Katalog

lstıhbarat Cengiz Yüdınm • Ekonomı Özlem Vüzak • Kültür Handan Şenköken • Spor Abdülkadir YiicelmaD • Makaleler. Sımi Karaören • Düzeltme Abdullah Yazıcı • Fotoğraf Erdoğao Köseoğiu • Bılgı-Belge Edibe Buğra • Yurt Haberlen Mehmet Faraç CumhuriyeC İmtivaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmenr Orhan Erinç # GenelYayınKoordinatörü: Hikmet Çetinkaya 0 Yazıişleri Müdürü Ibra- him Yıldız # Sorumlu Müdür. Fik- ret tlkiz # Haber Merkezı Müdürü Hakan Kara Yayın Kunılu tlhan Selçuk (Başkan), Orhan Eritıç, Hikmet Çetinkava. Şükran Soner, tbrahim Yıidız. Orhan Bursalu Mostafa Balbay, Hakan Kara. Ankara Temsılcısı: Mustafa Balbay Atatûrk Bulvan No 125,Kat 4,Bakanlıklar-AnkaraTeI 4195020(7hat), Faks 4195027 • tzmır Temsıkısı Serdar Kıak, H Zıya Blv 1352S 2/3TeI 4411220, Faks-4419117«AdanaTemsılcısı: Çetin Yiğenoğtu, tnönü Cd. 119 S. No 1 Kat:l, Tel: 363 12 11. Faks 363 12 15 Muessese Müdu"-" Ustün Akmen • K.o.-d"iatör Ahmet Koru»»" • Muhasebe. Bülcrf Yener • İdare.Hüseyiı Görer • Satış FaziletKuza MEDY 4 C: • Yonetım Kunılu Başkanı - Genel Müdür Cülbin Erduran • Koordınalor Reka Işıtman # Genel MüdürYaıdımcı-j SevdaÇoban Tel 514 07 53 - k, 5H8463 \ aiımU)an >e Basaa: Yenı Gün Haber \jans\, Basmvc Vaymcılık AŞ TurtotaSı C ad '9 4! CaŞaloglu 34334 Istanbul PK 246 - Sırkecı 34435 Islanbul Tel (0212)51205 05(20 hat) Faks (0 212)513 85 95 www cumhurivet.com.tr 3 EYLUL 2000 tmsak:4.54 Güneş: 6.26 Ögle: 13.11 tkindi: 16.-*8 Akşam: 19.41 Yatsı: 21.07 Dikey geçiş sınavı • ANKARA (ANKA)- Meslek yüksekokulu ve açıköğretim ön lisans mezunlanna, fakülte yolunu açacak olan ikınci "ÖSS" nıteliğindeki dikey geçiş sınavı (DGS) bugün yapıhyor. Ilk kez düzenlenecek DGS'ye 113 bin adayın girmesi bekleniyor. DGS, sözel ve sayısal bölümden oluşacak. Sorular, adaylann ön lisans başanlannın ölçülmesine yönelik değıl. lisans öğrenimindeki başanda etkili olan sayısal ve sözel içerikli akıl yürütme becerilerini ölçmeye dönük olacak. Yerleştirmede DGS ile adaylann ağırlıklı ön lisans başan puanlan da etkili olacak. Türbanlı adaylar sınava alınmayacak. _ . 3milyon deppesyon hastası • İSTANBUL(ANKA) - Türkıye'de 3 mılyon kişinın major (ağır) depresyon hastası olduğu bildirildi. Gazi Oniversitesi Psikiyatri Anabılım Dalı'ndan Prof. Dr. Nevzat Yüksel, kadınlarda erkeklere oranla iki kat fazla depresyon görüldüğûnü bildirdı. Yüksel. her 5 kadından birinin hayatı boyunca en az bır kez, her 10 erkekten birinin ise yaşamlan boyunca en az bir kez majör depresyon geçirdiğini vurguladı. Yüksel, eğitim düzeyi düşük olanlarda ve fakirlerde depresyon olasılığının arttığına dikkat çekti. Yüksel, bu hastalann tedaviye yanıt olasılıklannın da düşük olduğunu dile getirdi. Eneski horoskop • • GAZİANTEP(AA)- Adıyaman'ın Kâhta ilçesindeki Nemrut Dağı'nın2bin 150 metrelık domğunda bulunan ve Kommageneliler dönemınden kalan 2000 yıllık aslan kabartmalı taş levha, dünyada bilinen en eski horoskop olarak tanımlanıyor. 175 santim boyunda ve 240 santim eninde olan taş levhada, sağa doğru dönerek yürüyen bir aslan figürü betimleniyor. Boynunda bir hilal olan aslanın gövdesi 8 ışınla karakterize edilmiş, 19 yıldızla bezenmiş. Aslanın sırtında ise 16 ışınlı 3 büyük yıldız yer alıyor. Yanlanndaki yazıda bunlann Mars, Jüpıter ve Merkür olduğu belirtiliyor. Horoskopla ilgili yapılan değişik yorumlara göre, Kral Antiochos'un doğum horoskopunu gösterdıği ifade ediliyor. TipyakHere zyban hapı • CHICAGO(AA)- "Ağır" sigara tıryakılerinin sigarayı bırakmalannda, Zyban ısimli ilacın etkili olduğu açıklandı. Amerikalı bılim * * adamlan, California Üruversitesi'nde yaptıklan araştırmalarda, Zyban ilacının "normal sigara içenlerde" yüzde 30 etkili olduğunu saptadı. Zyban haplannın venldıği tiryakilerin yüzde 30'unun, en az bir yıl sigaradan uzak kaldığı gözlendi. Zyban ilacı ile ilgili olarak Dünya Akciğer Hastahklan Kongresi'nde yapılan açıklamada, ılacın sigara bırakma şansını ikiye katladığı ve normalde yüzde 9 ile 16 arasında etkili olduğu bildınldi. Öğretim üyeleri, eğitimdeki sorunlan çözmek için ortaöğretimde kaliteye özen gösterilmesi gerektiğini savunuyor Okullaşma oranı artünlıııalı• Yükseköğretimdeki okullaşma oranı, Batılı ülkelerle karşılaştınldığında 2-3 kez daha düşük. Zaten yüzde 45 'ler civannda olan ortaöğretim okullaşma oranı ile yükseköğretim okullaşma oranını yükseltmek zor. • Lise mezunlannın üniversite sınavındaki başansı yüzde 20 civannda. YTU Rektörü Prof. Dr. Ayhan Alkış, bu orarun orta öğretimin ne denli verimsiz ve başansız olduğunun somut göstergesi olduğunu söylüyor. FİGENATALAY Üniversiteler, tüm dünyada genel ola- rak öğretim elemanlannı, müfredatlarıru ve öğrencilerini kendilen seçebiliyor. Ülke- mizde ise üniversitelerin kontenjanı kadar öğrenciyi kendisinin seçmesi en azmdan kısa vadede mümkün görünmüyor. Üniver- site rektörleri de, mevcut sistemin 1.5 mil- yon üniversite adayının olduğu Türkiye için en uygunu olduğunu ama bazı iyileş- tirmelere gereksinim duyulduğunu belir- tiyorlar. Bazı üniversitelerin rektörlerine üniver- siteye giriş sistemi ile ilgili görüş, eleştiri ve önerilerini sorduk. Onlar da, bu konu- nun tartışmaya açılmasının getireceğı ya- rarlan düşünerek bize zaman ayırdılar, gö- rüşlennı anlattılar. Türkıye'nin en iyi bır- kaç üniversitesinden biri olan iTÜ'nün bu konudaki tavnnın kamuoyu tarafından bi- linmesinın önemi nedeniyle Rektörü Prof. Dr. Gukün Sağlamer'e de sorular yönelt- tik. Ancak Prof. Dr. Sağlamer, "zamanı- mn olmadığı'' gerekçesiyle sorulanmızı yanıtlamadı. Meslek liseleri desteklenmeti Yıldız Teknik Üniversıtesi Rektörü Prof. Dr. Ayhan ADaş, önce şu tespitlerde bulun- du: "Son yıllarda yükseköğrenimi talepeden öğrenci sayısı yaklaşık 1.5 milyon civann- da. Bu takbin bir sûre daha aynı kalacağı görülüyor. Bıınun, yaklaşık üçte biri açık öğretünde, üçte ikisi de örgün öğretimde. Sınava gircn lü milyon öğrencinin talebi- nekarşın ancakyüzde 20'âüniversitedekon- tenjan bulabilrvor. Lise mezunlanmn başa- nsı yüzde 20 civannda. Bir yıl bekleyenle- rin başansı ise yüzde 36'ya ulaşıyor. Bu da dershanelere yönelimi hölanduıyor. Bütün bu koşullarda vükseköğretimde- ki okullaşma oranı, Batüı ülkelerie kars> laşünldığuıda 2-3 kez daha düşüktür. Za- ten yüzde451er civanndaolan ortaöğretim okullaşma oranı ile yükseköğretim okul- laşma oranını v ükseltmek zordur. Eğitim- deki temel sorunlan çözüme kavuşturmak için orta öğretimde kalite artnrümah ve okullaşma oranı yükseltilınetidir. Meslek hselerine gereken önemi vermeden ve on- lan destekkmeden ünrv ersitelerin sorunla- nnı üniversite giriş sistemiiletekbaşma çöz- mek olanaksızdu"." Çözfim önerileri YTÜ Rektörü Prof. Dr. Alkış'ın kısa ve uzun erimli çözüm önerileri şöyle: -Kısa erimli çözümler için: -Üniversite giriş sınavından ortaya çı- kan sorunlan çözebilmek için sınavı kaza- nan öğrencilere iç transfer, çift lisans gibi öğrencilerin yeni eğilim ve isteklerini aza- mi ölçüde karşılayacak düzenlemeler ya- fa* 2000-ÖSS testlerin ortalamaları ve standart sapmaları r-ı «ör Testin Adı Sayısal Matematik Fen Bilimleri Sözel Türkçe Sosyal Bilimler Yabancı Dil Almanca Fransızca ingiiizce Soru Sayısı 88 43 45 90 46 45 100 100 100 Ortalama 11.55 7.11 4.44 33.05 20.69 12.36 71.01 '71.12 58.59 Standart Sapma 19.60 11.61 8.87 21.01 11.48 10.31 30.51 28.10 29.34 Oğrenim Durumu Son smtf düzeytrrcte Mezun, daha önce yerieşmemiş Daha önce yerieşmiş Bir yükseköğretim programını bitirmiş TOPLAM Sınavi Geçerli 496.749 631.349 195.946 42.615 1.366.659 106.000 ve Daha Fazla Puan Alaniar 302.343 438.800 174.168 38.655 953.966 120.000 ve Daha Fazla Puan Alaniar 179.127 278.611 110.090 24.538 592.366 pılmalı. Böylece istedikleri geçişlere ola- nak sağlanarak mutsuzluklan bir ölçüde gi- denlmeli. -Üniversite giriş suıavındaki mevcut sı- kıntılan giderecek adil düzenlemeler ya- pılmaü. -Dershanelerin işlevlerini, üniversiteler hazırlık sınıfi açarak üstlenmeli, kaynak ünı- versitelere yönlendınlmeli. -Orta erimli çözümler için: -Meslek lıselerinin meslek yüksekokul- lanna ve başanlı olanlannın ilgili alanlar- da üniversiteİerin eşdeğer programlanna bel- li kontenjanlarda geçişi sağlanmalı. Mes- lek yüksekokullannda uygulamaya ve ül- kenin gereksinmelerine yönelik çağın ge- reklerine uygun programlar açılmalı. -Üniversiteyi okuyamayanlara yönelik meslek edindirici, akredite meslek sertifi- ka programlarımn açıknası ve bunun dev- let ve özel sektör tarafından tanınması ge- rekli. -Mevcut sınav sistemi sadece talebin faz- la olduğu bölüm ve üniversitelerle oranlı kalacak şekilde, bunun aşamalı olarak kal- dınlmasını sağlayacak uzun erimli bir plan- lama çalışması yapılmalı. Yeter Id istensin.» Prof. Dr. Ayhan Alkış şöyle devam etti: "Eğer ortaöğretimin niteliği arttınhrsa, dershaneler gerçek işlevlerine yöneUrse, üniversiteler bünyelerinde hazırtık sının açarak ve bunun sonucuna bağlı olarak yerleştirme yaparsa, üniversiteler akade- mikdeğerlendirme sürecinde akredite ku- rumlara dönüşürse yükseköğretim nitelik kazanacak ve niceiikte arüş yapabilecektir. Bu takdirde, yurtdışında eğitim gören alt- mış bin öğrencimizin harcamalan ve yurt- dışı doktora kaynaklan yükseköğretime yönlendirileeek, böylece kaynak üç kez artnnhnış olacaktır. Yeter ki, ülkemizin yükseköğretim ve temeiinde yatan sorun- lara eğümek istensin." - ODTÜ: 'Türkiye yetennce olgun değil' ODTÜ Rektörlük Danışmanı Prof. Dr. Nezflı Güven, mevcut sistem dışında Tür- kiye için başka bir çözüm göremediğini, üniversıtelenn öğrencilerini kendisinin seç- mesinin ise kaosa neden olacağını söyle- di. Aym üniversitenin Mühendislik Fakül- tesi Dekanı Prof. Dr. Yıkbnm Üçtuğ da, sis- temi, "mevcut koşuDar içinde olabüeceği- ninen iyisi" olarak nitelendirdı. Sınavuı çok büyük ölçüde doğju insanlan seçtiğini be- lirten Prof. Dr. Uçtuğ'un sistemle ilgili eleştirileri ise şöyle: "Bu sistemde normal lisderden mezun olanlar büyük zarara uğruyor. Liselerin sosyal bolümlerinden mezun olanlar da çok dezavantajh. Sına% da esas belirie> ici olan fen sorulan. Fen bolümlerinden mezun olan- lar tarih, sosyal sorulannı kola> hkla yanıt- hyorlar ama sosyal bölümlerden mezun olanlar bu sorulan yanıtiayamaz. Tek sınav ve içeriği aynı kabnak kaydıyla bir grup- landınna yapılabilir. Orta Öğretim Başa- n Puam'mn daha da >ükselrilmesi lazım. Başarmm uzun zamana yayılmasıyla öğren- cilerin üzerindeki baskı hafıfledi. öğrenci- leri okula döndürdü. Dershane öğrenciden ne ölçüde uzaktutulursa sistem o kadar sağ- hkh olur." Prof. Üçtuğ, Türkiye'nin henüz üniver- sitelerin kendı öğrencilerini kendileri seç- mesi konusunda olgun olmadığını, daha ön- celeri yatay geçişte olduğu gibi bu konuda da üniversitelere çok baskı geleceğini vur- guladı. AL GÖZÜM SETRETLE / IŞIL ÖZGENTÜRK Kadın doktomndan korkan kadınlar Bunca yıl yaşadım ve yaşadığım bunca yıl dostum, arkadaşım, benden önceki ve sonraki kuşaktan kadın cin- sinin, kadın doktoru korkusu nedeniy- le yaşadığı öyle çok olayatanık oldum ki, bu 1 pazar bu pek de ıç açıcı olma- yan konuya değinmeden yapamadım. En yakın tanlklığım şöyle oldu. Te- lefonum bir geceyansı çaldı. Biraz kor- karak, biraz endişeli açnm. Arayan ya- kın birkadın arkadaşımdı. Çok kötü bir durumdaydı ve onu hemen hastaneye götünnemi istiyordu. Giyinıp sokağa fırladım. Evine vardığımda kanepenin üstünde kıvnlmış yatıyordu. Çok şid- detli bir kanaması ve sancısı vardı. Va- kit kaybetmeden hastaneye gittik. Onu hemen ameliyata aldılar. Ben de has- tanenin ıssız, karanlık koridorlannda beklemeye başladun. Ameliyat uzun sürdü. Sonunda dok- torlar göründüler. Onlann deyimiyle ar- kadaşımın rahminden futbol topu bü- yüklüğünde bir ur çıkarmışlardı. Bu- nu duyunca küçük bir şok geçirdim. Ar- kadaşım böyle bir şeyin varlığuıdan haberdar değildi. Dolayısıyla benim de haberim yoktu. Doktorlar çok bil- dik bir durumla karşılaştıklannı söy- leyip güldüler, üzücü haberi benim vermemi istediler. Hasta artık gebe kalma ve doğurma yeteneğini yitir- mişri. Arkadaşuna bu gerçeği söylemek zor oldu. Genç bir kadındı. Çocukla- ra karşı özel bir ilgisi vardı. Bu neden- den eğitimini, çocuk ve ruh sağlığı üs- tüne yapmıştı. Başanlı bir anaokulu öğretmeniydi. Bu ameliyat onu psiko- lojik yönden çok hnpaladı. Çocuğu olamayacağı gerçe- ğini yıllar sonra ka- bul edebildi. Gene de anaokulundakı öğrencilerini evleri- ne uğurlarken yü- zünden bir hüzün bulutu gelıp geçer. Ben de hastane- nin o ıssız ve karan- lık korıdorlannda geçırdığım uzun ge- ceyi hiç unutma- dım, geçirdiğim şo- ku da. Rahmınde futbol topu kadar ur büyüt ama senin bundan haberin ol- masın. Evet, biz böyleyiz. Biz Türk kadınlan kadın doktoruna gitmeyi pek sevmiyoruz. Zengin ya da yoksul, eği- timli ya da eğitimsiz, genç ya da yaş- h fark etmıyor, büyük çoğunluk için ge- çerli bir dunım bu. Evet, kadın dokto- runu sevmiyoruz, hatta onlara uğra- madan ne kadar uzun bir ömür sürer- sek o kadar mutlu oluyoruz. Sonuçta kimimiz analık duygusunu yaşamak- tan yoksun kalıyoruz, kimimiz hep yorgun, hep sancılı, istenmeyen gebe- liklerden ötürü vaknnden önce yıpran- mış. Açık konuşalım, çoğumuz iyice sıkış- madıkça kadın dok- torunun kapısını çal- mıyoruz. Bedenimi- zin en belirgın yam kadınlığımıza karşı fazlasıyla hoyrat ve duyarsısız. Oysa ka- duîlığımızı, analığı- mızı, gençliğimizi ve yaşlılığımızı en gü- zel biçimde yaşa- mak, biz kadınlann yemek yemek, su iç- mek gibi en doğal hakkı. Bunun için de bizden beklenen kendi bedenimize karşı göstereceğimiz küçükbir ilgı; sancı- sız, kanamasız, gebelik ya da düşük ol- madan da bir kadın doktorunun kapı- sindan içeri gırmek, onu bir dost, bir sırdaş gibi görmek, soru sormaktan, be- denimızın sirlannı öğrenmekten kork- mamak. Sözün kısası kendi bedenini bir aşk gibi sevmek. Biliyorum, hayat pahalı ve mutlaka yerine getirilmesi gereken başka önce- likler var. Çocuğun okul parası, tatil pa- rası gibi. Aynca ülkemizde insan sağ- lığı kadın erkek farkı gözetılmeksizin her yerde hıçe sayılıyor. Sigorta has- tanelerinde uzayıp giden kuyruklar, devlet hastanelerinin acil servislerin- de saatlerce bekletilen hastalar. Mes- lek yasalannı hiçe sayan doktorlar. Bi- zi her türlü hastalığa karşı savunmasız kılan kötü beslenme, hava ve çevre kir- liliği. Evet, bu güzel ülkede ne yazık ki bütün bunlann hepsı var. Ama hiç olmadı yılda bir kez önceliği kendi ka- dnılık sağhğınıza verin. Çalın bir ka- dın doktorunun kapısını. Korkularmı- zı geride bırakın. Ûnutmayın, şu yaş- lı dünyamızda neşeli, kendi bedenin- den hoşnut bir kadın ve anne kadar enerjisiyle insanı büyüleyen hiçbir şey yoktur. Haydi bu sonbahar öncelik sizin ol- sun. Kendiniz ve yaşamda değer ver- diğiniz her şey için. Not: Bu satırlarda daha önce başka "dişçikorkusu r 'ndan söz etmiştim. Sı- rayla, zaman zaman tüm korkulanmı- zı ele almak istiyorum. Işsizlik, yalnız- lık, uçak ya da yaşama korkusu gibi. Bilmediklerim konusunda beni uya- nrsanız, bir e-mail atarsanız ya da bir mektup yazarsanız çok sevınınm. [email protected] En başarıh öğrencüer fen lisesimezunlan ÖSS 2OOO'de, gerek sınavı kazanma ve gerekse 120 ve daha fazla puan alma yönünden en başanlı adaylar, resmi fen liseleri öğrencileri oldu. Sınavı geçerli 3781 resmi fen lisesi öğrencisinden 376 l'j ÖSS'yi kazandı, 37Q9'u ise 120 ve daha fazla puan aldı. Bu okullann suıavı kazanma oram yüzde 99.5, 120 ve daha fazla puan alma oram ise yüzde 98.1 oldu Bazı okul türlennİD 120 ve daha fazla puan alan aday oranlan şöyle: Özel Fer. Liseleri: yüzde 94.2 Anadolu Lisesi: yüzde 92.5 Askeri Lise:yüzde 91.1 Yabancı Dil Ağırhklı Lise: yüzde 88.8 Öğretmen Lisesi:yüzde 83.7 Yabancı Dille Öğretim yapan Özel Lise: yüzde 80.2 Özel Lise:yüzde 69.9 Güzel Sanatlar Lisesi: yüzde 61.7 Lise:yüzde 47.7 Sayısalsorularda başan daha düşük ÖSS 2000 test ortalamalan şöyle: 88 sayısal sorusunuı çözüm ortalaması: İI.55 43 matematik sorusunun çözüm ortalaması:* 7 45 fen bilimleri sorusunun çözüm ortalaması: 4.44 90 sözel sorusunurı çözüm ortalaması: ;3,O5 45 Türkçe sorusunun çözüm ortalaması: 20.69 45 sosyal bilimler sorusunun çözüm ortalaması: 12.36 100 Almanca sorusunun çözüm ortalaması: 71.01 100 Fransızca sorusunun çözüm ortalaması: 71.12 100 İngiiizce sorusunun çözüm ortalaması: 58.59