Katalog

15EKİM2000PAZAR CUMHURİYET SAYFA HABERLER Atatürk'ün kendi yarattığı tarihi anlattığı eser 20'nci yüzyıldan 21'inci yüzyıla ışık tutuyor 'Büyük Söylev' 73 yâşmda PAZAR ORHAN BURSALI • Mustafa Kemal Atatürk: Tarihi yaşadığımız gibi yazdık, fakat geleceği Cumhuriyet'e inananlara, onu koruyanlara ve yaşatacak olanlara emanet etmek gerekiyordu. ANKARA (AA) - Mustofa Ke- mal Atatürk'ün "Büyük Söytev"i 73 yaşında. Mustafa Kemal, Bü- yûk Söylev'ini, Cumhuriyet Halk Fırkası'nın l5Ekim 1927Cumar- tesi günü toplanan ve 23 Ekım 1927 Pazar gününe kadar süren Büyûk Kongresi'nin ilk altı gû- nünde (15 Ekım 1927 Cumartesi- 20 Ekim 1927 Perşembe), öğleden önce ve öğleden sonra olmak üze- re her gün ortalama altı saat kür- süde kalarak okur. Söylev'in okunması, toplam 36 saat 31 daki- kada tatnamlanır. Mustafa Kemal, 1927 yıünın ilk yansında Köşk 'te hummalı bir ça- lışma içine gumiş ve kendisinin yarattığı tarihi yazmaya başlanuş- ü. Yakm çevresi, onun, Milli Mü- cadele ile Cumhuriyettarihine ışık tutacak büyük bir söylev hazırla- dığuu öğrenmişti. FafihRdkıAtay o günleri şöyle anlatıyor: "Çafcş- ma odasında yan ayaküstü, yan oturarak ve yüziercesi arasmdan vesikalar ayırarak Nutku'nu dikte ederdi. Yorulan değişirdL Bir defa- sndapekgençbirarkadaşıbaygın- kk geçirmişti. Akşama doğnı bir banyo alctaktan sonra, hiç dmien- meden sofraya iner, o gün yazdık- larmıbizlere okorveyaokutur, ha- diseler üzerinde ter-ü taze bir mu- hakeme ie tarüşmalar yapantL." O günlerde tstanbul'a gıden Ruşen Eşref Ünaydm'a, Anka- ra'ya dönerken, "Köşk'egönderfl- mesi ricaa ie Gazi'ye ait bir ema- net'' verilir. Ünaydin, erken saat- lerde Köşk'e gittiğinde, Gaa, "he- men" gelmesini ister. Ünaydin, o ortamı şöyle aktanyor: "Kendisi eski köşkûnün balkonunda, üstû kâğıt yığıb bir ınaanm başmda, nefti bir robe de cfaambre ie otu- ruyordu- Gazi: Buyurun... Kıı- surabakma. Yazıya dalmışım, yir- mi yedi saattir uyumamışım. O halde, bari bir faslı tamamlayahm da öyle yatanm dedim. Onun için belki bugün seni göremem diye hemen şimdiden çağntüm' dedL." Bu yoğun çalışma aynı yıl hazi- ran ortalannda geçirdiği ağır bir kalp krizi nedeniyle bir süre ke- sintiye uğrar. Doktorlar, kendisine kesin ıstirahat tavsiye ederler. Dr. Asnn Arar, "Aldayalandu-kiAta- türk'ûn geçirdiği bu kalp krizine sadece fazla sigara içmesi değil, günlerceuykusuz kalarak,aşm de- recedeyorubrak ve böyük bir has- sasiyet içinde hazırladığı Nutuk üzermdeki çahsmalarda neden o>- ınus oiabilir" değerlendirmesini yapıyor. Altıgûnsûrdû Mustafa Kemal, Büyük Söy- lev'ini, Cumhuriyet Halk Fırka- sı'nm 15 Ekim 1927 Cumartesi günü toplanan ve 23 Ekim 1927 Pazar gününe kadar süren Büyük Kongresi'nin ilk altı gününde (15 Ekim 1927 Cumartesi-20 Ekim 1927 Perşembe), öğleden önce ve öğleden sonra olmak üzere her gün ortalama altı saat kürsüde kalarak okur. Söylev'in okunması, toplam 36 saat 31 dakikada tamamlanır. Söylev'in alö gün sünnesi, Ba- tı dünyasında "Sn-day Speech" ya da "Marathon Speech" olarak ni- telendirilir. ABD'de çıkan Literary Digest dergisi de. 19 Kasım 1927 günlü sayısında Söylev'den "Türk Cumhurbaşkanı'nm 400.000 keB- metik mesajr diye söz eder. Mustafa Kemal, 15 Ekim saat tam 10.00'da Kongre'ye gelir ve kürsüdeki yerini alarak "1919 yA Majisı'nın 19'uncu günü Sam- sun'a çıktnn. Genel durum ve gö- rünüş—" dıyerek Söylev'ini oku- maya başlar. Kongre'nin açüışın- da hazır bulunan ABD'nin Türki- ye Cumhunyetı nezdindekı ilk bü- yûkelçisi Josepp C. Grcw, o tarihi toplantıda gördüklerini şöyle dile getiriyor: "Bu topiantaya ait uznn süreden beri haberler yayımlaııı- yordu. Çünkü Cumhurbaskanı, Türkiye'ninl919'dansoıırakitari- hini anbtaıı 1200 saybkk bir sö> Yozgat'ta katliam gibi kaza: 19ölü YiırtHaberieriServisi- Yozgat'ın Sa- raykent ilçesi yakınında iki otobüsûn çarpışması sonucu meydana gelen ka- zada 19 kışi öidü, 30 kişi de yaralandı. tzmir'den Erzıncan'a giden, HaBs Şengûl yönetimindeki YES Turizm'e ait 45 VU 787 plakalı yolcu otobüsû, dûn sabah Saraykent ilçesi yakınında, şerit değiştirmesi sonucu karşı yönden gelen Osman Uhıtaşın kullandığı Kars Kafkas Turizm'e ait 34 ZE 4947 plaka- lı yolcu otobûsüyle çarpıştı. Kazada 19 kişi öldü, 30 kişi de yaralandı. Yaşam- lannı yitirenlerden kimlikleri belirle- nebılenlerin adlan şöyle: HaBs Şengül, Osman Uhrtaş,lsmet SagdjçHasanYü- reğir, Emine V ûreğir, Cemal Canbaba, Mehmet Katnur, Bülent Kara, Adil O- ritaş,HasanSan,HasanTek,YaşarYü- reğir, Begûm Soylu Yaralananlaruı kimlikleri ise şöyle: Mehmet AB Kontcu, Gülseven Avct, Cengiz AVCL Mevlüt Çefcogiroğiıı, Ufnk Tuğla, Zeki Malbeüği, Nadide Bodak, Hâseyin Budak. Sevfl Sağdıç, Sehna Bu- hrt, MehmetAvgüJ,Sdahattm Savtaç, Ik- ba!Coşkun,ResulOrah,BingöfYağcıgü- ner, Neşet Nari, Burak Esatoğhı, Ayşe Soyta,EnıdÇahın,AipaslanKınmzıoğ- h , Erium Altuğ, GSflö Korucu, Osman Yfcminli. Orhan Artk ve YES Tunzm otobüsünün ikinci şoförü Neşat Mach. Çarpışmanın etkisiyle her iki oto- büste bulunan ve ölen yolculann ceset- lerinin birbirme kanştığı, bu nedenle kimlik belirleme çalışmalannın gûç- lükle yapüabildiği bildirildi. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Se- zer, Yozgat'ta meydana gelen kazadan büyük üzüntü duyduğunu bildirdi. Cumhurbaşkanhğı Basın Merke- zi'nden yapılan açıklamaya göre. Cumhurbaşkanı Sezer şunlan söyledi: " Yapılan tüm uyanlara ve gösterüen çabalarakaı^trâfikterörüülkeınizin önemli sorunlan arasmdaki yerini ko- rumaktadır. Ulusumuz, maaksef her gün yeni acılarla karşılaşmakta, onlar- cahayatkayfoedibnektedn-.'Irafikterö- rûnün önlenmesikonusunda her vatan- daşınn7, üzerine dûşen görevleri yerine getirmefidir. Bu sorunun çözümü için vatandaşlanmı bir kez daha, her za- man dikkaâi ve duyarfa olmaya, trafik kurallanna uymaya çağuıyorum. Bu üzücfi kazada yaşanunı yitiren vatan- daşlannuza Aflah'tan rahmet, yakm- larîna başsağhğı ve sabuiar düiyor, ya- ralananvatandaşlarunızadageçmişol- sun dileklerimi iletiyorum.'' lev verecek, bu söyfcvde drama<& açıkfaunalar yapdacak ve Törkiye Cımdmriyeti'ıım başanlan geniş şeldkk anbtdacak» Saat tam 10.00'da aDaş tufanı içerisüKİe Ga- zi, anszuı salona girdi, kürsüdeki yerini aidı ve oturumu açü. Kısa bir acışkonuşmasmdan sonra kür- södeoioerekmilervekffleri arasın- da bir yere oturdu ve bu srada Is- met Paşa kürsüye gderek, gaiiba adçekmeıısulüieBaşkaıılıkDiva- nı üveferini sectirdL Sonra Musta- fa Kemal, tsmet Paşa'nm oturdv- ğukürsünün ahmda bulunan baş- ka bir kürsüye geierek Söylev'ini okmnaya başladL Başbngıçta sesi zayifçdayordu, (akat ghükçe güç- lendLtncebkatçokmuzikalbir se- si var. Vesikalara s m geküğiııde bunlan. MiDct Meclisi Başkanhk Divanı Kâtibi Ruşen Eşref Bey'e (Ünaydin) verip okutuyordu. Sık sık afloşbr vüksemıekte>dL." Kamuoyunun ilgisi Söylev, basında ve kamuoyunda geniş ilgı görür. Gazeteler, günü gününe özetlervenrler. Yurdun her yerinden, çeşitli kuruluşlardan ve vatandaşlardan Atatürk'e gönde- rilen bağlıhk ve onay ileten telgraf ve mektuplar da Ankara'da Hâkı- miyeti Müliye gazetesinde yayım- lanır. Atatürk, "Bugün ubşöğnnızso- nuç, yüzyalardan beri çekien ohı- <nlyikmibrm yaratftgı uyanılAgm ve bu sevgffi yurdun her köşesini subyan kantarm karsılıgıdır. Bu muucu, Türk gençliğme kntsal bir armagan olarak btrakıyorum*' di- yerek başladığı Söylev 'ini, birne- vi siyasi vasiyetnamesi niteliğin- deki "Gençlige HkabT de bitırir. Kongreyi izleyenlerden Mehmet Asan (Us) ve Yusuf Akçura'nın o günlerde yayımlanan yazılanna göre Atatürk, Gençliğe Hitabı'm okurken kürsüde heyecanına hâ- kim olamamış. eliti'tremişve göz- lennden yaşlar akmıştı. Prof. Aiettnan, Atatürk'ün bu bölümü yakın çevresıne okuduğu akşam da heyecanını ve iki damla gözyaşım çevresindekilerden giz- leyemedığını söylüyor. Prof. tnan, o akşam Mustafa Kemal'in coşku içinde kimseye konuşma fırsaü vermediğini belirterek o ortamı şöyle anlatıyor: "O,TürldyeCuro- huriyeti'nin geleceği üzerinde do- ruyordu: 'Taunhı yaşadığımız gibi yazdık, fakat geleceği Cumhuri- yet'e inananlara, onu koruyanlara ve yaşatacak olanlara emanet et- mek gerekiyordu' dıyordu." Söylev'in çevirileri Türkiye'de, Söylev'in lngilizce, Almanca, Fransızca baskılan dahil olmak üzere çok sayıda baskısı ya- pıldı. Yurtdışında ıse Almanca, Fransızca, lngilizce, Rusça ve Ital- yancaya çevrildi. BILGİSAYAR OGRENMEK ŞART!... AMA NASIL ?.. 1-2 parmakla kullanacaksanız öğrenmek gerekmez ki... Bakar bakar yazarsınız !.. Onparmakla + Bakmadan kuüanmayacaksanız hiç öğrenmeyin !.. Bilgisayarı eğitımsiz de kuüanabilırsiniz. Zamanınızın ve gözlerinizın değeri yoksa. 5 dakıkalık işi 25 dakikada yaparsınız !.. BAKAR BAKAR YAZARSINIZ!.. KULTUR • SANAT 0.212 293 89 78 (3 HAT) OZEl OaKTIlO SEKRETER VE BllGISAYSR KURSLARI "*•*• 14 Dünya Rekoru l/ll 28 Dünya Şampiyonluğu lwww.sampiyon-kurslari.com.tr Beyazıt:517 92 57 Bakırköy: 561 29 06 Şişli : 230 90 37 Kadıköy: 336 11 50 517 92 58 5713131 234 30 49 (0216)338 08 42 ONPARMAKLA BiLGiSAYAR KULLANIMI İŞLETMENÜK + MUHASEBE DAKTİLO + YABANCIDİL ANKARA SANAT TİYATROSU DEÜKANLIYazan-Yöneten: Metin Balay Müzik: Kemal Günüç 13 Ekim'de başlıyor. Cuma: 20.30, Cumartesi: 15.30-18.30, Pazar: 15.30 / ^ I PMsen ) Izmir Cad. Ihlamur Sok. 7 A Kızılay U ' Gişe: (0-312) 417 76 76 V EFES Pilsen 'in kültürve sanata katkılaıı aıtarak sürecek. RlHİ S l K l LTÜR VF S.\NAT VAKFI müzikh paşama siz <rf& katıhn Gltar Kono ön r v a - t u a r ' a h ^ t r-ı ı-pl^ı r ı n a an k* 3S S»ö — 2 92 2-*S -*O 32 Çünkü SiyasetB.. İçinde Egebank'ın sahibi Murat Demirel'in arabulucu- luk/iş bitirme karşılığı. olarak bir köşe yazanna 1 milyon dolar para verdiği iddiasından sonra, bu defa Yalçın Pekşen 7 milyon dolar alan gazete- ciden bahsetti. Gazetede bir arkadaş, - Duydun mu, 7 milyon dolan, diye sordu. - Duydum ama çüşşş, bu kadan olmaz, ya 7 mil- yon dolann ne demek olduğunu bilmiyor Yalçın ya da dayak yememiş, dedim... Böyle dönemlerde üfürükler artar. Tabii, bu üfü- rüğün dostum Yalçın'dan değil, haber kaynağın- dan kaynaklandığını düşünerek... Ama meslekta- şım ilginç bir yanrt verdi: - Biz Cumhuriyet'te bir yıldır maaşının üçte biri- ne çalışanlar olarak 1 milyonu, 7 milyonu önemli para sanıyoruz. Bunlar belirli yerlerdeki gazeteci- ler için artık hava civa, demez mi? Kafam kanştı, ama ısrar ettim: - Bırak 7 milyonu, 1 milyon dolar bile büyük pa- ra... Sadece Türkiye'de değil, bütün dünyada bü- yük paradır 1 milyon dolar... Düşünsene, iyi birga- zetecinin ABD'de yıllık geliri diyelim ki en iyisinden 200 bin dolar olsun... Sonra düşündüm, gerçi ülkemizde TV'lerde bir- kaç ana haber sunucusunun ayda 50 bin dolara, birkaç yazann 25 bin dolara kadar para aldığı söy- leniyor. Demek ki yılda ortalama 500 bin dolar ci- vannda kazancı olanlanmız var. Bu anlamda 1 mil- yon dolar, yıl ölçüsünde düşünürsek, bazılanmız için büyük para olmaktan çıktı. • • • Fakat buradaki 1 milyon dolar, 7 milyon dolar normal kazanç değil. Ya ne, peki? a) Kara para (Silah, uyuşturucu, vergi kdçağı), b) Doğrudan halkın parası (Bankadaki tasarruf- lar), c) Dolaylı halkın parası (Devlet bütçesinin tala- nı) Orneğin güncel olayımızı düşünelim: Arada sı- rada skandal patlatmadan rahat edemeyen aile- nin mümtaz ferdi Murat Demjıef, 50 milyon dolar reklam harcaması yaparak 250 milyon dolar mev- duat toplamış! Kendisini kârda sayıyorHMeden? Çünkü geriye kalan 200 milyon dolan kendi pa- rası sayryor. Burada da, harcadığı 50 milyon dolar, tıpkı söz konusu 1 milyon dolar gibi, daha büyük bir getiri- nin rüşveti! Banka yoluyla büyük soygun. Tabancayla gidip banka soysan ananı ağlatırlar. Ama banka sahibi olarak banka soysan muteber kişi olursun. Bakmayın hapiste yattığına şu sıradai Türkiye'yi söğüşlemeye devam etmesi için onu kurtarma ça- balan son hızla sürüyor. Çünkü Murat Demirel gi- bilerden beslenen, devlet içinde ve dışında etkili ve yetkili çevrelerde binlerce saygın kılıklı kişi bek- liyor. Murat Demirel ve benzerleri gibiler de doğ- rusu kolay ortaya çıkmıyorlar! Murat Demirel'in ' geçmişinde 40 yı[lık bir birikim var! ı! Peki, büyük vurgunlar elde eden kimseler için 1 milyon dolar önemli mi? Peki 7 milyon dolar? Yo hayır, hiç önemli değil, Yukanda a, b, c şıklarından kazandıklan büyük paralann yüzde 50'sini bile verse muteber soy- guncumuz, ne kaybeder? Ayncaboşuna, bedavaya da venmiyor. Hem et- kin bir kişi satın alıyor ebediyen kullanabileceği, hem de satın aldığı kişinin hallettiği işten daha bü- yük bir getiri elde ediyor. Canı feda 1 milyon, 7 milyon dolara! Ortada, bu paralara her haltı yiyecek o kadar "saygın' kişi var ki? " •,, ,u, ••• " Ben yine de bu paralann çok büyük olduklannı söylüyorum. Geride bir pürüz kalıyor yine de! Arazi meselesini halletmesi için 1 milyon dolar niye veriyor? ömeğin bunun dörtte birine de hallettirebilirdi işlni. Aslında 1 milyon, 7 milyon do- larlar, süren vurgunhann büyüklük- lerini gösteriyor. Aynı zamanda, ne kadar kolay yapıldığını da! Bu nedenle arkadaşıma hak veriyorum; 1 milyon, 7 milyon do- larlar bir şey değil Türkiye için! Başlığa çok göze çarpar, ayıp olur diye yazmadım, ama burada satır arasında nasılsa belli olmaz, kimse görrnez: Siyaset bok için- de, hem de boğazına kadar! Türkiye'nin kilit noktalan bok- landığı için her şey vıcık vıcık ve ana soaınlar çözülemiyor. ırlık i s ?nnn Bugün depremin 426*g ü n ü Profesyonel YUNANİSTAN (Küttür Gezisi) Doç. Dr. M. ÎHSAN TUNAY eşliğinde • v 27 Araük - 1 Ocak Antotiina Ş'unzm Web sitemiz: www.antoninaturiztn.com Rezervasyon: (0 212) 292 28 74 - 75 Yoşamınm şansa bırakmayın KALBİNİZİ KORUYUN TÜRK KALP VAKFI 19MayisCd.No:8 Şişli/İSTANBUL Tel: (0212) 212 07 07 (pbx)10Hat Faks:(0212)212 6835 2. ADANA SANAT GÜNLERİ'NDE BUGÜN 11.00-11.45 11.45-12.30 12.30-13.15 13.15-13.30 13.30-14.15 14.15-15.00 15.00-15.45 15.45-16.15 16.15-18.15 18 15-18.30 18.30 PANEL 15 Ekim Pazar Çetin Öner "Bir Insan Bır Sanatçı Olarak Yılmaz Güney'in Portresı" Gökhan Cengizhan "Bır Mıt Olarak ı umaZ vjuijcy Tunca ArsUn "Yılmaz Güney'in Sinemacılığı" ARA Nnr Sürer "Tılmaz Güney ve Sınema" Ahmet Yıldız "Yılmaz Gönev'ın Hıkâyecilıği" Öner Yaf cı 'Tazar Olarak Yılmaz Güney" ARA BtR MİT, YILMAZ GÜNEY Pand Yöneten: Çetın öner Nur Sürer, Menderes Samancılar. Aytaç Arman Osman Şahın, Tunca Arslan ARA ŞAN KONSERİ SolisÜer: Denız Yılmaz Kûrban Dinçer Melih Teprctmez Ümit Çataloglu Eylem Demuhan E^Hk: Natali Çaturişvili gönüllü'lerimiz hâlâ depremzedelerin yanında!, ÇYDD'nin Kocaeli Körfez bölgesinde rehabilitasyon çalışmalarına. ürünleriyle katkıda bulunan JOHNSON&JOHNSON firmasına candan teşekkür ediyoruz. Yardmtarmız İçin: (0212) 292 87 27 - 292 08 01 (Iş gûnları saat 10 00/17 OO arası) NOVITASTurizm Kültür Turu PRAG 27-31 Ekim Çek Havayollan Ue ulaşım Merkezi 4 yıldızlı otelde konaklama Sanat tarihi uzmanı rehber eşliğinde Tel: (0212)25128 08-09 e-mail:DOvitas(â novftas.com.tr. bağlama, nota, solfej, repertuvar ders kayıtlan başlamıştır. Saray Ardı Cad. Hasanpaşa Mektebi Sok. No. 7 Hasanpaşa Kadıköy/îstanbul Tel: CO216) 327 07 97