Katalog

SAYFA CUMHURİYET 22 OCAK 1999 CUMA 10 DIŞ HABERLER dergisine göre açlıkla boğuşurken parasını silaha yatıran Afrika topyekün bir savaşa doğru gidiyor Kara yazgriı kara kıta Sierra Leone Caddelerden binlerce ceset toplandı Sierra Leone de vahşetle surdurûlen bır ıç savaş dokuzımcu yılına gırdı Ulkenın dogusundakı zengın elmas ve boksıt madenlennın el değıştırmesı nedenrvle çıkan savaş. geçen zaman ıçmde L luslararası Af Örgutu'nûn (Amnesty Internatıonal) ıfadesıyle ordunun sıvıllen vahşı ve anlamsiz bır şekılde yok * ettıklen bır katlıama dönüşmuş Başkent Freetovvn'un caddelen kolları. bacaklan palalarla doğranmış başlan kesılerek kazıklara geçınhnış, govdelen boydan boya vanlmış cesetlerie dolu, kenttekı tum evler, yapılar yakılıp yıkılarak harabeye donmuş, sokaklarda srvıllere rastlamak mürrikün değıl Sağlık Bakanlığı yetkılılennın verdıgı bılgıye göre, son gûnlerde başkent caddelennden 1000'den fazla ceset toplandı Insani yardım gorevlılen geçen hafta yaptıklan açıklamada, ısyancılarm 6 Ocak gunu başkent Freetovvn'a gınnelennden bu yana 2 bın kışının oldurulduğunü bıldırdılcr Bu savaş, kotnşu ülkeler LJberya ve Burkina Faso taraftndan desteklenen ve kendılenne 'Bırleşik Devriraci Cephe' adını veren savasçılarla. ağırlıkh olarak Nıjeryah ve Ganalı askerlerden oluşan ve başa seçunle geten De\ let Başkanı 4hmet Tejan Kabbah'm ıktıdannı korumaya çalışan Batı Afrıkalı sılahlı kuvvetler arasında yürütuluyor Savaşı kazanan tarafyok Ancak kaybedenler ortada Gûn geçtıkçe ıyıce sefalete surüklenen \e vok edılen srvıl halk Sudan Milyonlarca insan ölümü bekliyor Çatışmalann yoğun bır şekılde surdügu Sudan'ın günevınde, hukümetın ozel bırhklennın uçaklan genllalann yaşadığı bolgelerdekı hastane ve okullan bombalıyor Bu bolgede yaşayan 2 6 mılyon ınsan, hava koprusu yoluyla gelen sürtozu veya mısır lapasıy la beslenıyor Senegal % e Gine'h askerlenn oluşturdugu bırlıkler, 1998 Temmuz ayında Gine-BissauMa bır soykırıma gınşmış bulunuyorlar Güney Afhkalı ve Botsvana'lı askerler, Eylül 98'de Lesoto'da ordu ve muhalefet hükümete karşı ayaktandığında bır darbe gerçekleştırdıler Bu ülkelerde yüzbınierce sı\ ıl katledıldı yuzbmlercesı de goçe zorlartdı Addis Ababa'dakı dıktatorlüğüne son vererek kendılenne reformcu kımlığı edınen Etyopya Başkanı MeJes Zenavi ve Eritrea Başkanı tsaias AfVcrki de umutlan boşa çıkardılar ve komşu ulkelere gönderdıklen ordulanvla darbe yaparak hukümet düşurdüler 1998 yılı yazı ıçm Amerıkan dergisı Newsweek, "Afrika için 1998 yıh yazı, Avnıpa için Birinci Dunva Savaşı'nın başladığı 1914 yılı yazı nıtdığını kazanabüir" dıyordu. Aynı tanhferde dıktatör Mobutn'nun zulmünden henuz kurtulmuş olan Kongo'da da ıç savaş patladı A F R İ K A Y A N G I N Y E R İ Savaşlar ve müdahaleler Derle\en AŞKI1N ELÇİ Kara kıta Afrika kıtlık açlık \eyoksulluk altında ezıldıkçe Afnka hukumetlen asken harcama ve yatınmlannı arttınvorlar Sahra çolünun günevındekı 42 ulkenın vaklaşık uçte bın hem kendı ıçınde hem de bırbınyle savaşıyor Almanya'nın onde gelen dergılennden Der SpıegeTde vayımlanan Afnka dosyasında sadece Kongo DC de (eskı Zaıre) yedı ayn devletın bırbınyle savaştığı ve Afnka hukumetlennın artık bır tabuvu yıkarak. ordulannı ıçsavaştan çekıp sınırötesıne gonderdıklen belırtılıvor Afnka. 60 lı yıllarda başlayan bağımsizlık hareketlennden bu yana ıçsavaşlarda 20 mılyon olu verdı 50 mılyon kışı ıse goçe zorlandı Dunvanın en fakır 55 ulkesınden 30 u Afnka da bulunuyor Afnka bebek olum oranlannın en yuksek olduğu kıta Yıne Sahra nın guneyınde 22 5 mılvon kışı AIDS vırusu taşıyor ve her yıl 3 mılyon Afhkalı sıtmadan hayatını ka>bedı>or Bırleşmış Mılletler(BM) Genel Sekreten • Afrika kıtası yoksulluk ve açlık altında ezılırken. hukümetler tüm parayı asken harcamalara yatınyor Der Spıegel'de yayımlanan Afnka dosyası Batı1 nın sırt çevırdığı gerçeklen bır bır yüzumuze çarpıyor Son 30 yılda ıç savaşlarda 20 mılyon olu veren kara kıta bebek olum oranlan açısından da bınncı sırada. Kongo DC'de 7ülkenin savaşı sürüyor Laurent-Desiree Kabila komu- tasındakı guçlerm duşurduğu Mo- butu Sese Seko nun kaçışının uze- nnden 18 ay geçmışken 50 mılyon nufuslu Kongo yıne kana bulandı Kabıla'nın ayakta kalabılmesı ıçın desteklenne ıhtıvaç duyulan uçun- cu ulkeler kendı aralannda sava- şıyorlar Bu savaşta kısa sure on- cesıne kadar Kabıla'yı destekle- yen Ruanda \ e L gaıtda hukumet- len artık ordulanyla Mobutu ta- raftarlarının vanında yer alırken Kabila vavardım Angola. Zımbab- ve. Namıb\a.Çad ve Sudan'dan ge- lıyor ve Afnka tanhmınenbuyuk bolgesel savaşla- nndan bınnı yaşı- yor Kongo parça- lanmak uzere ve Mobutu zamanm- da >aşanan tum baskı ve ışkence Kabila ıktıdarı taraftndan da olan- cagucu>leuvgulanı>or Kabıla'nın muhalefet vegenllaylauzlaşmav a >anaşmaması Kabıla'nın 'Ruan- da veUganda\alakahğı'olarak nı- telendırdığı tum arabuluculuk ça- balannı daha başlamadan sona er- dınyor Savaş 98 yılınm sadece aralık ayında 8 bın kışının > aşamı- na mal olmuş durumda Kabila, Kongo nun buvuk bır kısmını denetım altında tutmakla beraber ulkenın doğusu ve uçun cu buyuk şehn Kisangaıu duşmuş Bu bolgelerde açlık daha da va- hım durumda. çunku tum ulusla- rarası yardım kuruluşlan çekılmış • Eskı Zaıre bugunkü Kongo DC'de Kabıla'yı destekleyen ulkelerle Mobutu'yu destekleyenler arasmda Afnka tanhmın en buyük bolgesel savaşlanndan bın yaşanıyor Aynca, kentı çevreleyen tarlalar dabölgedekı dığerlen gıbı yakıla rak urün alınması ımkânsız hale getınlmış Genlla yardım kam yonlannın Kongo Nehn'nın kuze- yıne geçmesını yasaklamış Hara- beve donmuş kentın sokaklannda kısıvılleryalnızca kannlandavul gıbı şış sahıpsız çocuk cesetlen Kabıla'ya karşı venlen savaşta kullanılan teçhızat uçaklarla Go- madan gelıyor Rus Kalaşnıkof- lan> la savaşan genllanın yaş orta- lama«ı 16 Kon- go îdabırbınylede savaşan 'vardım- a' ulkelenn askeı- lerı verlı halka 'karşrtguçterides- teklhBr'dıve.res- men ışkence ya- pıyor Köy me> danlannda ger- çekleştınlen top- lu tecavuzler ko- > un butun erkeklennın toplanarak kol ve bacaklannın kesılmesı gıbı ağır ınsan hakları ıhlallerı Kon- go da her gun yaşanıyor Kongo da kendı sınırlanna te- cavuzu engellemek amacıv la bu- lunduklannı ıddıa eden Ruanda v e Uganda bırlıklerı bu katlıamlan planlı bır şekılde Kongo dakı stra- tejık ve ekonomık çıkarlarının ko runması adına gerçekleştınyorlar Bu çıkarlar arasında bolgenın tro- pık ağaçlan kahve altın ve 7en- gın elmas vatakları olduğu gıbı Uganda Başbakanı Voveri Museve- ni'nın olası bır Doğu Afnka kon- federasyonu başkanı olma hayalı de yatıyor iılîi ııııı ııııı ııııı Vahşi bir iç savaşuı sürdüğü Sierra Leone'nin başkentinde caddeler cesetten geçilmiyor. Kofı Annan'ın, geçen yılın mayıs ayında tum Afnka devletlenne asken harcamalannı kısmalan çağnsını yaparken doğan 'Afrika'da banş surecinin ve röttesansın başlaması' umudu artık tamamen yok olmuş durumda Sahra'nın gunevı kıtlık ve açlıktan sonra şımdı de savaştan kınlıyor ve eskıden ıç savaşlarla kaynayan dev letler şımdı askerlennı sınırötesıne gondererek komşu ulkelenn halkJanna akıl almaz ışkenceler yapıvorlar Afnka hukumetlen komşu ulkelennın dırenış hareketlennı gerek multecılen sınırlanndan ıçen kabul ederek, gerek sılah ve eğıtıcı personel gondererek geçmış yıllarda da desteklemış olmakla bırlıkte, ordulannı belırlı kesımlen korumak adına resmı olarak komşu ulkelere gönderme cesaretını asla gosterememışlerdı BM'nın Afnka nın dort avn ulkesmde konuşlanmış olan bırlıklen ıse neredev se çaresız ve olan bıtenı gozlemek dışında bır etkıve sahıp değıl BM tanhının en pahalı banş harekatı Angola da basansızlıkla sona ermış bulunuyor BM Genel Sekreten Annan son olarak BM bırlıklennın ulkeden çekılmelennı onerdıvse de BM Guvenlık Konsevı çekılmeye karşı olduğunu açıkladı Bırmılyardolann uzennde harcama ve 7 bın askerle 1994 yılından sonra gerçekleştınlmek ıstenen organızasvonda, soguk savaşın yarattığı düşman taraflann banştınlması hedeflenmıştı Ancak bır zamanlar Moskova desteklı hukümetın askerlen ve Jonas Savimbı komutasındakı LTNITA kuvvetlen çatışmalan surdüruvor Angola'da 450 bın kışı goçe zorlanmış durumda, 1 3 mılvon aç ınsan da ölumu bekliyor Angola hukumeti ıse ulkenın neredeyse tek gelın olan petrol gırdılennın uçte ıkılık oranını asken harcamalara ayırmış durumda Afnka da kuçuk buvuk bırçok dev let tıpkı Angola gıbı aymazlık ıçınde asken yatınmlara ağırlık vermeyı surduruvor Cucedevlet Burundı asken harcamalar ıçın butçesının vuzde 30'unu ayırmışken Gunev Afnka da vıllık 2 3 mılvon dolarlık asken harcama vapılıyor Kara kıtadakı bır çok ulus ıçın dev let anık sadece şıddet kaynağı Mılvonlarca ınsan dev letın kendılenne uyguladığı baskıdan koyunu yurdunu terk edıyor Afrika da devletın adeta sosval hıçbır gorevıyok Dunvanın en yoksul ınsanlannı yoneten dunyanın en zengın dıktatorlen eğıtım sağlık altyapı gıbı dev lete aıt sorumluluklan taşımıyorlar Ruşvet ve yol^uzluk tum ağırlığıvla devletın üzenne çokmuş durumda, polıs ve asker onlan korumak adına halktan haraç topluyor Cumhuriyet k i t a p 1 a rı Hocı Bektaş: Efsaneden Gerceâe Irene Melikoff Türkiye'nin Şeytan Üçaeni Hikmet Çetınkaya Sosyd Demokraside Temel Eğiîimler Deniz Kavukfuoğlu Bıcak Snrtındâki Dünyo ve Türkiye Erol Manisalı Paylaşüan Tütku Sinema Gönül Dönmez Colin Cumhuriyetin Bireyi Oİmak Türkân Saylan Söz Ucları Yazı Burclan Feridun d Osmanlı Yi Tarihi Dimitri Kantemir nun ve Cöküs ucu güllü \ Aydmlanmamn Kadınlon Yay. Haz. Neda Arat .Bir Günlük Dost Üstün Akmen Çağ Pazariama A Ş Turkocağı Cad No:39/41 . kitap kulûbü (34334)Cağaloğlu-lstanbul Tel. (212)514 01 96 Ucu Güllü Kunduro Muzaffer Buyrukfu Enel Hakk'ın Hokkı İlhan Selfuk