Katalog

31 EKİM 1999 PAZAR CUMHURİYET SAYFA ır" EKONOMİ / YATIRIMCIREHBERÎ 13 TÜPRAŞ'ta i onarını ihalesi • ANKARA (AA)- Marmara Bölgesfnde 17 Ağustos'ta meydana gelen deprem sonrasında çıkan yangın sonucu önetnli hasar gören TÜPRAŞ'a ait lzmit Rafinerisi'nın onanmı kapsamında, hasar gören Qç önemli ûnitenin yapırnı için ihale açıldı. TÜPRAŞ Genel Müdürlüğü, İzmit Rafınerisi'in en önemli ûniteleri arasında yer alan tank sahası boru yenilenmesi îşini 1 mrlyon dolarla bir Türk firmasına ihale etti. TÜPkiye- RusyaKEK toplantısı • ANKARA (AA) - Türk-Rus Hükümetlerarası Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) 4. dönem toplantısı. 1 -4 Kasım tarihleri arasında Moskova'da yapılacak. Türkiye- Rusya KEK Eşbaşkanı Devlet Bakanı Rüstü Kazım Yücelen, Dış Ticaret Müsteşarlığı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'ndan çok sayıda üst düzey bürokrattan oluşan bir heyetle toplantıya katılmak ûzere bugün Moskova'ya gidecek. Petrol üreticlerine uyarı • ABU DABt (AA) - Birleşik Arap Emirlikleri (BEA) Petrol Bakanı Obaıd bin Saif el Nasseri, ulusiararası pıyasada petrol fıyatlannın yükselmesi için, petrol üreticisi ülkelerden petrol üretimlerinde uyguladıklan kısıntıya uymalannı istedi. Maiye Bakanbğı • Ekonomi Servisi - Maliye Bakanlıgı Gelir ve Kurumlar Vergisi yükümlülerinin gider indinmi kısıtlaması uygulamasında kullanılan oranı yüzde 42.1olarakbelirledi. Tespit edilen orana göre mükellefler kullandıklan yabancı kaynaklara ilişkin gider ve maliyet unsurlannın yüzde 10.5'ni kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alacaklar. Bakkallar zopda • ANKARA (ANKA) - Türkiye Bakkallar ve Bayiler Federasyonu Genel Başkanı Bendevi Palandöken, bu yıl beklenen satışlann olmaması nedeniyle esnafin zor duruma düştüğünü söyledi. Palandöken yaptığı açıklamada, bakliyat maddelerinin fiyatlannın geçen yıla oranlayûzde 100'ün üzerinde artaması nedeniyie alım gücü olumsuz yönde etkilenen füketicilerin kuru erzağını kilo ile, hatta gramla alır hale geldiğini savundu. HongKong'a dev gökdeJen • HONC KONG (AA) - Hong Kong'a 580 metre yüksekliğınde gökdelen inşa edilecek. Hong Kong Şehir Planlama Yönetim Kurulu, 102 katlı gökdelenin yapılmasına ilişkin projeyi onayladı. Gökdelenin 480 metrelik bölümünde otel ve bürolar, üzerinde de 100 metre uzunluğunda anten yer alacak. Halen dünyanın en uzun gökdeleni 452 metre ile Malezya'nın Kuala Lumpur kentinde bulunuyor. Garanti Bankası, İş Bankası ve Pamukbank'm kullanıcı sayısı 150 bini aştı Banka müşterisi Internet'i sevdi İSTANBUL (AA) - Hizmet sü- resini saniyelere indiren tnternet bankacılığı Türkiye için yeni bir kavram olmasına karşm kullanı- cılann sayısı her geçen gün artı- yor. Garanti Bankası, İş Bankası, Pamukbank gibi henüz birkaç ban- kanın soyunduğu Jnternet banka- cılığı hizmetinde kullanıcı sayısı 150 bini aştı. tnternet bankacılığı, 24 saat he- sabı kontrol etme ve işlem yapma özgürlüğü getirdiği için hızla Tür- kiye'de de benimseniyor. Maliyet çok dflştik Çeşitli bankalann yetkililerin- den alınan bilgilere göre, lnter- net'ten gerçekleşririlen işlemlerin maliyeti, şubelerden gerçekleşti- rilen işlemlerin maliyetinin yüz- de 1 'i düzeyinde bulunuyor. Şubeden yapılan bir işlemin ma- liyeti yaklaşık 1.07dolarolurken, telefon bankaeılıgında bu maliyet yüzde 0.54, ATM'de yüzde 0.27, PC (kişisel bilgisayar) bankacılı- ğında yüzde 0.015 ve internet ban- kacılığında yüzde 0.010 dolar ola- rak gerçekleşiyor. Türkiye'de yeni bir kavram olma- sına karşın Akbank, Esbank, Ga- ranti Bankası, îş, Bankası, Pamuk- bank, Yapı Kredi Bankası ve Os- manlı Bankası İnternet bankacılı- ğı pazanna ilk girenler arasında yer alıyor. Söz konusu bankalar içinde İş Bankası, Garanti Bankası ve Pa- mukbank'ın lnternet kullanıcı sa- yısı toplamı 150 bini aşıyor. Iş Bankası 'nm lntemet kulla- nıcı sayısı 40 bin 374 kişiye ula- şırken, bankanın 1999 yılının ilk 9 ayında internet üzerinden yapı- lan işlem hacmi de 800 milyon dolan buldu. 1997 yılının ikinci yansmdan bu yana İnternet bankacılığı yapan Garanti Bankası'nın tnternet şu- besinin toplam müşteri sayısı ise 85 binin üzerinde bulunuyor. Banka- da İnternet üzerinden günlük orta- lama 4 bin işlem gerçekleşirken, banka genelinde toplam gerçekleş- tirilen işlemlerin yüzde 12'si lnter- net şubesi aracılığı ile yapıhyor. Daha ucuz ve kaüteli internet erişimi sağlamak için garanti.net lnternet erişim şirketini hizmete so- kan banka, aylık erişim ücreti 19.95 dolar olmasına karşın, abone ln- ternet bankacıhğını da kullanıyor- sa ödeyeceği abonelik ücretini 9.95 dolara kadar düşürebiliyor. Internet bankaeılıgında 1998 Ekim ayından bu yana hizmet ve- ren Pamukbank İnternet şubesinin müşteri sayısı da 25 binin üzerin- de bulunuyor. Pamukbank umutiu Pamukbank lntemet şubesinde müşteriler ayda ortalama 20 bin adet işlem gerçekleştirirken, bu sayınm artmasının beklendiği ifa- de ediliyor. lnternet uygulamasına henüz 4 ay önce başlayan Esbank kulanıcı sayısı ve işlem adedi istenen düzey- de olmamasına karşın gelecekte Esbank'tan gercekleştirilen işlem- lerin yüzde 50'si veya daha fazia- sının lntemet üzerindeolmasının he- deflendiği bildiriliyor. İnternet ekonomisi hıziı büyüyor 1999 tahmini cirolan milyar dolar E-ticaret rakip tanımıyor Ekonomi Servisi -1999 yılında ABD'de tntemet üzerinden yapılan ticaretin (e-ticaret) cirosunun hava- cılık ve telekomünikasyon endüst- risini geçerek 507 miJyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. Uzman- lar. lnternet'in hızla yayılmasına dikkat çekerek "Televizyonıın 50 müyon insana ulaşması 50 yıl akta, İnternet'in ise 5 yıT açıklamasını yapıyorlar. Microsoft'a göre 2001 yılında Avrupa'daki web siteleri- nin yüzde 65'i elektronik ticarete aynlmış olacağı kaydediliyor. SERMAYE, YÖISETİCİLERÎNtPE KAPIDIŞARI EDtYOR Patronlar topun ağzında Ekonomi Servisi - Şir- ketler "kemer sıkma" ba- hanesiyle ilk olarak çalı- şanlann işine son verirken, şimdi lerde patronlar da to- pun ağzında. Makinelere insandan daha fazla yatınm yapan sermaye, kâr kaygı- sıyla "işsizler ordusu" ya- ratırken, küreselleşmenin etkisiyle şirket patronlan da işten atılıyor. Haftalık olarak yayım- lanan The Economtst der- gisinin son sayısında yer alan "Patronu Kovmak" başlıklı makaiede, dünya- nın önde gelen teknoloji şirketlerinin bulunduğu Si- likon Vadisi'nde "patron- hık" yapmak "Osrnanh tm- paratoriuğu'ndasadrazam olmaktan daha tehükeli" benzetmesı yapılıyor. Ma- kaiede, şımdikı dönem ile 80'1* yıllar arasındaki yö- netim anlayışının nasıl fark- lılaştığına dikkat çekilir- ken, özellikle büyük Ame- rikan ve lngiliz şirketlerin- de geçmişte görülmediği kadar yöneticinin işine son verildiği belirtiliyor. Makaiede yer alan bir araştırmaya göre, dünya- nın en büyük 500 şirketin- de, 1980-1996 yıllann ara- sında 1300 yönetici işi bı- rakırken bunlann üçte biri de işten atıldı. Yöneticile- re "yüklüce" para verme- nin işi süratle bırakmalann- îngtheboss da en etkın yol olduğu be- lirtilen makaiede. yönetim kurulunun genellikle şir- ketin başına gecene 1 -3 yıl balayı dönemi geçirmesine izin verdiği, daha sonra da yönetici için tehlikeli döne- min başladığı dile getirili- yor. Makaiede, yönetim ku- rulu tarafindan işlerine son verilen yönetıcilerden ba- zı örnekler veriliyor. Bun- lann bazılan şöyle: - General Motors'un 9O'lı yıllann başında ABD pazannda payının gerile- mesiyle birlikte yönetim kurulu patronun işine son verdi ve yerıne Robert StempeTı getirdı. - Apple'ın yöneticisi Gfl Amefio"nun şirkete çok za- rar verdiğine karar veren yönetim kurulu. yerine Ste- ve Jobs'ı getirdi. - Daimler Benz'i zora sokan Edzard Reırter'in de işine son verilerek yerine JürgenSchremppgetirildi. - 199O'lı yıllann başın- da IBM John Akers'i, AT&T Robert ADen'i iş- ten çıkanrken birkaç ay ön- ce bilgisayar şirketi Com- paq, yöneticisi Eckhard Pfeiffer'ı görevinden aldı. Endeksin çıkışında 2000 yılı bütçesi etkili oldu Yatırım araçlannm aylık getirisi (%) Faızler, net ve dönem sonu olarak hesaplanmıştır. Repo faızleri, İMKB verileridır. Oöviz ve altın, serbest pıyasa fıyatıdır Borso, ekim ayında tider TARDCYILMAZ Son iki haftadır art arda rekorlarkıran Istanbul Men- kul Kıymetler Borsası, ekim ayınm en yüksek getirisini sağlayan yatınm alanı oldu. Yatınm fonlan ortalama yüz- de 5.93 oranında değer ka- zanırken dolar yüzde 5.05 prim yaptı. Borsacılann umut bağla- dığı Başbakan Bülent Ece- vit ve ekonomi kurmaylan- nın ABD gezisinden iste- nen sonuçlaralmamaması- na karşın yıl sonuna doğru IMF ile imzalanacak bir an- laşmanın yurtdışından kay- nak girişini sağlayacağı be- lirtildi. 2000 yılı bütçesin- de IMF isteklerine uygun olarak belirlenmesı, ekim ayının ilk yansında düşüş egiliminde olan borsanın ayın ikinci yansında hızlı yükselişle ekim ayında yüz- de 7.99 oranında prim yap- masını sağladı. Ayın ikinci yansındaki değer artışı ise yüzde 15 düzeyinde oldu. Borsa'nın bu yılın ilk on ayındaki getirisinin yüzde 152.3, son bir yıldaki geti- risinin de yüzde 198.5 oldu- ğu belirlendi. Ekim başında açılan üç ay vadeli tasarruf mevduatının net getirisi yüzde 5.3, altı ay vadelinin getirisi yüzde 5.4, bir yıl vadelinin getirisi de yüzde 6 olarak hesaplandı. Merkez Bankası 'nın kont- rolünde olan döviz piyasa- sında ise dolar yüzde 5.05 düzeyinde geüri sağladı. Markın getirisi ise yüzde 3.14'te kaldı. lMKB'nin devlet iç borçlanma senet- leri performans endeksine göre, geçen ay vadesine bir ay kalmış kamu kâğıtları yüzde 3.1, üç ay kalanlar yüzde 3.6, altı ay kâğıtlar yüzde 3.4 getiri sağladı. Bir ay vadeli kâğıtlarla çevrilen fonlann Ocak-Ekim dönemi getirisi yüzde 56.4, üç ay vadeyle çevrilenlerin aynı dönemdeki getirisi yüz- de 61.4, altı ay vadeli kâğıt- lardan oluşan fonlann geti- risi de yüzde 80.1 oldu. YORUM ÖZTİN AKGÜÇ Küreselleşme ve Türkiye Ekonomisi Özellikle ekonomi alanında bir görüş, bir ku- ram ortaya konulduğunda ya da bir sistem, bir düzen şekli savunulduğunda; bu görüş, kuram ya da düzenin kimin ya da kimlerin lehine, çıka- nna uygun düştüğü irdelenmeli, bu görüş ya da kuramın hangi koşullarda geçerli olduğu araştı- nlmalıdtr. Önerilen düzenin kimlerin çıkanna ol- duğu, kimlerin çıkariannaters düştüğü düşünül- meden değerlendirme ve yorum yapmak yanıl- tıcı olur. Küreselleşme, parası gerçek anlamda konver- tibl olan, ulusiararası piyasalarda ödeme aracı ola- rak kullanılan bankalar tarafindan rezerv olarak tutulan, yatırım aracı olarak talep edilen, büyük işletmeleri olan, çok sayıda ülkede faaliyet gös- terebilen, çokululu şirketlerde ağırlığı bulunan büyük boyutlu dışsatım yapabilme potansiyeli- ne sahip ülkeler lehinedir. Bu nedenle ABD baş- ta olmak üzere Almanya, İngiltere, Japonya gibi ülkelerin böyle birdüzeni savunmalan gizli ve açık bir şekilde dayatmaları, bu nitelikleri ya da ola- naklan olmayan ülkelerde paralı sesyayarlar bu- larak ya da konuların ne olduğunu.bilmeyen, gösterişe düşkün kişileri değişim, yenilik gibi ayartılara kaptırarak yaygınlaştırmaya çalışma- lan çok doğal. USD'nin ulusiararası ödeme aracı olmaktan çıktığı, ABD dışındaki dolarlann ABD'den mal ve hizmet almaya ya da bu ülkede taşınır-taşınmaz mal yatırımlarına yöneldiğini, bir düşünün; bir anlamda dünyanın en borçlu ülkesi olan ABD'nin düşeceği durumu. Dünya ticaretini sınırlayan, kotalar koyan, katı kombiyo kontrolleri uygula- yan bir dünya düzeni düşünün. Bundan en faz- la zarar gören ülkeler Almanya, Japonya olmaz mı? Londra'yı dünyafinans merkezi olmaktan çı- karın, Londra'nın City'sini işlevsiz duruma düşü- rün, sonra da ingiltere'nin durumunu seyredin. Dünyanın başına örülmeye çalışılan düzende, Isveç'in de, Fransa'nın da Hollanda'nın da yara- n vardır. Bu düzenin hangi özelliklere sahip ülke- lerin yaranna olabileceğinin ölçülerini koymaya çalıştık. Kendi ülkelerinin çıkarlannı gören Batılı sosyal demokratlann, yeni dünya düzenine tümüyle kar- şı çıkmamaları, bazı düzeltmelerle, belki insani öğeler ekleyerek savunmaları gayet doğal. Bir ba- kıma emperyalizmin hizmetinde olan, hatta em- peryalizmin en etkili araçları olan sözde ulusia- rarası kuruluşların bu düzeni dayatmalan, öv- meleri, kurum pazarlamasını yapmalan da doğal. Pekiyi doğal olmayan ne? Yeni dünya düze- ninden yarar sağlayamayacak, belki mevcudu da yitirecek ülkelerin, bu sözde değişim, yenilik ker- vanına katılmaları. Bu katılım için akılsızlık, bilgi- sizlik tamlaması da yapılabilir. Türkiye gibi, dışsatımı 25.0 milyar USD olan, Batı'nın büyük bir firması kadar dışsatım yapa- bilen, ulusal gelirinin önemli bir bölümünü faiz ola- rak ödeyen, parası dünya pazarlarında geçme- yen, çokuluslu şirketleri olmayan, diğer ülkeler- de yatınmlan çok sınırlı olan büyük çaplı işletme- lerden yoksun bir ülkenin yeni dünya düzenini sa- vunması, küreselleşmeye uyum sağlamaya ça- lışması... Eğer Türkiye'nin dışsatım hacmi 300 milyar USD olsa, parası gerçek anlamda konvertibl bir para olsa, çokuluslu, büyük işletmeleri, değişik ülkelerde yatırımlan olsa, bazı insani öğeler ka- tılması koşuluyla, Türkiye'nin çıkarı açısından ben de küreselleşmeyi, yeni dünya düzenini sa- vunurum. Yeni dünya düzeni, küreselleşme kimin yara- nna, hangi koşullarda yarariı? Bunlan düşünme- den boş laflarla satır doldurmak, yorum yapmak abesle iştigaldir. Ithalat Genel Müdürlüğü resen soruşturma yapabilecek Dampinge karşı yeni önlem ANKARA (ANKA)- Bakanlar Ku- rulu; Dış Ticaret Müstesarlığı'na (DTM) bağlı Ithalat Genel Müdürlü- ğu'ne damping ve sübvansiyonlu it- halata karşı resen soruşturma ve ince- leme yetkisi tanıdı. Bakanlar Kurulu'nun tthalatta Hak- sız Rekabetin Önlenmesi Hakkında- ki Karan ile Dış Ticaret Müsteşarlı- ğı'nın buna ilişkin yönetmeliği 25 Ekim 1999 tarihinden itibaren yürür- lüğe girmek üzere dünkü Resmi Ga- zete'de yayımlandı. Kararla tthalat Genel Müdürlü- ğü'ne, damping ve sübvansiyonlu it- halata karşı resen soruşturma ve ince- leme yapma yetkisi tanınırken, soruş- turma ve inceleme, söz konusu itha- lattan zarar gören yerli üreticilerin şi- kâyeri üzerine de yapılabilecek. Re- sen veya şikâyet üzerine yapılan in- celeme sonucunda, dampmg veya süb- vansiyona konu olan ithalatın ve bu it- halattan kaynaklanan zarann varhğı ko- nusunda yeterli delil bulunursa soruş- turma açılacak. Damping ve sübvansiyona konu olan malın Türkiye'de bir üretim da- lında maddi zarara yol açması. mad- di zarar tehdidi oluşturması veya bir üretim dalının kurulmasını fiziki ola- rak geciktirdiği belirlenen damping- li veya sübvansiyonlu ithalata karşı kesin önlem alınacak. Bu önlem de dampinge karşı vergi veya telafi edi- ci vergi şeklinde olacak. Kesin önlemler dampinge veya süb- vansiyona konu olan ithalatın neden olduğu zarann etkisini ortadan kal- dırmaya yetecek bir sürede yürürlük- te kalacak. Kesin önlemler yürürlüğe gırdik- ten sonra ilgililerin talep etmesi halın- de en az bir yıl sonra gözden geçin- lebilecek. Alınan kesin önlem, en son gözden geçirme soruşturmasının ta- mamlandığı tarihten itibaren beş yıl sü- reyle yürürlükte kalacak. Deprem felaketi ve yetersiz ihracat ureticileri zora soktu Kesme çiçeğin boynu büküldü YUSUFÖZKAN İZMİR- Tanm sektörü- nün içinde bulunduğu kriz ve Marmara Bölgesi'nde yaşanan deprem felaketiy- le daha da belirginleşen ekonomideki durgunluk, kesme çiçek üreticilerini de önemli ölçüde etkiledi. Çiçeğin zorunlu tüketün maddesi olmaması nede- niyle pazannın küçüldü- ğüne dikkat çeken üretici- ler, devletten "üretim plan- laması" yapmasını, yerel yöneticilerden de kentler- de uygun fiyatla çiçek sa- tılacak stantlar yaratması- nı istediler. Üreticiler, "Ya- şam pahalılaştıkça çiçek sektörü ölüyor" dediler. Çiçek üretımınde kulla- nılan teknik malzemelere yapılan yüksek zamlar, ih- • Üreticiler, çiçeğin zorunlu tüketim maddesi olmaması nedeniyle pazannın küçüldüğüne dikkat çekerek, devletten 'üretim planlaması' yapmasını istediler. racatın yeterince gerçek- leştirilememesi ve yaşanan deprem felaketi nedeniyle ekonomide daha da belir- ginleşen durgunluk nede- niyle kesme çiçek uretici- leri zor günler geçiriyor. Adanalı çiçekçi İbrahim Yılınaz. kesme çiçek üre- timindeki girdilerin sürek- li arttığını belirtti. Üretimdeki girdilerin ar- tışına karşın. 1998 yılı sa- tış gelirlerinin 1996 yılı ge- lirleriyle aynı olduğuna dik- kat çekti. ibrahim Yılmaz, çiçeğin ihracatı en kolay ürünler arasında yer alma- sına karşm, şu an için bir pazar sorunu yaşandığmı da söyledi. Yılmaz, satış beklenti- lerinde deprem olgusunun önemli rol oynadığını vur- gulayarak "Geçen yılki Adana depremi Adana'yı korkunç düzeyde etkiledi. Marmara depreminin psi- kolojik etkisi uzun vadede ne olur büemem. Biz üre- timimizi sürdürdük ama tüketim oimadır ' dedi. Antalyalı üretici Remzi Çiçekçiler. üreticinin bek- lentilenni karşılayamama- sı nedeniyle sebze üreti- minden kaçtığını ve yeni bir arayış kapsamında kesme çiçek üretimine yöneldiği- ni savundu. Kendileri için en önem- li sorunun üretim planlama- sı yapılmaması olduğunu belirten Remzi Çiçekçiler şöyle konuştu: "Ömeğin bir vil para ka- zanılan ürünü. bir sonraki >il herkes dikhor ve üretim fazlauğı nedeniyle gelir el- de edüemiyor. Soruniardan çıkış yolu şu: Her şe>i dü- zen li ekmek lazun. Üretim planiama»vapdmah.Birçi- çekte hangi renk çok ekU- diyse,onu ekmemeklazun." Izmir'de üretim yapan MehmetOğlakda yaşanan sorunlann aşılması için ilk oiarak insanlarda çiçek sev- gisinin yaratılması gerek- tiğini savundu. FIYAT DUYURUSU nCAMEL FULL FLAVOR 575.000 TL (Kırmızı - Kısa Kutu Paket) CAMEL MEDIUM 575.000 u (Turuncu - Kısa Kutu Paket) CAMEL LIGHTS 575.000 TL (Mavi - Kısa Kutu Paket) CAMEL FILTERS 575.000 TL (Klasik - Kısa Yumuşak Paket)