Katalog

Cumhuriyet tmtiyaz sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmenı: Özgen Acar • Genel Yayın Koordinatöru. Hikmet Çetinkaya • Genel Yayın Danışmanı: Oriıan Erinç •Yazıişleri Müdürleri. tbrahim Yüdız, Dinç Tayanç (Sorumlu),# Haber Merkezi Müdürii: Hakan Kara • Görsel Yönetmen: Ali Acar ©Dış Haberler: Er- gun Balcı • Ekonomi: Abdurrahman Yıldınm • Istıhbarat: Yalçın Çakır • Yurt Haberleri: Mehmet Saraç • Makaleler: Sami Karaören • Spor Abdül- kadir Yücetanan • Düzeltme: Abdullah Yazıcı Ankara Temsilcisı: Mustafa Balbay • Haber Müdürii- Doğan Akın AtatürkBul- van No:l25, Kat: 4, Bakanlıklar-Ankara Tel: 4195020 (7 Hat), Telex: 42344. Fax: 4195027 •İzmir Temsilcisı. Serdar Kızık, H.Ziya Blv. 1352 S.2 3 Tel:4411220 Telex: 52359. Fax: 4419117 • AdanaTemsilcisi Çetin Yiğenoğlu İnönüCd 1I9S No: 1 Kat: 1, Tel: 3522550-3522601-3522492. Telex: 62155, Fax 3522570 Müessese Mudürü- Erol Erkııt •Koordınatör: Ahmet Koruisaıı •Muhaset*. Büietıt Yener • İdare Hüsejin Gürer • Işletme önder Çeük • Bılgı-tşlem. Nail inal •Bilgısa>ar Sistem: Mûriivet Çiter • Reklam Reha Ijrtman Yty^avHK Bnan: Yenı Gün Haber Ajans. Basın ve Yavıncılık \.Ş. TürkocagıCad 39 41 Ca&üojlu M3341«. PK. 246IstanbulTel (O 2! 2) 5120505(20hal)Telex 22246. FJX 212)511X595 20NİSAN1994 İmsak:4.37 Güneş: 6 11 Öğle: 13.10 İkindi: 16.54 Akşam: 19.55 Yatsı: 21.23 Yeşillep'den çagrı Kültür Servisi - Yeşiller. 9-10 nisan tanhlennde Ankara'da yaptıklan toplantıda alınan bütüncül partı kararlannın İstanhul'da da duyurumu için çev recileri, Yeşıller'i. feminıstlen. anti-militaristleri. otonom grup \ e bırey leri toplantıya dav et ediy or. Toplantı. yann saatl9.0Ö"daTankZafer Tunay a Kültür Merkezi'nde gerçekleştirilecek. Istanbul Tiyatro Festivali • Kültür Servisi - tstanbul Kültür ve Sanat Vakfı'nın Kültür Bakanlığı himay esinde 1-18 mayıs 1994 tarihleriarasında gerçekleştireceği 6. Uluslararası Istanbul Tiyatro Festivali biletleri bugünsatışaçıkıyor Biletler, Atatürk Kültür Merkezi gişeierinden teminedilebilir. 'Roman'dan yeni ürünler • Haber Merkezi- L'lkemizin önde gelen giyim fırmalanndan Roman, müştenlerine sunduğu nitelikli kreasyonlann arasına dünyaca ünlü bir İtalyanmarkasının ürünlerinı daha kattı: Plano plano DolceCarlotta. Roman'ın Akmerkez'deki yeni mağazasında düzenlenen bır kokteylle tanıtılan yeni kreasyonlar, özgün veestetik çizgileriyle izleyenlerin beğenisini kazandı. Atatürk, balmumunda 'canlanacak' • ANKARA (ANKA)- Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü. aralannda Atatürk, İsmet İnönü ile birlikte Refik Saydam. Mustafa Necati. Te\ fık Rüştü Aras gibi ilk Meclis'tegörev alan bakanlann balmumundan yapılanheykellerini Cumhuriyet Müzesfnde hazırlanan balmumu seksıyonunda sergileyecek. Kültür Bakanlığından edınilen bılgiyegöre. balmumu seksıyonunda Atatürk. İsmet Inönü ve ilk Meclis'te görcv yapan bakanlarla birlikte 20 balmumu heykelin yer alacağıbelirtildi. Nobel ödüllü Sperry öldü • PASADENA(AA)- Beynin iki yanm küresiyle ilgili araştırmalara öncülük eden. Nobel ödüllü bılımadamı Roaer Sperry öldü. Sperry'nin 1954-84 yıllan arasında çalışmalannı sürdürdüğü Kaliforniya Teknolojı Enstitüsü'nden Norman Davidson. Sperr> 'nin kas enmesi hastal'ığından tedavi gördüğü Huntington MemorialHastanesi'nde 80yaşında öldüâünüaçıkladı. Egebank 66 yaşında • İstanbul Haber Senisi- Eecbank'ın 66. kuruluş yıldönümü nedenıyle düzenlenen Kraliyet Fılarmoni Orkestrası konseri öncekı gecc Atatürk Kültür Merkczi'nde gerçekleştirildi. Çay kov ski'den Çıçeklerin Vaİsı. Bızefın 1 Nolu Carmen Suıti. 2. Strauss'un Tritsch Tratsch Polka"sı, Lennon-Mc Carıney ikilısınin Bcatles Medley ve Get Back L'vertürüiki bölüm halinde müzikseverlere sunulan konsenn en çok beğenilen parçalan arasındaydı. ŞefDavıdArnold' yönetimındeki orkestra dınleyicilere Çaykovski"den Brahms"a. Mıles Davis'den John Lennon'a. Paul Mc Cartney e dek uzanan geniş bır \ elpazede 14 ayn eser seslendirdi. Gimh'ik yas(a?ulakiohmısuzdeğişmelereövkm olarak 'StvüDayamşma Platformu'kunddu "Beyoğlu içinSivil Dayanışma Platformu"önceki günyaptığı üçüncüdeğerlendirme toplantısında "Bevoğlu'nuneskisi gibi yaşatılması için neler >apabiliriz" konusunu tartıştı \eörgütlü mücadele kararı aldı. (Fotoğraf: UĞUR GÜN YÜZ) Beyoğlu'nukoruma dayanışması • Beyoğlu'ndaki bazı sinema, bar, lokanta ve kitabevlerinin temsilcilerinin yam sıra aralannda sanatçı, mimar ve hukukçulann da yer aldığı platform, Refah Partili belediyenin olumsuz uygulamalan karşısında ortak hareket etme karan aldı. İstanbul Haber Servisi - RPIi Beyoğlu Belediye Başkanı Nusret Bayraktar'ın göreve gelmesının ardından. Beyoğlu'ndaki gunlük yaşamındeğisecegindenendışeduyançeşitlı mesleklerden bırgrup ile sinema, bar. lokanta ve kitabev ının temsılcileri. "Beyoğlu İçin Sivil Dayanışma Platformu" kurma karan aldılar Beyoğlu'ndakı bazı sinema. bar. lokanta ve kitabevlerinin temsilcilennın yanısıra aralannda sanatçı. mimar ve hukukçulann da yer aldığı platform. önceki gün Taksım'deki BİLSAKbinasındabırarayagelerek3. değerlendirme toplantısını gerçekleştırdı. Toplantıda. "Beyoğlu'nun "eskısı gibi yaşatılması" konusunda ne > apabiliriz" sorusunayanıtarandı. Yeryertartışmalıgeçen toplantıda söz alan konuşmacılar. "Refah Partisi'nin görüşlerini savunan Beyoğlu Belediv e Başkanı N usret Bay raktar'ın iiçede j apabileceği herhangi bir olumsuz u> gulamada ortak hareket edilmesi gerektiği" kon usunda görüşbırlığınevardı Katılımcılaraynca, her vaş \c her kcsımden ınsanı banndırmasıy la "renklibirmozaiği"andıran Bey oğlu'nu "Bevoğlu yapan" kav ramlara da sahıp çıkılmasını istediler. Şaır-yazar Enis Batur'un öncülüğünüyaptığıgrubundüzenledığı toplantıda. önümuzdekı günlerde yaşanılabılecek herhangi bırolumsuz uygulamaya karşı koyabilecek "örgütlübir mücadele" yürütülebılmesı ıçın "Beyoğlu İçin Sivil Davamşma Platformu" kurulması kararlaştınldı. Toplantıda söz alan bazı konuşmacılar görüşlennı şöy le dile getırdı MimarlarOdası İstanbul BüvükkentŞube Başkanı Okta\ Ekinci,'Beyoğlu'nasahip çıkalım'sloganını bütün İstanbul'a yaymakla işe başlanabıleceğını belırterek. "Beyoğlu'nda kültür faaliyetierini her zamankinden daha >oğun hale getirip İstanbul'un du> arlı \e külrürle haşır neşir insanlarını burav a çekmeli) iz. Beyoğlu günün her saati buram buram kültür faaliyetinin yapıldığı bir yer haline getirilmelidir" dedı. Sinema eleştırmeni. yazar Onat Kutlar ıse seçimlerden sonra sadece Bevoğlu'nun değil bütun ülkenin yüzde on dokuzoy oranııleaçıklanamayacak bırdertle karşı karşıva kaldığını ve bu yüzden ışın genel tarafı üzerindededurulmasıgerektığınedikkdt çektı Kutlar."Genel seçimlere kadar iki j ıllık zamammız »ar. Busürt içinde ne vapabılınz'i tartışmak için küçük bir zamanımız. harekete geçmek için ise biraz daha fazla zamanımız var. Bu nedenle bir büro oluşturup bu işleri bir merkezkanalıvlayürütelim"önensınde bulundu.Tıyatrosanatçısı Perran Kutman'ın Beyoğlu'nun [unzm merkezı ılan edılmesinin bırkurtuluşolabıleceğıseklındekısözlenne Oktav Ekıncı." Son üç dört vıldır, İstanbul'dan turizm bölgelerinin kaldırılması için bir hukuk sa\aşı \eriyoruz. Park Otel, Conrad Turizm Merkezi gibi hemen hemen tüm av rıcalıklı imar hakları ile vapılan vapılar, turizm merkezi uvgulaması ile > apılmıştır. Turizm merkezi turizmin e>rensel kültüriinü bolgelere taşıyacak bir u> gulama değil. a\ rıcalıklı imar hakları sağlanmak için 12 E> lül döneminde > ürürlüğe girmişbirvasadır" vanıtını \erdı Cumhuriyet'inyayını, önemli bir tarihselmirasıdaha toprağınagetiriyor Cirlandlı lalıitTürkiye'ycdönüyor Türkiye'den Nevv York'a kaçınlan dört ton ağırlığındaki mermerden yapıîmış Roma lahti, son dakikada bir değişiklik olmazsa cuma günü uçakla İstanbura getirilecek. Girlandlılahitinkaçırılışöyküsünüilkkezl990 yılında dünyaya duyuran Cumhuriyet, böylece Karun Hazinesi'nden sonra bir başka tarihsel ve kültürel mirasın geri getirilmesini gerçekleştirdi. ÖZGEN ACA.R Türkiye'den Sew York'a kaçınlan dört ton ağırlığında. mermerden yapıîmış bır Roma lahiti "Cumhuriyet'in yayını üzerine. son dakikada bir program değişikliği olmazsa cuma günü uçakla fstanbuP'a getinlıvor. Cumhuriyet. *girlandlı lahit"in Türkiye'den kaçınhşöykü- sünü.ilkkez28E\lüll990'- da dünya kamuoyuna açı- klamıştı. Böylece. "Kanm Hazine- si"nden sonra Türkiye'nin bir başka önernîi tarihsel ve kültürel mirasırın daha gen getirilmesini gerçekleştir- miş olduk. Nevv York'ukı Amen- kalı kaynağım 1989 yılının sonlannda bir gün "Bro- oklyn Müzesi'nde Türkiye'- den kaçırılmış dev mermer lahiti göriip gdrmediğimi" sordu. Bu haber üzerine Bro- oklyn Müzesi'ae gittiğim- de. geniş bir salonda tek başına duran gerçekten dev lahiti görünce. gerçekten şaşırdım. Daha önce de bazı lahitler kaçmlmıştı. ancak bunlar dılim dılim kesilmişlerdi. O>sa bu lahit. kapağı da dahil tamdı. Çeşitli açılardan lahıtın fotoğraflannı çektim. ziya- retçilere bilgj veren bir met- mezar kapağı kayıptı. BrookKn'dcki tamdı. Böylece. lahitin Anadolu bağlanüsı bilimsel olarak sap- tanmış oluyordu. Bununla birlikte yıne de bu veriler Nevv York'ta açılacak bir dava için veterli olmayacaktı. çünkü o dönemde Anadolu'da yapıîmış bu tür mermer lahıt ve hey- keller. Yunanistan ve İtalva'vada ihraçedılmiştı. Dolayısıyla Brooklyn'deki lahıt, Yunanistan ve İtalya'dan da kaçınlmış olabilirdı. Bu nedenle bu verilerle bu lahtin Anadolu'dan kaçınldığını. bir mahkemede iddıa etmek güç- * ? ^ ^ cappa'nın öteki ortaklan ile de görüşmüştür.) Bu önemli ipucundan sonra işler bırçorap söküğü gibi gıt- ti. Çünkü Damon Mezzacappa'nın bu şırkettekı bır başka ortağı da arkeolojı eğıtımı görmüş. sıkkecılık ıhtisası vapmış. Jonathan Kagan adlı gcnçıi. Kagan ıse 1984 yılında Anlalva'nın Elmalı ilçesinden kaçınîan ve vaklaşık 2000 sıkkeden oluşan ">üz>ılın defınesi" denilen "Elmalı Definesi"ni satın alan Bostonlu dolarmiivar- den \V illiam Koch'un bu ış için özel olarak kurduğu sirketın ^ üç ortağından birivdı. Kagan. bu defınenın varlığını. Londra'da vaşa- van sınıf arkadaşı Jeffrey Spier'den duymuş ve Koch'a 3.5 mılvon dolara (>aklaşık 110 milyar TL) pazarlamakla kalmamışlar ve kendileri de Koch'un şir- ketine küçük paylı ortak ol- muşlardı Bu ortaklığın övküsünu "Elmalı Definesi"nin kaçınlışı sırasında ve son- rasında çeşitli kereler yazmıştım. ni not defterime aktardım. Bu lahitin. bir benzerinı Antalya Müzes'rde gördü- ğümü anımsadığım için ilk işim bu fotoğraflardan bazılannı Müze Müdürü Kayhan Dörtlük'e göndermek oldu. Dörtlük. baric gönderdiği vanıtta. daha önceden anı- msadığım ve "Hık demiş burnundan düşmüş" ikizinin fotoğ- raflannı da eklemişti. Bu yanıtla dc-ğru iz üzerinde olduğum ve en azından lahıtın Anadolu merrr;er ustalığının bır üriinü olduâu doârulanıvor- du. Bundan sonra. ikincı aşamada. bazı fotoğraflar ile birlikte müzenin ziyaretçilere bılgi veren notunu da dünvanın sayılı lahit uzmanlar.ndan Prof. Fahri Işık ile Dr. Nuşin Asgari've gönderdim. Ziyaretçilere\erilen bılgı notunda özetle "İS 150" vıllan- nda Proconessis mermerinden yapılmış "girlandlı lahit" de- niliyordu. Proconessus. "Marmara Adası"nın antık adıydı ve bilındi- gi gibi bu ada. aııtik dünyadan beri mermer ocaklan ile ün- lüydü. Dolayısıyla lahitin. Anadolu ile bağlantısını müzedekı bu tanıtım yazısı da ortava koyuvordu. Ancak ileride açılacak bır davada. bu veri yeterli bır kanıt sayılamazdı. Çünkü bu adanınmermeri. ozamandahi Akdenızve Karadenizdepek çok ülkeye ihraç edilmişti. Bir süre sonra Prof. Işık ve Dr. Asgari'den birbirinden ha- bersiz ayn ayn gelen yanıtlar tıpatıp aynıydı ve özetle şöv leydi "Lahiti İS 150 değil, İS 180 tarihinde yapılmıştır. Tipik Pamfilya (Antaha vöresi) biçiminde bir lahit- tir. ProconessiB mermerinden değil, Docimia (Af- yon-İsçehisar) mermerinden yapümıştır." Dünya çapında iki lahit uzmanından gelen bu bilgiler, lahitin Anadolu kökenlı vc Antalya mer- mer ustalannıryapımı olduğunu ortava çıkanyor- du. Hatta, bu iki uzman. daha da ileri girerek Antal- ya Müzesi'ndeki lahit ile Brooklyn Müzesi'ndekı lahiti şöyle kıyislamışlardı: "Bu iki lahit, aynı mermer ustasınca ya da en azın- dan aynı mermer atölvesinde beş-altı vıl aravla yapıî- mış olabilir." îki lahit arasındakı tek fark, Antalya'dakinin Türkiye'den kaçınlan Girlandlı lahiti, Londra'daki eski eser pa/arlavıcıları \e\zat Telli (sağda. üstte) \e Metin Özharat. Amerikalı Damon Mezzaeapa'va 1 milvon dolara (32 milyar lira) satmışlardı. Brooklyn Müzesi'nde sergilenen lahit aklan- mak üzereyken Cumhuriyet'in > ayını üzerine son anda kurtanldı. tü. Bilimsel alanda. bu venlerı sağladıktan sonra. Brooklvn Müzesi ile işyapan bazı tanıdıklarımı hdreketegeçirerek lahi- tin geçmişı ve müzeye gelişi hakkında daha fazla bilgi topla- maya başladım. Özal'ın danışmanları sahnede Bunoktadaen büvük ıpucunu Lıhıtın onundezıyaretçılerc bilgi veren notta buldum. N'otta. özetle "Damon Mezzacappa" adlı bır kışınin. bu la- hıtı "1987 yılında müzeye ödünç >erdiği" vazılıvdı. O halde araştırmanın bır avağı da lahıtın sahıbı görulen Damon \Ie/- zacappa olmalıydı. Yanıt aradığım ilk soru şuvdu: "Damon Mezzacappa kimdir." Bu sorunun vanıtı çok çabuk vc beklcdiğimdcn daha \c- nmli olarak şöyle geldı "Damon Mezzacappa i\ew York'un en önemli mali danı- şmanlık ve y atırtm şirketlerinden biri olan Lazard r reres'in baş ortağıdır. Sermaye yatınmları bolümü başkanıdır. Turgut Özal'ın başbakanlığı döneminden beri Türk hükü- metinin mali dantşmanlığını yapmaktadır." (Şırketın danış- manlığı şu anda da sürmektedir. Başbakan Tansu Çiller. son Nevv York eezisinde Lazard Freres'in vöneticileri. Mezza- 4 tonluk lahit nasıl kaçırılır? Garlandlı Lahit NevzatTelli- Metin Özharat Lazar Freres şırketının ortaklan. Mezzacappa ve Kagan. bir vandan Türk hükümetıne vc Turgut Özal'a danışmanlık yapar- ken bır yandan da Türki- ye'den kaçınlan tarihsel ve kültürel mirası pazarla- mukuı ve bundan kendı ad- larına mılvarlık çıkarlar sağlamaktavdılar. Anımsunacağı üzere. El- malı Defınesrrjj Koch ve ortaklanna Edip-Ne\zat Telli kardcşler ile Fuat L zülmez pa- Airkımışlardı. Londra'da ticarct yapan Ncvzat Tcllı ve yınc kendısı gıbı Londra'da otııran JetTry Spıer. Türkıyc'dcn kaçınlan eskı cserlcnn pazarlanmasında orlaklılar Spier. eskı eserden an- lamayan Telli'ye hem danışmanlık lıem de pazarlanan eser- lerde ortaklık yapıyordıı. Türkiye'den kaçınlan bu girlandlı lahiti. Türkivc'nın sayılı eskı cscr kaçakçılarından Metin Özha- rat. Nev/at Tcllı ve JetTry Spicrcöner- mıştı. Bundan sonra lahıtı Londra'- daki uçlü. Nevv York'takı Jonathan Kagan aracılığı ılc L.ızard Freres'tckı ortağı Damon Mezzacappa'ya 198""- dcyaklaşık I mılyondolara(32milyar TL) pazarlamışlardı Bın uluslararası antıka dünyası- ndan.dığeri Brooklyn Müzcsı'ndenikı kayıidk bu satişin ıçyüzünü bana ak- tarmışlardı. Mezzacappa. yaklaşık ıkı metre uzunluk. bır metre yükseklık vc dört ton ağırlığındaki bu lahıtı elbettc cvı- nın başköşcsınde sergilcmck için al- mamıştı. Amacı. bir ünlü Amerikan müzesıne bunu ödünç olarak vcrip sergiletmck. reklamını yapmak ve üç yıl sonunda aklamak. böylece değerinı arttırdıktan sonra \d pazarlamak yada bır müzeye bağışlayıp lahıtın günccl değerinı ver- giden düşmekti Bır müzede alenı olarak üç yıl sürey- le sergilendığınde. Türkıye ya da bır başka ülke dava açmadığı takdirde la- hıt yasal açıdan zaman aşımına uğ- ramış ve aklanmış olacaktı. İŞTİSAN'dan Erdoğan'a: 'Tiyatroyu tiyatroculav yönetsin' • İstanbul ŞehirTiyatrosu Sanatçıları Derneği. Bü\ükşehir Beledive Başkanı RecepTavyip Erdoğan"a \ azılı bir başvuru vaparak beklentilerini iletti. Kültür Senisi-İstanbul Büyükşehır Beledıyesi ŞehirTiyatrosu Sanatçılan Derneğıl İŞTİSAN). İstanbul Büyükşehir Beledıye Başkanı RecepTayyip Erdoğan'a bcklentılennı ıleten biryazılı başv uruda bulundu. "Tiyatroyu ti>atrocular>önetir"ılkesindenyola çıkan derneğın en ıv edi ıstemleri arasıno ı "İstanbul Büyükşehir Beledije Başkam'na. ŞehirTiyatroiarrnınyönetim kuruluna-'İstanbul Buy ükşehır Belediye Meclısı üyelen. Beledıye veŞehır Tıyatrosu personelı arasından..." dey inıleriy le- tiy atro sanatı dışından iki üv e atama olanağı > eren 10. maddenin (d) fıkrasının, iki Şehir Tiy atrosu sanatçısının bu madde u> annca y önetim kunıluna atanması yoluyla işİetilerek, yönetimde sanatçıların çoğunluğu geleneğine yeniden uyulması" y er alıy or. Başvuruda 1980ve 1990yıllannda tiy atronunyönetmeliğınde vapılan değışiklığedeğınenderneküyeleri. şunlan belırtıyor. "Kurumlarınınsanatsal özgürlük geleneğine sahip çıkan Şehir Tiyatrocuları o dönemde -kurumun tarihinde ilk kez olarak-tiy atro sanatı dışından iki kişinin (bır jınekolog doktorla bır Beledıye Meehsi üyesı polıtıkacı) yönetime doğrudan ortak olmalarını engelieyemedilersede Disiplin Kurulu eliy le > ürütülen cezalandırmalara karşın. sanatsal özgürlüklerini koruma kararlılıklarını sürdürdüler. sürdürmekteler. İstanbul Şehir Tiy atrolarf nın sanatsal özgürlüğünün dokunulmazlığı ilkesini -kişilere karşı ya da kişilere kaim olmanın çok üstünde- tiv atrocular için bir y aşam biçimi olarak değerlendirdiğimize gü\ enmenizi diley erek; y aşamlanm tiy atro sanatına >e İstanbul Şehir Tiy atrolan'nın özgün-y aratıcı-düze> li >e > ay gın bir "kamu kültür hizmeti' üretmesine adamış sanatçıların demokratik örgütü olarak bu istemlerin -dün olduğu gibi bugün de- gerçekleşmesi uğruna hiçbir özveriden geri durmayacağımuı belirtiriz". Dört tonluk mermer lahitin Türkiye'den kaçırılış öy küsü 28 Ey lül 1990 (arihli C umhuriv et'te düny a kamuoy una duy urulmuştu. SURECEK