Katalog

14TEMMUZ 1999 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA l \JMX kultur@cumhurlyet.com.tr 15 ALLEGRO EVtN ÎLYASOĞLU Festivallerden iz bırakanlarDûnyamızda giderek sayısı ar- tan festivallere bakıyorum. Prog- ramlan, temalan, festi\ale özgü prodüksiyonlan ile kimliklerinı şekillendiriyorlar. Bu imza da birkaç yıl içinde oluşmuyor, din- leyicinin ve düzenleyicinin biri- kimi, bir de sponsorlann katkı- lanyla yıllar içinde kendini bu- luyor. Istanbul Festivali'ne bakınca. önce Aya Irini gibi gızemli bir mekârun artık onun simgelerin- den birisi olduğunu görüyoruz. Klasik müzik kadar otantik mü- ziğe de yer ayınyor, gençlere programlar düzenliyor. Dönem- sel ve/veya yöresel temalar ya- ratıyor. Onceki yıl Fransız mü- ziğı ve çağdaş yapıtlar ağırlıktay- dı. Bu yıl orta Avrupa'nın yanı sıra, bol bol Barok Dönem'in ya- pıtlanna yer verilmişti. Ikidir sahnelenmekte olan barok ope- ralar acaba bundan böyle Istan- bul Festivali ile özdeşleşen daha ayncalıklı bir etkinlik olabilir mi? Madem Aya îrini bir simge, onun ortamının el verdiğı ölçü- ler içinde de ancak Barok ope- ralar (ya da çağdaş) temsil edi- lebiliyorsa bu firsatı sürdüremez miyiz? Gerek Orfeo gerekse Ba- yezid, Istanbul Festivali'nin kim- liğini oluşturacak kendine özgü prodüksiyonlardı. Onlann vıdeo kayıtlan yapılıp tüm sanat mer- kezlenne gönderilebilir. Istan- bul Festivali'nin operası olarak LeyiaGencer gibi bir tarihi kışi- liğin danışmanlığındaher yıl ben- zer birprodüksiyon ortaya çıka- bilir. Onümûzdekı yıl için II. Mehmet operasından söz edili- yor. Belkı de sonrakı yıl Lully'nın Kibarlık Budalası sahnelenebılir. Gülmece konusu, keyifli dansla- n, güzelim, alımlı müzıği ile Fransızlann bir olgun barok ope- rası! Festivali düzenleyenleri, Baye- zid operasına emeği geçenleri festivalin ilk gûnlennden beri al- kışlıyoruz. Istanbul Festivali'nin bundan böyle bu tür prodüksiyon- lan ile ayncahkkazanmasım dı- liyoruz. Evet, 27. festivalin ardından hâlâ Bayezid operası deyip bir başka şey demez olduk. Oysa iz bırakan daha nice olay var. Bu arada katılan topluluklann ve so- listlerin gençliğı dikkatinizi çek- ti mi? Çek Filarmonı dışındaki tüm oda müziği topluluklan,ope- ra sanatçılan, sefîer ve solistler gencecikti. Çoğu da nice olgun yorumcu kadar başanlıydı. Ara- lannda en çok iz bırakanlar Kon- çerto Italiano'nun RinaldoAles- sandrini yönetimindeki Monte- verdi madrigalleri, Viyano Oda Orkestrası'nın Ludvvîg Müller yönetimindeki valsleri, Fazıl Say'ın Mozart konçertosu, La Stagione Frankfurt'un soprano- su Mechthild Bach' ın ışıl ışıl se- si, Gidon Kremer'in Baltıkh gençlerinin kusursuz entonasyo- nu, Bayezid operasının sesı ve oyunuyla tüm solistleri, piyanist Arcadi Volodos'un hünerli firtı- tz bırakanlar arasında çellist Ralph Kirshbaum ve Peter FrankL Bayezid Operası'nın sesi ve oyunlanyla tüm solistleri. JlLat Akademik yaklaşnrayla Skampa Dörtlüsü. atılan topluluklann ve solistlerin gençliği dikkatinizi çekti mi? Çek Filarmoni dışındaki tüm oda müziği topluluklan, opera sanatçılan, şefler ve solistler gencecikti. En çok iz bırakanlar Concerto Italiano, Viyana Oda Orkestrası, Fazıl Say, Mechthild Bach, Arcadi Volodos, Tedi Papavrami, Skampa Dörtlüsü, Viyana Oda Orkestrası ve Gidon Kremer'in gençleriydi. Şürsd anlatımıyla kemancı Tedi Papavrami. Hünerli firünasıyla piyanist Arcadi Volodos. Monteverdi madrigalleriyle Concerto Italiano. nası. kemancı Tedi Papavra- mi'nin şiirsel anlatımı, Skampa Dörtlüsü'nün akademik yakla- şımı, başanlar arasında anıldı. Açılış konserinin Kamran tn- ce'nin yapıtlanna aynlması ye- ni kuşak Türk bestecileri açısın- dan önemli bir ayncalıktı. Ancak Faruk Yener gibi kimı eleştirel görüş, Osmanlfnın 700. yılın- dakibu açıhşa CemalReşitRey'in Fatih senforusinin de çok yakı- şacağını ileri sürdü. (Belki Kons- tantinople'un Düşüşü ile Fatih senfonısi birleştirilebilirdi). Ne- vit KodaUı'nın Gılgameş opera- sını sahnelemekbirkadirbilirlik örneği idı. Mehmet Ergüven'in genış imgelemiyle yaşam bul- muştu bu yapıt. Geniş imgelem deyince her şeyden önce Peter Schaufuss'un Çaykovskı Üçle- mesi'nı anmak gerek. Yirminci yüzyıl değerleriyle süslenmişbir gelenekti. Aynca, ünlü klametçi Sabine Meyer, soprano Galina Gorça- kova, Peter Frankl eşlığinde çel- lıst Kirshbaum -ki Frankl daha etkileyiciydi- ız bırakanlar ara- sındaydı. Çek Filarmoni orkest- rasınm Mahler'in 7. senfonisini çalması festival dinleyicisi için bir sınav niteliği taşıdı. Bu gele- nek sahibi görkemli orkestra ne- redeyse tek beden gibi tınladı. Eski dönemlerde olduğu gibi, ekonomik koşullar elverse de yi- ne Çek Filarmoni benzeri bir de- ğil, birkaç büyük orkestra ağır- layabilsek! Aynı şekilde bir tek kuvartet değil, birkaç trio, ku- vartet. kentel gibi oda müziği topluluklannı dinleyebilsek. Bir de parlayan gençlığin yanı sıra ağır toplardan bir ikı imza gerek- mez miydi? Bu arada konserlerden birin- de dağıtılan "Müzik Söılüğü" dikkatinizi çekti mi? Mehmet Reşh Erol'un hazırlayıp Alarko Holdıng'in bastığı sözlük son derece yalın bir anlatımla mü- zik dinleyicısine müzik tenmle- rini açıklıyor. Hani şu kapah ku- tu sanılan o yabancı müzik te- nmleri keşke her konserdekı din- leyicınin elinin altında olsa. Aspendos Festivali'nin ardından 6. Aspendos Festivali bu yıl- ki turistsizliğe karşı Akdeniz'de ilgi odağı olmayı sürdürebildi. Turizm acenteleri ve oteller, pa- ket programlannda Aspendos Festivali'ni ön sıraya çıkararak yurtdışmdanturist çekmeye ça- lışmışlar. O yöre için bu festival bir gelir kapısı haline dönüştü- ğü gibi. çevre halkı altı yıldır opera ve bale temsilleriyle de iyıce içli dışlı olmuş. Bu yıl iz- leyici sayısını azımsayan bir köy- lü kadının "KoskocaOteBo'yage- len seyirciye bak. Geçen yü böy- le miydi buraH" sözleri, festiva- lin simgesi olmuş. Aspendos Antik Tiyatrosu'nun çevresinde- ki bölge artık kendi ekonomisi- ni yaratmış. Konser öncesi halı ve kihmlerini atıp kendilerine bır tezgâh oluşturan köylü kadın- lar ızleyicilere ev yapımı ayran, gözleme, çay, kurabiye satarak gelir elde ediyorlarmış. Özel- likle Aida temsilinin öncesinde renkli anlaryaşanmış. 500kişi- lik fıgüran İcadrosu makyajlan ve o tarihi giysileriyle gözlem- cilerin standına oturup bekle- yen seyircilerin arasına kanş- mışlar. Izleyicilerin antik tiyatroyu tümüyle doldurduğu temsiller Carmen. Aida. Carmina, Bura- na ve Strauss gecesi olmuş. Özel- likle Phılarmonia Wien'ın, şef Ola Rudner yönetiminde ses- lendirdiği valsler büyük ilgi der- lemış. Ne yazık ki bu yıl hıçbir et- kınliğı izleyemedim Aspendos Festivali'nin. Yerli halkla kaynaş- ması ve yurtdışmdan sanatse- ver turistlerin ilgisini çekmesi açısmdan çok önemli işlevleri var. Gelecek yıllarda daha da görkemli temsillerle daha erken yapılan duyurularla, daha bü- yük ses getirmesini dileriz. Gençlerin başansı Artık gençlerimizın değil, bel- ki de çocuklanmızın başansı de- mek daha yennde olacak. Hem de hanka çocuklanmızın! Se- kiz buçuk yaşındaki Emrecan Yavuz'u birkaç aydır Kamuran Gökdemireğitiyor. Gece gündüz çalışmış onunla. Nice yıidır ilk kez 6660 sayılı Harika Çocuk- lâr yasasmrn işlerlik kazandığı- nı ve Emrecan' ın bundan yarar- lanacağını görmek sevindirici. Bu konuda başta Kültür Baka- nımız tstemihan Talay ve Hik- met Şimşek büyük gayret gös- terdıler. On bir yaşındaki Ayşedeniz Gökcin Julhard Müzik Okulu'na kabul edıldi. Ancak yaşının kü- çüklüğu nedeniyle bir yıl için kaydı dondurulup Ankara'da Na- mık Sultanov ile eğitimini sür- dürecek. Ve 22 yaşmdaki piyanistimiz Emre EMvar, Dresden'deki mas- ter sınıfını tamamlayarak Ber- lin'deki Hans Eisler Akademi- si'nin virtüozite suııfma kabul edildi. Şimdi onu birçok yanş- ma bekliyor. e-mail:evini(a boun.edu.tr. Alman Gençlik Caz Orkestrası, 'Tac MahaV ve Viyana Strauss Orkestrası ilginç gösterilerdi Birfestival dahageridekaldıÖNDERKCTAHYAU İZMİR-Kemancı NigelKennedy -Klasik mü- ziğin şunank çocuğu" olarak anılıyor. Çeşme Açıkhava Tiyatrosu'nda, Jimi Hendra'in ço- cuksu sezgılerinı içeren evlere şenlik bir dinleti verdi. Onu, Br\an Adams ile JamesBn»ıı"ın din- letileriızledi.Böylece "13. LTuslararası tzmirMü- zik FestivaH" tamamlandı. Her zaman yıneledı- ğim gibi kulaklanmınyüksek sesten rahatsız ol- ması yüzünden son iki dinletiye gidemedim. İzlediğımiz onbır gösteriden dördü hafif mü- ziğe ve caza aynlmıştı. Bu yaklaşımın getirdik- leri üzerinde düşünmek gerek. Yıl içindeki sen- fonik dinletilerde olduğu gıbı festivallerde de amaç, halka evrensel müziği sevdirmektir. Ha- fif müzik parçalan seslendirilirken mce sesle bağıran, ıslık çalan gençlen, bu müzik yoluyla Mozart'lara, Stravinski'lere, Debussylere aca- ba nasıl alıştırabiliriz? Şimdiye dek sözünü edemediğım üç ilginç gösteriden biri. "Bundesjugend" (Alman Genç- lik) Caz Orkestrası'ydı. Peter Herboteheimerin yönettiği topluluk, geleneksel bir "Bigband" olarak dikkatimızi çekti. Cyelerin yaşlan, 18 ile 22 arasında değişiyor. Trompet tonlannın yete- rince parlak olmayışı dışında ı>i çaldıklan söy- lenebilir. Caz sanatını özümsemişler. Seslendir- dikleri parçalar arasında CharlieParker, DaveBru- beck, Bem Goodman. Miles Davies. Duke El- Kngton gibi ustalann ezgileri vardı: ılgiyle din- ledık. Hint-Tûrk bireşiminden valslere Hindistan'danSuHanHan(Sarangi), FaalQu- reshi (Tabla), Avrupa'dan Ken Zuckerman (Sa- rod), Renaud Garcia-Fons (Kontrbas) ve Bruna Cafllat(VurmaÇalgılar),KudsiErguııer'ın< 'Taç MahaJ" başhklı dinletisinde bır araya gelmişler. Bunlara Erguner' in yanı sıra kemençesıyle Der- ya Türkan ve kanunuyla Hakan Güngör katıl- Philarmonia VVTen'i şef Ola Rudner yönetti. maktadır. Erguner dinletisinde, Kuzey Hindistan hal- kıyla Türkler arasındatanhin ceşitli dönemlerin- de oluşan müzik bireşimini ortaya koymaktadır. Gerçekten de Hıntlilerin Raga (Makam) Bhava- ra'sı bizdeki Çargâh, Rage BlavaFi Rast, Raga Vibhasa'sı Hümayun ve Raga Bhairavi'sı Zem- zeme makamlannın karşılığı gibidir. Sanatçılar bu makamlarda uzun doğaçlama- laryapölar. Erguner'in ney sanatçılıgı övgüye de- ğerdi. Öbür müzıkçiler de çalgılannın ustalany- dı. Doğaçlamalann arasında bazı Hint, genellik- le de Türk müzığinden ezgiler seslendirildı. Bun- lann içinde Erguner'in besteleri de vardı. Her şey çok güzeldi; dinleyeni mutlu kılıyordu. ilginç bir nokta da Avrupalı sanatçılann doğu müziği- ni ıçtenlikle özümsemiş olmasıydı. Özellikle kontrbasçı Renaud Gareia- Fons'un doğaçlama- lan (ya da taksimleri) çekiciydi. Sanatçı bunlar- dan birinı, yayın tahtasmı tellere vurarak yaptı ve ilginç birtını elde etti. Kontrbas gibi kocaman bir çalgının, Doğu müziği ile böylesine güzel bir uyum sağlayacağını hiç aklıma getirmemiştim. Sözün kısası Erguner'in "Tac Mahal" dinletisi Doğu müziğinin çeşıtli güzelliklerini getirdi. Hint-Türkbireşimınden Viyana valslerine ra- hatça sıçrayabiliriz; çünkü sanatta güzellik söz konusu olunca zıtlıklann önemi kalmıyor. "PhUarmonia VMen". 1995'te kuruldu. Viya- na'da bulunan bellıbaşlı orkestra ve oda müziği sanatçılanyla soloculann bir araya geldiği top- luluk bu kente özgü müzik biçemini ve tınısını yansıtmayı amaçlamaktadır. Orkestranm dağa- nnda. Haydn'dan Mozart'a, Schubert'e. Scnön- berg'e ve günümüze uzanan yapıtlar var. Toplu- luk dinletilerini, kentin ünlü "Musikverein"ın- da vermekte ve sık sık geziye çıkarak, yaptığı mü- zığin güzelliklerini dünyanın öbür köşelerine ta- şımaktadır. "Phttarmonia Wıen'*in Izmir'deki dinletisi. "Viyana Strauss Orkestrası" adı altında sunul- du; çünkü ölümünün yüzüncü yıh nedeniyle Vals Kralı Johann Strauss, ünlü valsleriyle, polkala- n ve marşlanyla anılmaktaydı. Bestecinin. "Ya- rasa* ve "ÇîngeneBaron" operetlerinin uvertür- leri de çalındı Dınletıde orkestrayı yakından ta- nıdığımız Ola Rudner yönetti. Orkestra, müziği seslendirmıyor fakat yaşıyor, teknik sorunlar söz konusu değil. Herkes çalgı- smda usta. Böylece müzığin güzellikleri doğal- lıkla ortaya çıkıyor; hıç uğraşılmamış, prova bı- le yapılmadan çalınmış izlenıminı veriyor. Din- letiden coşkuyla aynldık. Evet, bu yılki festival ile ilgili notlann sonu- na geldik. Bir kez daha Izmırli sanatseverlenn ılgisizliğınden yakınmak durumundayız. Festi- valin kapsammı genişletmek gerek. Bu da ancak ilginin artması ile gerçekleşebilir. Erguner'in dinletisi Doğu müziğinin güzeuDderini getirdi. Boris Belkin'm keman resîtalî • Kültür Servisi -Yapı Kredi Sanat Festivali çerçevesinde bugün saat 20.30'da Boris Belkin'in keman resitali gerçekleşecek. Saat •'• 20.30'da Cemal Reşit Rey Konser Salonu'ndaki konsere pıyanoda Alexander Warenberg eşlık edecek. 7 milyon, 6 miryon, 5 milyon T.L.'den satışa sunulan konser biletleri Yapı Kredı Yayınlan Galatasaray Kitabevi, Taksım, Akmerkez, Suadiye Vakkorama'larda ve Cemal Reşıt Rey Konser Salonu'nda temin edilebilir Ankarada AçıkHavaSinema Günleri' sürüyor • Kültür Servisi - Hotel Bilkent-Ankara'da düzenlenen 'Açık Hava Sinema Günleri 1999' bu ay da zengin bir içerikle sürüyor. Bugünden ıtibaren gösterime girecek olan filmler arasında Steven Spielberg'in beş Oscar'lı filmı 'Er Ryan'ı Kurtarmak', Robert De Nıro ile Jean Reno'nun başrollerinı paylaştıklan 'Ronin', geçen sezonun en çok ilgi çeken yerli fümlerinden 'Her Şey Çok Güzel Olacak' yeralıyor. Aynca, 'Fakülte', 'Yılan Gözler', 'Devlet Düşmanı', 'Meleklerin Düş Yaşamı', 'Mesajuıız Var', 'Zorro' ve 'Cehennem Silahı 4' de daha önce izleme firsatını bulamayan sınemaseverler için gösterilecek. 1997 yılında açılan Hotel Bilkent- Ankara Açık Hava Sineması 200 kişilik bır kapasiteye sahip. Giriş ücretinin 2.5 milyon lira (bir alkolsüz içki dahil) olduğu sinemanın biletleri, gösten akşamında otelden alınabilecek. 'Yüzükterin Etendisr Yeni Zelanda'da filme çekiliyor • Kültür Servisi - J. R. R. Tolkıen'in 'Yüzüklerin Efendısi' adlı romanmın yeni bir sinema versiyonu Yeni Zelanda'da çekiliyor. 190 milyon Amerikan Dolan'na (360 milyon Yeni Zelanda Dolan) mal olacak filmin Titanic'ten sonra bugüne kadar çekilmiş en pahalı ikinci Fıhn olması bekleniyor. Tıtanıc 250 milyon Amerikan Dolan'na mal olmuştu. Oç bölümden oluşan fantastık klasiği beyazperdeye yönetmen Kiwi Peter Jackson uyarlıyor. Filmin ekim ayında başlayıp bir yıl sürecek çekimleri Yeni Zelanda'da tamamlanacak. Yönetmen Jackson'ın, hazırlık aşamasmda filmin Amerikalı yapımcılan Nevv Line Cinema'nın sözünden dışan çıkmadığı söyleniyor. Yüzüklerin Efendisinde hobbit Frodo Baggins'i 18 yaşındaki Elijah-Wood canlandıracak. Rock sanatçısı Sheryl CPOVV, Ulth Festivali'ndeydi • Kültür Servisi - Her yıl yaz aylan boyunca tüm Kuzey Amerika'yı kapsayacak şekilde düzenleoen ünlü Lilith Festivali, Kanada'run Vancouver kentinde başladı. Festival kapsamında geçen hafta ünlü rock sanatçısı Sheryl Crow, kentteki Ingiliz Columbia Üniversitesi'nin Thunderbird Stadı'nda bir konser verdi. Lilith Festivali kapsamında kadmlardan oluşan çeşitlı tıyatro topluluklan Kuzey Amerika'run otuz üç kentinde oyunlannı sahneleyecek. Nobel ödülleri 11-15 Ekim tapihlerinde verilecek • Kültür Servisi - Stockholm'dekı Nobel Vakfi, bu yılki Nobel ödüllerinin 6'sının sahiplerine 11-15 Ekim günleri arasında verileceğini bildirdi. Buna göre. Nobel Ödülü ecza dalında 11 Ekim'de, kimya ve fızik dallannda 12 Ekim'de, ekonomi dalında 13 Ekim'de, banş dalında 15 Ekim'de sahiplerini bulacak. Kuruluşun, Nobel Edebıyat Ödülü'nün venlış tarihini açıklamamasına karşın edebiyat ödülünün geleneksel olarak perşembe günleri verildiğınden yola çıkan bazı çevreler, ödülün perşembeye denk gelen 14 Ekim tarihinde verileceğini tahmin ediyor. Nobel Edebiyat Ödülü'nün geçen seneki sahiplerine yaklaşık 1 milyon dolar para ödülü veren vakıf, bu yılki para ödülünün miktannı henüz açıklamadı. BUGÜN • YAPI KREDİ SANAT FESTTVALİ kapsamında saat 20.30'da CRR'de Boris Belkin'in keman resitali yer alıyor. (249 18 29) • AKSANAT'ta 12.30 ve 18.30'da Wim Wenders'ın yönettiği 'The State of Thin^' adlı fıhn lazer-diskten gösterilecek. (252 35 00) • BORUSAN KÜLTÜR MERKEZt'nde 'W'oodstock' adlı video belgesel 12.30'da lazer- diskten izlenebilir. (292 06 55) • NÂZIM KÜLTÜREVt'nde saat 17.00'de Zeki Ökten'in yönettiği 'Sürü' adlı film izlenebilir. (414 5150) 6. ULUSLARARASI ISTANBUL CAZ FESTİVALİ BTJGUN • The Blind Boys of Alabama ve Ben Harper and the Innocent Criminals gruplannın konserleri saat 21.00'den itibaren Açıkhava Sahnesi'nde izlenebilecek. • Nills Petter Motvaer 'Khmer' topluluğunun konseri saat 23.30'da Roxy'de yer alıyor. • tlhan Erşahin's VVonderland'in konseri saat 22 OO'de Babylon'da izlenebilir. • Shıts'n Strings 23.00'te Dulcinea'da sahneye çıkıyor. YAR1N • Kenny Garret Quartet ve Courtney Pine' ın konseri saat 21.OO'de Açıkhava Sahnesfnde yer alıyor. • Ayş^TütüncöPtyano-PerküsyonGnıbu 19.30'da AKM Konser Salonu'nda bir konser verecek. • CoM House'un dinletisi 23.30'da Roxy'de izlenebilir. • İlhan Erşahin's W>nderland 22.OO'de Babylon'da sahneye çıkacak. • Sluts'n Strings'in konseri 23.00'te Dulcinea'da yer alıyor.