemeyerek vazgeçtiği maceraya benzer girişimlerin bu kez benimsenmesi tehlikesini ciddi biçimde gündeme getirmektedir. ••• Bir kez daha vurgulamakta yarar var; bütün bu kaygılar, Türkiye'nin terör ile savaşta edil- gin bir tavır alması anlamını taşımıyor. Ama her bir adımın teker teker irdelenmesi, her aşama- da, verilecek desteğin ulusal çıkariaria ne den- li bağdaşacağının hesaplanması ve ondan sonra harekete geçilmesi gerekmektedir. Unutmayalım, Körfez Savaşı sırasında, hâlâ kimilerinin siyasi deha olarak görmeyi sürdür- dükleri Turgut Özal, bugünkü Başkan'ın baba- sının telkinleriyle "birkoyup üç alacağını" san- maya başlamıştı. Türkiye'nin o badirede ne ko- yup ne aldığını ise yaşayarak gördük. Aynı budalalığı yinelemeyecek bir sağduyu içinde olmamız gerekiyor. Şu anda Türk siyasetinde egemen olan tu- tum, ne yazık ki bu olgunluktan oldukça uzak bir çizgide bulunuyor. DÜZELTME: Pazar günkü yazımda, stois- yen şair Alfred de Vıgny'nin adı, yanlışlıkla Atfred de Musset olarak çıkmıştır. Düzeltir, özürdilerim. Sivil toplum kurulusları Hükümete sağduyu çağnsı ',' ANKARA(Cumhu- riyet Bürosu) - Sivil toplum örgütleri, ABD'yi hedef alante- rörist saldınlan kınar- ken Türkiye'nin geliş- frıeler karşısında "sağ- duyuhı" davranmasını istediler. Türkiye Barolar Bir- liği Başkanı Özdemir Özok, terörün kimden gelirse gelsin "mazur görülemeyeceğiııi'' be- lirterek "Terörün dmi, mûiiyeti, ideolojisi ola- maz. Teror, insana kar- şjdır ve insantak suçu- dur" dedi. Küreselleş- me nedeniyle yoksul- lugun arttığına ışaret e- den özok, bu nedenle dünyada banşı sağla- manın zorluğuna dik- kat çekti. Terör baha- nesiyle demokratikleş- aıe ve insan haklannın gelişmesinin engellen- memesi gerektiğini ifa- de eden Özok. olayın dinler ve uluslar çatış- masına dönüştürülme- mesi için tüm devletle- rin ortak mücadele et- mesinin önemli oldu- ğunu dile getirdi. Cumhuriyet Kadın- lan Derneği Genel Başkanı Şenal Sanhan da yaptığı açıklamada, ABD'de gerçekleştiri- len saldınnın, eşitsizli- ğin ve haksızlığrn gide- rek arttığı bir dünyada terörün önlenemeyece- ğini bir kez daha deh- şetle gözler önüne ser- diğini söyledi. Sanhan, ABD tarafindan savaş olarak algılanan terör olayının taraflannm Müslüman ülkeler ola- rak gösterümesini eleş- tirerek "Oysa çelişld, dinler temelinde değü- dir, Asya ve Amerika arasındadır. Tûrkiye bu çelişkiye, Türkiye penceresinden bakmak zonındadır'' dedi. ABD Başkanı Bush 'un, 'Afganistan la sınırlı kalmayacak 9 ifadesi kaygı yarattı Ankara içinzor dönemANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Türkiye, ABD'nin 11 Eylül'de yaşanan terör olaylan- na vereceği yanıt için geri sayı- ma başladı. Pakistan'ın Tale- ban'a verdiği 3 günlük sürenin ABD'nin de olası saldın için son hazırlıklan tamamlaması için yeterli olacağı görüşünde- ki Türkiye, ABD Başkanı Ge- orge W. Bush'un "Tepkimiz Af- ganistan'la sınırlı kaJmayacak" ifadelerinden kaygılanıyor. Ya- pılan son değerlendiımelerde ABD'nin Irak'a yönelik hare- kât olasıhğının arttığı kaydedi- liyor. Pakistan yönetiminin Afga- nistan'daki şeriatçı Taleban yö- netiminin Usame bin Ladin'i teslım etmesı için 3 günlük sü- re tanıması, Washington yöneti- • ABD saldınsının Afganistan'la sınırlı kalmayacağına iüşkin belirtiler artarken Washington yönetiminin Bağdat'ı hedef alabileceği vurgulanıyor. Ankara'yı kaygılandıran bu olasılığın gerçekleşmesi durumunda, NATO Anlaşması'nın 5. maddesini yaşama geçmesini onaylayan Türkiye zor bir sürece girecek. minin olası saldrnsı için çarşam- ba gününü beklediği yorumlan- na neden oluyor. Ankara'da da yapılan değerlendirmelerde Washington yönetiminin saldı- n için hazırlıklarını tamamlama aşamasında olduğu, Usame bin Ladin'e yönelik şiddetli bir ope- rasyon yapacağı kaydediliyor. Olası bir saldınya göre siyasi ve askeri hazırlıklarını tamamlama aşamasındaki Türkiye de saldı- nyı beklemeye başladı. ABD Başkanı Bush'un önceki gün yaptığı açıklama sırasında saldı- nnın Afganistan'la sınırlı kal- mayacağına ilişkin sözleri Was- hington yönetiminin Bağdat'ı da hedef alabileceğine ilişkin olasılıklan güçlendıriyor. Anlcara kaygılı Ankara'yı son derece kaygı- landıran bu olasılığın gerçek- leşmesi durumunda, NATO An- laşmasf nın 5. maddesini yaşa- ma geçmesini onaylayan Tür- kiye zor bir sürece girecek. 5. madde gereğince ABD'ye yapı- lan saldınyı kendisine de yapıl- mış gibi sayan Ankara, kendini koruma (self-defence) için ken- dince uygun her türlü karan al- ma hakkına sahip. ABD'dekl Türk kayıpları Dışişleri Bakanlığı yetkilile- ri, ABD'deki olaylar sonucunda kendisinden haber alınmayan 138 kişinin "kaym" anlamma gelmediğini, bu kişilerle ilgili bilgi eksikliği, adres değişikli- ği gibi nedenlerle ulaşılamama sorunu olduğunu bildirdiler. Kriz masasına düne kadar 464 başvuru yapıldığını belirten yetkililer, 326 kişiye ulaşıldığı- ru açıkladılar. ÖLENLER IÇtN SAYGI DURUŞU - TBMM, yaşamını yitiren DYP Elaağ Milletvekili Septioğlu veABD'de ölenleriçin saygıduruşuyla açıkh. Dışişleri Bakanı Cem, terörle mücadelede aceleciliğe yer olmadığını söyledi ABD'nin yanındayız ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - TBMM Genel Kurulu, yaşamını yitiren DYP Elazığ Milletvekili AK Rıza Septioğlu ve ABD'deki saldında ölenler için saygı duruşuyla açıldı. Dı- şişleri Bakanı tsmailCem. "Bu acıyı en fazla hissedecek olan bi- ziz. Teröre karşı uluslararası mücadele daha kapsamh, daha derin, daha iddiaü... Bu. bizim yıllardır savunduğumuz bir dü- şünce. Mücadelede ABD'nin yanındayız, ünkânımız doğrul- tusunda her desteği \ereceğiz" dedi. TBMM Başkanı Ömer Izgi saygı duruşundan sonra yaptığı konuşmada, Amerikan ulusuna başsağlığı diledi. İzgl: Hasta ruhlu caniler Amerikan halkının acısını paylaştıklannı vurgulayan Izgi. şu görüşleri dile getirdi: "Bu eylemin gerisindeki ör- güt ve Idşüerin örnek bir biçim- de cezalandırümasını ne kadar gerekli görüyorsam. bu süreç içinde toptancı ve kolaycı bir yaklaşımla bir ulusun ya da bir dinin bürünüyle karaianmasm- dan kaçınılacağına, dinler ve inançlar arasuidaki di> alog ka- nallarunn açık tutulacağına, çe arkasına saklanmış olursa ol- sunlar hasta ruhlu canüerdir.'' Türklye'nln çıkarları öncellkll Bakan Cem de, genel kurula bilgi verirken Türkiye'nin terör- le mücadelede ABD'nin yanın- 1BMMBaşkanı îzgi, ABD 'de/d saldmyt hiçbir gerekçenin hakugöstermeyeceğini vurgulayarak, terörisderi 'hasta ruhlu canüer'olarak nitelendirdL îzgi, "Bu eylemin gerisindeki örgiti ve kişüerin ömek bfr biçimae cezalanamlmasını ne kadar gerekli görüyorsam, bu süreç içinde toptancı ve kolaya bvryaklaşanlabir ulusun yada bir dinin bütünüyle karalanmasındankaçwdacağınadainantyorum} 'dedL böylece karşıhkh kardeştik ve hoşgörü duygulanm tümüyle ortadan kaJdırmayacağına da inanryorum. Şurası tarnşma gö- türmeyecek bir gerçekliktir ld bu eylemi yapanlar, hangi gerek- da olduğunu vurguladı. Cem, "Türkiye olarak bu mücadelede elbette ABD'nin yanındayTZ. Kendi imkânlanmız, kendi ger- çeğimiz bo> utunda her türiü des- teği vereceğiz'' dedi. Öncelikle- rinin Türkiye'nin çıkarlan, Türk halkının esenliği olduğunu be- Urten Cem, terörle mücadelede telaşa ve aceleciliğe yer olmadı- ğını bildirdi. Cem, Terörle mü- cadelenin en önemh' yöntemi öz- gürtükvedemokrasiyi kısıttama değil, tam aksine özgürlükleri ve demokrasiyi terörü can evinden vuran bir silah gibi kullanmak- ür. Biz bu dönemde tetaşh ohna- yacağK" diye konuştu. Cem: Terörün coflrafyası oimaz "tslama, Hnistiyana, Musevi- d terörotmaz. Terörün coğrafya- H da yoktur" diyen Cem, teröre karşı mücadelenin eşgüdüm için- de olması gereği üzerinde durdu. Cem, bu saldınnın "medeniyetler çabşmasına'' gerekçe yapılma- masını isterken "Sahtemedenhçt tanımlanyla, kendimia, din esa- smda,kültüresasmdabölenıeyiz'' görüşünü dile getirdi. SlFIR NOKTASI /ORAL ÇALIŞLAR Liderler saldınyı kınadı Sezer: Tetvtie savaşundaortak anlayışşart ANKARA/tSTANBUL (Cumhurh/et) - TBMM'nin olağanüstü toplantısı nedeniyle parti gruplannı toplayan siyasi parti liderleri terörü kınadılar. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, belli etiketler koyarak aynmcıhğı ön plana çıkarmak yerine terorizmle savaşunda ortak bir anlayışın egemen kılınması gerektiğini belirtirken "Türkiye, dostu ve müttefHd ûlkderfe ortak çabalar içinde yer abnaktan kaçınmayacaknr" dedi. Siyasetin gündemine "ABD'deld terör* damgasını vurdu. ODTÜ'nün 2001-2002 eğitim ve öğretim yılı açılış töreninde konuşan Sezer, terör eylemlerine katılanlar ve destek verenlerin uluslararası toplum tarafindan en güçlü şekilde kınanmasını istedi. tnsanlık dışı şiddet olaylan karşısında konuya serinkanlılıkla eğilinmesi gerektiğini anlatan Sezer, "Yaşanan ohyiar özerine konunun 'uygarhklar çaüşmasf olarak değeriendirmesini yapmak doğru değüdir'* dedi. Bahçeli: Batrya özeleytlrl ftrsatı TBMM Genel Kurulu açılmadan önce toplanan parti gruplannda liderler, terörü kmayan mesajlar verdiler. MHP lideri De\1et Bahçeli, "ABD'de vuku bulan trajedi, bir taraftan terorizmle mücadele ederken diğer taraftan Baü ülkeierinin de bir özeleştiri yapması, çifte standartiardan şiddede kacuımasi bakmundan da bir dönüm noktası oimalıdır'' dedi. Kutan: Suçlu kapttallstler SP lideri Kutan ise saldınnın olası failleri arasında "istihbarat senisleri vt ABD'deki muhalifieri'" de saydıktan sonra. ABD ve Bahlı kapitalist ülkelerin teröre zemin hazırladığını ileri sürdü. Kutan "Gecmişte ölümü görüp „. yarah kuş gibi babasma saruan FUistinK Muhammed'i sadece seyrettiier. Evet ölüm soğuktur, ama her yerde" diye konuştu. Medeniyetler ve dinler arası savaş senaryolanna tepki gösteren Kutan şu görüşleri dile getirdi: "Medetuyetier savaşı terörü azaltmaz, arttınr. Terörie mocadeleyi destekiryoruz. Ama 'daha iyisi yoktur' d i ^ takdinı ediien fûıans kaphafizmmin dünyayı açlığa ve sefalete mahkûm ettiğmi de görmek zorundayız.'' Yıimaz: Kapsamlı bir savaş olmayacak tstanbul'da bir törene katılan Başbakan Yardımcısı Mesut Yıimaz ise gazetecilerin sorulan üzerine. "Geniş kapsamlı bir savaşm söz konusu olacağmı sanmıyorum. Bir savaş boyutu yaşanmayacağı için de ekonomi üzerinde uzun süreB ohimsuz bh- etfd yaratacağmı sanmıyorum" dedi. Ertioflan'dan klllse duası AKP Genel Başkanı Recep Tayyhj Erdoğan ise "terörun, bünyesinde hiçbir otumhı unsur taşunadığmı'' vurguladı. ABD yönetiminden "Amerikah dostiar" diye söz eden Erdoğan, "Amerikan halknun kBiseiere doluşarak yapağı duayı tekraıiamak istiyorum: Tann başkanı ve kongre iryelerini İsa mesihin yolundan ayu-masuL Çünkü Hazreti İsa der ki; kendin için istemediğini başkası için de isteme" dedi. çiller: Tarihl ftrsat DYP Genel Başkanı Tansu ÇiBter, ABD'deki terör olaylannın sonrasında dünyanın 'yeni bir yapdanma sürecine' girdiğini beiirîerek Türkiye'nin tarihi bir fksatla karşı karşıya olduğunu söyledi. Çiller, Türkiye'nin yeni mücadelenin ve bu yeni yapılanmanın bileştirici unsuru haline gelebileceğini dile getirdi. [email protected] Batı kampı içinde Islam dünyasının iki önemli ülkesinden biri Mısır, diğeri Türkiye. Yann Afganistan'a yapılacak bir operasyondan en fazla etkilene- cek ülkeler de bunlar. Bu durumda Türkiye'nin teröre karşı mücadele sı- rasında uyancı bir yol izlemesi gere- kiyor. Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek'in yabancı televizyon ka- nallanndaki açıklamalannı izledim. Doğrusu çok etkilendim. Hüsnü Mübarek, Batılı ülkelere ve ABD'ye, terörle mücadele sırasında "hedefi genişletmemek" ve sonuçla- rı daha yeni öfkelerin yaratılmasına neden olacak eylemlerden kaçınma- lan uyansında bulundu. Mübarek söz- lerini şöyle sürdürdü: "ABD teröre ya- nıt olarak sürekli yapacağı saldından söz ediyor. Bu tutumuyla acelecilik ediyor. Teröristkendi ülkesinin birpar- çasıysa o zaman nereye saldıracak? Biz de terörden çok çektik, isteğimiz Biheşmiş Milletler'in bu konuda bir konferans toplamasıdır. özellikle Is- Türkiye'nin Durumu lam dünyasıyla Batı dünyasını düş- man kamplara bölecek tutumlardan geri durun." ••• Hüsnü Mübarek'in bu endişesinin altında kendi ülkesindeki ve çevresin- deki gerçekleryatıyordu. Mısır, radikal Islamcı terör eylemlerinin yıllardır acı- sını çekiyor. Bu konuda kendi halkını ikna etmek ve Müslümanlıkla terörün ayn şeyler olduğunu anlatmak zorun- da. Yıllardır bunu yapmaya çalışryor. Ancak Batılı ülkeler Islam dünyasın- da, Filistin sorunu yüzünden artan öf- keyi ve çaresizliği yıllardır görmezlik- ten geliyoriar. Israil'in Filistin toprakla- nna yağdırdığı bombalar, TV kamera- lannın önünde öldürülen masum ço- cuklar, Islam dünyasının öfkesini art- tınyor, terör örgütlerine ise elverişli bir malzeme oluşturuyor. Işte Hüsnü Mü- barek bu gerçeklere dikkat çekiyor. Islamcı hareketin Türkiye'de de bel- li birgücü olduğu biliniyor. Yasal alan- daki siyasi Islamın dışında Hizbullah ve İBDA-C gibi örgütler de var. Bu tür örgütler, çaresizlikten, toplumdaki yoksulluktan ve Filistin gibi ülkelerde- ki acılardan besleniyoriar. Şimdi Af- ganistan'a ya da bir başka Islam ül- kesine yapılacak ve kitleleri hedef ala- cak bir bombalama ya da operasyon, daha tehlikeli birikimleri beraberinde getirebiltr. Son olaylardan sonra Türkiye'de vurgular daha çok, "Bak gördünüz mü, terörsizide vunıyor. Bizianlayın" şeklinde oldu. ABD, aslında bu tür te- rör eylemleriyle -bu boyutta olmasa bile- yıllardır yüz yüze. O nedenle bu konudaki kendi kendimize "Bak bak, gördün mü" böbürlenmelerinin bir faydası yok. Anlamı da yok. Bizim endişemiz, artık dünyanın kü- reselleşme nedeniyle içine düştüğü kamplaşmanın bu olaylardan sonra daha da katı hale gelmesi tehlikesidir. ABD'nin yapacağı vahşi bir operas- yon, bütün ezilen dünyanın tepkisine neden olabilir. Islam dünyası çokduy- gusal tepkiler içine girebilir. Bu tepki- ler Türkiye'nin iç dengelerine de yan- sıyabilir. Bir anda "Islamcı terör" ye- niden etkili hale gelebilir. Türkiye'nin yapması gereken bir önemli uyan da yakın müttefıki Israil'e oimalıdır. Ariel Şaron'un yönetime gelmesinden bu yana bölgedeki ge- rilim daha da arttı. Şaron, Israil'i bir devlet gibi değil, bir terör örgütü gibi yönlendiriyor. Hamas'ın yaptıklanna, Filistin halkının üzerine bombayağdı- rarak cevap veriyor. Türkiye'nin bu bölgedeki yumuşama için yapabile- ceği en önemli şey Israil konusunda Batı'yı uyarmaktır. Uzun lafın kısası, Türkiye, bu geliş- meleri bir seyirci gibi izleyemez. He- pimizin ve dünyanın geleceğini yakın- dan ilgilendiren bir konuda sessiz ve pasif kalamaz. Türkiye'nin, birçok ko- nuda anlamsız ve yer yer haksız şe- kilde kafa tutarken şimdi sessiz kal- ması anlaşılır gibi değil. Aynca Afga- nistan ve onun kanadı altında yaşayan Usame bin Ladin, düne kadar ABD'nin istekleri doğrultusunda hare- ket ediyordu. Onlarla bugün yapıla- cak hesaplaşmaya Türkiye neden zorlanryor? Dünyanın terörle mücadelede so- runlan ciddi bir şekilde tartışmaya ve terörü doğuran bataklığı nasıl kunrta- cağına ilişkin çözümler bulmaya ihti- yacı var. ABD'nin oldu bittisi yann da- ha büyük sorunlan da beraberinde ge- tirebilir. Türkiye'nin üzerine düşen, Or- tadoğu'nun etkili bir ülkesi olarak den- geli davranmak ve oldu bittilerie or- taya çıkacak yeni maceralara atıl- mamaktır.