Katalog

SAYFA CUMHURİYET 21 EKİM 2000 CUMARTESİ 10 DIŞ HABERLER dishab(a cumhuriyet.com.tr TÜPk askeri Kıbnıs'tan • ATtNA(AA)- Yunanistan Dışişleri ve Savunma Bakanlıklan Konseyi Parlamento Grup Başkaru ve eski Dışışlen Bakanı Karolos Papulyas, eski Başbakan Andreas Papandreu ile 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın, "Türk askerinin Kıbns'tan çekilmesi için anlaşmaya vardıklannı" ileri sürdü. Yunan haber ajansı ANA'ya göre Papulyas bu açıklamayı, Destined Glory tatbikatıyla ilgili gelişmeleri değerlendirmek üzere öncekı akşam toplanan Dışişleri ve Savunma Konseyi Parlamento Grubu toplantısında yaptı. Papulyas, anlaşmanın Özal'ın ölümü nedenıyle yürürlüğe konamadığını öne sürdü. Atiıa tatbUcatn iptalini isteyecek • ATtNA(AA)- Yunanıstan'ın, Destined Glory tatbikatıyla ilgili önceden anlaşan tüm ülkelerın tatbikata katılımlannın sağlanamaması durumunda, tatbikatın iptal edilmesini isteyeceği bildirildi. Yunan ajansı ANA'nın haberinde, Dışişleri ve Savunma Bakanlıklan Konseyi (KYSEA) Parîamento Grubu toplantısında, tatbikatın önceden anlaşüan şekilde sürdürülmemesi halinde, Yunanistan'ın tatbikatın yanda kesılerek iptal edilmesini isteyeceği, bunun kabul edilmemesi durumunda ise tek başına çekilmesinin kararlaştınldığı belirtildi. übya lidepi yargrianabillr • TRtPOLİ(AA)- Fransa Yüksek Mahkemesi, Fransız UTA Havayollan'na ait bir uçağa 1989 yılında Nijer üzerinde düzenlenen ve 170 kişinın ölûmüyle sonuçlanan bombalı saidırının sorumlusu olarak Libya lideri Muammer Kaddafı hakkında dava açılabıleceğinı bildirdi. Mahkeme, Kaddafi'nın yargılanabileceği yönündeki hükmü "Kaddafi bir ülke lideri olduğu için dokunulmazlığı bulunduğu" gerekçesiyle temyiz eden saMinmanın bu yöndeki başvurusunu reddetti. Akıllı bombalar kapışılıyor • NEWYORK(AA)- Kosova'da geçen yıl Sırp kuvvetlerine karşı kullarulan "akıllı bombalann" sağladığı başanyı gören ABD ve çeşitlı Avrupa ülkeleri, bu bombalardan edinmek için harekete geçtı. "Küresel konumlama sistemi" ve "hareketsiz seyir sistemi" gibi niteliklere sahip akılh bombalar, hedefe tam isabet kaydettikleri için, dost birliklerin zarar görmesini engelliyorlar. Maymlarm maliyeti ağır • ADDİSABABA- Etiyopya ve Eritre sının çevTesindeki kara mayınlannın temizlenmesi, yerinden eilıhnış yüz binlerce kişinin yeniden • yerleştirilmesi için en az 35 milyon dolar gerekiyor. Etiyopya ile Eritre arasında 2 yıl süren sınır çatışmalannda 2 milyon mayın yerleştirildi. Etiyopya'da sınır çatışmalan yüzünden 400 binden fazla, Eritre'deyse 1 milyondan fazla kişi evsız kaldı. Barak yönetimi Filistin tarafını Şarm El Şeyh anlaşmasına uymamakla suçladı. Arafat karşılık vereceklerini açıkladı îsrail barış sürecîne ara verdi• Dünçıkan çatışmalarda çoğu çocuk 10 Filistinli öldürüldü. Filistinli polisler de îsrail askerlerini taşıyan otobüse ateş açıp 6 kişiyi yaraladılar. DışHaberlerServisi- îsrail, Filistin- li liderlen şıddetin sona ermesini hedef- leyen Şarm El Şeyh'de varılan anlaşma- yı yerine getirmemekle suçlayarak, ba- nş sürecine ara verebileceğini duyurdu. Îsrail hükümet sözcüsü Nahman Şa- yi, FilistinÖzerkYönetimi'nin ŞarmEl Şeyh'de ulaşılan anlayışın yükümlülük- lerini yerine getirmediğini söyledi. Şa- yi, "tsrail Başbakanı Ehud Barakın, Kahire'de bu hafta sonu yapılacak Arap zirvesinden sonra, İsraiTin ba- rış sürecini askıya alacağını " belirt- ti. Israil'in dıpİomatik sürece ara ve- receğını ve gelecekteki adımını değer- lendireceğini belirten Şayi, Israil'in bu aradaşiddet olaylanyla dolu son bırkaç haftayı değerlendireceğini ve banş sü- recine ne zaman. nasıl, hangi biçimde sür- düreceğine daırbir karara varacağını kay- detti. Şayi'nin bu açıklamasından kısa bir süre sonra tsrail Başbakanı Ehud Ba- rak, Şarm El Şeyh anlaşmasındakı dü- zenlemelerin yerine getırilebılmesı için Filistin yönetimine verdiği 48 saatlik sü- renin dolmasının ardından koruduğu sessizlığı bozarak, banş sürecini askıya alma karan aldığını açıkladı. Barak, Is- raıl televızyonunayaptığı açıklamada, Fı- lıstinlileruı çatışmalara son vermeme- sini gerekçe göstererek, Ortadoğu banş sürecine "gerektiği kadar uzun bir sü- re için" ara verme karan aldığını, ka- rann, Arap Birliği zirvesinden sonra res- mı olarak açıklanacağını belirtti. Ba- rak, açıklamasında, 123 kişinin öldügu ve yaklaşık 4 bin kişinin yaralandığı olaylara atıfta bulunarak, "Son üç haf- tada olup bitenleri yok sayamayız" dedı. Arafat: Karşıhk veririz Israil'in, Filistinli liderlen şiddetin sona ermesini hedefleyen Şarm El Şeyh'de vanlan anlaşmayı yerine getir- memekle suçlayarak, banş sürecine ara verebileceğini duyurmasının ardından, Filistin lideri YaserArafat, Araplarm Îs- rail tehdıtlerine karşılık vermeye hazır olduklannı söyledi. Arafat, tsrail'in Arap Birliği zirvesi- nin ardından banş sürecine araverebi- leceği yönündeki açıklamasını değer- FOistin'in birçok kentinde ça&şmalar sûrüyor. Ban Şeria'nm Selfît, Gazze şeridinde Khan Yones, RamaDah, Nablus kentkrinde birçok kişi yaralandı ve yaşlan 13 De 19 arasında olan 10 kişi yaşamını yitirdi. (Fotoğraflar: REUTERS) lendirerek, "Bu beklediğimiz açıkla- maydL Bu Arap liderierine hitap eden küstahça bir açıklamadır ve buna karşıhk vermeye hazınz" dedı. Çaöşmalarda 10 kişi ökJü tsrail'le Filistin arasında Şarm el Şeyh'te vanlan sözlü ateşkes anlaşma- sına karşın dün de Filistin'de çatışmalar sürdü ve 10 Filistinli öldürüldü. Dün, Ban Şeria'nın Selfit kentinde, Filistin- lilerin Îsrail askerlenne taş atmalan so- nucu askerler yıne ateş açtı. Çanşmada 14 yaşında bir Filistinli ço- cuk kalbındcn vurularak öldürüldü. Ra- mallah kentinde çıkan çatışmalarda da 13 yaşındakı bir Filistinli çocuk başın- dan vurulması sonucu yaşamını yıtirdi. Nablus kentinde ki çatışmalarda çok sa- yıda kişi yaralanıp hastaneye kaldırdır- ken biri 19 yaşında 5 kişi yaşamını yi- tirdi. Nablus'ta Israil helikopterleri de ateş açtı. Baü Şeria'dakı Tulkarm kentindeFi- listin polısi, Îsrail askerlerini taşıyan bir otobüse ateş açıp 6 askeri yaraladı. Is- railli yetkililere göre, otobüs, yanlış yo- la sapıp Filistin denetimindekı Tulkarm'ın girişine geldı. Otobüs gen dönmeye ça- lışırken kontrol noktasındaki Filistin po- lisleri otobüse ateş açıp 2 si ağır olmak üzere 6 asken yaraladılar. BM'ye sert tepki Îsrail, Batı Şena ve Gazze Şeridi'nde- ki insan haklan ihlallerini soruşturacak Birleşmiş Milletler(BM) Komısyonu'yla işbirliğini reddederek BM karanna sert tepkı gösterdi. Îsrail Dışışlen Bakanh- ğı. "yaygın,sistenıatikvebüyükcaphin- san haklan ihlaDerinde bulunan" tsra- il'in kınandıgı BM İnsan Haklan Komis- yonu karar tasansını reddeden bir açık- İama yayımladı. Açıklamada, "Baa Arapülkeieritedes- tekçfleri taranndankabuledflenkarar ta- sansı.düşınanca.dengesizvegereksEdir'' denıldı. Israil'in, karar tasansının haya- ta geçırilmesınde ışbırlığı yapmayacağı da belirtildi. Karar tasansı BM İnsan Haklan Komiseri Mary Robinson ve 6 raportörün bölgeye gitmesini öngörü- lüyor. • i" / , ."" t. .•*.*-- r • •u, !,-;•;'>*- .XX Hizbullah lideri Araplar petrol silahını kullanmıyor Dış Haberler Servisi - Köktendinci Hizbullah örgütünün lideri Şeyh Hasan Nasrallah, Arap ülkelennin, Filistin-lsrail anlaşmazhğmda Filistinlilerin yanında yer aldıklannı, ancak ellerindeki "petrol süahınT kullanmaktan korktuklannı söyledi. Hizbullah'ın etkinlik gösterdiği Lübnan'dan ABD'dekı ABC televizyonunun "Nightfine" programına konuşan Nasrallah, "ArapJann elindeki en önemb sflahlardan biri petrol süahidır. Ancak Arap Bderieri bunu bir silah olarak kullanmaya cesaret edemediler" dedı. Nasrallah, Arap petrol üreticilerinin, Baü Şeria ve Gazze'de 100'den fazla Filistinlinin ölümüne neden olan Îsrail saldınlan BM tarafından kınanana kadar petrol ihracını durdurabileceklerini söyledi. Nasrallah, "Bunu yapabikcek duromda olan Arap lîderler bu seçenegi değeriendiremediler ya da değerlendirmek istemediler. Sizden korkuyoriar" diye konuştu. Hizbullah'ın elinde bulunan 3 Îsrail askerinin bırakılması için Îsrail cezaevlerinde bulunan 19 Lübnanlı mahkûmun serbest buakılmasuu şart koşan Nasrallah, "Amaç, tsrail cezaevlerindeki Lübnanh mahkûmlann serbest bırakümasL Bu konuda tam bir değişime hazHTz" dedi. Nasrallah, Yemen'in Aden Körfezi'nde Amerikan savaş gemısi USS Cole'e düzenlenen saldınyla ilgıleri olmadıgını, saldınnın arkasında kimin olduğunu da bilmediklerini ifade etti. Nasrallah, Yaser Arafat'm liderliğınin Filistin halkının önemli bir bölümü için hâlâ geçerli olduğunu da belirterek Filistin Kurtuluş Orgütü'nün (FKÖ) tse halkın gözünde saygınlığmı ve temsil gücünü yitirdigini öne sürdü. DEĞİSEN ÇİN NEREYE CİDİYOR? (2)/ EROL MANİSALI Batıya öykünen Çin halkı kravatıyeniden keşfediyor Ulaşım otomobile" henüz otomobil düşüyor. Ancak yabancı otomobil fabrikalan Çin'in dört bir tarafina sarmış. Bisiklet, hâkim olan ulaşım aracı. Sadece Şanghay'da 7 milyon bisiklet var. Kentlerde, mağazaLarda Batı müziği çalıyor. (M) harfi, yavaş yavaş hamburger kültürünü sokmaya başlamış. Diskotekler her yeri sarmış. Daha önce açıklanan noktalann ne anlam taşıdığını anlayabihnek için Çin'de gördüklerimi ve duy- duklanmı ortaya sermem gereki- yor. 8 günlük ziyaretimde üç ayn yeri gördüm. Pekin, Şanghay ve Guilin. Üçü de birbirinden farklı bölgelerde ve yapıda. Çin'i umduğumdan çok farklı buldum. Dogusu inamlması güç bir gelişme içinde. Bazı örnekler vermek istiyorum. 1-Şanghay'dason 5 yıl içinde 190 tane gökdelen yapılmış. Her biri Maslak'taki Iş Bankası Genel Mü- dürlüğu gibi. Yine Şanghay'da bir 200 gökdelen de yapım halinde. Gökdelenlerin ne kadar güzel hale getirildiğini ben ilk defa Şang- hay'da gördüm. Metrosu, manıl- maz çevre yollan ve altyapısı ile Şanghay; New York, Londra, Frank- furt, Paris, Tokyo gibi merkezlere adeta meydan okuyor. 15 milyonluk kent, dünyanın en modern ve görkemli "iş kenti" ha- line getiriliyor. En önemli soru, iş yapanlarkim- ler? Şanghay'ın rekabete hazırlan- dığı o büyük kentlerden gelenler, onlann işadamlan. Parasıyla, mimanyla, teknisye- niyle. Şimdiye kadar gelen 120 milyarlık yabancı sermaye Çinli- lerin oluşturdugu "ortakgirişimkr- le" ortalığı şenlendirmiş. Hem de ne şenlık. Şanghay"a zi- yaret için gelen Avrupalılar bıle şaşkın. "Bu altyapı, Baü'da hiçbir kentte yok" diyorlar. Pekin'ın de, Şanghay'dan biraz geri olmasına rağmen olağanüstü altyapısına ve teşviklere, yabancı sermaye gereken ilgiyi fazlası üe gösteriyor. 2- Çuı'de özel mülkıyet ve özel girişim de gelişiyor. Artık insanlar evlerinin sahıbi olabibyor. Bugün Şanghay'da her dört kişıden bın kendi evinin sahibi olmuş. Özel girişim gelişiyor. Tanmda ve öcarette özel girişim yaygınlaş- tınlıyor. Yabancı sennaye ile yerli ortak (kamu) arasında da ortak girişim- ler teşvik edilmiş. Yabancı serma- ye devlet ile eşleşmiş. Bugün imalat sanayiinde üre- timde yabancı sermayenüı payı yüzde otuzu geçmiş. 3 - Ve DTÖ ortaklığı, Çin Dün- ya Ticaret Orgütü'ne üye oluyor, uluslararası piyasa kurallanna uy- ma yükümlülüğü altına giriyor. Bu ne demek? Bu, Çin'in ulus- ekonomik denetimi altına girmesi sonucunu doğurmayabilir. Çin, dev cüssesine ekonomik etkinliği de katabüırse yann, 2-3 "ekonomikbü- yük"ten biri olabilir. Bu olasılık, iç yapı ile dış yapı arasında dengenin sağlanmasına bağlıdır. Madalyonun öbür yüzii Madalyonun diğer yüzünde baş- ka sorunlar var. Çin kişi başına milli geliri 800 dolar olan bir ül- ke. Çin, dogusu zengin, batısı fa- kir olan bir ülke. Doğu yakasında kişi başına gelirin 10.000 dolara çık- tığı. Batı'da ise 150-200 dolar do- • Çin hızla değişiyor; sokaktaki insanın hayata bakışı da değişiyor. Çin sanki 1960'Iann, 1970'lerin Japonyası olmuş ya da olmak istiyor. Bu değişim yann Çin'i nereye götürecek? Çin yann dünyanın en büyük iki gücünden birisi mi olacak? Yoksa, yabancı sermayenin güdümüne ginniş bir devlet olarak mı yaşamını sürdürecek? lararası sistemin bir parçası duru- muna gelmesi demek. çin'de uygulamaların sonucu Şu anda Çin'de yürütülmekte olan uygulamalar Çin'i nasıl bir yeni yapılanmaya götürür sorusu işin püf noktasını oluşturuyor. Çin bugün, bazı polıtikalar be- nımsemiş ve bunun uygulamasuıı yapmaktadır. Yukanda belırtilen uygulamalar süregelen trend Çin'i şu sonuçlara götürür: 1- Yabancı sermayenin yann agır- lığının daha da artması piyasa eko- nomısıni Çin'de hâkim kılar. 2- Çin, uluslararası sistemin ay- nlmaz bir parçası olur. Bu sonuçlar Çin'in ılle de Batı laylannda bulunduğu biluıiyor. Gelirbölüşümü bozuk. Çin. şim- di bati bölgelerini kalkındırma pla- nı yürütüyor. Ama doğu bölgele- rindeki gelişme bambaşka, Ban'dan çok farklı, almış başmı gidiyor. Çin gibi çok büyük nüfuslu bir ülkede gelirin hem coğrafi olarak hem de aynı bölge içinde büyük dengesizlikler göstermesi yakın. •İç denge-dış denge etkileşimin- de önemli sorunlar yaratabilır. Çin, biraz da bu nedenle dışa açılma ve dışardan yararlanma yoluna gir- miş; •Yüksek teknolojıyı istiyor, • Sermaye yetersızliğini karşı- lamak istiyor. Çin'de yapılan hesap- lara göre yıllık reel büyüme hızı %7'nin üzerine çıkamaz ise işsiz- lık çığ gibi büyüyor. Bu oranı aşabilmek için Çin, ya- bancı sermaye ve yüksek teknolo- jıye bel bağlamış. Cünlük yaşamın çellşkllerl Şanghay, Pekin gıbı doğu kent- lerinde insanlar "tkarüeşmiş" Pa- ra kazanma hırsı insanlan sarmış. En lüks magazalarda tezgâhtarlar müştenlere öyle bir saldınyorlar ki neredeyse, bir şey almadan çı- karsanız bunu hayannızla ödemek zorunda kalacaksınız. Dolar her yerde leblebı- çekirdek gibi geçiyor. Seyyar satıcılann bi- le cebi dolar dolmuş. Çin "özel otomobile" henüz ge- çememış. Yüz kişiye iki otomobil düşüyor. Ancak yabancı otomobil fabrikalan Çin'in dört bir tarafina sarmış. Bisiklet, hâkim olan ulaşım aracı. Sadece Şanghay'da 7 mil- yon bisiklet var. Kentlerde, maga- zalarda Batı müziği çalıyor. (M) harfi, yavaş yavaş hamburger kül- türünü sokmaya başlamış. Disko- tekler her yeri sarmış. Yakın geçmişte rejimin reddet- tiği kravat, şimdi en revaçta olan ürün. Batüıyabenzeme yanşı çok-- tan başlamış. Çin hızla değişiyor: sokaktaki insanın hayata bakışı da değişiyor. Çin sanki'1960'lann, 1970'lerin Japonyası olmuş ya da olmak isti- yor. Bu değişim yann Çin'i nere- ye götürecek? Çin yann dünyanın en büyük iki gücünden birisi mi ola- cak? Yoksa, yabancı sermayenin güdümüne gırmiş bir devlet olarak mı yaşamını sürdürecek? Şu anda kesin olan şu, Çin, in- sanı ile, yönetimi ile hızla değişi- yor Bu değışımin onu nereye gö- türeceğıni, bana göre kendileri de tam olarak bılmıyorlar. Bunu za- man gösterecek. BİTTİ