Katalog

T 2001 CUMARTESİ CUMHURİYET EKOTNOMtDE KRİZ / SAYFA ekonomKgcumhuriyet.com.tr 13 idikamtaizi tonomiSenisi - tıciyı Koruma leği (TÜKODER), tomikkrizi firsat ık gören bankalann ıdışı bir davranışla li faizlerini keyfi ve taraflı olarak fahiş ıtlarla arttırdığmı irterek "4077 sayıh teticinin Korunması kkındaki Kanun'un üi hükürnleri reğince, kredi şartlan zleşme süresi içinde ketici aleyhine :ğiştirilemez" ;ıklamasmda bulundu. ankaların keyfı ygulamaianndan azgeçmemesi halinde rürkiye genelindeki 46 rÜKODERşubesinde 'kredi yakma kampanyası" başlatılacağı belirtildi. icrahkoMu • NEVŞEHÎR(AA)- Nevşehir Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi'nce kredi borcunu ödemeyen 125 esnafin icraya verildiği büdirildi. Kooperatif Başkanı Kemal Ay yaptığı açıklamada, 2000 yılında kredi kullanan 125 esnafm toplam 70 milyar 350 milyon lira olan borçlannı ödemediklerini kaydetti. Siftahsız kapanan işyeri sayısının her geçen gün arttığını ifade eden Ay, borçlan icra yoluyla tahsil etmekten başka çareleri olmadığmı belirtti. Sanayiciişsidik stgortasnstîyor • MERStN(AA)- Mersin Sanayici ve tşadamlan Demeği (MESlAD) Başkanı Musa Timur, ekonomik kriz nedeniyle özellikle esnaf ve KOBt'lerin iflas aşamasına geldiklerini belirterek "Ayakta durmakta güçlük çekiyoruz. Işsizlik sigortası kapsamına işadamlanrun da almmasını istiyoruz" dedi. MusaTimur, krize yol açan sorunlann çözümlenememesi halinde yerel, bölgesel ve ulusal çapta eylemlere gideceklerini, bu amaçla eylem planlaraun hazırhklanna başladıklannı bildirdi. Harine'den açriüama • ANKARA(AA)- Çalışanlann Tasarruflanm Teşvik Hesabı'na.31Ocak2001 itibanyla kûmülatif olarak 7 katrilyon 568.2 trilyon lira para girişi olduğu büdirildi. Hazine Müsteşarhğı'ndan yapılan yazılı açıklamaya göre, kamuoyunda Zorunlu Tasarruf Hesabı olarak bilinen hesaba giren paranın 1 katrilyon 676.4 trilyon lirasını anapara, 5 katrilyon 891.8 trilyon lirasını da nema geliri oluşturdu. Dotty karantinada • EDÎNBURGH(AA)- Dünyanın klonlama (genetik kopyalama) tekniğiyle üretilen ilk memeli hayvanı olan koyun Dolly, tngütere'yi kasıp kavuran şap hastalığından korunmak için karantinaya alındı. Dolly'yi üreten (ya da yaratan) ekibin üyelerinden Harry Griffin, dünyarun en ünlü koyununun, İskoçya'da yaşadığı çiftlikte, kendisinden sonra klonlanan fakat onun kadar ün kazanamayan diğer kopya koyunlarla birlikte özeî ağılda tutulduğunu söyledi. Tüpgaz, doğalgaz, elektrikve şekerin ardından telefon ücretlerine yüzde 19.8 zam yapıldı Zamfaryasısürüyor• Bir kontör ücreti 28 bin liradan 34 bin 500 liraya yükseldi. Zam, 30,60 ve 100'lük telefon kartlan ile jetonlara da aynı ölçüde yansıtıldı. ANKARA (Cuınhuriyet Bürosu) -Hükümetin kurlan serbest bırakmasıyla yaşanan devalûasyonun ardından her alanda başlayan zamlar dalga dalga yayılıyor. Tüpgaz, doğalgaz, elektrik ve şekerin ardından 1 Mart'tan geçerli olarak telefon ücretlerine yüzde 19.8 zam yapıldı. Böylece bir kontör ücreti 28 bin liradan 34 bin 500 liraya yükseldi. Zam, 30,60 ve 100'lük telefon kartlan ile jetonlara da aynı ölçüde yansıtıldı. Türkiye Selüloz ve Kağıt Fabrikalan AŞ. Genel Müdürlüğübazı kâğıt ve karton çeşitlerinin fıyatına Telefon kartlarınm fiyatlan Karttûrü EskifiyatfTL) Yenifiyat(TM 875.000 1.050.000 60'hkkart 1.750.000 2.100.000 KJMBktert 2.850.000 3.450.000 120'likkart 3.450.000 4.150.000 Akülısmart Kart 50'lik 1.450.000 1.750.000 AkıHı smart kart 100'lük 2.850.000 3.450.000 An#srnarikart350'lik 10.050.000 12.000.000 Küresel telefon kartı 100'lük 5.750.000 6.900.000 K&gseltetefon kartı 200'lük 11.500.000 13.000.0tt)j KüreseUeiefon kartı 400'lük 23.000.000 27.000.000 Kamu kesimi zamları (%) Tekel ürünleri 6.3 -10.3 Benzin ve Mazot 10.1 Doğaigaz 10 Tüpgaz 12.9-13.4 Elektrik 10 Taşkömürü 10 ŞekeriO Gübre 18 * Alüminyum 50 THY15-24 Çay10 Telefon ücreti 19 yüzde 10.1 ile 13 arasında zam yaptı. Gazete kâğıdı ise zam kapsamı dışında tutuldu. TürkTelekom'un telefon kontörüne yaptığı yüzde 19.8 oranındaki zamlaküçükjeton 30 binliradan 35 bin liraya, ortaboy jeton 150 bin liradan 175 bin liraya çıktı. Telefon kontörüne yapılan bu zam, interaet kullanıcılanna da doğrudan yansıyacak. tntemetkullanıcılan da artık yüzde 19.8 oranında daha fazla ücret ödeyecek. Türkiye Bakkallar ve Bayiler Federasyonu Başkanı BendeviPalandökeo, zamlara tepkı göstererek, gelinen kritik noktaya karşın lüks tüketim mallan dururken, dar geürü halkın kullandığı maddelere yapılan zamlan olağan görmediğini bildirdi. Borç batağuıda olan küçük esnaf ve çalışamn bir kez daha yoksullaştığını vurgulayan Palandöken, "Dolar karştsındaTürk firasun yok edenler,ühalaa baş taa yapanlaryüzûndm her gün vağmur gibi zam yağryor. Bayramdan sonra zamlar kaüanaraksürecek söylentisive beklentisi, pjyasayı son derece olumsuz etkikmiştir.Fatura yoksuhın kuBand^ı tnaUara değiL, tüks otolara,lükstüketim maUannave hnal urünkre çtkartdmahdır" diye konuştu. Krizin faturasımn dar gelirli yurttaşa çıkartıuTaasının yanlış olduğunu belirten Palandöken, "Görüneno ki halkuıekonomisindensadece ekonomistkf anlamryor. Onlardan,elleriniküçük esnafve yoksuhıncebinden, sotrasındançekmekrini istiyoruz" dedi. TESKBaşkanı Derviş Günday, devre sonuna kadardestekvereceklerini ifade etti Esnaf HalkBankası'ndakararlı HACERBOYACIOĞLU ANKARA -SivilGirişinYin dönem başkanı, Türkiye Esnaf ve Sanatkâr- lar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı DervişGünday, Halk Banka- sı'nm esnafa devredilmesi sürecine sonunakadar destekverdiklerini söy- ledi. Esnaf ve küçük imalatçıya düşük faizli kredi sağlayan Halk Banka- sı'mn İMF baskıları sonucu alternatif destek modellerigeliştirilmeden özel- leştirildiğine dikkat çeken Günday, "HalkBankasıesna&ndır,esnafin kaV mabdır" dedi. SivilGirişim'in dönembaşkam ola- rak ekonomik ve sosyal konsey yasa- sının Meclis'ten geçmesi için müca- dele vereceklerini devurgulayan Gün- day, içinde yer almadıklan ve benim- semedikleri hiçbir programa destek vermeyeceklerini söyledi. Ulusal bir programa gereksinim duyulduğunu da belirten Günday, "Gerekentedbir- ler ahnmazsaTürkiye,esnafiolmayan tek ülke durumuna düşecektjr" diye konuştu. YPK KAMRIGEREKİYOR Devirdepürüz ANKARA (AA) - Halk Bankası'run esnaf ve sanatkâra verilebilmesi içm Bakanlar Ku- rulukaran ileYüksek PlanlamaKurulu (YPK) karanmn gerektiği belirtildi. Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Ke- falet Kooperatifleri Birlikleri Merkez Birliği Genel Başkam Suat Yalkın. çarşamba günü, Başbakan BülentEcevit'e yaptıklan ziyarette, kendilenne, Halk Bankası'nın esnaf ve sanat- kâra verileceğini söylediklerini açıklamıştı. Suat Yalkın. devrin kolay olmadığmı bildire- rek "Ancak,çabuklaşünbnasıiçinbizimdeiçin- de olacağınuzbir komisyon kurulacak" dedi. Özelleştirme yetkilileri, Halkbank'ın KİT statüsündebulunduğunuve bunedenle söz ko- nusu işlemin ancak Bakanlar Kurulu ve YPK karan ile yapılabileceğini belirttiler. Yetkililer,bankanın 3 yıl içinde özerkleşme- si ve sonra da özelleştirilmesi çalışmalannın devam ettiğini bildirdüer. Derviş Günday, Cumhuriyet'in so- rularuu yamtladı. Esnafa düşük faiz- li kredi vererek destek sağlamak için kurulmuşolanHalkBankası'nın özel- leştirilmesinden duyduklan kaygıyı vurgulayan Günday şunlan söyledi". "Ahernanf destek modelleri devre- ye girmeâen Halk Bankast'nın özeV- teştirilmesi esnafin otürnttanıdemek olur. Biz bu düşüncenüri Başbakan Bülent Ecevit'e de Uettik. Ancak ne yazıkki, çağnlanmız dikkate ahnma- dığıgû^bunanmsonrasıHalkBanka- sı gecikme faizkrini yüzde 1000'lere çıkarÜLSüreçböyksiakyhimizeişkr- ken esnafın tek destek kaynağı olan bankasma sahip çıkması kadar doğal bir şey olamaz. Halk Bankasfnın es- nafadevredibnesisorunlanmızı kesin olarak bhirmez, ama çözümleri bul- mamıakolaylaştırBf 'Söytentiler asdsız' Hsrikbank'tn esnafadevri^rişimlerihıdanırkenyasalenge&ere dikkat çekffîyor. Günday, Halk Bankasrnm esnafa verdiği kredileri geri çağıracağı yö- nünde söylentiler olduğunu da belir- terek böyle bir uygulamaıun güç du- rumdaolanesnafi bitireceği uyansın- da bulundu. "Fedakârfağaen çok kat- lanan kesinüer olarak, hükümetinça- hşmalarmıyakındanLdeyeceğizvetep- kimiziher nrsatta dik getireceğiz" di- yen TESK Başkanı Derviş Günday, içinde ohnadıklan ve benimsemedik- leri hiçbir programa destek vermeye- ceklerini de açıkladı. İlaç ithalatında sıkıntı sinyalleri EkonomiServisi -Dolann yükse- lişiyle ithal ilaçlann bulunmasında sıkmtüar yaşanıyor. İlaç Endüstrisi Işverenler Sendikası Yönetim Ku- rulu Başkanı Bülent Eczaabaşı da ilaç sanayicilerini olumsuz koşulla- ra karşın tüm ilaçlann ülkenin her yamnda bulunabilmesi için heT tür- lü özveriyi göstermeye çağırdı. Kurdakibelirsizlik karşısında itha- latçı fırmalann ilaçlan ellerinde tut- tukları söylenirken eczanelerde de it- Beyaz eşyada tekyol ihracatEkonomiServiâ-Bir süre- liğine de olsa iç pazardan umudunu kesen beyaz eşya sanayicüeri,ihracatıbir çjkış kapısı olarak görüyorlar. Pi- yasadaki durgunluğu kam- panyalarla aşmaya çalışacak beyaz eşya üreticisi, yüın ükinciyarısmda ücretlere ya- pılacak zamlarla yurttaşm alım gücünün yükselmesini ve tüketiminartmasmıÖngö- rüyor. Genelhatlanyla2001 plan- laruun değişmediğini belir- ten Arçelik Kurumsal îleti- şim Direktörü Ömer Kayan- ojpu, "3-4 ay gibibir süresa- öşlarda canh bir seyir bekk- miyoruz. Yüın ikinciyaram- da iç piyasa hareket kazana- bilir.Ancak2lM>l>ılısonunda pryasabüyümeyecektir'' diye konuştu. Kayahoğlu içpazar- da doğan açığı, ihracatla ka- patmaya çalışacaklannı ifa- de etti. Kayahoğlu, sektör içinde kısırdöngü yaratan promosyonlu satışlann da bu dönemde engellenebüeceği- ni dile getirdi. Enflasyonu indirme çaba- lan nedeniyle sektörün, 2001'de öncekiyıla göre kü- çüknesini beklediğini söyle- yen TEBA Genel Müdürü Hakan Gândereo de 3-4 ay saüşlardaki durgunluğun sü- receğini belirtti. Durgunluk döneminde ön ödeme ve va- de kampanyalanmn yoğun- laşacağına dikkatçeken Gün- deren, "Böyfc devam ederse buynikaybetmişsayüacağiz n dedi. «TürkiyeonemHbirpa- zar amatekpazanmız değjl" diyen Günderen, ihracatı bir çıkışkapısı olarak gördükle- rini açıkladı. BeyazEşya Sa- tıcüan Derneği (BEDER) Başkanı EkremYağcı ise de- valûasyonun, durmanoktası- na gelen piyasaya tus^biber' ektiğini ifade ederek "Sana- vkihemkampanyahemzam yapmak zorunda" diye ko- nuştu. Yağcı, fiyatlann en az yüzde 10-15 oranında ar- tacağımbüdirdi. hal ilaç bulmakta problemler yaşan- dığıbelirtildi. Dolar üzerindenithalat yapan fmnalann, ilaçlan ucuza sat- mamak için ellerinde tuttuklan ifade edildi. îlaç Endüstrisi lşve- renler Sendikası Yönetim Kurulu Başkam Eczacıbaşı, ilaç sektörünün fiyat ayarla- ması açısından Sağhk Ba- kanlığı'mn onayma tabi ol- ması nedeniyle bu hakkını otomatik olarak kullanama- dığma işaret ederek şunlan söyledi: u Bu dönemde bizlere düşen en önemü sorumluluk, tüm sorunlara karşın gerekithal edilen gerekse yerti üretilen ürünlerde piyasaya ilaç akı- şmı sürdürmek, hiçbir özve- ridenkaçmmadan her türhl öntemi alarak ilaç yokluğu- nun ortaya çıkmasuu önle- mektir" dedi. Zambekkntisi Önümüzdeki günlerde ilaca zamyapıhnasımn beklendi- ği belirtilirken kimi eczacı- lann da stok yaptıklan be- lirtildi. Aşılar, göz damlala- n gibipek çokithal ilacın te- mininde sıkmtüar yaşandı- ğmı beurten bir ilaç deposu yetkilisi, "Firmalar kanser, ameoyat ilaçlan gibi hayati önem taşıyan ürünler d^n- daki ilaçlan ellerinde tutu- yorlar. Bayram sonuna ka- dar bekletiivorlar'' dedi. tŞÇÎNÎNEVRENtNDEN ŞDKBAN SONER Krembıi (!) Televizyon kanallanmızdan birinin ünlü ekonomi yorumcusu, ateşli ve öfkeli, hükümetin tavrınt eleş- tiriyordu. Dünya Bankası başkan yardımcısı iken Merkez Bankası Başkanlığı için çağınlan Kemal Derviş'ten söz ediyordu. Yorumcudan öğrendiğimize göre Kemal Derviş, uluslararası arenada çok kredibıl(geçerH, kabul gö- recek) bir isimdi. Merkez Bankası'nın başına getiril- mesi yetmezdi. Yine bizim algıiayabildiğimiz dille özel yetkilerle donatılmış 'süper bakan' yapılması gerekiyordu. Üçlü koalisyon arasında paylaşılmış ekonomi ile ilgili bakanlıklann tek elden yönetilece- ği birtür kabine üstü bakanlık yetkisi ile görevlendi- rilirse partilerden çıkacakfarklı seslere bağlı ekono- mikkararve uygulamalar engellenirse ancakyeni is- tikrar programı başanylayürütülebilirdi. Yaşanmaya mahkûmdu. Hükümet hâlâ krizin ciddiyetinin ayn- mında değildi.. KrizeilişkinABDkaynaklı haberierdedeIMF, Dün- ya Bankası, ABD sözcüleri daha dikkatli bir dille, bir yandan seçilen ismi onaylıyor, diğer yandan da eko- nominin tek elden yönetileceği bir bakanltğı öneri- yorlardı. Ne rastlantıya da "AM/nyolu biröir"dercesine, iş- veren örgütlerimizden peşpeşe gelen uyarı ve öne- rilerde de isim dillendirilmeden, ekonominin tek el- de toplanacağı bir süper bakanlık oluşturulması, krizden çıkılması için olmazsa olmaz koşul olarak dikte ettiriliyordu. Haber akışının bir başka bölümünde Kemal Der- viş kamuoyuna tanıtılıyor, ister istemez krizden bir on gün kadar önce kendisi ileyapılmış söyleşi akta- nlıyordu. Çarpıcı ya da çok şansız bir çakışma, Is- tanbul'dayapılan birtoplantıdaSaytn Derviş, birkaç gün sonra büyük bir krizle vazgeçilen enflasyonla mücadele programından, başansından övgü ile söz ediyordu. Dövizi denetim altındatutarak enflasyonu aşagıçekmeprogramindanvazgeçilmemesinin öne- mi üzerinde duruyordu. Bu yazıyı sizin okuyacağınız saatlere kadar olan gelişmeler, Kemal Derviş'in görevlendirmeyi kabul edip etmemesi, hangi ölçüde yetkilerle donatılaca- ğı bu yazının dogrudan konusu ile hiç ilişkili değil. Çünkü bu yazının konusu ne Kemat Derviş'in kimli- ği ne de geldiği görev, vazgeçilemez uzmanlığı ile dogrudan hiç ilgilidegil. Buyazt, sadece birmerkez- den yönlendirmenin, bağımlılığın, siyasi iktidarın da söz konusu dikte ettirmelere boyun eğişinin boyut- lannı sergilemeyi amaçlıyor. ABD-IMF-Dünya Bankası adresli ekonomik re- form paketlerinin biritutmadığındanedenleri sorgu- lanmadan, daha doğrusu, "Programı tam uygula- mayı beceremediniz, çöktü" sonucunavanlarak he- men bir başka program, şablon gündeme geliyor. Döviz çıpalısı olmadığında, enflasyon çıpalısı ya da adlannı bilmediğimiz reçeteler, kimi konularda asla şaşmaz içerikteki diktelerle pazarlanıyor. Aslaşaşmaz dikteler, kemer sıkma, halkın çoğun- luğunu daha daha yoksullaştırma ile sağlanan biri- kimlerle azınlığa, en çok da dışanya kaynak aktan- mı -özelleştirmelerle, iç üretim ve yatınmlardan vaz- geçmelerie zenginkuzeyden dahaçok üretilmiş mal alımı- borçla borç ödemelergüvenceye bağlanırken borçlann büyümesi... Türkiye'ninekonomikkurtuluşunu parapolmkala- nnda goren programlar, 1980'den bu yana mucize paketler olarak peş peşe geliyor. Daha doğrusu bir mucize(!) paket, bizim kemerlerimizde birkaç delik daha açtırdıktan sonra, genellikle umut bağlanmış dtşardan gelmiş sıcak paralann çekilivermeşi ile çö- küveriyor. Çok duyartı(!) birkaç saatlik iç istikrarsız- lıklanmızla çöküveren programlann ardından, birbi- rinin tam tersi bir başka şablon, mucize ekonomik program gündeme giriyor. Sistem aslında bir modelden diğerine geçişin da- ha partak, dahainandıncı olması için, içerdeki uygu- layıcı siyasal ve bürokrat başlannın kellesini istiyor. Ama ülkemizde bu pek de gerçekleşemiyor. Bizde başansız siyasetçilerin yıldızı söneceğine pariama- sı gibi tersine bir gelişmeyaşanıyor. Son ömekte ol- duğu gibi zatengörev süresi dolmuşbirMerkezBan- kası Başkanı iie Hazine Başkanı'nın kelleleri verite- rek sil baştan denenebiliyor. Para politikalanna geçiş denemesini, 12 Eylül'ün baskıcı döneminin büyük birikimi ile başiatmış ama birkaç partak deneme sonunda böyjik borçlanma- lar, yoksullaştırmalar ile çökertmiş Ozal bu ülkede hâlâ vizyon ve misyon simgesi olarak anılabiliyor. Bugünkü kirliliğin akıl almaztırmanışınınyaratıcısı da olduğu halde. Üretmeden tüketme, borçla borç ka- patma girdabına girişimizin kahramanı hâlâ alkışla- nabiliyor. IşteÖzalizm'lesimgeleşen vizyon, model uygula- malan ile geldiğimiz noktanın tipikbir göstergesi, yi- ne güncel haberler içinde var. Dolannbelirsizyükselişikarşısında ilaçithalininya- pılmaması sonucu, eczaneve depolardaki ilaç stok- lan bazı önemli kalemler için tükenmiş bulunuyor. Anayasalgüvence attındaolması gereken insan sağ- lığı, ilaç edinebilme hakkı tehdit altına girmiş bulu- nuyor. Eczacılaruyanyorlar. Sağlık Bakanlığı acil ön- lem almazsa yakın günlerde pek çok ilaç kalemi bu- lunamayacak. Çünkü ilaç bu ülkede büyük oranda artık üretilmiyor. Dogrudan ithal ediliyor. Ne önemi var? Önemli olan tek şey kredibilite.. [email protected] Sanayiciçareyi mektupla arıyor Ekonomi Servisi-Pı- yasadakı durgunluğuaş- maya çalışan reel sektör temsilcileri, hükümete öneri sunmak, seslerini duyurmak için bu kez mektup yolunu seçti. Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası (ETSO) Başkanı Lütfü Yücelik, krizin en fazla Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki sanayici, tüccar ve es- nafi etkilediğini belirte- rek, ekonomik krizin boyutlannı Başbakan BülentEcevit, başbakan yardımcılan ve ekono- miden sorumlu bakan- lara mektup yazarak ilettiğini ifade etti. Er- zurum İcra Müdürlü- ğü'nde 34bin dosyanın işleme girdiğinı ve son bir yü içinde Erzu- rum'da 546 işyerinin kapandvğını, 18ltücca- nn iflas ettiğini kayde- den Yücelik, açıklama- smda "Kurtuluşreçete- û hükümettedir" görü- şünü iletti. îstanbul Ticaret Oda- sı Yönetim Kurulu Baş- kanı Mehmet Yıkünm. liderler ve TOBB Baş- kanı Fuat Miras'a gön- derdiği mektupta, eko- nomiden sorumlu baş- bakan yardımcısının. ekonominincan daman- nı teşkil eden 345 ade oda taranndan seçihnes gerektiğini dile getirdi.