Katalog

7 MAYIS 1999 CUMA CUMHURİYET SAYFA KULTUR 15 Festivalden arta kalan 'Hilary and Jackie' müziksever seyirciye sürprizler sunuyor Aüedeld Sırtüoz'ıııı öyküsü• Biten bir festivalden sonra yine baş başa kaldığı- mız piyasada. şu günlerde ilk bakışta göze çarpan • filmlerden biri de 'Paylaşılamayan Tutkular' adty- la gösterimdeki, festivaldtn arta kalan 'Hilary and Jackie' kuşkusuz. Nedense adını hep, org için bes- teledıkleriyle barok çağa damgasını vurmuş Fran- sız müzikçi Josquin Du Pres"yle kanştırdığım, yüz- yıhmızın ilk büyük *dâhi çocuk'larından, belkı de klasik müziğin ilk süper starı sayılan, ünlü lngiliz çellocu Jacqueline Du Pre'nın dramatik yaşamı üs- tüne odaklanan 'Hilary and Jackk', çekim aşama- sından göstenmine kadar. müzik dünyasında bırta- kım tartışmalara yol açmıştı geçen yıl, bilindıği gi- bı. Çalarken "bedeni müziğin akışına göre dalgala- nan, san saçlan havada uçuşan ve çeUosuyia adeta bütünleşerek benliğindeki tiim tutkulannı dinleyi- cinin >üreğine akıtan" efsanevi çeilocuyla. vaktiy- le bırlıkte calmış, çalışmış Meıuıhin. Rubinstein. Ferl- man. Rostropovic. vb. gıbi vırtüozlarla. Llovd VVe- ber vb. gibi bestecilerin, Jackie'yi yanlış tanitıyor eleştirisiyle yönetmen Anand Tucker'a karşı tavır aimalanna yol açmıştı bu "özel hayata burnunu so- kan" fılm. Jackie'nin ölümünden 11 yıl sonra sine- maya malzeme olan özel yaşamına vâkif, halen ha- yattaki dul koca Danny Barenboim'ın tepkisiyse malum: üstadın "Ben ölünceye kadar bik bekleme- düer" dediği söylenıyor... Başandan hastahğın pençesine "Hilarj and Jackie'yı, Jackie'nin ablası ve karde- şinin, Hiİarv ve Piers Du Pre'nın bırlikte yazdıgı 'A Genius in the Family - Ailede Bir Deha" adlt bir ki- taptan yola çıkarak, kimi ayrıntılan mecburen es ge- çen ya da bazı gerçeklen değiştiren senarist Frank CotreU Boyce'un senaryosundan çekmış Anand Tuc- ker. BBC'den yetışerek televızyona çalışan, reklam filmi çeken. 1963 Bangkok doğumlu yönetmen Anand Tucker'ın. 'Küçük Prens' yazan. ünlü ede- bıyatçı-pılot Antoine De Saint-Exup'ery'nin yaşa- mını anlattığı ilk filmi 'Saint-Ex'ten sonra yaptığı ikinci filmi 'HilarvandJadde'nın de bıyografik fılm türünde kesinlikle ılgisiz kalınamayan, iç burkucu bir örnek oluşturduğu rahatlıkla söylenebilir. Başarının dorugundan hastahğın pençesine dü- şen ve genç yaştakı ölümünden sonra hayranlann- ca azizeleştırilen Jacqueline Du Pre'yi 'karalayip karalamadığı' bir yana, efendi. sevecen, uygar ba- balarına (Charles Dance) pek söz hakkı bırakma- yan, müzikte iddiah, hırslı annelerinin (Celia Im- rie) ıteklemesiyle küçük yaştan itibaren flüt ve çel- lo çalmaya şartlandınlan. birbirlerinın aklından ge- çeni anında bilecek kadar birbirlenne yakın, çok bağ- Hilary and Jackie/ Yönetmen: Anand Tucker / Senaryo: Frank Cotrell Boyce / Kamera: David Johnson / Müzik: Barrington Phetoung / Oyuncular: Emily VVatson, Rachely Griffıths, James Frain, David Momssey, Charles Dance, Celia Imrie, Rupert Perry Jones/1998 ingiltere (WB). lı ıkı kız kardeşin ilişkısı \e duygusal gel-gitleri oluşturuyor filmin omurgasını. Iki kız kardeşin ço- cukluk. gençlık ve yetişkinlik dönemlerini ele alan filmde, önce flüt çalan Hilary sivriliyor ailede. An- cak en azından her gün şu kadar saat çalışmayı ge- rektiren 'virtüoz'luğun zorluğunu, yıpratıcılığını görüp kendine güvenini yitirince sıradan, notmal ve düzenli bir hayat tarzını seçiyor Hilary (RachelGrif- flths). ona körkütük âşık K.iffer'in (David Morris- sey) evlilik önerisinı anında kabul ederek. Çello çal- maktaki olağanüstü yeteneğini gittikçe geliştiren Jackie'yse (Emily \Vatson) 1950'li yıllann sonun- da, uluslararası müzik arenasının gencecik yeni yıl- dızına dönüşüyor. Onun gibi müziği uğraş edinmiş. Arjantin kökenli. Musevi piyanist ve orkestra şefi Daniel Barenboim'la (James Frain) evleniyor Jac- kie de. Kuşkusuz kendisınden çok şey vermeyı ge- rektiren mesleğinde, (pek yaratıcıhğin sayılmazsa da) 'icra'nın insanı törpüleyen, yıpratan gerilimine katlanarak her virtüoz gıbi, adeta hem sevgıyi hem de nefreti doyasıya yaşadığı çalgısıyla yatıp kalkı- yor ve nerdeyse tüm yaşamını kaplayan konser tur- neleri nedeniyle sinirleri bozuluyor giderek, özgür ruhlu, delişmen ama bencil, sorunlu, tatminsiz, kap- risli sanşın çellocunun. Kocası Danny de kendi mü- zik işlerinden ötürü kansıyla yeterince ilgilenemi- yor belki de. Derken iyice bunalımlı bir dönemin- de, ablası Hilary'nin. kocası ve çocuğuyla memnun- mutlu yaşadığı, kırlık-bahçelik evine çatkapı çıka- geliyor bencil ve baştan çıkancı(!) Jackıe'miz. Ai- lenin içinden çıkan 'deha', ailenın öteki bireyleri- ne naz edip kapris yapmada ve duygusal çekişme- lere yol açmada kendinde hak görürken mutlu aile tablosu çızen ablasının durumunu da fena halde kıs- kanıyor. Ve (sıkı durun şimdi) zaten bütün aklının- fikrinin de düzüşmekte oldugunu bir kriz anında iti- raf ettiği ablasından, kocası Kiffer'i bir geceliğine ödünç istiyor. Hilary de sevgili kız kardeşi bunalı- mını atlatabilsin dıye kocasını Jackie'yle yatmaya ikna ediyor sonunda. (Filmde bir gecelik yansıtıl- mış, oysa Hilary-Piers Du Pre'nin kitabınagöre 1.5 yıl kadar sürmüş. alanın-verenin razı olduğu btf enişte-baldız ılişkisi.) Iki lozkardeşin dayanışması - çaüşması Ününün, kariyerinin doruğundayken 27 yaşında yakalandığı doku sertleşmesi (multisklerosiz) has- talığını 15 yıl çektikten sonra 1987'de 42 yaşında ölen Jacqueline Du Pre'yi, turnelere çıktığında bi- le. dünyanın dört bucağından kirli çamaşırlannı sü- rekli evine göndermekte ısrar eden saplantılı, şeh- vet düşkünü, 'sempatik bir canavar' gibi yorumla- yıp sergileyen filmde, Hilary-Jackie Du Pre bacı- lann yanı sıra erkek karakterlerin yeterince ele alı- nıp işlendiğini söylebilmek çok zor. Hastalanınca, değil çello çalmak ve kapris yapmak. yürüyemiyor bile bahtsız Jackie'miz, yatağa çakılıyor, tüm çev- resinin uzaklaştığı ve artık arayıp sormadığı karde- şine Hilary bakıyor ölüm döşeğinde. Hilary'yle er- kek kardeşı Pıers'in, radyodan Jackie'nin ölüm ha- berini dinledikleri finaldekı duygu yüklü sahne gi- bi bölümleriyle hatırlanan ve melodrama yakın du- ran 'Hilary and Jackk'de özetle şunu demeye geti- riyor yönetmen Anand Tucker: Genç denecek bir yaşta ölen kadersiz Jackie, bütün kaprislerinin, ben- cilliklerinın bedelini uzun yıllar boyunca acılar, ağ- nlar çekerek, bedeni uyuşarak ödedi... Hiperaktif çellocu Jackie Du Pre'nin melodrama- tik yaşam öyküsünü karmaşık bir filme çeviren yö- netmen Tucker'ın yine de vasat bir biyografik fil- min ötesine geçtiği söylenebilir. Müziği ve duygu- sal azabı göriintüye dökmesi bakımından birkaç yıl öncesinin güzelim 'Shine' filmini çagnştıran, hem hüzünlü hem kışkırtıcı olabilen bu duygu yüklü, do- kunaklı ve etkileyici filmde Rachel Griffiths'le Emily Watson'ın performanslan da yabana atılır gibi değil; özellikle çipil gözleri, taşkın halleriyle Jackie hayranlannı sinir eden, çilli lngiliz Emily VVat- son'dan çok Avustralyalı Rachel Griffıths fedakâr, anlayışlı, sessiz Hilary rolünde çok çok iyi. 'Hilary and Jackie', sonuçta müziği, görüntüleri ve göz alı- cı oyunculuklanyla akılda kalan bir fılm olarak bel- leklerde yerini alıyor. Bosnalı yönetmen Ademir Kenovic 'den Sırp mezalimine karşı bir sevgi ve dostlukfilmi -O2 -uc< r ma'nın öksüzçocuklanna dairOldukça geç de olsa sonunda seyrettiğimiz 'Kusursuz Çember', bütün dünyanın gözü önünde, Avrupa'nın göbeğindeki Sırp boyunduruğu takılmış Saraybosna'da, tüm 1990'h yıllara yayılmış o vahşet ve dehşet dolu savaş halini yıllardır yaşamak durumunda bırakılmış, o çaresiz Bosnalılardan, kolu kanadı kınk, umutsuz şaır Hamza'yla (Mustafa Nadarevic). tüm yakınlan öldürülmüş iki çocuğun. 7 yaşmdaki Adis'le (Ahmedin Leleta) 9 yaşmdaki dilsiz Kerim'in (Elmir Podgorica) ve olana bitene karşı ellennden bir şey gelmeyen komşulannın öyküsünü anlatıyor. Yeni ve etkili Saraybosna filmi Sürüp giden savaş hali nedeniyle sürekli içkisini başına kakan kansıyla genç kızını, kent dışına, güvenli bir yere gönderen, kan, ateş, ölüm ve acının kol gezdiği, soğuktan geçilmeyen Saraybosna'da sadece hayatta kalmaya bakan 40'ına merdiven dayamtş Hamza'nın, Sırp mezaliminin yetim bıraktığı 2 çocuğa kol kanat germesini anlatıyor 'Kusursuz Çember'de, 10 yıl önce İstanbul festivalinde gösterilmiş. ödüllü 'Kuduz' filmiyle anımsanan, 1950 Saraybosna doğumlu, okullu yönetmen Ademir Kenovic. Son derece sınırlı olanaklarla çektiği, Savrseni Krug / Yönetmen: Ademir Kenovic / Senaryo: A.Kenovic, Abdullah Sidran, Pjer Zalica / Kamera: Milenko Uherka / Müzik: Esat Arnautalic, Ranko Rithman / Oyuncular: Mustafa Nadarevic, Ahmedin Leleta, Elmir Podgorica, Josip Pejakovic, Mirela Lambic /1997 Boşnak- Fransız ortak yapımı, (Monad Film). çağnldıği çeşitli festivallerden ödüllerle dönüp Aralık 1998'de Istanbul'da düzenlenen 1. Tanh- Sinema Buluşması'nda da SlYAD (Sinema Yazarlan Derneği) ödülünü kazanan 'Kusursuz Çember'. Saraybosna üstüne bir filmden daha çok Sırp kuşatması aitındaki Saraybosna'nın filmi izlenimini uyandınyor. Doğumundan beri çalışıp çabalayıp tüm kazandıklannı yitirmiş, hayatı duman olmuş, her an bir patlamaya kurban gidecek ya da bir Sırp Sniper'ının kurşununa hedef olacak Boşnak şair. korkak, umutsuz, intihardan bile medet umar hale düşmüş, yazmaktan kesilmişken ona güvenen bu iki yetim sayesinde yeniden, sıkı sıkı sanlıyor. yıkık dökük, hayalet kent Saraybosna'daki hayatta kalma mücadelesine. Arka ayağı yaralı köpekleriyle birlikte sorumluluklannı üstlendiği bu iki sığıntı, öksüz çocukla, kısır döngüye mahkûm Hamza'nın onurlu dayanışmasını abartısız, yalın ve duyarh bir anlatımla hikâye eden yönetmen Kenovic, ortaya 'Yağmurdan Sonra' kadar olmasa da Yugoslav mozaiğinden arta kalana olabildiğince gerçekçi bir tavıria el atan, yüreğe dokunan gözlem ve aynntılarla bezeli, duru, sevecen ve insancıl bir fılm koymanın üstesinden geliyor sonuçta. 'Savrseni Krug-Kusursuz Çember', kuşkusuz benzeri Batı yapımlanndan 'içerden bakış'ıyla aynlan, daha içten ve sıcak bir film. Emir Kusturica'nın eski yakın arkadaşı ve ilk filmlerinin senaristi, Saraybosnah şair Abdullah Sidran'ın da senaryosuna katkıda bulunduğu 'Kusursuz Çember', acı, kasvet, gam, keder ve zorbalığın yıllardır kamp kurduğu, Saraybosna kâbusunu perdeye taşıyor, yer yer sarsıcı bir biçimde. Çocuk oyunculann masum ve umulmadık performanslanyla Hamza'yı oynayan deneyimli Mustafa Nadarevic den rol çaldıği bu gerçekçi gözlemlere dayanan, alabildiğine insancıl ve yalın filme, sinemaseverlerin ilgisiz kalmasıysa üzücü ne yazık ki. Barbarlığa karşı hümanizmin bayTağını yücelten yönetmen Ademir Kenovic'in Sırp mezalimine karşı gündelik yaşamlannı sürdürmekten başka pek bir şey yapamayan Bosna sakinlerine adadığı bu 'Kusursuz Çember', özetle her türlü eleştirinin üstüne çıkan, özellikle son bölümleriyle seyirciyi sarsan, düşündüren bir 'festrvai filmi' olarak izlenmeyi bekliyor Beyoğlu Akademi Sineması'nda. YENİ BAŞLAYANLAR... YENİ BAŞLAYANLAR... YENİ BAŞLAYANLAR Live Flesh / çıpiak Ten Polisiye yazan Ruth Rendel'in romanından uyarlanan ve 1970 ts- panyası'nda geçen "Çıp'ak Ten' Pedro Ahnodovar'ın şimdilik son esen. Filmde yönetmenin gözdesı Javier Bardem. Francesca Neri, Li- berto RabaL Angela Molina, Jose Sancho rol alıyor. Zor koşullarda yaşamış olması- na rağmen insanlara olan güvenini yitirmemiş Victor, filmin kahrama- nı. Birdiplomat kızı olan Elena ile ilk cinsel deneyımini yaşamış Vic- tor, bu ilişkinin geçici oldugunu düşünse de bir süre sonra yanıldı- ğını anlar ve Elena'yı ziyaret eder. Bu arada şehirde devriye gezen 2 polis memuru David ve Sancho. Victor'la Elena'nın boğuşmakta ol- dugunu görüp olaya müdahale eder. ne \ar kı boğuşma sırasında David yaralanır ve suçlu bulunan Victor hapse tıkılır. Hapishanedeki günle- rini lncil ve psikoloji okuyarak ge- çiren Victor, bir gün televizyonda tesadüfen bir basketbol takımının yıldızı olan David'i görür ve Ele- na ile evlenen David'den intikam almaya karar verir. Hapisten çıktı- ğında annesinin mezannı ziyarete Francesca Neri, Liberto Rabal, Almodovar'ın 'Çıplak Ten'inde. gider. Günümüz tspanyol sinema- sının tanınmış yönetmenlerinden Pedro Almodovar'ın 1997 yapımı filmi "Live Flesh-Çıplak Ten' fes- tival bitimini bekleyen doğru bir zamanlamayla gösterimde. Giderek beş kahramanının da kendilenni henüz yeni başlayan bir oyun ve entrikalar zinciri içinde bu- lacağı 'Çıplak Ten' öncelikle Almo- dovar tutkunu sinemaseverlere sa- lık verilir. Mighty Joe Young / Koca Bebek Yönetmenliğini Amerikalı Ron Underwood''un üstlendiği Koca Bebek, Disney yapımı. hayvanlı- ormanlı, klasikleşmiş aksiyon-ma- cera filmlerinin yeni bir örneği. Se- naryosunu Mark Rosenthal ve Lavv- renceKonner'ın yazdığı filmin ba§- rollerini Hollyvvood'un yeni san- şın dilberlerindenCharlizeTheron. Bill Paxton, Rade Serbedjia. Peter Rrth. David Paymerve ReginaKing paylaşıyor. Küçük bir Afrika köyünde yaşa- yan yerlilerin koruyucusu dev bir gorildir Joe. Annesi avcılar tarafın- dan öldürülen Joe'nun en yakın ar- kadaşı Jill'dır. Yıllar sonra bir zo- olog olan Greg O'Hara, Orta Afri- ka'daki Pangani dağlannda keşifler yapmak üzere bu bölgeye geldığin- de 5 metre boyundaki dev gorili keşfeder. Jill ile birlikte bu çok güç- lü ve masum yaratığı insanlann teh- likesinden korumak amacıyla Ka- liforniya'daki doğal hayatı koruma bölgesine götürür. Joe'nun maddi değerinin farkında olan bir avcı onu kaçırarak hayvan karaborsasında satmayı planlarken, Joe, kendisi için bir hapishaneden farkı olmayan bu yerden kaçar. Jill ile Gregg Joe'nun peşine düşerek resmi yet- kilılerin Joe'yu öldütmelerini ön- lemeye çalışacaklardır. Charlize Theron ve artist goril Joe 'Koca Bebek'te. tznik çinileniyle Paris haritası • Kültür Servisi - Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel resmi bir ziyaret için gittiği Paris'te. Fransız Devlet Başkanı Jacques Chirac'a. tznik çinilerinden yapılan bir Paris haritası minyatürü armağan etti. 74 x 90 cm boyutlannda 20 karodan oluşan Iznik çinilerinin üzerine yapılan Paris haritası, minyatür sanatçısı Nusret Çolpan tarafından çizildi ve Iznik Vakfi atölyelerinde üretildi. Minyatür günümüzdeki Paris haritasının klasik minyatür kurallan içinde yeniden yorumlanmasıyla gerçekleştirildı. Çinilerin üretildiği tznik Eğitim ve Öğretim Vakfı. geleneksel lznik çini sanatını canlandırmak ve gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla, 1995 yılından bu yana faaliyetlerini sürdürüyor. Vakfın kurduğu lznik Çini tşletmesi'nde , 16. yüzyıl çinilerine uygun üretim yapan 50 kişi çalışıyor. Fatih Akın'a Otto Sprenger ödülü • BONN (AA)- Almanya'nın Hamburg kentinde doğan Türk yazar ve yönetmen Fatih Akın'a Otto Sprenger ödülünün verilmesi kararlaştınldı. Sprenger Vakfi tarafından yapılan açıklamada Akın'ın yönettiğı "Kısa ve Acısız" (Kurz und Schmerzlos) adını taşıyan filminin, 20 bin mark değerinde olan bu ödülüne değer bulunduğu belirtildi. Akın'a ödül bugün düzenlenecek bir törenle verilecek. Vakıftan yapılan açıklamada iki kültür arasında yetışen Akın'ın Alman kültürünün bir parçası haline gelen yabancı gençleri de temsil ettiği belirtildi. Çok sayıda kısa metrajlı filmi bulunan Akın, arkadaşlık, sevgi ve ihanet konulannı işlediği ve memkketi olan Hamburg'daki Altona semtinde çektiği Kısa va Acısız adlı filmiyle kısa zamanda başanyı yakalamıştı. Otto Sprenger Ödülü medyanın gelişmesıne katkıda bulunmak amacıyla 1985 yılında Sanat Sendikası'nın eski başkanlanndan Otto Sprenger tarafından kurulan vakıf tarafından veriliyor. 2. Uluslararası Akustik Gitar Günleri'nde Arjantin müziği • Kültür Servisi - İstanbul Bilgi Üniversitesi'nin Müzik Bölümü Başkanı, caz sanatçısı Neşet Ruacan'ın öncülüğünde düzenlediği 2. Uluslararası Akustik Gitar Günleri'nin bu akşam gerçekleşecek olan son konserinde Arjantinli sanatçılar yer alacak. Çağdaş Arjantinli bestecilerin en önemlileri arasında görülen Pablo Marquez sunacağı solo konserde Abel Fleury, Atanas Ourrkouzounov. Nuccino D'Angelo ve Arthur Kampela'dan derlediği seçkiye yer verecek. Arjantin modern folklorünün mimarlanndan biri olarak gösterilen Quiqe Sinesi ise programında sadece kendi bestelerini seslendirecek. I Kültür Servisi - Şükran Kurdakul, Viyana Türkiyeli Öğrenciler Derneği'nin davetlisi olarak Viyana'da bir konferans verecek. Kurdakul, cumartesı günü Viyana Kültür Merkezi'nde saat 17.00'de 'Türkiye'de DemokratikJeşme ve Edebiyat' konulu bir konferans sunacak. Savaş Çekirge anısına konser • Kültür Servisi - Geçen yıl yaşamını yitiren gitarist Savaş Çekirge, gitara gönül veren dostlan ve öğrencilerinin vereceği konserle bugün saat !9.00'da ITÜ Taşkışla mimarlık Fakültesi Salonu'nda anılacak. Ahmet Kanneci, Mutlu Torun, Misak Toros, Samih Rifat ve Emre Sabuncuoğlu'nun da bulunduğu 31 sanatçının katılacaSı ve tüm sanatseverlere açık olan gece, İTU Mimarlık Fakültesi, HÜ Konservatuvan, Sevda-Cenap And Müzik Vakfi, Farma Grup Şirketler Topluluğu ve Kanneci Prodüksiyonun katkılanyla La Tucura (Çekirge Müzik) tarafından gerçekleştirilecek. Geçen yıl Sevda-Cenap And Müzik Vakfi tarafından Ankara'da 'Savas Çekirge Anısına' Antonio Lauro 2. Gitar Bienali düzenlenmişti. Sait Faik Öykü Ödülü Tosunen'in • Kültür Servisi - Sait Faik Abasıyanık, hayatının bir bölümünü geçirdiği ve öykülerine konu olan Burgazada'da 16 Mayıs pazar günü anılacak. Ada Dostlan Derneği, Türkiye Yazarlar Sendıkası ve PEN Yazarlar Derneği tarafından düzenlenen anma programı saat 12.00'de Sait Faik Meydanı'nda yapılacak saygı duruşu ile başlayacak. Yazann müze evinin ziyaret edilmesinin ardından Gülsen Tuncer'in sunuculuğunu üstlendiği program Kalpazankaya'da yapılacak. Perihan Ergün'ün açılış konuşmasınm ardından Adnan Özyalçıner, Muzaffer Uyguner, Öner Yağcı, Sait Faik'le birer konuşma gerçekleştirecek. Bu yılki Sait Faik Öykü Ödülü'ne "Güneşe Giderken' adlı kitabıyla Necati Tosuner değer bulundu. Sait Faik Öykü Ödülü'nün seçici kurulu Fethi Naci, Şara Sayın, Füsun Akatlı, Hilmi Yavuz, Ferit Edgü, Tank Dursun K ve Umur Çekli'den oluştu. BUGUN • BORUSAN KÜLTÜR VE SANAT MERKEZİ'nde saat 18.30'da FuatErman'ın katılacağı 'Varese'den Günümüze Tekno Müzik başhklı söyleşi izlenebilir. • BABYLON'da Acid Trippin dinlenebilir. (292 73 68) ARKEOLOJIFILMLERI FESTİVALİNDE BUGUN • tTALYAN KÜLTÜR MERKEZİ nde 16.00- 20.30 saatleri arasında Italya'dan Gizli Mozaik ve Kuş Köşkleri, Türkiye'den Rüstem Paşa Camü Ateş Çiçekkri ve Zaman Kapsülleri. Almanya, Amerika ortak yapımı Tannlann Gemisi ve Fransa'dan Muhteşem İskenderiye adlı filmler gösterilecek.