Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18 EYLÜL 2001 SAJJ 10 SAVAŞ KORKUSU Ekonomiden sonımhı DevletBakanı,ABD yiepazarhkyapümasutm ahlakiohnayacağımsavundıı Derviş: Kayıtsız şartsızdestekMUSTAFABALBAY ANKARA-Ekonomiden sorum- lu Devlet Bakanı Kemal Derviş, Türkiye'nin ABD'nin terörJe mü- cadele için atacağı uluslararası adımlara kayıtsız şartsız destek ver- mesi gerektiğini behrterek "Bu konuda pazartık ahlaki ol- maz, önce raücadele- ye katıhnz, sonra bi- zim daha güçlü ol- mamız gerektiğini vurgularız" dedi. Derviş, Türki- ye'nin stratejik öneminin art- tığını, Batı- nın bunu kavraması durumunda AB ile bütünleş- menin hızlanabileceğini söy- ledi. Derviş, ekonomik prog- ramdan sapma olmayacağı- nı, sıkı maliye politikasının devam edeceğini vurgular- ken "Dengeleriyerineoturt- muşruk, ancak 11 Eylül'den sonra olaylann bizi ve dün- ya ekonomisini nasıl etküeye- ceğini öngörmek zor" diye konuştu. Derviş, dün bazı ulusal ga- zete ve televizyonlann Anka- ra temsilcileriyle kahvaltılı sohbet toplantısı düzenledi. Toplantıya, Hazine Müsteşa- n FaikOztrak ve Merkez Bankası Başka- nı Süreyya Serdengeçti ile bırlikte katılan Derviş "Sorulardan öncegenel bir girişyap- makistiyorunr dedi ve şu değerlendirme- leri yaptı: • Birbelirsizlik içinde girdik. ABD'de- ki terör bizi ve dünyayı elbette etkileye- cek. Uygulamakta olduğumuz ekonomi programına baktığımızda, parasal hedef- îerde ve faizlerde bir gecikme olduğu ke- sin. Bunun nedenJerinin aynntılanna gir- menin yaran yok. Haziran, temmuz ayın- anlaşmada da yer alıyordu. Hazır olan es- nekJiği kullanacağız. Ek kaynak talebi- rtıiz yok. Böyle bir şey dile getirmek aley- himize olur. Derviş, daha sonra kendisine yöneltilen sorulan yanıtladı. Derviş'e yöneltilen so- rular ve yanıtlan şöyle: • Borç ertelemesinden söz ettiniz, bunu açar nusınız? Bunun beraberinde ek kay- nak istemi gelecek rai? • Hayır, tamamen anlaşmadan doğan esnekliği kullanacağız. Ancak bakarsınız radılar. ABD'nin sert ve kapsamlı cevap vereceği kesin. Teröristler yann kimyasal silahlar da kullanabilir. Nereyi vuracakla- n belli değil. New York olur, Paris olur, ıstanbul olur. Tehlike var. Bunu göz ardı eden, hatta destek veren ülkeler var. Te- rörden çok çekmiş bir NATO ülkesi ola- rak Türkiye'nin stratejik önemi arttı. Bu- nu bir fırsatçılık olarak da değerlendirme- mek lazım. Bunun maliyetini de düşünme- memiz gerekli. • Buna benzer bir olayı Körfez Sava- T ürkiye'nin terörden çok çekmiş bir NATO ülkesi olarak stratejik öneminin arttığını belirten ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş, Batı'mn bunu kavraması durumunda AB ile bütünleşmenin hızlanabileceğini söyledi. Ekonomik programdan sapma olmayacağını vurgulayan Kemal Derviş, sıkı maliye politikasının devam edeceğini, ancak 11 Eylül'deki olaylann Türkiye'yi nasıl etkileyeceğini öngörmenin zor olduğunu söyledi. | daki tartışmalann bunda rolü oldu. • Kur istikrarı sağladık, bu çok önem- li. Piyasalann içinde bulunduğumuz borç batağı ile ilgili bilgisi arttı. Merkez Ban- kası olumlu ve iyi bir işlev üstlendi. • Ağustosta piyasa ilk kez kendiliğin- den döndü. En önemli gelişme budur. Ta- nmda beklediğimizden kötü bir dönem geçiriyoruz. • Bütçe hedeflere uygun gelişiyor. 2002 rakamlannı görmeye çalışıyoruz. Bir şey söylemek için erken. Programın devamı- nı kesin bir dille belirtiyoruz. Yabancı kay- naklan gözden geçiriyoruz. • 2002 'de IMF'ye ödememiz gereken 5 milyar dolarlık dış borcu uzatabiliriz. Bu, Merkez Bankası dengeleri iyi gider, bor- cu zamanında öderiz... • 11 Eylül'deki saldın olmasaydı, den- geier rayuıa oturuyordu dediniz. Bu sakn- ruun bizim ekonomimize olacak etkilerini öngörebüiyor musunuz? • Ağustos ortasından itibaren iyi gidi- yorduk. Avrupa piyasasına açılmaya ha- zırlanıyorduk. Ancak terörle mücadele- nin nasıl yapılacağı henüz kesinleşmedi- ği için bir şey söyleyemiyorum. • Senaryonuz var mı? • Olay çok büyük ve üzücü. ABD için bizim düşüncemizden daha üzücü boyu- tu var. Pearl Harbour olayuıdan bu yana kendi topraklannda ilk kez saldınya uğ- şı'nda yaşadık. Türkiye'nin stratejik öne- mi o dönemde de artn. Bize faydası olacak dendi, ama zarannı hâlâ çekiyoruz. Bura- da en azuıdan mab'yet hesabı önceden ya- pdamazmı? • Ne olacağını bilmiyoruz. Ne olursa ol- sun teröre karşı çıkmak, ülke olarak sorum- luluğumuz. Bu tür olaylann önlenmesi için her adımı destekleyeceğiz. Sorumlu ülkenin başka türlü düşünmesi beklenemez. Dostlar Türkiye'nin önemini anlayınca AB ile bütünleşmemiz açısından da durum lehimize olur. Bakan değil, vatandaş ola- rak söylüyorum; toplumdaki demokratik- leşme süreci bu yüzden askıya alınmama- lı. Biz demokratüc iyileştirmeleri kendimiz SERDENGEÇTt, DALGALI KUR NEDENİYLE RAHAT KARARLAR ALINDIĞINI VURGULADI Merkez Bankası cesur davrandı Derviş, dûn bazı ulusal gazeteve televizyonlann Ankara temsilcileriyle kahvalüh sohbet toplanüsı düzenledi ANKARA(CumhuriyetBürosu) - Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti, ABD'de meydana ge- len saldınlann hemen sonrasında- ki tutumlanna dikkat çekerek Mer- kez Bankası'nın, etkileri henüz kestirilemeyen ortamda cesur dav- randığınıbelirtti. Hazine Müste- şan FaflcOztrak, zaman zaman ya- şanan olumsuzluklann abartılma- ması gerektiğini, asıl olanın mak- ro hedefler olduğunu söyledi. Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş' in, basın mensuplanyla bir araya geldiği toplantıya katılan Serdengeçti, Mer- kez Bankası'nın. etkileri henüz kesti- rilemeyen ortamda cesur davrandığı- nı belirtti Serdengeçti, "Daigahkurpo- Hükaa adan adun otoruyor.Bu sayede zaman zaman daha rahatkarariar ala- büıvoruz. Örneğin Rusya'daki kriz dö- nemine oranla eJhnizm daha rahat ol- duğunusöyleyebüirim'' diye konuştu. Kriz sürecinden bu yana Merkez Bankası'nın 7 milyar dolar satüğını an- latan Serdengeçti, 30 Temmuz'dan bu yana piyasalarda a vokmtafite Tl nın azal- dığını söyledi. Türkiye'nin 25 yıldır enflasyon ortamında olduğunu vur- gulayan Serdengeçti, "Böyie bir or- tamda enflasyonla mücadele edenkre karşı da bir yapı oluştuğunu unutma- mak gerekiyor. Enflasyon bedefleme- si çahşmalannuz sürüyor.Bundan vaz- geçmiş değiliz. Ancak hedeflemekr için erken* dedi. OlumsuzluMar abartılmasın Toplantıda sorulan yanıtlayan Faik öztrak ise zaman zaman yaşanan olum- suzluklann abartılmaması gerektiği- ni, asıl olanın makro hedefler olduğu- nu söyledi. Makro hedeflere kilitlen- diklerini vurgulayan Öztrak, "Eğer yapısal sorunlan çözmezsek ya- pdan yardunlann hiçbir fayda- sı obnaz. ParageMrbirdönemra- hatiarsnuz, sonra yine olumsuz- luklann içinde bulursunuz kendi- nizL Biz uzun vadeli hedeflere ld- fitkndik. Bunun gereklerini yeri- ne getiüriyoruz" dedi. Öztrak, ilk kez ağustos ayın- da borç ödemesinden çok borç- landıklanna dikkat çekerek "Bu da sistemin rahaüadı- ğmıgösterir" değerlendir- mesini yaptı. JP Morgan Türk ve Mısır tahvillerine yönelin önerisi • JP Morgan, Türkiye'nin, NATO üyesi olarak ve Amerikan üslerini barındırdığı gerekçesiyle jeo-politik önerninin arttığını savundu. Yatınmcılardan Pakistan ve Meksika bono ve tahvillerinden sakınmalan istendi. NEWYORK(AA) - ABD'nin önde ge- len fınans kuruluşla- nndan JP Morgan, ABD'dekiterörist sal- dınlann ardından risk tehlikesinin arttığnıa dikkat çekti ve yatı- nmcılardan Pakistan ve Meksika bono ve tahvillerinden sakın- malannı, buna karşı- lık Türk ve Mısır tah- villerine yönelmele- rini tavsiye etti. JP Morgan. Türki- ye'nin ortanın altında bulunan pozisyonunu yüzde 2.6'dan yüzde 1.5'e çekti. Açıklama- TO üyesi olarak ve Amerikan üsleriniba- nndırdığı gerekçesiy- le jeo-politik önemi- nin alüm çiziyoruz" denildi. JP Morgan. Mısır kâğıtlanna uy- guladığı ağırlıklı no- tudayüzde 1 'den yüz- de 2.5'e çıkardı. Ku- ruluş tarafından ya- yımlanan birarastırma notunda, "Sonolayla- rmyaratacağı eddnin bovuüannı tam ola- raktahminetmekgüç- se de, gelişen pazar ekonomDerinin riski- nin arttiğı açıknr" de- nildi. Bu arada, JP Mor- gan'ın tuttuğu ve ge- lişen pazar ekonomi- lerindeki risk dunı- munu gösteren "EM- Bt-phıs endeksir> nde- kiriskfaktörünün, ge- çen salıdan bu yana 81 puanbirdenanarak 981 puana yükseldiği bildirildi. JP Morgan, Pakis- tan tarafından ihraç edilen tahvillerle ilgi- li notunu da 'ağniık- bdan', 'tarafsıza' in- dirdi. Karann, bölge- de durumun belirgin- sizliğinden kaynak- landığı belirtildi. Açıklamada, "Şa- yet Pakistan kesin ola- rak ABD ile aynı saf- ta büieşirse durumu dramatik şekilde dü- zelecek ve bu ülke res- mi kanallardan yar- dun ve borç sağJama olanağma kavuşacak- ör" denildi. JP Morgan, yatı- nmcılann ellerinde bir miktar nakit bu- lundurmalannı da önerdi. Prof. Oyan, olası bir savaşın ekonomideki krizi daha da derinleştireceğini söyledi Türkiye kayıph çıkacakBANUSALMAN ANKARA- Ankara Üniver- sitesi Siyasal Bilgiler Fakülte- si'nden Prof. Dr. OğuzOyan, Türkiye'nin olası bir savaştan ekonomik açıdan "kayıph'' çı- kacağını söyledi. Türkiye'nin Batı'mn yanında yer alan bir ülke olarak terör saldınlanna hedef olabileceğini, bu çerçe- vede savunma harcamalannı da düzenlemesi gerekeceğine dikkat çeken Oyan, "Borç so- rununun, uzun vadede borç azahma operasyonuyla çözü- leme>eceğj bugün bir kere da- • Prof. Oğuz Oyan'a göre olası bir savaşın Türkiye'ye yansıması şöyle olacak: thracat gelirleri azalacak. Dış ticaret açığı büyüyecek. Cari işlemler fazladan açığa dönüşecek. Turizm gelirleri kaybı ciddi olacak. Petrol fiyatlan tırmanacak. Ithalat faturası büyüyecek. Sermaye güvenli limanlara gidecektir. Türkiye güvenli bir liman değildir. Savunma harcamalan artacaktır. ha belli oldu. Türkiye, vakit kaybetmeden yenibirsayfaaç- malı" dedi. Oğuz Oyan, Türkiye üze- rindeki olumsuz etkinin hak'a bir saldın olursa daha da ar- tacağım kaydetti. Bağımsız Sosyal Büimciler-lktisat Gru- bu'nun "32 sayıh karann kal- dmlması, borçlann yeniden yapılandınlmasr ve yeni bir vergi politikasından oluşan programının 3 ayağının da hemen eşzamanlı olarak uy- gulamaya geçmesi gerektiği- ni kaydeden Oyan, "Ekono- mik büyümeye öncelik veren, enflasyon vs. ile uğraşmayı şimdilik bırakan bir poütika obnabdır.Arkasmdan zatenis- tikrar geür" dedi. Oyan, bu olağanüstü durumun, Türki- ye'ye olağanüstü önlem al- ma fırsatı yarattığını belirtir- ken "Bunu uygulayacakcesa- rete sahip olup ounadıklanm da göreceğiz. Ashnda Başba- kan bu cesarete sahip değil gözüküyor'' dedi. Oyan, "bu iştenkayıph çıkacakolanTür- ABD'degerçekleştirüenterörist^leınteriebirHkteborsave J jdarda yaşanan duşuşlere karşın atanın sflrektt dteğer ka- zanması, altma olan ügryiarttirdLÖzeDikleAsyaborsalarında yaşanansertdüşüşleryatınmcılanaltınayönelt- ti. Türkiye'de yapılan bir arastırma, Türk halkının da tasarrufaraa tercihinde ahmm birinci »raya yerkştiği- ni ortaya kojdu. Altını 'Şu an için en uygun yatmm araa' olarak görenler çoğuniuğa ulaşırken, yaünm terci- hinde Udnci sırada döviz, üçuncü sırada ise gayTİmenkulün geldiği beüriendi. (Fotoğraflar: REUTERS) Idye'nin'' ekonomisine iliş- kin öngörülerini şöyle sıra- ladı: thracat kaybı: Üıracat gelir- len azalır, dış ticaret açığı bü- yür. Cari işlemler fazladan açığa dönüşür. Turizm gelir- leri kaybı ciddi olacak. Petrolde arnş: Petrol fiyat- lan her ne kadar biraz daha sakinleşmiş gözüküyorsa da, ABD'nin müdahalesiyle Kör- fez Savaşı'nda olduğu gibi petrol fiyatlannda çok hızlı bir tırmanma olur. Ithalatta kabarık fatura: ABD'nin saldınsmm çapma bağlı olarak Türkiye'nin it- halat faturası büyür. Türkiye önemli ölçüde hammadde bağımlısı bir ülke. Olumsuz etkilenme olasılığı yüksek. Dışkaynak: Dışandan kay- nak girişi daha da zorlaşır. Sermaye güvenli limanlara gidecektir. Türkiye güvenli bir liman değildir. Buna kar- şılık resmi borçlanma mese- lesi, Türkiye'nin ancak üst- lendiği riskleri fatura etme- siyle mümkündür ki, o dahi çok belirsiz gözüküyor. Savunma harcamalan: Türkiye Batı dünyasıyla iş- birliği yaptığı için uluslara- rası terörün hedefi haline de gelebilir. Buna ilişkin savun- ma önlemlerini alması lazım. Oysa bütçenin hiçbir esnek- liği kalmadı. Prof. Oyan, dün- yada geür dağılımı uçurumu büyüdükçe ve ABD ile geliş- miş dünya bloku bencillikten kurtulmadan 21. yüzyılın "te- rör yüzyıh" olmaktan kurta- nlmasının olanaksız olduğu- na dikkat çekti. için istiyoruz. Inşallah yanlış bir hesabm içinde bu adımlan ertelemeye kalkmayız. • Ekonomimizin içinde bulunduğu du- rumun paıiak ounadığı görülüyor. Hatta önümüzdeki yıhn borç ödemesinin uzaya- bileceğmi söylediniz. Bu durumda, terör- le mücadele adımlanmn bizi nasıl etkile- yeceğini hesaba kattuuz mı? • Ekonomide dış finans yapısı değişe- bilir. Belki, terörle mücadele için ortak maliyet hesaplan yapılabilir. Hatta, sade- ce bunun için bir oluşum düşünülebilir. An- cak bizim terörü önleme çabalannı şart- sız desteklememiz lazun. Bunu şarta bağ- layamayız. • Körfez Savaşı'nda uğradığunız kayıp ortaday ken biraz mahcup durmuvor mu- yuz? En azından, bu işin sorumluluğunu üstleniriz, ama faturasını önce görmemiz gerekir, bu anlamda programı da gözden geçirelim, diyemez miyiz? • Önemli bir soru. Düşündüğüm bir so- ru, sorun. IMF kurallan içinde 2001 'de aldığımız destek çok yüksekti. Elbette se- simizi yükseltmemiz lazım, ama şartlı des- tek veriyoruz havası, aleyhimize olur. Ka- yıtsız şartsız destek vermemız lazım. Ma- liyet ne olacak, bunu elbette konuşmak gerekir, ancak tartışmayı bu zemine kay- dırmak hatalı olur. Durumumuza baktığımız zaman, kriz- den çıkmakta olduğumuzu görüyorum. Bankacılık iyileşiyor, borç yapısı düzeli- yor. Şimdi dış piyasaya girebilir miyiz, buna bakryoruz. Halk Bankası kredileri art- tıracak. Önümüzdeki bakanlar kurulun- dan bu yönde haberler alacaksınız. Den- geler iyi gidiyor. Ancak maliyeyi gevşe- temeyiz. Vergi politikasma bakmamız lazım, az zararlı olanı seçeceğiz. Özel ban- kalarla kamu bankalan ara- sındaki davranış ortaklığım da kurmamız gerekiyor. • 2002 hedefleri ne du- rumda? • Artık 11 Eylül ışığında değerlendirme yapmak gere- kecek. 2001 için yeni hedef yapmayacağız. Elde otoma- tık bir dıreksiyon yok. Duru- ma göre adımlan değiştire- ceğiz. Ama programın ana hedefleri değişmeyecek. Hayallm Italya1 • Türkiye'nin içinde bu- lunduğu duruma özdeş ül- kelerle karşılaşnrma vapöğı- nızda neredeyiz? • Bu soruya farklı bir ya- nıt vereceğim. Benim öte- den beri düşüncem, gönlüm- dekı ülke Italya. îkimiz de Akdeniz ülkesiyız. Onlarda da siyasi istikrar yok. Ama ciddi bir kalkınma içinde- ler. Burada işin püf noktası, ekonomi bürokrasisinin is- tikrarlı ohnası. Örneğin, son 10 yılda Italya'nın Hazine Bakanı 11 kez değişmiş ama Hazine Müsteşan değişme- miş. Bizim de bu istikran sağlamamız lazım. • Görevegeldiğmizdebir ay içinde düzlüğe çıkabile- ceğimizi söylemiştiniz. Son- ra 2-3 ay oldu, sonra sonba- har dediniz, önümüzdeki yıl dediniz. Budasizeyönefik gü- venierozjona uğratmadı mı? • Nisan. mayısta şahsım çok abartıldı. Benim gibi si- yasi desteği olmayan bir ba- kandan olağanüstü beklen- ti olmamalıydı. Zamanla, sizlerin de yardımıyla nor- male döndü. Türkiye'nin te- meli çok güçlü. Mayısta fa- izler yüzde 70'e inince, bu rakam haziranda 60'a iner dedik ve iyimserliğe girdik. Yanıldık. Sonra haziran, tem- muz tartışmalan oldu. Ki- mileri bunlan yapmadan da yürürüz gibi bir anlayışa gir- di, Telekom, şeker, buğday, biliyorsunuz. Buna karşı IMF büyük bir hata yaptı, zaman kaybettirdi. Onlann da tepkileri oldu. Kendileri- ne de söyledim. Bu karşı- lıklı durum, 2-3 ay kaybet- tirdi. Böyle bir program için uzun bir zaman kaybı değil. • Önümüzdeki dönemde uluslararası toplanülara ka- tüacaksmız. Terörle UgUi bu düşüncekrinizi oradada böy- le nü ifade edeceksüıiz? • Evet, bunlan yeri geldik- çe söyleyeceğim... Tartış- malara katılmamız gerekli. Zaten Sayın Başbakan da bu yöndeki düşüncelerini ifa- de etti.