Katalog

8 EYLÜL2001SALI CUMHURİYET SAYFA l U M\ kultur(S cumhuriyet.com.tr 15 Folga ve Tülin Kal kardeşlerin hazırladıkları belgeseller şimdiden 26 bölüme ulaştı Kültürümüzde 'İzBmtkmktr'Kültür Servisi - Çağdaş edebiya- ımızın ünlü adı, şair, hikâyeci, >yun yazan Necati Cumah'nın ölü- nü sonrasında bazı köşe yazarlan 'tşte Necati Cumah da aramızdan ptti Kültür Bakanlığı Necati Cu- nah için ne yapü, bir belgesel, bir ırşiv niye yapmadı" diye yazdılar. tyi ki yazdılar. Biz de bu konuda <.ültür Bakanlığı'nın yararlı bir ça- ışma yaptığını öğrenmek fırsatı julduk. Kültür Bakanı tstemihan Talay jöreve geldiğinden bu yana kültür ve sanat adamlanmızın hem belge- jellerini hem de belgeliklerini (ar- jivlerini) yaptınyor. tz Bırakanlar başlığı altında 26 bölüme ulaşan dizı bugün için rey- ting meraklısı ekranlanmızda man- kenlerden, sanatçılardan yer bulup maalesef yayımlanamıyor. ama ge- lecekte takdirle anılacak. Diziyi gerçekleştiren Ajans K'nın yetkilileri ToJga ve Tülin Kal ile konuştuk. Arşiv çaltşması da yapüıyor - Böyle bir dizi yapmayı nasıl dü- şündünüz? TOLGA KAL - Biz belgesel ya- pımcısı ve ekonomi programı sunu- cusu Nazmi Kal'ın çocuklanyız; Babamız 1979 yılında Orfaan Ke- mal, Rıfat Dgaz, EşrefÜren gibi pek çok sanatçımız sağ ıken TRT'ye böyle bir belgesel ve arşiv yapımı- ru önermiş. Kabul edilmemesini hep üzüntü ile anlatırdı. Ajans K'yı kurunca bir proje hazırladık ve Kültür Bakanlığı'na sunduk. Kül- tür Bakanı Istemihan Talay projeyi çok beğendi, hemen uygulamaya soktu. Bize büyük destek verdi. O- nun ve Telif HakJan Genel Müdü- rü Özcan Çetin'in desteği ile yapı- mı sürdürüyoruz. - Nasıl bir çahşma yapıyorsunuz? TÜLİN KAL- Bızim çahşmarnız sadece bir belgesel çahşması değil. Aynı zamanda arşiv yapıyoruz. Yaptığımız bantlar dolusu çekimle- ri tasnif ederek arşivliyoruz. Ko- nuşmalan deşifre ediyoruz ve dos- yauyoruz. Bu kişilerle ilgili araştır- ma yapmak, yeni bir belgesel hazır- lamak isteyenler, ıhtiyaçları olan görüntü ve ses malzemesini toplu- ca bulabilecekler. Aynca yayına her yönü ile hazır 20 dakika süreli bir belgesel de hazırlıyoruz. - Kimlerle çabşıyorsunuz? TÜLtN KAL -"Profesyonel ka- 1) Ece Ayhaıu 2) tlhan Berk, 3) Turan Erol, 4) Talip Apaydın, 5) Semiha Berksoy, 6) Çelik Gülersoy, 7) Necati Cumah meramanlanmız var. Orneğin Se- lim Özyümaz. TRT'den de izinleri süresinde yetenekli kameramanlar- la çahşıyoruz ama.. isimlerini ver- meyelim. Seslendirmelerimizi Çe- tin Tekindor. müzıkleri Can Attila yapıyor. Metinleri ve senaryolan babamız Nazmı Kal yazıyor. Yö- netmenlığini zaman zaman ben, za- man zaman kardeşim Tolga yapı- yor. Tolga aynca kurguyu da yapı- yor. - Nerekrde çekim yapıyorsunuz? - Çekimleri otantik mekânlann- da yapıyoruz. Kışılerin doğdukla- n, yaşadıklan mekânlarda, oku- duklan okullarda çekiyoruz. Anıla- nnı, yaşadıklan mekânlarda anlat- tınyoruz. Ancak bazılannm yaşla- n gereği yaşadıklan mekânlara gö- tünnek mümkün olmuyor. O za- man o mekânlan aynca görüntülü- yoruz. Fakir Baykurt için Burdur- Ak- çaköy'e Gönen Köy Enstitüsü'ne gittik. Turan Erol için doğum yeri Milas'a, çahşmalannı yaptığı Bod- rum'a gittik. MahmutMakaTı. ün- lü eserine konu olan köyü Demir- ciköy'de çektik. Hüseyin Gezer için Mut'a, Silifke'ye, Mersin'e gittik. - Bugüne kadar kaç kişinüı çeld- mini ve belgeselini hazuiadınız? TOLGA KAL - Dizi 26 bölüme ulaştı. Vedat Günyol, Oktay Akbal, Turan Selçuk, Nuri Iyem, Faldr Baykurt, Talip Apaydın, Mehmet Başaran, Mahmut MakaL Adnan Turani, Turan Erol, Semiha Berk- soy,Kayıhan Keslrinok, HamiyeÇo- lakoğlu, tlhan Berk, Ece Ayhan, Ce- mal Kutay, Necdet Mahfı ÂyraL Çe- lik Gülersoy, Naile Akıncı, Nuri Abaç, Nüzhet tstimyefi, Necati Cu- mah, Hüseyin Gezer, Nevit Kodalh, Flkret Otyam, Ferruh Başağa. - Bu Idşileri siz mi belirtiyorsunuz, nasıl bir değeriendirme yapıyorsu- nuz? TOLGA KAL - Biz adlan sapta- yıp Kültür Bakanlığı'na sunuyo- ruz. Inceliyorlar, kabul ediyorlar, bazen de isimler öneriyorlar. De- ğerlendirmeyi kişilerin önemine, edebiyatımıza verdikJeri eserlere göre yapıyoruz. Bir diğer ölçümüz de yaş. Böyle bir yapırnı kabul et- meyenler de çıktı. isimlerini ver- meyelim. Yapım için ücret isteyen- lere bile rastladık. Dizi ağır ilerli- yor. Devlet bütçesi ile bu kadar olu- yor. Gönül ister ki bankalar, çeşitli kuruluşlar diziye sponsor olsunlar, tüm sanatçılann çekimlerini yapıp arşivleyelim. Bugün 70 yaşın üze- rinde çekiminin yapılması gereken pek çok edebiyat ve sanat adamı- mız var. Orhan Asena, Ahmet Ka- bakh listemizde idi.. ama maddi olanaklar yüzünden çekimlerini ya- pamadık. Aramızdan aynldılar. Magazin programlanna sponsor ol- mak için milyarlar verenler maale- sef böyle bir kültür-sanat çahşma- sına destek olmuyorlar. Çok üzücü. Müzecüikte yeni anlaytş Dizinin bir başka yaran da mü- zeciliğe getirdiğı yeni anlayış. Bir kimsenin müzesine gittiğinizde ka- lemini, elbisesini, daktilosunu, fır- çasını, eserlerini görürdünüz. Ur- la'da Necati Cumah Müzesi açıldı. Gidersenız bu müzede hiçbir yerde olmayan bir olayla karşılaşırsınız. Müzeye girince Necati Cumah se- si ve görüntüsü ile sizi karşıhyor. Yaptığımız çekimlerin tümünü bir bantta topladık. Orada ziyaretçile- re gösteriliyor. Böylece sanatçılan- mız sesi ve görüntüsü ile de gele- cek kuşaklara tamtılmış oluyor. Av- rupa'da pek çok müze böyledir. Türkiye'de ılk kez biz başlattık. - Diziyi yayunlamayı düşünmü- yor musunuz? TOLGA KAL - Düşünmez olur muyuz! Biz bu belgeselleri Kültür Bakanlığı'nın desteği ile yaptık. Yayın hakkı bizim. Çok az bir üc- retle isteyen kanala vermeye hazı-' nz. Bir kuruluşun adını vererek kültür hizmeti olarak da yayımlata- bilir. Belgesellerinı hazırladığımız kişiler bize "Ne zaman yayımlana- cak" diye soruyorlar. Cevap vere- mediğimiz için üzülüyoruz. Türkiye'nin ilk kültür bakanı için, dünyanın dört bucağından 72 bilim adamının katkılanyla bir kitap hazırlandı Talat Halmaır a sükran borcu John Updike, ABD'ye saldırıyı değerlendirdi NEW YORK - Pulitzer ödüllü Amerikalı roman yazan John Up- dike. 11 Eylül'de Dünya Ticaret Merkezi'ne yapılan saldınyı Bro- oklyn'deki bir akrabasının evinden izledi. 'Rabbit' dörtlemesinin ya- zan Updike, BBC'ye verdiği de- meçte, bu 'dehşetengiz' deneyimin kendisini nasıl şaşkına çevirdiğini anlattı. Updike, "Bu olayı bir mfl- doı az bir mesafeden gönnek çok dokunakiı, rahatsız ve tedirgin edi- ciyıl'' dedi. Updike, ikinci çarpma- yı kendi gözleriyle gördü ve bir sa- ai sonra televizyonun karşısınday- ken 'korkunçlann larkuöcu'olarak nıtelediğı şey okiu. Bina çöktü. "Kanm vben dtlbniz örulmuş bir hüde bakı- jKdııkkibi- nbafîfçebir ttredi ve çök- tL Sanki birisi onu yere çekmiş gibi yTkıkü." John Updike, 1950'lerde bir yılını îngiltere'de geçirdi ve Rusya, Do- ğu Avrupa ve Afrika'yı dolaştı. Bu olaylann kendisi dahil tüm Ameri- kahlann genel olarak seyahat anla- yışmı da değiştireceğini belirten Updike, "Arök kimsenin uçağa bi- nerken kendini esldsi gibi rahat his- sedebileceğini sannuyorum" dedi. John Updike, Amerika'nın n'cari açıdan en başanlı romancılanndan biri. 'Couples' (Çıftler) adlı roma- nımn fikn haklan için 500 bin do- lar almıştı. Çağdaş Amerikan yaşa- mının keskin bir gözlemcisi sayı- lan yazara bu olaylann Ame- rika'nın kendine bakışuıı değiştirip değiştinne- yeceği sorulduğunda bunu ileride görece- ğimizi belirtiyor. Bu saldınnın ABD'nin 'özgûveni'ne korkunç bir darbe indirdiğini söyleyen Updike şöyle dıyor: "Birleşik Devkt- ler'de bizim keyfî- ni sürdüğûmüz özgürlük dün- ya tarihindeaz rastlanır bir şcydi ve beUd bundan son- ra daha da az rastlanır olacak." (BBC) ZEYNEPORAL Tahıt Hahnan bir insan... Ama bir insanın bir yaşama sığdıra- mayacağı özellikler, nitelikler, birikimlerle donatmış kendini. Ve bu donanımını müthiş bir iş- levselliğe dönüştürmüş... Türkiye'nin ilk kültür bakanı, kültür işleri büyükelçisi, profe- sör, yazar, şair, çevirmen, edebi- yat tarihçisi, eleştinnen, köşe ya- zan, konferansçı. hatip Talat Hal- man, dün akşam Istanbul'daki "FourSeasons Hotd"de düzenle- nen bir törende, çahşma hayatın- daki tüm başanlan nedeniyle ona adanan iki ciltlik "Kültür Ufıık- lan" kitabıyla ödüllendirildi. Tûrk Edebiyatmı tanrttı "Kültür Umklan'' 800 sayfayı aşkın kolektif bir eser. Dünyanın dört bucağından 72 ünlü bilim adamı, şair, yazann katkılanyla hazırlanmış. Bernard Lewis, Fe- derico Mayor'dan Yaşar Kemai, Ekrem Akurgal'a çeşitli imzalar yer alıyor. Birinci ciltte bilimsel yazılan, şiirler, denemeler. öykü- ler yer alırken ikinci cilt Hal- man'ın bibliyograryasını içeriyor. Talat Halman için hazırlanan bu annağan kitap, bir Türk vatanda- şı için Amerika Birleşik Devletle- ri'nde çıkan, bu türün ilk örneği. (Syracuse University Press ve Ya- pı Kredi Yayınlan ortak yapırnı.) Bir şölen niteliğındeki ödül tö- reninde, Talat Halman'ın aynı za- manda 70. yıldönümü kutlanırken kitabın editörü Jayne Warner, ko- nuşmasında Halman'ın farklı alanlardaki tüm çahşmalannı çok geniş kapsamlı ele ahyordu. Son- • Kültür Ufuklanmızı Genişleten Talat Halman'a dünyanın dört bucağından katılımlarla "Kültür Ufuklan" armağan edildi... ra konuklar arasından söz alanlar Halman'ın kişiliğinin farklı bo- yutlanna dikkat çekiyordu. Gün- gör Dümen'in Halman'a annağan yazdığı kısa oyun, kahkahalarla ızleniyordu. Meviana ve Yunus Emre'den başlayıp çağdaş yazar ve ozanla- nmıza uzanan çizgide Türk ede- biyatını dünyaya tanıtması... Ver- diği sayısız konferansla, yazdığı nice yazıyla Türk kültürünü, Türk sanat tarihini dünyaya sev- dirmesi... Dünya edebiyatmı ve kültürünü bize tanıtması... Öğ- renci yetiştirmesi, yol gösterme- si, yeni alanlar açması... Bence en önemlisi, bize bizi ta- nıtması, bize bizi sevdirmesi... Sahi onun herhangi bir yazısm- dan ya da kitabuıdan bir şey öğ- renmeyen ve yüreği insan sevgi- siyle dolmayan kimse var mı! Bu özelliklerine sonsuz duyarlılığı- m ve muhteşem "humor"unu ek- leyebiliriz. Talat Halman'ı okumah ABD'den çağnlı konuklann birçoğu, uçak seferlerinin iptali nedeniyle gelememişti. Elbet ge- cede New York'taki son olaylar dakonuşuldu. Geceye Talat Hal- man için "Kızdırmak" şiirini okuyarak katılan Fazu Hüsnü Dağlarca, yemekte tam yanımda oturuyordu. Bir ara kulağıma eğilip şöyle dedi: "Amerika'nm yerinde olsam, terörü madem bi- tirmek istiyor, şüphelendiği ülke- lere derhal birkaç Amerikan üni- vershesi kurardım. Afganistan'a, Libya'ya, Pakistan'a ve her ne- reyse» Bombalamak yerine üni- versite kurmak, daha etküi bir önlemolur!" Kesinlikle katıhyo- rum. Anekdotlar birbirini izlerken bir yabancımn sözleri tekrarlan- dı: "Türkiye'yisevmek için, insan bir Türkle karşüaşacaksa bu Ta- lat Halman olmalı"... Ben derim ki, yalruz Türkiye'yi ya da Türk- leri değil, yeryüzünü ve insanı sevmek için Talat Halman' ı tanı- malı, Talat Halman'ı dinlemeü, Talat Hahnan'ı okumah... Balkanlar'dan Istanbul'a Kültür Servisi - Balkan-Art tstanbul 2001 sergısı, 9-14 Ekim tanhleri arasında 11. Istanbul Sanat Fuan'nda izleyicıyle buluşacak. Ikı yılda bir düzenlenmesı planlanan bu etkinlik, değişik ülkelerden gelen ancak aynı kültürel mirası paylaşan sanatçılar arasında, farklı bir iletişim zemini kurulması ve sanat platformunda yogun bir bılgi ahşverişi sağlanması yönünden önem taşıyor. Balkan-Art tstanbul 2001 sergisinin paralehnde, etkinliğe katılan Bulgar sanatçılardan Atanas Parushev'in kişisel sergisi 18 Ekım tarihinden başlayarak 24 Kasım'a kadar Ortaköy'de bulunan Pi Artworks'te gezilebilecek. Öteki-siz'in eyKH sayısı çıktı • Kültür Servisi - Ayhk şiir dergisi Öteki- siz'in eylül sayısı çıktı. Dergi, şairlerin kendi elyazılanyla yazdıklan şiirlere yer veriyor. Salih Aydemir ve Derya Önder'ın hazırladığı derginin bu sayısında Ahmet Telli'den Turgut Uyar'a, Cemal Süreya'dan Refık Durbaş'a dek birçok şairin yapıtlan yer alıyor. Latin yazarlara büyük ilgi • İZMİR (AA) - Türkiyede son dönemlerde başta Gabriel Garcia Marquez ve Paulo Coelho olmak üzere okurlann, Latın yazarlann eserlerine yönelik ilgisi artıyor. Can Yayınlan Genel Yayın Yönetmeni llknur Özdemir, Gabriel Garcia Marquez, Isabel Allende, Mario Vargas Llosa, Camilio Jose Cela gibi yazarlan Türk okuruna tanıttıklannı, Latin Amerika edebıyatımn sıcak, canlı, duygulan öne çıkaran. insanı bütün canhhğıyla veren bir edebiyat olduğunu söyledi. Epsilon Yayınevi Editörü Tanju Anapa da Marquez ve Coelho gibi Latin yazarlannın Türk okurlannı çekmiş olmasmın nedeninin toplumsal benzerlikten kaynaklandığını söyledi. Dorothy McGuire öldü • LOS ANGELES (AA) - Amerikalı sinema oyuncusu Dorothy McGuire 85 yaşında öldü. 40 ve 50'li yıllarda Hollywood'da ünlenen oyuncu, üç gün önce Santa Monıca kentinde geçirdiği kalp krizi nedeniyle hayatını kaybetti. Sanatçı, özellikle 'Claudia' adlı fihndeki oyunuyla ünlenmiş, Eha Kazan'ın yönettiği 'Gentleman's Agreement' adlı filmde Gregory Peck'le başrolü paylaşmış ve bu rolüyle Oscar'a aday göstenlmişti. Etnik caz rüzgân • ANKARA(ANKA)- Yıldız Ibrahimova ve Gypsy Band, Sevda- Cenap And Müzik Vakfı ve Birleşmiş Milletler Ankara Temsilciliği'nin ortaklaşa düzenlediği konserler kapsamında lstanbul ve Ankara'da birer konser verecek. Kendi ekolleriyle cazseverlerin beğenisini kazanan Asiaminör de Ankara'da bir konser verecek. Türkiye ve yurtdışında ilgiyle dinlenen Yıldız tbrahimoya ve Gypsy Band 9 Ekim'de lstanbul Kültür Üniversitesi Konser Salonu'nda sahne alacak. Sanatseverlere etnik cazdan seçkin eserler sunacak olan Ibrahimova ve Gypsy Band 12 Ekim'de. kendi tarzlanyla dünya müziğinde ayn bir yere sahip olan Asiaminör ise 14 Ekim'de ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi'nde cazseverlerle buluşacak. Şobenits • Kültür Ser in'dan ikinci cilt Kültür Servisi - Nobel ödüllü Rus yazar Alexander Şolzenitsin, '200 Yıldır Hep Beraber, 1795-1995' adlı, Rusya ve orada yaşayan Yahudilerle ilgili kitabının ikinci cildini bu ay sonunda yayımlamaya hazırlanıyor. Bir dönem Yahudi aleyhtarlığıyla suçlanan yazar, tartışmalara yol açan kitabıyla ilgili. 16 Eylül'de RTR Televizyonu'na yaptığı açıklamada, kitabının kendisinden farklı düşünenleri kızdırdığını bildiğini, fakat önemli olanın kitabın denge unsurlan içinde banşçıl bir dille yazılmış ohnası olduğunu, tarihte yaşananlann mutlaka yazılmalan gerektiğini söyledi. Kitabın birinci cildi, Polonya'daki parçalanmadan sonra. Polonya Yahudilerinin Rus \ atandaşı olmalanyla başhyor ve Bolşevik Devrimi'yle son buluyordu. Rusya'nın Yahudiler Derneği lideri, kitabın gelecek için bir kaynak olduğunu, Rusya tarihindeki dengesiz ve adaletsiz Yahudi propagandasını sonlandıracağını umduklannı dile getirdi. BUGÜN • BEYOĞLU StNEMASI'nda 'Onat Kutlar Anısına Yaz Şenlıği' kapsamında DavidFinch- er'ın 'Dövüş Kulübü' adlı filmi izlenebilir. (0 212 251 32 40)