Katalog

Cumhuriyet tmtiyaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmeni Orhan Erinç # Genel Yayın Koordınatörü- Hikmet Çetinkaya • Yazıışlen Müdüru: Ibrahim Yıldız • Sorumlu Mudür Fikret tlkiz 0 Haber Merkezı Müdürü: Hakan Kara • Görsel Yönetmen: Fikret Eser lstıhbarat Cengiz Yıldınm 0 Ekonomı: Özlem Yüzak 0 Kültür: Handan Şenköken # Spor Abdülkadir Yöcelman 0 Makaleler: Sami Karaören 0 Düzeltme Abdullah Yazıcı 0 Fotoğraf Erdoğan Köseoğlu 0 Bılgı-Belge. Edibe Buğra 0 Yurt Haberlen. Mehmet Faraç Yayın Kurulu tltaan Selçuk (Başkan), Orinn Erinç, Olctay Knrtböke, Hikmct Çetinkayı, Şökntn Soner. tbrahim Yıldız, Orhan Burnh, Mustaf» BaJbay. Hakan Kan. AnkaraTemsilcısr Mostafa Balbay Atatürk Bulvan No: 125, Kat:4, Bakanlıklar-Ankara Tel: 4195020 (7 hat), Faks:4195027• IzmırTemsılcısı SerdarKmk, H ZiyaBlv 1352 S.2/3Tel:4411220. Faks.4419117 0 Adana Temsilcisi: Çetiıı Yiğenoğlu, Inönü Cd. 119 S.NoılKat 1, Tel: 363 12 11, Faks: 363 12 15 Müessese Mudûnı üsrttı Akmea • Kooıdmalor AhnMtKorubao#Muha- sebc Büknt Yener • tdare Hüseyta Gürer • Bılgı-tşlem: N«M Inal • Bıİp- sayar Sıstem. Mflrnvet Çiier • Saü$ FazüetKuzı MEDYA C: • Yönetan Kuraltı Başkanı - Genel Müdür Gâlbla Erduran • Koordinatör Reha tytman • Genel MudurYaıdımcıa: SevdaÇobajı Tel 514 07 53 - 5139580-51384«Wl,Faks 5138463 \»ımlavan \e Basan: Yenı Gun Haber Ajansı, Basın ve Yayıncılık A Ş Türkocagı Cad 39 41 Cagaloglu 3-4334 lstanbul PK 246 - Sııkecı 34435 Istanbul Tel (O'212l512O5O5(2Ohat) Faks (0/212)513 85 95 www.cumhuriyet.com.tr 16EKİM1999 tmsak:5.43 Güneş: 7.09 Öğle: 12.57 Ikindi: 15.59 Akşam: 18.31 Yatsı: 19.52 Hızla artan dünya nüfiısu 'gelecekte ne olacak' sorusuyla birlikte bilim adamlannı da karşı karşıya getirdi Dünya herkesi besleyebflecek im? Lester Bnmne 'Olümler artacak* Malthus'un görüşlerini savunan ABD'li bihm adanu Lester Brovvne, toprak ve su gibi doğal kaynaklann giderek azalmasının tanm ürünlerını smırlayacağı görüşünde. Browne'a göre yetersiz kaynaklar ölüm oranmın yükselmesine yoî açacak. Yokoluşçu bilim adamı, dünyanın ekolojik durumunu araştıran VVoridvvatch Institute'nün kurucusu. • 18. yüzyıla damgasını vuran sanayi devriminin yolaçtığı nüfiis artışmın, doğal kaynaklann artışından bağımsız gerçekleştiğini öne sürerek uzun dönemde yerkürenin artan nüfusu besleyemeyeceği tezini savunan ekonomi biliminin klasik dönem düşünürlerinden Thomas Malthus'un tezi de yeniden tartışılmaya başlandı. Dış Haberier Servisi - Ekonomı biliminin klasik dönem düşünürlerinden ThomasMalt- hus 18. yüzyıla damgasmı vuran sanayi dev- riminin yol açtığı nüfiis artışının, doğal kay- naklann artışından bağımsız gerçekleştiği- ni öne sürerek uzun dönemde yerkürenin ar- tan nüfusu besleyemeyeceği tezini savun- muştu. Daha yeni binyıl başlamadan, Dün- ya nüfusunun 6 mityan aşması Malthus'un bu görüşünü yeniden gündeme getirdi. Ge- lecekteki nüfus artışının bugüne dek sürdür- düğü hızıru korudugu düşünüldüğünde, dün- ya nüfusunun 50 yıl içerisinde yan yanya ço- ğalması bekleniyor. Bilim adamlan, gelecekteki nüfusu ön- görebilmek için yaptıklan değerlendirme- lerde. geçmişten günümüze yaşanan sürecı olduğu gibi geleceğe yansıtmaktan kaçını- yorlar. Çünkü 2050 yılının nüfusu tahmın edi- lirken, yeni yeni ortaya çıkan birçok etkenin de hesaba katılması gerekiyor. Bu etkenler arasında en çok göze çarpanlar. ekılebılır ta- nm alanlannın ve doğurganlık oranmın gi- derek düşmesinin yanı sıraölüm oranının yük- selmesi. Ancak bu etkenler dünyanın zengin ve yoksul kesimlerinde farklı gerekçelere dayanıyor. Avrupa ve Kuzey Amerika'da ulaşılan uy- garlık düzeyi, kilisenin destekledıği kalaba- lık aile modelinin terkedılmesine yol açar- ken, "yoksul" güney yanmküredeki artan kıtlık ve salgınlar kadın doğurganlıgının düş- Herve le Bras 'Tuzağa düşmeyelim' Malthus karşı n Fransız bilim adamı Herve le Bras ise felaket tellallannm yanılacağını düşünüyor. Le Bras, tartışmalar karşısında gerçeklere dayandırdığı görüşünü savunurken bir yandan da istatistiklerin tuzağma düşmemek gerektiğine ışaret ediyor. Le Bras, Fransız Sosyal Bilimler Yüksek Araştırmalar Okulu'da Tarihsel Nüfus Laboratuvan 'nın müdürü. e-posta : tan (a prizma. net tr mesine neden oluyor. Bu nüfus krizi, farklı görüşten bilim adamlannı Malthus'un savı üzerinde odaklanan bir dizı tartışmada kar- şı karşıya getirdi. Fransa'da yayımlanan Le Monde gazetesi, yerkürenin bu nüfusu bes- leyıp beslemeyeceğini iki bilim adamı ile masaya yatırdı. Lester Browne'a göre: Birleşmiş Mil- letler nüfus uzmanlan 1998 yılında yayım- ladıklan raporlannda, 2050 yılı için öngö- rülen dünya nüfusunu 9.4 milyardan 8.9 mil- yara çektiler. Söz konusu 500 milyonluk far- kın ıyi tarafi, bunun üçte ikisının nüfus plan- lamasından kaynaklanması. Işın kötü yanı ise gen kalan farkın ölüm oranındaki artıştan kay- naklanmış olması. Bu noktada, özellikle Afrika'daki AIDS sal- gınından kaynaklanan ve 27 miryona ulaşan yüksek ölüm oranı rol oynuyor. Aynca yıl- da 6 mılyon insanın da açlıktan ölmesi yük- sek bir olasılık. Avrupa ve Kuzey Amerika'da nüfus artı- şının kontrol altma alınmasına karşın gele- cek yanm yüzyılda Afrika ve Asya'da ger- çek anlamda birnüfus azalması yaşanacak. Artan kıtlık ve salgın hastalıklar, beraberin- de yalnızca yüksek bir ölüm oranı getirmek- le kalmayacak, erken yaşta ölen kadmlarla doğum oranı da düşecek. Azalan su kaynak- lan Çin ve Hindıstan'da toplu ölümleri kö- rükleyecek. Gelecekte de ekılebılir tanm alanlannın bugün olduğu gibi farklı amaç- larla kullanılmaya devam edil- mesı. artan nüfus karşısında yerüstü kaynaklannın dünya- yı beslemeye yetmeyecegi ger- çeğini ortaya koyuyor. Tanm teknolojısındeki gelişmelerin bugüne kadar sürdüğü hızla devam etmesini beklemek ola- naksız. Dolayısıyla teknoloji- nin açığı kapatması artık söz konusu olamaz. Herve le Bras'ya göre: Nüfus artış hızı 2050'den ıti- baren düşmeye başlayacak. Hatta dünya nüfusu 2100 yı- hnda 6 milyann altına kadarbi- le genleyebilir. Bu iddianın dayandığı temel ise sürekli azalmakta olan doğurganlık. Eğer dikkatimizi nüfus yo- ğunluklanna verirsek zavallı Avrupa'nm gelecekte en ka- labalık ikinci kıta olacağını gö- rürüz. Göç dalgalan da bu kı- tayı tehdit eden bir diğer teh- like. Son elliyılda tanm üriin- lerindeki artış dünya nüfusun- daki artışm önüne geçti. Son dönemde tanm sektöründeki gelişmeler eğerAfrika gibi ve- rimliliğin halen düşük olduğu topraklara da uygulanabilirse dünya yerüstü kaynaklan açı- sından sıkıntı yaşamayacak. YARDIMKONSERII »>*%" 23:05 GÜHER-SÜHER PEKİNEL KARDEŞLERİN DE KATILDIĞI KLASİK MÜZİĞİN DÜNYACA ÜNLÜ İSİMLERİNİN DEPREMZEDELER YARARINAVERDİĞİ MUHTEŞEM KONSER YARIN SABAH 09:00 FORMULA 1 MALEZYA GRAND PRIX NAKLEN YAYIN Asya nüfusu dünyaya egemen olacak mı? öngörülen nüfus artışı ASYA 5268 KUZEY AMERİKA 7» o LO oo co 82 172 «« 392 II ^ » 6 2 3 -.•••••8o 04 S f GUNEY AMERİKA * Karaıpler dahil 16 24 38 74 o o o o ın o m o ^ co oo o AFRİKA 809 504 167 Yaşayan kişi saytsı - milyon * Tahmini Kaynak: Birieşmiş MiUeÜer nüfus dağılım prvgram W^ 749 • 106 107 111 133 g j H • 1766 OKYANUSYA 13 30 46 8 2 2 2 6 ıft 0 10 0 * 0 0 ı - T - ı - *- -r- O4 Aç insanlann sayısı dünya genelinde azalırken Afrika ve ABD' de artıyor ABDde 10 milyon insan aç...\VASHINGTON (AA)-ABD ekonomisinin yakın tarihteki en iyi durumunda olmasına rağmen, bu ülkede her 10 aileden birinin açlık çektiği bildirildi. ABD Tanm Bakanı Dan Glkkman. açlık konusunda Chicago'da düzenlenen bir konferansta yaptığı konuşmada. • Ülkenin her eyaletinde açlık tehlikesi ciddi bir sorun. Hükümet, birkaç yıldır Tanm Bakanlığı öncülüğünde açhkla mücadele ediyor. Yoksulluğu belgelenen ailelere ise yiyecek karnesi veriliyor. "ABDde son onyıHannen müreffeh dönemkrinden biri yaşanırken, ülkenin her eyaletinde açlık tehükesininckkribir sorun olarak kendini duyurduğunu öğrenmenin sarsıa okhığunu" söyledi. Konferansa katılan sivil toplum örgütlerinden u Dünya İçin Ekmek" grubunun başkanı Rahip Dmid Beckmann daaç insanlann sayısının dünya genelinde azalış gösterirken, yalnızca Afrika'da ve ABD'de artüğını vurguladı. ABD Tanm Bakanlığı 'nın verilerine göre ABD'de aüelerin yüzde 9.7'si, baska bir deyişle 10 milyon insan açlık çekiyor. Mutlak açlık sınınnın hemen üstünde yer alan, yetersiz beslenen ABD'lilerin sayısı ise 26 milyon kişiye ulaşıyor. Karne veriliyor ABD hükümeti birkaç yıldır Tanm Bakanı Glıckman'ın inisiyatifıyle açlığa karşı mücadele başlatmış bulunuyor. Mücadele kapsamında, yoksulluğu belgelenmiş ailelere devlet tarafmdan yiyecek karnesi verilirken, hükümet; lokanta, kafeterya, manav dükkânlan ve benzer işletmeleri ellerinde kalan yiyecekleri yoksul ailelere ya da evsizlere vermeye çağınyor. MESELA DEDIK ERDAL ATABEK 'T 7 anımıyorsanız çok ya- J. zık. Ashnda iyi biri- sidir, ama elinde değil iş- te. Kendisi a kansüna"dır. Ortahgı kanştınr, ınsanla- n birbirine düşürür; on- dan lafkapar, ötekine ulaş- tınr, berikinden duyduğu- nu kendine göre yorumla- yıp berikine aktanr. Huyu böyle, elinde de- ğil. Artık "mikser" ola- rak mı doğmuş, sonradan mı kanştıncı olmuş, bel- li değildir. Yanınızda yörenizde gö- rebilirsiniz. Aslında çev- relerimizde pek eksik de- ğildirya belki dikkat etme- diniz. Ya da onun bir "mik- ser" olduğunu henüz keş- fedemediniz. Olabilir. Ki- min kim olduğunu biliyor muyuz. Çoğu zaman yıllar ge- çiyor, yanımızda olup bi- tenleri bile anlamıyoruz da birisi söyleyince gözü- müz açılıyor. Belki de siz "Bayan Mikser"i tanıyorsunuz. Bayan Mikser de aynı işi yapar, yani kanştınr. Ama bu karıştırmayı, dün yaptığını başka gün yaptığıyla kanştıranlar- dan farklı yere koymanız Bay Mikser'i Tanır mısınız? www.ntv.coin.tr gerekir. Aklı kanşıklann sorunu kendileriyledir, ama *mik- serw lerin sorunu çevrele- rinde yaşayanlarla iç içe- dir. Şimdi çevrenize yeni- den bakın bakahm, kaç "mikser" göreceksiniz? Insanlan mutfak eşyala- rma benzetmeye başladı- nız mı sonu gelmez. Ron- dolar var, robotlar var, mikrodalga fınnlar var, aspiratörler var; dedikya, bitmez bu liste. Ama her şey mutfakta başlayıp bit- miyor. Bayan Ütü'yil mutlaka tanıyorsunuzdur... n ayan Ütü dendi mi du- £j racaksın; onu mutla- ka tanımışsınızdır. Bayan Ütü dünyadaki (hatta ah- retteki) her şeyi bilir. Her şeyi bildiği gibi her şeyin doğrusunu bilir. Doğrusu temizliğine, titizliğine di- yecek yoktur. Pek tertiplidir, hatta aşı- n titizdir bile denebilir. Bir örtünün bir yerinde küçük bir kınşık olsa he- men fark eder, kalkar dü- zeltir. Ama bildiklerini kendine saklayacak kadar bencil olmaması, onu "Ba- yan Ütû" yapmıştır. Ken- dini göstermek için ko- nuşmadığına inanır; onun konuşmalan herkesin her şeyi daha iyi yapması için- dir. Ev tertibi kadar insan idare etmeyi de bilir. Alış- verişin nereden yapılma- sı gerektiğini anlatmaya başladı mı patatesin so- yulmasının sırlanna ka- dar öğreneceğinizden hiç kuşkunuz olmamalıdır. Ama Bayan Ütü de haklı- dır. Patatesler soyulurken kabuğun altında kalmca kalan etli bölümün yıllık hesabı yapılsa Türkiye'nin neden kalkınamadığı bile ortaya çıkacaktır. Dinleyenlerin içine fe- nalıklar gelmesı, kalkıp gitme isteklerinin hopla- ması Bayan Ütü'nün ku- suru değildir. Ne yapsm ki insanlar doğrulan öğ- renmeye alışık değildir, biraz dinleyince sıkılırlar. Bayan Ütü dinlemeyi de bilir, sözlerine karşıhk tt çok dogru" denmesini, "vallahi hakhsın" sözle- rini birer saniyelik aralar- da dinlemeyi başanr, ama anlatacak çok şeyi olduğu için onun da dinlemeye fazla zaman ayırması bek- lenemez. Ama haklısınız, galiba siz Bay Ütü'yü ta- nıyorsunuz. Şefinizdi de- ğil mi? Klm nedir?... u başlıkla eğlenceli bir test bile yapılabi- lir.K Evde kim nedir?''Bi- lin bakahm "evin synası kûn?" Ayna mı?.. Evet, ayna. Size her zaman doğ- rulan söyleyen kimse, evin aynası odur. Çoğu kez evin aynası, biraz aykın bir çocuk olur. Adı "doğrucu Davufa çuanış bu çocuk her za- man olmadık zamanda doğruyu söyler. Onu karşımza alırsmız, "Bak yavnun, her zaman doğrular söylenmez, in- sanlan lararsın, çevreni üzersin, sen gel khni za- man sus, kimi zamanda in- sanlann duymak istedik- lerini sö>1e" dersiniz, ama ne fayda? O bildiğini okur. Siz de içinizden "anlaşüdı, bu ti- caret yapamayacak, belki büm alaıunı seçer" diye te- sellı ararsınız. "Evin hesap makinesi" ise çoğu kez "anne"dir. Faturalan alan, hesap eden, sonra da "şu elekt- rik düğmelerini kapama- yı da öğrenin" diyen, tele- fon faturalarından sonra evin gençlerini uyaran odur. Babaya da ödemele- ri taksitle aktanr ki adama fenalık gelip heyheyleri tutmasm. Her evin süpür- gesi de vardrr, çat kapı or- da, çat kapı burda gezen. Bir de "evin telefonu" ol- malıdır. Bu ış gençlere dü- şer. Ellerinde telefon, bir kö- şeye çekılip dakikalarca (yoksa saatlerce mi?) ko- nuşurlar. Baba evin nesi- dir? Kasası da olabilir, ma- sası da. Evin limon koloo- yası da olmalıdır, insanın içini ferahlatan. Evdekilerin sıkıntılan- ru hafifleten, gam kasavet dağıtan. Hadi bakahm, bu hafta da "Kim nedir?" oyunu oynayalun. demlikle sulanacak...