Katalog

29ARALJK2000CUMA CUMHURİYET SAYFA KULTUR kultur@cumhuriyet.com.tr 13 CUMHUR CANBAZOĞLU Depremlernedeniyle 1999'un ikin- ci yansını çok kötû geçiren sinema sektörü, 200O'e umutlarla girmişti, ama bu kez de kalite açısından vasa- tı aşamayan yapıtlar, korsan VCD'ler ve yeni filmler yayunlayan dijital te- levizyon kanallannın artışı topyekûn camianm tadını kaçırdı. Amerikan FflmAkademisi' nden ge- len çarpıcı haber, gösterime çıkan yak- laşık 150 civanndaki filmin kalitesiy- le ilgili önemli bir venydi. Oscar için aday seçecek akademi- nin üyeleri bu yıl iyı fılm bulmakta çok zorlandıklannı açıklayarak yeni ürün- lerle ilgili olumsuz değerlendırmele- rini basına yansıttılar. Hollywood'un stüdyolan ise bu eleş- tirilere aldırmadan bol özel efektli, abartılı, sinemayı sadece iki saat bo- yunca eğlendirecek bir mekân gibi pazarlayan çizgisini sürdûrdü. Bu çizgi o kadar içimize işledi kı, yerli yapımlardan da ancak Ameri- kan filmlerine 'benzetilenler' seyirci toplayabildı; diğerleri sadece festival- lerden gelen ödüllerin onuruyla ye- tindi... Pumanı tüten fllmler Hollywood'un, doksanlann başın- dan bu yana, Hindistan haricinde, tüm dûnyada ilan ettiği kralhğı, 2000 yı- lında Türkiye pazannda yine devam ediyordu. Bir iki yerli fîlin ve genel- de yaz başında gösterilen birkaç Av- rupa filmi dışında Amerikan yapıtla- nna boğulduk geçen yıl. Bu dayatmanın dozu ikiye, dörde, sekize bölünen salonlarla, mahalle- lere kadar giden yeni lüks sinemalar- la arttı, gitti... Filmlere gelince; bilimkurgu, ro- mantizm, savaş, aşk, gerilim, komedi gibi her türde, her çeşitte ürünü ade- ta dumanı tüter halde Türkiye'ye ta- şıyan çokuluslu şirketler tûrler arası 'harman'larla daha bol seyirciyi sa- lonlara çekmenin yollannı aradı yıl boyunca. 2000'in 'özgûn' modası ise süreleri çok uzun tutulan filmlerdi. Sanat sineması tutkunlan ise ancak 19. Uluslararası Istanbul Film Festi- vali'ni takiben, havalann ısınmasıyla birkaç nitelikli ürûnle karşılaşabildi- ler. Avrupa sınemasının örnekleri, bir- kaç istisna dışında vasan aşarken Holly- wood'un ustalanndan da, az da olsa, sinema tarihinde iz bırakabilecek bir- kaç yapıt çıktı. Bizce bunlann başında Milos For- man'ın, ABD'nin en sevilen komed- yenlerinden biri olan Andy Kauff- man'ın otobiyografısini yansıttığı Ay- daki Adam (Man on The Moon) ge- liyor. Kahramanın tüm insani yönle- rini oya gibi işleyip olağanüstü sıcak bir film yapan Forman kadar, seveni ve sevmeyeni fazla olan Jim Car- rey'nin de başanda büyük payı var. Ay- nı Carrey, senaryo eksıkliğine rağmen yeni sezonun açılış filmlerinden Ben, Kendiıııve Sevgüim de de (Me, My self and Irene-Yön: Farrely Kardeşler) ıyiydi... Dığer önemli filmlerden biri, ge- çen yıldan 2000'e sarkan David Finc- ber'ın Dövüş Kulübû'ydü (Fight Club). Toplumla bireyın savaşım, sıstemin her türlü silahla altetmeye çalıştığı öz- gün beyinleri önplana taşıyan Dövüş Kulübü, özellikle genç kuşağın favo- nsiydi. Berlin'den en büyük ödül AtanAyı'yı çıkaran Manolya (Magnolıa) günlük ahlaki bunalımlar, geçmişle ilgili he- saplaşmalar üzerine birbirleriyle ke- sişen öyküleri ve çarpıcı kurgusuyla sezonun en sevilenleri arasına girdi. ulos, çok sevdiği arayış ve yolculuk te- malanndan oluşan yine olağanüstü şi- ırsel anlanmıyla, uzun sahneleriyle, sı- radışı yorumuyla ve de BrunoGanz'ın muhteşem oyunuyla bir başka başya- pıt armağan etti sinemaseverlere. Lasse Hallsrröm ise yılı Tannnın Eseri Şeytanın Parçası'yla (The Cıder House Rules) kapattı. Michael Ca- ine'nın adeta oyunculuk dersi verdiği yapıt, enfes görüntüleri ve bir çiftlik- te son derece zor şartlarda büyüyüp adam olmaya çabalayan bir insanın yürek burkan öyküsüyle geçen sezo- nun önde gelen yapımlanndandı. Aynca Cannes galibi Lars von Tri- er'nin Karanlıkta Dans'ı (Dancer In The Dark), Michael Di Jiacomo'nun Hay- vanlar, Melekler ve tnsanlar'ı (Ani- mals), Martin Scorsese'nin sokaklara Oç saat sekız dakıkaya ulaşan süresi- ne ve birtakım oturmayan psikolojik analizlerine karşın Paul Thomas'ın yapıtı kolay rastlanamayacak bu- duy- gu mozaiğiydi... Amerllcan allesine Oscar Bol Oscarlı Amerikan Gûzeli ise Kevin Spacey, Annette Bening ve Me- na Suvari'li kadrosuyla yılın en keyif- li fılmiydi. Çekirdek Amerikan aile- smdeki bozulmayı kara komedi ka- hplarında değerlendiren yönetmen Sam Mendes ise vasat konudan hoş bir yapıt çıkarmayı başardı. Geciken bir başyapıtı da 2000'de nihayet izleme olanağına kavuştuk: Sonsuzluk ve Bir Gün. Uluslararası ts- tanbul Film Festivali'nin yaşam boyu onur ödülü verdiği Theo Angelopo- döndüğü yapıtı Yaşamın Kıyısmda (Bringing Out The Dead), Roman Po- lanski'nin komedi ve gerilimi son de- rece iyi dengelediği Dokuzuncu Ka- pı'sı (The Ninth Gate), PedroAhnodo- var'ın Annem Hakkında Her Şey'i (Todo Sobre Mi Madre), Bnıno Du- mont'nun Insanhk'ı (L'Humanite), Jas- min Dizdar'ın Bosna'daki drama ko- mediyle baktığı Güzel însanlar'ı (Be- autifül People), Atom Egoyan'ın Feli- cia'nın Yolculuğu fılmi, (Felicia's Jo- urney), Guy Ritchie'nin Ateşten Kal- be Akıldan Dumana'sı (Lock, Stock And Two Smoking Barrels), Michael Mann'ın nikotin ve sigaranın zararla- n, bu maddelenn ahşkanlıklan üzeri- ne kurulmuş sektör üzerine çektiği, Al ParinoveRusseflCrowe'luKöstebek'i (The Insider), Cronenberg'in ilk kez bu derece kolay algılanan korku-gen- limi Varohış'u (eXistenZ) yılın en üst sıralarda yer alan yapıtlanydı. Reklamı bol yapılan, adından çok söz ettiren ama başyapıt düzeyine uzak kalan, orta halli diyebüeceği- miz fılmler arasmda Norman Jewi- son'ın On Altıncı Round'unda (The Hurricane) şampiyonluk kovalarken haksız yere hapse düşüp içeride 20 yıl kalmış Rubın 'Hurricane' Carter'ın gerçek yaşamöyküsü vardı. Şu anda Hollwood'un 1 numarah zenci aktö- rü olarak gösterilen Denzel VVashing- ton'ın taşıdığı film, Oscar yanşında aradığını bulamazken Ridley Scott' ın Gladyatör'ü de dövüş sahnelerinde- ki inanılırlığı ve aynntılı çevre dü- zenlemesindeki başansıru diğer konu- larda gösteremeyince içi kof bir ko- lossal gibi kaldı. ^^^^^— Frank Darabont'un Stephen King'den uyarladığı Yeşil Yol ise(TheGreenMile) bır başgardiyanın ağ- zmdan ıdama mah- kûm özel bir tutuklu- yu anlatıyordu. iyi bir hapishane filmi şeklinde giderken konu ikinci yanda doğaüstü güçlere fe- da edilince Yeşil Yol eksik bir yapım ola- rak kaldı.. Steven Soder- berg'ın ekolojik, fe- minist söylertvıyle ve de Julia Roberts'ın güzelliğiyle geniş kit- leleri etkileyen Tath Bda'sı (Erin Brocko- vic), Kimberly Pier- ce'ın Hilary Swank'a en iyi kadın oyuncu Oscar'ı getiren, an- cak düz anlatımıyla zayıf kalan Erkekler Ağlamaz'ı (Boys Don'tCry),ABD'de tutunamaymca trlan- —^^^^^^—> da'ya dönen yoksul bir ailenin dramını yansıtan, Frank McCourt'un Pulitzer Ödüllü roma- nından beyazperdeye Alan Parker ta- rafından aktanlan Angela'nın Külle- ri (Angela's Ashes), Wim \Venders' ın iki filmi Sırlar Oteli ve Buena Vîsta Social Club, Paul Auster' in Köprüde- ki Lulu'su, Robert Zemeckis'in Gizli Gerçek'i (What Lies Beneath), M. Night Shyamalan'ın özel efektsiz çek- tiği korku denemesi Altıncı His'i de (The Sixth Sense) bu kuşak fılmlerin en iyilerindendi... Uzun metrajlı çizgifilmler ve can- landırma sinemasuıın nitelikli ürünle- rinden hoşlananlar için gayet verimli geçti 2000. Disney'in Tarzan'ıyla açı- lan sezon Oyuncak Hikâyesi 2 (Toy Story 2), Pokemon: ÜkFOm (Pokemon First Movie), Than A£n Kaplan TH ger, Fantasia 2000, Tavuklar Firarda, • Hollywood'un stüdyolan bol özel efektli, abartılı, sinemayı sadece iki saat eğlendirecek bir mekân gibi pazarlamayı sürdûrdü. Bu çizgi o kadar içimize işledi ki, yerli yapımlardan da Amerikan fılmlerine 'benzetilenler' seyirci toplayabildi; diğerleri festivallerden gelen ödüllerin onuruyla yetindi... El Dorado Yohı'yla devam etti; sine- ma tarihinin en pahalı filmi, 200 mil- yon dolarlık Dinozor ise sırasuıı bek- lıyor. Hayal kınklığı yaratanlar listesi de hayli uzun; bunlann başında da, Ingi- liz Hasta'yla büyük başan kazandık- tan sonra ne yapacağı merakla bekle- nen Anthonj Mingheflageliyor Ming- hella, Yetenekli Bay Ripley'de (The Talented Mr. Ripley) çok zayıf ve ya- ratıcıhk açısından fakirdi. 1960'taRe- ne Clement'in Patricia Highsmith'ın romanından Kızgm Güneş adıyla be- yazperdeye aktardığı filmin yeniden çevrimi olan yapıt, gişede de fazla bir etkinlik gösteremedi. Luc Besson ise Jeanne D'Arc'a 21. yüzyıl 'dan gayet popüler bir gözle bak- mayı deneyince ve de başroldekı MD- la Jovovich rolüne çok yabancı kalın- ca bu filmi de sınıfta kalanlar listesi- ne ekledik. Ustalardan hayal kırıklıflı Oüva- Stone ise Kazanma Hırsı'nda (Any Given Sunday) Al Pacino ve Ca- meron Diaz'la spor dünyasındaki iç ve dış güçleri inceledi; ancak fılm onun bu dünyaya ne derece uzak olduğunu gösterdi. Roland Emmerich'ın. vatan-millet pompalamasıyla ve ırkçı öğelerin ağır- lığıyla ayakta durabilen Vatansever'i (The Patriot), Tîm Burton'ın son de- rece yetersiz kaldığı gerilimi Hayalet Süvari'si (Sleepy Hollovv), Woody Al- len'ın kariyerinin başındaki espri an- layışına döndüğu U&kSahtekârbklar'ı (Small Time Crooks), videoklıpler- den ve reklam fılmlerinden gelen Tar- sem Sin^ı'in Hücre'si (The Cell), John Frankenheimer'ın Soygun'u (Reın- dear), Brian De Palma'dan devraldığı Görevimiz Tehlike'nin inanılırlığını devam filminde daha da düşüren John Wtoo, Genç Kız ve Kral adıyla yeni- den gündeme getirilen Kral ve Ben'de- ki yönetmen Andy Tennant oyuncu- lar Jodie Foster ve Chow Yun-Fat, son dönemde yazdığı korku senaryolany- la dikkat çekmiş genç kalem KevinWT1- liamson'ın ilk yönetmenlik deneme- si Öğretmen (Teaching Mrs. Tıngle) son derece sıradan konusuyla geçen yılın diğer hayal kınklığı yaratan ya- pıtlan arasuıdaydı. Geçen yıl basuun her konuda yaza- bilen kalemleri ve bazı yönetmenler tarafuıdan halkın zevkine ters düş- mekten zevk almakla, milyonluk gi- şe hasılatı yakalayan fılmleri görmez- likten gelmekle suçlanan sinema ya- zarlannın derneği SİYAD ise hazi- randa yaptığı değerlendirmede mev- simin en iyilerini şöyle su^lamıştı: 1 - Dövüş Kulübü, 2- Gözü Tamamen Kapalı, 3- Matrbc, 4- Amerikan Gü- zeli, 5- Sonsuzluk ve Bir Gün, 6- Ya- şamın Kıyısında, 7- Manolya, 8- An- nem Hakkında Her Şey, 9- Varoluş, 10- Köstebek. Y Î T l R D İ K L E R l M İ Z . . . Y Î T l R D l K L E R İ M l Z . . . Y l T l R D İ K L E R Î M t Z . . . Sinema dünyası 2000'de çok önemli isimleri art arda yitirdi. Bunlardan Hollywood'un en sevilen karakter oyunculahndan Walter Matthau, kalp krizi sonucu 80 yaşmda öldü. Matthau, 'KalabaukBir Yûz', 'Kentakili', aynı zamanda yönetmenliğini de yaptığı 'Gangster Story', 'The Fortune Cookie', 'The Old Couple', 'Hello Dolfy', 'JFK' gibi bırçok fılmde oynamıştı. Aynı günlerde bir acıh haber de Italya'dan geldi; Vîttorio Gassman da kalp krizinden 78 yaşında ölmüştü. 1975'teçevirdiği 'KadmKokusu'filmi ile Cannes Film Festivali'nde en iyi erkek oyuncu ödülü kazanan Gassman'ın tiyatroda da çok önemli yorumlan vardı. Kameranın ardında bir ömür geçiren, "Yeni Dalga" sonrası Fransız sinemasının en önemli ustalanndan biri, burjuvazinin ö.ümsüz betimleyicisi ünlü yönetmen Claude Sautet, 22 AlecGuinness Vîttorio Gassman Claude Sautet Temmuz'da kansere yenildi. Sautet 76 yaşındaydı. Ingiliz sinema ve tiyatrosunun büyük oyoıncusu. sir unvanlı 86 yaşındaki Alec Guinness ağustos ayında Galler'de öldü. 'Kwai Köprüsü', 'Yıkhz Savaslan' gibi fılmlerde çızdiği tıplemelerle unutulmayan Guinness. beyazperdenin binbir suratı olarak tanınıyordu. Fransız yönetmen Roger Vadim 72 yaşında kansere yenik düştü. Farklı erotizm anlayışıyla dikkat çeken yönetmen. çıkışını 'Ve Tann Kadını Yaratb' ıle yapmıştı. Loretta Vbung. Los Angeles'ta 87 yaşında öldü. Sessiz filmlerle kariyerine başlayan Young, genellikle iradeli ve güçlü kadınlan canlandırdı. Young, 1947 yılında Walter Matthau The Fanner's Daughter fıknindeki hizmetçi kız rolüyle en iyi kadın oyuncu Oscar'ını almıştı. Romanya sinemasının babası olarak bilinen yönetmeni Paul Calinescu, 1958'de Amerikan Ulusal Akademisi Sahne Sanatçılan Vakfı'nı kuran, 30'larda Hollywood filmlerinde rol bulan Francis Lederer, 1930'da başladığı sinema serüvenı boyunca 'öteld kadını' canlandırmasıyla tanuıan aktris Rose Hobart, bu yıl en iyi erkek oyuncu dalında Oscar'a aday gösterilen Richard Farnsworth, 1939'daçekilen sinema klasiği 'Oz Büyücüsü'nün hayatta kalmış son oyuncusu Harry Monty, Alman yönetmen Bernhard \Vicki, Bond fılmlerinden 'Diamonds Are Forever' adlı filmin baş kötü adamı Stavros Blofeld rolüyle tanınan Ingiüz aktör Charies Gray, Sean Connery, Frank Sinatra, Lana Tumer gibi yıldızlarla klasikleşmiş filmler çeken, televizyonda 'Görevimiz TehBke' ve 'Bonanza' gibi dizilere imza atan tngiliz yönetmen Lewis Aflen, 80 yaşındaki aktör Werner Klemperer, Fransa'nın James Dean'i olarak tanınan Gerard Blain. ünlü aktör George Mon^omery (84 yaşmda), sinemaya sessiz füm döneminde giren yönetmen Claude Autant Lara (95 yaşında) 2000'de yitirdiğimiz diğer isimler arasındaydı. ODULLER...ODULLER... 57. ALTIN KÜRE ÖDÜLLERt En iyı drama: Amerikan Güzeti. En iyi müzıkal- komedi: Toy Story 2. Komedi-müzikalde en iyi erkek oyuncu: Jim Carrey (Aydaki Adam). Ko- medi-müzikalde en iyi kadın oyuncu: Janet McTeer (Tumbleweed). Drama-en iyi erkek oyuncu: Denzel VVashington (The Hurricane). Drama-en iyi kadın oyuncu: Hilary Swank (Er- kekler Ağlamaz). En iyi yönetmen: Sam Men- des (Amerikan Güzeli). En iyi yardımcı erkek oyuncu: Tom Cruise (Manolya). En iyi yardım- cı kadın oyuncu: Natalie Porzman (Anywhere But Here). En iyı senaryo: Alan Bafl (Amerikan Güzeli). En iyi yabancı film: Annem Hakkında Her Şey (Pedro Almodovar-İspanya). 19. İSTANBUL FÎLM FESTrVALİ En iyi fılm: Mayıs Sıkmosı (Nuri Bilge Ceylan). Yaşam boyu başan ödülü: Yiısuf Şahin, Theo Angelopoulos. Özel ödül: Hint yönetmen Shaji Karun (Son Dans). Onur ödülleri: Çolpan llhan, Halit Refiğ ve Giovanni Scognamillo. 25. CESAR ÖDÜLLERİ Toni MarshaD'ın 'Venus Beaute' adlı yapıtı en iyı film, en iyı yönetmen, en iyi senaryo ödülle- rini aldı. Bu fılmdeki rolüyle Audrey Tautou'ya 'Umut Veren Genç Oyuncu' ödülü verildi. En iyi erkek oyuncu: Daniel Auteuil (Köprüdeki Kız). En iyi kadın oyuncu: Karin Vîard (Haut les coveurs!). En iyi yabancı film: Annem Hak- kmda Her Şey (Yön: P. Almodovar) seçildi. 53. CANNES FİLM FESTTvALİ Altın Palmiye : Karanlıkta Dans (Lars von Tri- er). Jüri büyük ödülü: Eşikteki Şeytanlar (Jiang Wen). En iyi yönetmen ödülü: Edward Jang (Yi-Yi). En iyi kadın oyuncu: Björk (Karanlıkta Dans). En iyi erkek oyuncu: Tony Leung (In The Mood of Love). En iyi senaryo: Neil Labute (Hemşire Betty). Jüri özel ödülü: Samira Makh- malbaf (Kara Tahta) ve Roy Anderson (Ikıncı Kattan Şarkılar). Altm Kamera: Hasan Yaktaba- na (Djomeh) ve Bahnam Ghobadi (A Time For The Drunken Horses). 50. BERLİN FtLM FESTÎVALİ En iyi yönetmen: Milos Forman (Aydaki Adam). En iyi erkek oyuncu: Denzel VVashing- ton (The Hurricane). En iyi kadın oyuncu: Bibi- ane Beglau ve Nadja Uhl (The Legends Of Ri- ta). En iyi Avrupa filmi: The Legends Of Rita) Yaşam boyu başan ödülü: Jeanne Moreau. Ber- lin Film Festivali'ne Türkiye adına Nuri Bilge Ceylan'ın Mayıs Sıkıntısı adlı yapıtı katıldı. 72. OSCAR ÖDÜLLERİ En iyi yönetmen: Sâm Mendes (Amerikan Gü- zeli). En iyi erkek oyuncu: Kevin Spacey. En iyi kadın oyuncu: Hilary Svvank (Erkekler Ağla- maz). En iyi yardımcı erkek oyuncu: Michael Caine (Tannnın Eseri Şeytanın Parçası). En iyi yardımcı kadın oyuncu: ÂngeHna Jofie (Girl-In- terrupted). En iyi özgün senaryo: Alan Ball (Amerikan Güzeli). 57. VENEDİK FİLM FESTTVALt En iyi fılm-Altın Aslan: Daire (Jafer Panahi). Jüri büyük ödülü: Before Night Fails (Julian Schnabel). En iyi erkek oyuncu: Javier Bardem (Before Night Falls). En iyi kadın oyuncu: Rose Bryne (The Goddess of 1967). En iyi senaryo: I Cento Passi (Tulio Giordana). Marcello Mastro- ianni Özel Ödülü: Rod Steiger. 41. SELANİK FİLM FESTrvALİ Altm Iskender ve FIBRESCI: Pawel Pawükows- ki (Last Resort). Gümüş Iskender: Dito Tsint- sadze (Lost Killers). En iyi kadın oyuncu: Dina Korzun. En iyi erkek oyuncu: Paddy Considine ve Misel Matiseviç. En iyi yönetmen: Marziyeh MeshkmL SAN SEBASTİAN FİLM FESTÎVALİ En iyi film-'Altın Deniz Kabuğu Ödülü': La Per- dicion De Los Hombres. En iyi senaryo ödülü: Paz Alicia Garciadeigo. En iyi yönetmen: Reza Parsa (Fırtına Öncesi). En iyi erkek oyuncu: Gi- anfranco Brero (Tinto Roja). En iyi kadın oyuncu ödülü: Carmen Maura (La Comunidad).