Katalog

SAYFA CUMHURİYET 14MAYIS1995PAZAR 8 PAZAR YAZILARI Uygar dünyanın kanlı zevkleri MOSKOVA HAKAN AKSAY Kanlı televızyonlardan bıktım. Gün boyunca o ka- dar çok kan doluyor ki ek- ranlara. sabaha kadar nasıl pıhtılaşmıyorlar, hayret! Rusya kanallanna bakıyo- rum: Çeçen savaşmdan in- san parçalan, Moskova'da mafya hesaplaşmalan, trafık kazalan. sonra zamanın en popüler fılmlerinde katiller ve vampirler... Türk kanal- lannı çeviriyorum: Çeçenler yerine Kûrtler, kanlı aile fa- cialan, aynı trafık kazalan, aynı filmler... Bütün bunlar yetmiyor; birde kurban bay- ramı etkinikleri giriyorgün- deme. Başbakanımız tam 16 kurban kesmiş! Yaşşa! Her- kes toplanmış, zavallı koyun yerde bağlı, gırtlağına bir bı- çak, fişkıran kan, alkışlar... Sonra başka yerlerde başka kanlı sevinç gösterileri... Ve hepsini televizyon ekranla- nndan aynntılanyla iletmek "gazetecilik borcu!"Kendini böyle "borçlu"hisseden bır televizyoncu şöyle diyor: - Başbakan, kendini kan tutmamasının avantajını iyi kullanıyor! Kanlı görüntüle- re böyle bir cümleyle eflık etmek ıçin ınsanın ne kadar akıl küpü olması gerekir! - Tabii keseriz! Koyun ye- rine insan mı kesseydik? Aman sakin olun, kesici beyler! Sizden her şey bek- lenir. Bileyin bıçaklannızı! Kanınızbol olsun! Hem ne- den yalnız alnuuza süriiyor- sunuz kanı? Bence bütün yüzünüze gözünüze sürün! Ve mutlaka televizyon ek- ranlanndan kanlı kanlı bir görünün! Görünün ki ızle- yenler rahat uyuyabilsin. Sevinç ve coşku ile geçen kanlı karnavallara bir bakın. Her yıl birçok insan ölür. Ama bir yıl sonraki karnaval daha büyük bir heyecanla beklenir. Ya Kâbe yollannda çıkan izdihamlarda birbirini ezen, ezilen insanlar? Bu da mı kutsal? Bu da mı olağan? Kanallan çevirmeye de- vam: O da ne? Iki insan bir- birini dövüyor. Kafaya, mi- deye yumruklar. Moraran gözler, patlayan kaşlar. dö- külen dışler... Kan, kan, kan... Ve alkışlar - Vur oğlum, acıma ındir onu! Gebert! Şimdi spor yazarlanmız çıksın da bana boks ve ben- zeri spor dallannan yararla- nnı anlatsın! Spor insanın potansiyel gücünü realize edermiş, onu geliştırirmiş, falan filan!.. Onlardan tek bir ncam van Her yıl bu "ya- rarn r> sporlar sonucu ölenle- re ve sakat kalanlara ilişkin istatistik verilerini çıkarsın- lar! Zevklerimizin kanlı be- delini görelim! Bır önerim var: "2000 yı- hnadoğru", gülerek akıttığı- mız kanlan biriktirip yeryü- zü gazetesine büyük punto- larla kıpkırmızı bir başlık atalım: "Uygar dünya!" Isveç bir masal ülkesi değil... STOCKHOLM GÜRHAN UÇKAN Bir ülkeyi tanımak, tanıt- mak gerçekten çok zor. Her değere derhal bır etiket ko- nulduğu günümüzde; ne yazsan, ne denlı ılkeli dav- ransan. mutlaka bır etiket için olur. Yıllardır sevabıyla günahıyla bir ülkeyi anlatır- sın; yıllardır yurtdışından görüldüğü şekilde kendi ül- kendeki gelişmeleri yansıtir- sın, etiket yine hazırdır. Ör- neğin, Göteborg futbol takı- mının oyunculannın çoğun- luğu, ekmeğini top oynaya- rak kazanmıyor; sıradan iş- lerle geçimlerini sağlıyorlar. Şimdı bu gerçeği, havadan bir kuruş kazanmamış in- sanlara iletip, akıl almaz pa- ralarla foıma giyen bizim oyunculardan biraz daha çok şey beklenebileceğini ima edince topa tutulursun. Bir başka örnek, bizde haber ol- mayan, ama birçok ülkede son haftanın en önemli ola- yı olan buz hokeyinden. Fin- landiya, Stockholm'deki sampiyonayı kazanarak tari- hinde ilk kez dünya şampi- yonu oldu. Finali, evsahibi Isveç'le oynadı. Finlileri za- fere götüren teknik direktör, bir Isveçli. Kimse bu adamı vatana ihanetle suçlamadı. Bir arkadaşım, espri yaptı yalnızca: 'İyi ki on sekfaânci yfizydda değiliz' diye. Pekı, neden lsvıçre ulusal futbol takımı, tstanbul'da bizle yaptığı maçta Kubilay'ı sa- haya çıkarmaktan çekindi? Eğer Galatasaray'ın sevgili Kubisi bize bir gol atsa, üç hilalli bayraklarla Türkiye Cumhuriyeti'ne sahip çıkan sıradan faşistlenn havaya değil, üzerine yönelttiği ta- bancalara mı hedef olacaktı? Gazetemizdekı pazar ya- zılan, dünyanın, renkli bir film şeridi gibi okurlannın önünden geçmesi gibi bir şey. Bulunduklan ülkeyi Cumhuriyet'e özgü dürüst- lükle anlatan arkadaşlar, be- nim görüşüme göre çok önemli bir işlevde bulunu- yorlar. Bu satıriann yazan, örneğin bir Moskova'yı, Londra'yı Isveç basırundan izliyor, ama Hakan'ın ve Edip'in gözünden izlemek- ten ayn bir zevk alıyor. İsrail'dekiküçük TürkiyeIsrail'de yaşayan Müslüman Türklerin sayısı neredeyse üç bini buldu. lsrail'i tanıyanlar iyi bilir, Türklerin genelde en yoğun bulunduğu yer Tel Aviv 'in Bat-Yam sahil kesimidır. Bat-Yam, 'laz çocuğu' ve 'deniz'kelimelennin yan yana gelmesıyle oluşmuş bir addır. Deniz kızı diye de Türkçe'ye tercüme edilebılir. tsrail'de kadınlar ve kız çocuklan el üstünde tutulur. Bu memlekette kadın olmak bir üstünlüktür. Örneğin kansına el kaldıran erkekler ıçin özel polis tımlen bile vardır. Deniz ise bir zamanlar her yeri çöl olan bu topraklann asli yaşam kaynağıdır. Bu jiizden olsa gerek Akdeniz'in bazen çılgınca kumsallarını dövdügü, bazen usulca kıyılannı okşadığı sahil boyunca, Izmir'in Kordonboyu'nu andınr tarzda binalann yan yana dizildıği bu şirin kente kadının ve denizin gücünü mitleştiren Bat-Yam, yani denizin kızı adı yakıştınlmış. Türkiye'den îsraü'e para kazanmak için gelen pek çok Türk Bat-Yam'a yerleşmiştir. Bat- TEL AVİV NEŞE ÖNEN Yam'a Israil'in küçük Türkiyesi de diyebilirsiniz. Öyle ki eğer Bat-Yam'da oturuyorsanız acaba Türkiye'nin turistik bir yöresinde mi yaşıyorum duygusuna sıkça kapılabılirsınız. Adımınızı attığınız her yerde bir Türkle karşılaşmanız pek şaşırtıcı değildir. Türk olduğunuz fark edilmeye görsün, hemen ensenizde binsi size Türkçe cevap vermeye hazır ve nazırdır. Bat-Yam'da tbraniceyi bilmeyen Türkler hemen hıçbir konuda sıkıntıya düşmezler, çünkü esnafından sokaktakı insanına kadar bırinın mutlaka yakınlarda bir yerde Türk tanıdığı vardır. Ne zaman yardıma 41995Hn en güzeDeri Dünya GûzeDik Yanşnıası Mrindliğira kazanan ABD'li Chelsi Smith (ortada). ikinciBği kazananHindistangüzeliManpreatBrartsolundaJvıeKanada'lıüçüncüdümagüzeliLanaBuchbergerae göriilüyor. Dünya Güzelük Vanşması 13 Mayıs'ta Namibia'ın VVlndhoek kentinde yapddı. (Fotograf:AP) Elektro-manyetik başbakanEwel zaman içinde bir adacık varmış. Avnıpa'nın kenannda kendi halınde dururmuş. Küçümencik bır adaymış, ama yükte hafif pahada agırmış. Bu adacığın tarihinde kadın hükümdarlan olmuş. Ama bır kadın başbakanı olmamış. Gel zaman git zaman "Benim ömriim boyunca bu ülkede bir kadın başbakan olmaz herhalde"dıyen bır kadın milletvekili ülkenin ilk kadın başbakanı olmaz mı! Kadın başbakan almış ülkeyi eline, bir güzel çitilemiş, evırmiş çevirmiş, yuğurmuş. Tam kulak memesi kıvamına getirince de halkına dönüp "Ey benim halkım. benden memnun musunuz? Memnun musunuz*' diye sormuş. Halk, bır ağızdan "Memnunuz" demiş. "Eh ben de sizden memnunum"dıyen kadın başbakan oylan cebine indınp jTiğurmaya devam etmiş. Ünsüz bir manavın kızı olan kadın başbakan çok ünlenmiş. Çünkü devlet, onun döneminde elıni ekonomiden iyice çekmış. Kamu ışletmeleri un ufak edilip hisseleri halka serpilmiş. Özel sektör lokomotıf olmuş. O kadar ki Manş Tüneli gibi dev bir proje için dahı devlet elini cebine atmamış. Özel sektör bulmuş parayı. Pıyasa, bır numarah pusula olmuş. Sendikacılığın dibine kibrit suyu ekılmiş. Sendikacılara da sepet havası çalınmış. Finans özgür, kambiyo özgür, borsa özgür olmuş. Bu LONDRA EDİPEMtL ÖYMEN kadar çok özgürlüğü bir arada görmeye alışkın olmayan halk, kadın başbakan karşısında büyülenip kalmış. Kadın başbakan bir bakmış ki meğerse neymiş! Hakkında efsaneler üretilmeye başlanmış. Bunlardan en ilginci, kadın başbakamn, enerjisini, dinçliğini, hatta yaşına göre güzelliğini, elektromanyerik alanlara borçlu olduğuymuş. 63 yaşındaki başbakan çünkü hiç de 63 yaşında gibi durmuyormuş. 10 yıldır başbakanlık yaptığı halde. yaşı sanki artmıyor, azalıyormuş. Evet, dişlerinı yaptırmış. Bacaklanndakı varisleri aldırmış. Bunlar doğruymuş. Ama her gece 5 saat uykuyla bakanlar kuruluna gelıp mahmûr bakanlanna zırt fırt fırça çekmesine ne demelı? Bu enerjinin "sım"nı Amenkan "Vanity Fair"dergisi açıklamış: Sayın Başbakan küveti doldurup ıçine giriyor, suyuna bazı kokulu yağlar katıyor ve bunun ıçinden tamı tamamma 0.3 amperlik elektrik akımı geçirtıyormuş! Ne işe yanyormuş bu elektrik akımı? Sinir sısteminin boşalan pillerini doldurmaya, düdüklü tencere içinde kabak kalye gibi sıkışıp kalan enerjisini açığa çıkartmaya. Başbakamn elektromanyetikJiği bövlece saptandıktan sonra hepsi erkek bakanlar kunılunu almış birtelaş. "Ya elimiri sıkarken etektrik çarparsa"dıyenler. "Ya bize bir parmak sallayarak coz diye yakıp kül ederse" dıyenler, başbakandan kurtulmanın yollannı aramışlar. Ve bulmuşlar da. Elektriğini kesmişler. Yerine hıyız bırini bulup getirmişler. Sabık başbakan "Ah kadrimi büemediler"diyerek anılannı yazmak ıçin bilgisayannm başına geçmiş, milyonlar kazanmış. ihtiyacınız olduğunu hissetseler, sizi ellerinizden tutar, en yakın köşedeki bir Türkün güvenilirliğine teslim ederler. Böylece Bat-Yam'a yerleşen acemi Türkler, yabancı bir ülkenin yeni yaşam koşullanna ve insan ilişkilerine adapte olmakta hiç güçlük çekmezler. Her apartmanda en az bir, her semtte istemediğinız kadar Türk ailesi bulundugundan Türkiye'deki teklifsiz komşu zıyaretleri burada da devam eder. Ev hanımları alışverişlere, lsrail'e daha önce gelmiş komşulanyla birlikte çıkarlar. Çarşı pazan eskilenn tecrübeleri sayesinde zoıianmaya gerek dahı kalmadan bir çırpıda öğrenirler. Erkekler ise iş ararken etraftaki Türk ahbaplanna haber bırakır, paraya sıkışmca bir Türkün kapısını çalarlar, hafta sonlannı da Bat-Yam sahilinde mesken rutulan bır Türk kıraathanesinde geçırme alışkanlığını sürdürürler. tddialı tavla ve kâğıt oyunlannı seyrederken Türkiye'nin bir köy kahvesinde olduğunuzdan adeta emin olabilirsiniz. Kısacası Bat- Yam'da bir Türk o'.arak yaşamanın hoşluklan azımsanacak gibi değildir. Aslında lsrail'in genelde her yerinde Türkler sevilir. Belki de Israil, Türklerin dünyada birinci sınıf vatandaş muamelesi gördüğü tek azınlık ülkesidir. Söze Bat- Yam'dan devam edecek olursak bu kentte bir Türk olarak yaşamanın önemli zorluklan da vardır Diyelim kı, Ibraniceyi Israil'de öğrenmek yerine, Antalya'ya gıdıp öğrenmek düşüncesi süreklı aklınızı kurcalar. Nasılsa Bat- Yam'da Türkçe konuşmaktan fbranice konuşmak gibi bir şansınız olmayacaktır. Antalya'da ise yaz sezonu turistik tesisler tsraılli kaynıyordur. Antalya'da Israilli turistlerle pratik yaparak Ibranice öğrenmek akla daha yatkındır. Aynca Bat-Yam'da birine sinirlendiğinızde rasgele agzınıza geldiği gibi bağınp rahatlama ımkânınız da yoktur. Allah muhafaza, karşınızda yabancı sandığınız kişinin Türk olma olasılığı epey fazladır. Buna benzer şekilde nasılsa, kimse konuştuğum dili anlamaz deyip ulu orta bir yerde de konuşamazsınız. Öyle ya, siz bırilerini çekiştirirken kafasını uzatan bir Türk "Sahi kimdi o" deyip pat diye mevzuya dahil olabilir. Yine de herkes bilır ki Bat-Yam'da bir Türk olarak yaşamak ayncalıktır. Burada yaşayan Türklenn bu kente dair hissettikleri yaşadıklan yere aıt olma duygusu, Frankfurt'ta yaşayan Türklerin gurbetlik duygusuna hiç benzemiyor. Arada o kadar büyük bir uçurum var ki Bat-Yam adı "mutlu Türk diyan" olarak anılıyor. Frankfurt için aynı şeyi söylemek mümkün mü? Fransızlar bu sabah pazar keyfi yapabilecek nSlmothercare "EN RAHAT HAMİLEÜK" PARIS Oooh, gel keyfim gel! Fransızlar bu sabah "ra- hat" kalkabılecek. Ailenin bireyleri. hiç acele etme- den, pazar kahvaltısının keyfini de çıkarabilecek. Peki, geçmiş günlerde mümkün değil miydi böy- lesine bır durum? Doğru- sunu söylemek gerekirse, ^ " ^ ^ ^ ^ " ^ ~ " cumhurbaşkanı seçiminın yol açtığı olduk- ça gergin bir havada ve de aday tercihinin bunaltıcı hesaplan elbette ki geleneksel pa- zar keyfini yok etmekten geri kalmadı. Şim- di ise her şey az çok yerini buldu. Türk dos- tu olarak bilinen Jacques Cnirac da birkaç gün sonra, devlet başkanı olarak Elysee Sa- rayı'na yerleşeceğine göre "Yaşasm cum- huriyet" diye haykırmaya başlayanlar gali- ba "deşarj" noktasına gelmiş olsalar gerek. Her şeyin bittiğini, seçim defterinin ka- pandığını sananlar varsa şayet aranızda, ya- nıhyorlar. Seçim var, seçim var... Geçen 23 nisanda başlayıp 7 mayıs gecesi tamamlan- mış olanı cumhurbaşkanını saptadı. Lâkin "pazar ke> T fî"ni bozacak bir başka seçim ge- liyor ardından. O da, belediye seçimleri. Ya- ni; sadece 28 gün "rahattanuş" olacak Fran- sız vatandaşı. Birinci turu 11,2. turu da 18 haziran tarihlerinde düzenleneceği için bu seçim, Fransızlar, şu iki oylama arasındaki "ara"dan azami ölçüde yararlanmak zorun- da. Biz burada, pazar kahvaltısı, pazar key- fi gibi mütevazı konulan işlerken başkentin siyasilerle dolup taşan ün yapmış çeşitli lo- kantalan da tempolu çahşmayı sürdürüyor. VÜŞEL PERLMAN Fransız mutfağının ünü, Fransızlann yemek merakı malum. Yemek sanarına saygılı insanlarbunlar. Ge- nelde durum böyle. Ancak sözünü ettiğimiz lokanta- larda üç türlü müşteri var. Birilen "görünmek" için geliyorsa buralara, asıl mü- ^ ^ ™ ^ ~ ^ ^ ^ davimlerisiyasilerde"lez- zetli bir yemeğin tadını çıkarmak"vc de ki- mi zaman siyasal sorunlann tartışmasını bu- ralarda sürdürmek üzere yerleşiyor masala- nn etrafına. Müşterilerin bir de 3. kategorisi var ki, o da "gönnek" meraklısı. Hani, bazı gala ge- celerinin düzenlendıği görkemlı salonlar, adını Mısır'daki sağır sultana bile duyurabil- miş ünlülerin tantanasıyla çalkalanırken dı- şanda itişip kakışıp bekleyenler gibi biraz. Ama yanlış anlaşılmasın sakın! Durumun bu aşamasında "görmek" ateşiyle yananlar, kaldınmlarda tepinerek değil, lokantanın içinde konforlu iskemlesine yerleşerek "görmek" istiyor ünlü siyasileri. Genelde, yerini önceden ayırmak şart, kuşkusuz. Son ve kesin karar ise metrdotelın. Adamın kes- tiği kestik, astığı astık... Bakanlann, siyaset adamlannın, entelle- rin bir numarah uğrak yeri; herkesın, yani sokaktaki adamın bile bildıği Lıpp Lokan- tası. "Normal" müşteriyle "ağır toplar"ın birbirlerine "kanstmlmadıgı'' bu lokantada- kı yemeğin belirlı bir inceliği olsa bari... Ama ne var ki Fransa tarihinde yerini kaptı bı\e şu Lipp! Çatlak Kremleri 4S0.000 Tl Göğüs Kremleri 450.000 TL Göğüs Pedleri 600.000 TL (100 W«t| Sütyenler 900.000 TL 1.500.000 TL Mayolar 2.500.000 TL ve ihtiyacınız olan tüm ürünler Arjantin halkı bugün sandık başına gidiyor. Seçimin favorisi Menem Dış Haberler Senisi - Ar- jantin'de bugün düzenlenecek cumhurbaşkanlığı seçiminde Cumhurbaşkanı Carios Me- nem'in rahat bir zafer kazana- rak ikinci kez göreve gelmesi bekleniyor. Adalet Partisi'nden aday olan Carios Menem, bugün aralannda en zorlu rakibi mer- kez sol koalisyon adayı Jose Octavio Bordon'un da bulun- duğu 13 adayla yanşacak. Si- yasi gözlemciler, 1989 yılın- dan bu yana cumhurbaşkanlı- ğı görevıni sürdüren 64 yaşın- daki Carios Menem'in ülkede gerçekleştirdiği başanlı eko- nomik reformlar sayesinde "kolay bir zafer"elde edeceği tahminindebulunuyorlar. An- cak seçimden dört gün önce gerçekleştirilen bir kamuoyu yoklaması seçmenlerin yüzde 45'inin El Turco lakaplı Me- nem'e oy vermeyi planladığı- nı, yüzde 30 oranında oy ala- cağt tahmin edilen Jose Octa- vio Bordon'un cumhurbaşka- nını ikinci birtura zorlayabile- ceğini gösterdi. Arjantin seçim yasalanna göre Menem'in ilk turda cumhurbaşkanlığım ka- zanabilmesi için oylann \oizde 45'inden fazlasını kazanması ya da en az yüzde 40 oy alma- sı halinde en yakın rakibiyle arasındaki oy farkmın yüzde 10'un üzerinde olması gereki- yor. Menem hükümetini yol- suziuklara kanşmakla suçla- yan Bordon, yolsuzluklar ve skandallarla dolu bir geçmişe sahip olan Arjantin siyaset in- de dürüstlüğüyle tanımyor. Ekonomik başan Gözlemciler, bugünkü se- çimde her şeyden önce ülkede- ki yüksek enflasyonu kısa sü- rede yüzde 1 'in altına indirme- yi başaran ve sağladığı istik- rarlı büyüme sayesinde dış yatınmcılan ülkeye çeken Carios Menem'in ekonomik reformlannın oylanacağını ifade ediyorlar. Ancak bu re- form programının büyük bir toplumsal soruna yol açtığı da göz ardı edilemiyor. PARAGUAY VaiAonağı Cad. No: 43 Nşantası lSTAf*BUL Tel: ,0212ı 232S4-M 3aâial Cad ND: 301 Caddebostan fSTANBUL Tei- ıO216> 385 06 7f KİMLİK KARTI / ARJANTÎN Nüfiıs: 33 milyon 913 bın Yüzölçümü: 2.778.889 kilometrekare Resmi dil: Ispanyolca Kişi başına düşen ulusal gelır: 3 bin 400 dolar Atias Okyanusu Horn burnu