Katalog

7 ARALIK 1997 PAZAR CUMHURİYET SAYFA KÜLTÜR 13 KUŞBAKIŞI MEMET BAYDUK Köpe/deriseviyorsamzcaz duıkyinGeçen hafta yayım- landı, Ted Giola'nın kitabı: Cazın Tarihi. Yaklaşık beşyü2 say- falık enfes bir kitap. Caz müziğiyle beş-al- tı yaşındayken tanış- tım ya, evde caz üstû- ne kitaplar da vardı. Anlamadığım diller- de. Andre Hodeir'in kıtaplan, Boris Vi- an'm enfes caz yazıla- n derlemesi Nat Hen- tofTun iki kitabı. Barry Ulanov'un bir kitabı Plak kapaklannın arka yüzlerini okumayı öğrenince Le- onard Feather'ı keşfettik. Sonra caz kitaplan top- lamaya başladım. Nat Hentoff'un öbür yapıtlan, biyografiler, otobiyografıler... Louis Armst- rong'un özyaşam kitabı enfestir, çünkü her satın- nı kendi kaleme alrruştır. Dizzy'nin kitabıysa bir başka açıdan enfestir: To Be or Not To Bop başlık- h bu kitap yüzlerce caz müzisyeninin Dizzy'yı an- latmasından ibarettır. Kitaplar, plaklar. yıllarbirik- meye başladı. Yavuz Gör'den Suat Nazif e, Dün- dar İdiz'den Onay Ongan'a caz tutkunu insaniann arasında büyüyorduk. Hem yüzeysel, hem derin- lemesine daldık bu müziğin içine 196O'lı yıllarda ve bir daha çıkamadık işin içinden. Giola'nm kıtabıru kanştınrken o yıllan düşün- diim. Kocabeyoğlu Pasajı'nın alt katında iki üç plakçı. bir sürü de kitapçı vardı. Caz plaklannı ora- dan alırdık. Ankara'da iş tutan Amerikalı görevli- lerin. merrdeketlerine dönerken geride bıraktıkJa- n hazınelerdi bu plaklar. Sktaıey Bechet'den MBes Davis'e kadar bir sürü ustayı orada keşfettim. • Kökeni Afrika. Amerika'ya getirilen kölelerin aracılığıyla pamuk tarlalanndan New Orieans'a • Jonathan Yardley'in söylediği gibi, safkan olmayanlann en muhteşemidir caz sanatı. Orada her şey, ama her şey birbirine bağlıdır. Caz için söylediğim her şey, köpekler için de söylenebilir. Bütün köpekler güzeldir ya, en iyileri safkan olmayanlardır gibirae geliyor. sıçnyor. Oradan Chicago'ya, New York'a, Kansas City'ye, Batı sahiline ve giderek dünyanın dört bucağına... Böyle bir sanat caz. Çekirge gibi. Bugün Japon cazı da var, Türk cazı da, Polonya cazı da Fransız cazı da New Orleans bir tarz, Big Band de- dikleri büyük orkest- ralar başka bir tarz. Ardından bebop, hard bop, cool caz, modem caz, serbest caz, fusi- on dedikleri caz benzeri geliyor. So- nunda bu yıllarda "yeni gelenekçitik" denilen bir cins modem bebopa dönüş... Caz, bütün bunlarve burada saymadıkJanmın bir bileşimi. Kimbilir belki güzelliği, derinliği de bu durumdan kaynaklanıyor. " S a f bir sanat değil caz. Kendini. özünü ilgilendiren yada mütnkün kı- lan yüzlerce şeyin bileşimi. Ostelik 1997 yıfmın so- nunda keşfedilmiş bir olgu değıl bu. Caz; taa baş- langıcından beri birçok olgunun kanşımıydı. Kö- şeye sıkışmayan, ele avuca sığmayan bir büyük sa- nattır belki. > Cazın saf olmadığmı söy- ledim. Safkan değildirde- meye geliyorbu tanım. Safkan olmayan her- şey gibi "etkilen- mekten" korkmaz, çekinmez, go- cunmaz, Blu- es'la, ragtime ile, marşlarla, valsler- le, popüler şarkı- larla, Kûba mam- bolanyla, Brezilya sambalanyla, Ar- jantin tangolanyla. Idasik müzikle gözü- nü kırpmadan ve kı- kırdayarak birleşir. Kimlik sorunu yok- tur cazın. Her şey caza dönüşebilır, bir hayat bile. Jo- nathan Yardley' in söylediği gibi, safkan olmayan- iann en muhteşemidir caz sanaü. Orada her şey, a- ma her şey birbirine bağlıdır. • Caz için söylediğim her şey, köpekler için de söylenebilir. Bütün köpekler güzeldir ya, en iyile- ri safkan olmayanlardır gibıme geliyor. Bu cümle özetliyor Ted Giola'nm caz tarihi kitabını. Tam bunlan yazarken elime Emin Fındıkoğlu'nun bir compact disc'i geçti. Piyasaya çıkalı epey oluyor sanıyorum ama olağa- nüstü bir caz plağı ile karşılaştım geciksem de. "Sinir Standard and other dog songs." Kapağından sırtına, ayakkabısından çora- bma kadar özenle, dü- şünceyle, akılla hazır- lanmış bir yapıt bu. Sayın Fındıkoğlu ola- ğanüstü çalıyor bu plakta. Bununla da ye- tinmiyor, caz sanatmın neden "meJez* olması ge- rektiğini anlatıyor sanki, aklı "fusion''daki heves- liye. Sinir Standard bir caz ustasmın yapıtı. Titiz, ciddi, emekçi, kimseleri küçümsemek istemeyen bir aydınm caz dünyasına bıraktığı bir mektup gi- bi bu plak. Body and Soul, Bye Bye, Blackbird, Stella By Starlight gibi zamansız kJasiklerin yanına Par- ker'ın Now's the Time'ı eklenmiş! Enfes yorum- lar. Bir de birbirinden sıkı, beş tane Emin Fındı- koğiu kompozisyonu var aynı plakta. Bunlann tü- mü Türkiye'de caz ile ilgilendiğini ıddıa eden in- sanlaruı dinlemesi gereken işler. Armonika'da bü- yük usta HasanKocamanbasda Mahmut Yaiay,da- vulda Ateş Tezer— hepsi olağanüstü çalıyor. Bu si- hirli caz havasının bir tek kişiden kaynaklandığı- nı anlıyorsunuz plağı dinlerken. Emin Fındıkoğ- lu'nun, plağına yazdığı yazıdan anladığımıza gö- re "dog song" ya da köpek şarkısı, Amerikan ar- gosunda ikinci sınıf şarkılar için kullanılan bir de- yimmiş. Oysa bu plak: Sinir Standard and Other Dog Songs,birinci sınıfbir sanat eseri. Safkan olmayan bütün güzel köpekler gibi. Caz seviyorsanız... dinleyin. Sonra konuşuruz... Oscar yanşı başlıyor Avrupa'da gişe rekorlan kıran 'Full Monty', sinema tarihinin enpahalı/Umi •„- 'Titanic've Kate Winsletve 'Donnie Brasco 'da AlPacino adaylar arasında. CUMHUR CANBAZOĞLU Temizlik hastası bir profesörü canlandır- dığı AsGood AsItGets'le(yön: JimBrooks) Jack Nicholson mı yoksa bizde Köstebek adıyla oynayan DonnieBrasco'yla(yön: Mi- ke Nevell) Al Pacino mu ? Wag the Dog'la Dustin HofTman mı ya da Spielberg'in Ingı- lizlerle çektiği Amistad'la Afrikalı Djimon Hounsou ile Morgan Freeman mı ? Oscar adaylannın açıklana- _ _ _ „ ^ _ cağı 11 Şubat tarihine (ödüi günü 24 Mart) iki aydan fazla . süre var, ama daha şimdiden amansız yanş başladı bile. Ar- tık klasikleşmış tanıtım strate- jileri bu yıl da harfî haıfine uy- gulanıyor. Sinema gazetelen Variety ve Holh/wood Reporter'da tam sayfa ilanlar veriliyor, Oscar adaylannı seçecek 5300 Ame- rikan Film Akademisi üyesi- nin evine video kasetler, tanı- tım malzemeleri yağıyor... Daha gösterime çıkacak bir- « - ^ • çok iddialı fîlm varken tahmin yürütmek zor ama Akademi'den sızan bilgilere göre bir şey kesin; geçen yıl bağımsız sinema örnek- lerine prim veren ve yeni bir çığır açtığı söy- lenen Akademi bu yıl yine büyük stüdyola- ra dönüş yapacak. 200 milyon dolarlık malıyetiyle sinema tarihinin en pahalı filmi unvanını ele geçi- ren Titanic, başka yıllarda olsaydı, ticaretle v/eçen yıl bağımsız sinema örneklerine prim vererek yeni bir çığır açan Akademi, bu yıl büyük stüdyolara dönüş yapacak mı? sanatı birbirine kanştırmadığını iddia eden Akademi için biranlam taşımayabilirdı ama bu yıl James Cameron'un filmi en önemli adaylardan bıri. Aynca Curtis Hanson'ın LA. Confiden- tial'ı (oy.: Kevin Spacey, Kim Basinger), Atom Egoyan'ın TheSweet Hereafter'ı (Oy.: Ian Holm, Sarah PoUey), Good WiO Hun- ting, As Good As It Gets, Wag The Dog. Ang Lee'nin The Ice Storm'u (Kevin Kline. Sigo- _ _ _ _ _ _ urney Weaver), Spielberg'in esirler üzerine yaptığı Amis- tad'ı (Anthom Mopkins. Matt- hew McConaughey) ve Avru- pa'da gışe rekorlan kıran The Full Monthy (oyuncular: Ma- urice GarreL Dominique Blanc) Kadın adaylar arasında ise Mrs. Brown(yönetmen: John Madden) ile Judi Dench'in ve VV'ings of the Dove (yön: Iain SofUey) ile Helena Bonham Carter'ın Oscar adaylığının çok yüksek olduğu söyleniyor. ^^~^™"~* Aynca Joan ADen, The Ice S- torm'la; Jodie Foster, Robert Zemeckis'in Concact'ıyla; KateWinslett,Titanicleaday- lığa yakm duran ısimler. Izlediğimiz kadanyla Italyan basmında, Oscar yanşınakatılanyabancıyapımlar ara- sında 'olay aday'ımız Eşkıyanın 2,5 milyon seyircilik tirajı büyük ilgi çekmiş durumda. Ancak Eşkıya'nm konusu ve tekniğiyle Aka- demı'yi ne kadar etkıleyeceği bilinmez. Dario Fo, ödül konuşmasını bugün Stockholm Ueyapıyor GÜRHAN UÇKAN STOCKHOLM- Bu yılın Nobel Edebı- yat Ödülü'nün sahibi Dario Fo, pazar gü- nü Isveç Akademisi'nde yapacağı "Nobel konuşmasuıa'' hanl hanl hazırlandığmı söyledı. Dano Fo, konuşmasınınodaknok- tasını hapishane koşullannın oluşturacağı- nı belirterek şu açıklamada bulundu: - Ödül haberinden sonra medya, kişinin evine bik \-erlesebilen hırsızlara benzedi. O günden buyana en az 200 röportaja çıktım. bir yandan da ti>atro turnemi aksatmadan sürdürdiim. Hatta >eni phesler için haar- lığa bile başladım. Stockholm'den beni de- faiarca ara\arak sormadık soru btrakma- dılar. Yok. frak gi>me>i sever miymişim, İs- veç mutfağını tanır nıı> mışım. Hatta bana içld içip içtnıediğimi bile sordular. AsJında sormak istedikleri bir eğlence olduğu za- man derhal sarhoş olan Isveçli \t Finti en- telektüellere ayak uyduracak kapasitem olup olmadığı idi. Bu insanlar sarhoşken çok sempatikleşi\<oriar. Onlardan eieştirmenlerin ögrenecekleri çok şey var. \'azı başına oturmadan i- ki tek atsalar yazdıklan çok daha iyibirşeyebenzer. Dario Fo, Nobe) konuşmasında yalnızca Nobel sahibi birinın de- ğil. bütün aydınlann üzerinde dur- ması gereken konulara değinece- ğini de belirtti. Hapishanelerdeki durum dışında, Birleşmiş Millet- ler'ın çe^ıtlı konulardakı tavn, Av- rupa Biriığı 'nin ulusal küitürle ıl- gılı özellıklenne de değineceğıni söyledı. Dano Fo, Nobel'i almasından sonra ülkesinin ikiye bölündüğü- nü ve Roma'daki Isveç Büyükel- çiliği'nin kızgın Italyanlann faks ve telgraf yağmuruna tutulduğu- nu da açıkladı. Yaşadığı kent olan Fo,ödülünü 10 Arahktayapdacaktöreadealacak. Milano'da belediye başkanının onu, "Kü- çük Ambmgino d'Oro" ödülüyle ödüllen- dirmek istediğinı ama bu ödülü kabul et- mediğini de belirtti. Ödül'ün adını, kentı konıyan melekten aldığını, ancak kendisi- ne alay için verilmek istendiğini belırten Fo şöyle konuştu: - Zaten pek hafif bir ödüldü. îçmde doğ- nı dürüst aJtın bile yoktu. Yönetim kurulu üyeleri onlara kızgın olduğumu samyorlar. Yok canım, hiç kızgın olur muyum? Hak- kunda öyle güzel şeyler söylüyöriar ki; ka- til, hırsız. haydırt gibL. Neden kızayım? Neyse ki sokaktaki halk çokfarkh davranı- yor. Gecenlerde bir vatman, tramvayı dur- durup indi ve elimi sıkü. Anhndan bütün yolcuJar da inip aynı şeyi yaptılar. Dario Fo, Stockholm'e eşi FrancaRame olmadan geldi. Rame kendisine üç gün sonra katılacak ve 10 Aralık'taki törende yer alacak. - Bu ödül zaten onun, diyor Fo, onsuz ne ben oturdum,nede buödûlbendeohırdu_ Böbrek yetmezliği teşhisi konulan sanatçmın durumu ciddi Safîye Ayla yoğun bakımda İstanbulHaberServi- $ı - Klasik Türk müziği sanatçısı Safiye Ayla, dün akşam saatlerinde böbrek yetmezliği nede- niyle hastaneye kaldınl- dı. Amerikan Hastane- si'nde yoğun bakıma alınan sanatçının dokto- ru Sinto Levt "Ayla'nm durumu kritik" dedı. Türk sanatına damga- sım vurmuş Cumhuriyet döneminin ilk kadın ses sanatçılanndan Safiye Ayla dün 17.00 sıralann- da Amerikan Hastane- si'ne kaldınldı. Hasta- nenin yoğun bakım ser- visinde tedaviye alınan sanatçımn böbrek yet- mezliği teşhisiyle geti- rildiği ve şuurunun yan açık durumda olduğu bildirildi. Sanatçının doktoru Sinto Levi, saat 22.00 sıralannda yaptığı açıklamada yoğun bakı- mın sürdüğünü belirtti. Ayla'nın, 15 gün önce düşme sonucu durumu- nun kötüleştiğini belir- ten Levi, 5 gün önce de şuur kaybı başladığını kaydetti. Levi, "Sanatçı 16.40 sıralannda ambu- lansla hastaneye getirildi. Beslenmesi iyi olmadığı için su eksikliği tespit edD- di. Kanındaki üre oranı oidukça yük- sek bulundu. Solunumu normaL an- cak genel sağkğı kritik durumunu ko- ruyor" dedi. Hastaneye gelen Türkiye Eğitim Vakfi (TEV) Genel Müdür Yardımcı- Türk sanatna damgasını vurmuş Cumhuriyet döneminin ilk kadın ses sanatçılanndan Safiye Ayla'nın bütün hastene masraflan Türkiye Eğitim Vakfi tantfindan karşılanacak. sı Güsei Bflal, bütün hastane masraf- lanmn TEV tarafindan karşılandığı- nı açıkladı. Ayla'nın sağlık durumu- nu öğrenmek isteyenler Amerikan Hastanesi 'ne akın ettiler. Bir gazete- nin muhabiri ile birlikte ziyarete ge- len Kültür Bakanı tstemihan Talay da bir süre hastanede kaldı. Yanında ge- tirdiği gazeteciye Ayla'nın fotoğraf- lannı çekme olanağı sağlayan ve çe- kilen fotoğraflann bütün gazetecile- re dağıtılacağına dair hastane yetkili- lerine söz verdiği öğrenilen Talay, bir süre sonra hastaneden aynldı. Ay- la'nın, Kültür Bakanı'nın yanında ge- tirdiği muhabire çekilmesini sağladı- ğı fotoğraflann, verilen söze ragmen hastane kapısında bekJeyen diğer ba- sın mensuplanna dağıtılmaması tep- kiçekti. Y T P 1 Y" 0 B L"â B T Antonioni, Sharon Stone'da ısrarlı ile • Madame Ninette de valols Türk balesmin kuruluşunun ellinci yılında 'onur payesi ödüllendirilecek. Türkiye'de ilk bale okulunu kuran De Valois şu sıralarda Ingıltere'de yaşıyor. • Edip Akbayram. ikinci 'best of' albümünü çıkarmak üzere Prestij müzikle anlaştı. Bugünlerde yeni albümü 'Yıllar'la yükselen Akbayram'ın, 'Unutamadıklanm' isimli bir 'best of' albümü piyasada bulunuyor. • Dean Martin m yaşamı bir televizyon dizisıne konu oluyor. YönetmenJiğini Rob Cohen'in yaptığı dızıde Frank Sinatra'yı Ray Liotta, Sammy Davis Jr.'ı ise Don Cheadle canlandıracak. Henüz kesinleşmemiş olmakla birlikte Martin için düşünülen isim Tom Hanks. • Michelangelo AntOniOlii Tanto per stare ınsieme' adlı yeni fılminin başrolünde Sharon Stone'u görmek ıstediğini açıkladı. Ekonomik nedenlerden ötürü Antonioni'nin bu isteği gerçekleştirilemezse fılmde Stone'un yerine 'Leaving Las Vegas' ile yıldızı parlayan Elisabeth Shue'yu izleyeceğiz • Lord Chadlington'un yöneticisi olduğu Royal Opera House'da işler insan, hayvan ve hayal ürünü canlılan konu alan yapıtlan satıldı. Bill Trayior'ın yaşamının son yedi yılında ürettığı yapıtlan, ölümünden önce satışa sunulmamıştı. • LizHurley. 12 bın poundu gözden çıkaran her erkeğin Hurley'e sahip olabileceğjni iddia eden" Mirror gazetesi aleyhine açtığı davayı kazandı. Hurley, makalenin son kısmında. ünlü sanatçı erkek arkadaşı Hugh Grant'ın uygunsuz bir şekılde yakalandığı hayat kadını Divine Brovvn 'la karşılaştı- nlıyordu. • Matt DIIİOI1 ve sevgılısı Cameron Diaz. 'Something About Mary' isimli filmde başrolleri paylaşıyorlar. Filmi Peter ve Bob Farrelly yönetiyorlar. • TakeThat grubunun eskı lideri Robbie VVıIliams, Londra mahkemesi tarafindan grubun eski menajeri Nigel Martin- Smith'e 90 bin sterlin ödemekle cezalandınldı. 23 yaşındaki Willıams, kontrata aykın biçimde gruptan aynldığı \e gruba zarar verdiği gerekçesiyle yargılanıyordu. • Anthony Minghella. yeni fılminin hazırlıklanna başladı. Patncia Highsmıth'in 'The Michelangeto Antonioni Sharon Stone kanştı. Chadlington, kendisine yöneltilen eleştiriler nedeniyle istıfa ederken operanın gerekli önlemler alınmazsa kısa süre içinde iflas edeceği açıklandı. Ingiliz Parlamentosu geçen hafta yayımladığı bir bildiride operanın kötü yönetimi nedeniyle yönetim kurulunun ıstifasını istemişti. Parlamento üyeleri bir yıl önce göreve başladığında beş milyon dolarlık bütçe açığıyla karşılaşan Chadligton'un, bütün aksakJıklardan sorumlu tutulamayacağını, ancak bu süre içinde de operayı iyıye götürecek hiçbir önîem almadığını behrtiyorlar. • Alain Delon 25 bölümden oluşan 'Fransa'mn En İyilen' adlı belgesele başladı. Bugüne kadar 59 fılmde rol alan 62 yaşındaki sanatçı,. belgeselin amacının dünyanın öteki ülkelerine Fransa'nın güzel yanlannı anlatarak ülkesinin daha iyi anlaşılmasmı ve sevilmesini sağlamak olduğunu söylüyor. Belgeselde Fransa'nın filmleri, kadınlan, parfumleri, tarihi yapıtlan, yemekleri, şaraplan tanıtılacak. • BIIITrayloradiı kölenin yapıtlan 770 bın dolara satıldı. Sotheby's Müzayede Salonu'nda 1947 yılında ölen Traylor'ın, Talented Mr. Rıpley' adlı romanından sinemaya uyarlanacak olan fılmde başrolleri Matt Damon ve Gwyneth Paltrovv paylaşıyorlar. • Paul McCartney ın yeni klıbı Jngiliz televizyonunun sansürüne uğradı. Yıl başından önce gösterime girmesi tasarlanan ve yönetmenlığıni Julien Temple'ın yaptığı klipte aktris Emma Moor, Liverpool Nehri'nde çınlçıplak yüzüyordu. • Stanley KUbrlCk in on fîlminin kopyalan bulundu. Filmler bu yıl Venedik Festivali'nın yönetmene aynlan özel bölümünde gösterildikten sonra Milano'dan Catanıa'ya göndenlirken yolda kaybolmuş- lardı. • Paul Simon'un 'The Capeman' isimli müzikalinin prömiyeri geçen günlerde New York'ta yapıldı. Müzikal, 8 Ocak'tan ıribaren sahnelenecek. • vvoody Allen m 'Deconstructing Harry" isimli filmi Los Angeles'ta gösterime girdi. Filmde, Harry Block isimli, ödül ahnak üzere bir üniversiteye davet edilen ve kendisine eş bulmaya çalışan bir yazann birdenbire kanşan yaşamı anlatılıyor. Block'u Allen oynuyor.