Katalog

25MART1994CUMA CUMHURİYET SAYFA, 9DIŞ HABERLER İtalyan halkı, 1948 yılmdan bu yana yapılacak en önemli seçimler için pazar ve pazartesi günleri sandık başına gidecek Italya,geçmişigömmeyelıazulamyor Derleyen: GÜNSELİKARTAV İtalv a. pazar \e pazartesi günleri son 46 yılın en önemli secimini yaşayacak. İtalyanlar, 'Birinci Cumhuriyet'i gömmek ûzere _ sandık başına gidecekler. Sandıktap 'Ikinci Cumhuriyet' çıkıp çıkmayacağı ise İtalyan seçmene bağlı. Siyasal gözlemciler, pazar günkü seçimlenn 'İkinci Cumhuriyet'i getirmeyeceği konusunda birleşıyorlar. Ulkenın politik sistemini iki yıldır temelinden sarsan. politika ve iş dünyasından pek çok kelle alan akıl almaz skandallann ardından. İtalyan siyaset sahnesinin büyük bölümünü yeni yüzler oluşturuyor. Pofitikayı yolsuzluklardan temizlemek amacıyla başlatılan 'Temiz EHer'operasyonu, iki başbakan dahil olmak üzere yüzlerce politikacıyı tarihe gömdü. Seçime katılan adaylann yaklaşık üçte biri, Temiz EUer' operasyonuyla halkın büyük sempatisini kazanan hakim ve avukatlardan oluşuyor; ancak gözlemciler hem sağ hem de sol kanatta eskı zihniyetin hala varhğını sürdürdüğünü ve politika saHnesinin *yeni' güçlerinin sanıldığı kadar 'yeni' olmadığını savunuyorlar. Pazargünkü seçımlerde, İtalyanlar ilk kez 'sağ, sol ve merkez' olarak üç kampa aynlan ittifaklararasında seçim yapacak. Seçim öncesinde yapılan son kamuoyuyoklamalan. sağittifakın seçim yanşını birinci olarak bıtireceğini gösteriyor. Fprza Italia (Haydi İtalya). neo faşist Ulusal İttifak ve federasyon yanlısı Kuzey Birliği'nınoluşturduğuvemedya imparatoru Silvio Berlusconi'nin liderlığindeki sağ ittifak. seçmenlerin yaklaşık yüzde 26'sının destcğine sahıp. Yeni seçim sistemi nedeniyle istemeye istemeye ittifak kuran partiler, seçim kampanyası sırasında birbirleriyle neredeyse kaniı bıçaklı haiegeldiler. İktidann birnumaralı adayı olan sağ ittifak içinde yer alan üçpartinin hedefleri arasında derin aynlıklar bulunuyor. Beriusconi'nin partisi Forza Italia ve l lusal İttifak ile Kuzey Birliği arasındaki göriişaynlıklan. kolav aşılabilecekgibi görünmüyor. Kuzey Birliği, İtalya'nın kuzey kesiminin güneyden aynlarak gevşek bir federasyon oluşturması gerektiğini savunurken seçmenlerinin büyük bölümü güneyde bulunan neo faşist Secime katılan siyasi partiler DeraokratikSol Parti. Komünist Partisi'nin yeni adı. Yerei seçimlerde büyük başan gösteren bu partinin, genei seçimlerde daha da başanh olacağı tahmin ediliyor. Komünist Yesden kuruluş: Eski Komünist Partisi içinde Demokratik Sol'a katılmayı reddederek Marksizroe bağlı kalan grubun kurduğu parti. Sosyalist Parti: Bettino Craxi liderliğinde anahtar durumunda olan partiden arta kalaniar. La Rete: Sicilya merkezli mafya karşıü parti. Halkçı Parti: Hıristiyan Demokrat Parti'nin yıkıntılan üzerinde kuruldu. İtalya Paktı: Merkez ve merkez sağ oylan birieştirerek Demokratik Sol'un iktidara gelmesini önlerneye çalışan ittifak. Kuzey Birliği: ÖzerkJik yaniısı o!an parü, şu anda K. Italya'daki en güçlü örgüt. Forza Italia: Medya Krali BerJusconi'nin kurduğu muhafazakar hareket. Ulusalİttifak: Gianfranco Fini taraimdan. İtalyan Sosyal Hareket partisinin Mussolini ile bağlantılanndan rahatsızolan tutucu seçmenleriçekmek için kuruklu. Ulusal İttifak güçlü ve merkezi birdevlet anlayışını temsil ediyor. Kampanya sırasında birbirlerine ağır küfürlerle saldıran Kuzey Birliği lideri Umberto Bossi ile Forza Italia lideri Silvio Berlusconinin aynı hükümet içinde nasıl yer alabileceği merak konusu. Berlusconi, seçim zaferi'nin ittifak taki tüm anlaşmazlıklan sona erdireceğini savunuyor. Ancak yerel özerklik yanlısı lider Bossi. yeni hükümette Beriusconi'nin başbakanlığı üstlenmesi konusu uçıldığında. dişlerinin arasından tükürürgibi bir ifadeyle şöylediyor: "Biz faşistlerle pazarlık yapmayız." Partiler arasındaki dcrin aynmlar. ittifaklansonderecegüvenilmezkılıyor. Gözlemciler, seçim öncesinde yalnızca oy toplamak için kurulan ittifaklann seçim sonrasında hemen dağılacağını ileri sürüyorlar. Gözlemcilere göre böylesine kaygan birzemindekurulacak hükümet, 'İkinci Cumhuriyet'i getirmek bir yana, ülkeyi yeni bir siyasal karmaşaya sürükleyecek. Kamuoyu yoklamalanna göre, merkez ittifakının oy potansiyeli yüzde 16c:vanndagezinirkensolittifakın oylan yükselmeeğilimi gösteriyor. Kararsızlann oranının yüksekliğinedikkat çeken gözlemciler, seçimin sürprizle sonuçlanması olasılığını da göz ardı etmiyorlar. Merkez itüfakında yer alan Halkçı Parti'nin (eski Hıristiyan Demokratlar) lideri Mino Martinazzoli, seçimin herhangi bir tarafın mutlak zaferiyle sonuçlanmaması durumunda sol ittifakla koalisyon kurmaya hazır olduğunu açıklıyor. Ancak merkezdeki diğer partilerin sağ kanada daha yakın oiması nedeniyle. merkez ittifakının da baskı altında kalması durumunda dağılabileceği belirtiliyor. Sağ ittifakın liderliğine soyunan medya imparatoru Sil>io Beriusconi'nin hızlı yükselişi. siyasal gözlemcilerin en çok dikkatini çeken konulardan birini oluşturuyor. ABDdışındadünyanınen büyük televizyon kanallan ağına. Avrupa'nın ikinci büyük basın imparatorluğuna, Milano futbol takımına ve bunun yanı sıra muazzam yatınmlara sahipolan Berlusconi, diinyanın en zengin adamlanndan biri. Politikayagirmeye bundan yalnızca iki ay önce karar verdi. O zaman seçmenlerin yalnızca yüzde 6'sının desteğine sahipti. ancak sahip olduğu televizyon kanallannın sürekli yayını sayesinde kısa süre içinde başbakanlığın en güçlü adayı durumuna geldi. Berlusconi, 'Temiz Eller' operasyonuna kurban gitmemesine karşın mafya, eski rejim ve mason locasıyla ılışkileri bulunduğu iddiasıyla karşıtlannın şiddetli eleştirilerine hedefoluyor. Berlusconi'nin şirketlerinin önemli bir bölümünü > öneten ve rüşvet suçlamasıyla geçen ay cezaevine giren kardeşi Paoloda Berlusconi karşıtlannın yalan takibialtında bulunuyor. Silvio Berlusconi ise kendisine yöneltılen tüm eleştirileri 'zaferini engellemeye yöneiik umutsuz çabalar' olarak dcğerlendıny or ve başbakanlık koltuğuna oturmayı bekliyor. Gözleryeni seçim sisteminde İtalya'da pazar günü yapılacak olan seçimlerde italyanlar ilk kez 'nisbi temsü' yerine İngiliz modeline uygun 'çoğunluk sistemi'' ile oy kullanacaklar. İtalya'nın siyasal krizlerinden eski 'nisbi temsil' sistemi sorumlu tutuluyordu. Bu sistem yüzünden parlamentoya kimi zaman sayılan 10-12'yi bulan ufak partiler giriyor, koalisyon hükümetleri ancak dört beş partinin bir araya gelmesi iİeoluşabiliyordu. Böylece gerçek güç, seçmeninden çok parti liderine bağlı olan rnilletvekillerinın elindc toplanıyordu. Bu sistem, siyasal mekanizmadaki yozlaşmanın başsorumlusu olarak görülüyordu. Geçen yıl yapılan referandumla benimsenen yeni sisteme göre parlamentodaki koltuklann dörtte üçü 'dar bölge tek aday sistemi' diye adlandınlan coğunluk sistemi ile seçilecek. Gcri kalan dörtte bir ise eski 'nisbi temsil' sistemine göre belirlenecek. Reformculara göre yeni sistem sayesinde parti mekanizmalannın gücü kınlacak ve partiler iki ya da üç büyük blok oluşturmaya zorlanacak. Milletvekilleri de parti liderleri yerine doğrudan seçmenlerine İcarşı sorumlu olacak. Ne var ki yeni sistemin zorladığı ittifaklann bu kez partiler arasında çekişme ve kavgalaryaratacağı belirtiliyor. Oy almak için seçimlere ittifak halinde giren partilerin seçimler bir kez bittikten sonra iç çekişmelere dalacağı, partiler arasındaki anlaşmazlıklann su yüzüne çıkacağı bildiriliyor. Liderler yeni parlamentonun seçim sisteminde tekrar reform yapması gerektiğini söylüyorlar. 1500 polltlkacı ve Isadamı tutuklanclı w italyantoplumunu sarsan25ayınöyküsü Bu seçim kampanyasında partilerin calcaflı mitinglerden kaçınmalanna rağmen partililer zaman zaman partilerineeoşkuyla destek verdiler. İtalya'da 25 ay önce ilk ipuçlannın ortaya çıkmasından bu yana her geçen gün yeni bir halka eklenen akıl almaz yolsuzluklar zincın, toplumuderindensarstı. Eski siyasi sistemin de sonununu getiren "Temiz EUer" operasyonunda bugüne dek yaklaşık 1500 işadamı, bürokrat ve yerel politikacı tutuklandı. Aralannda 250 milletvekılinin de bulunduğu 3 bin İtalyan hakkında soruşturmalar başlaüldı; 10 zanlı intihar etti. Bütün siyasi partilerle birlikte önde gelen politikacılar. işadamlan. hukukçular ve bürokratlann yolsuzluklara kanştığını ortaya çikararak toplumda "giivenecek kişi ve kunun" bırakmayan olaylann lusa bir kronolojisini sunuyoruz: • Şubat 1992-Her şey, Milano'da önemsiz bir sosyalist parti çalışanının bir huzurevinin temizliği için açılan ihalede 118 milyon 400 bin TL karşılığı rüşvet alırken yakalanmasıyla başladı. Soruştunma sırasında ulusal düzeyde bir rüşvet ağı ortaya çıkanldı vebinlerce kişinin tutuklanmasıyla sonuçlanan bir itıraf selı başladı. Milano sulh yargıçlan, toplumun hemen her kesimini kapsayan bu dev yolsuzluk ağını ortaya çıkarmak için Temiz Eller adı verilen bir operasyon başlattı. • Mayıs 1992 - Skandal. yargıçlann Sosyalist Parti lideri ve eski başbakan Bettino Craxi'nin yakınlannı da soruşturmaya başlamasıyla Roma'ya ulaştı. Uzun süredir iktidardan uzaİc tutulan İtalyan sosyalistlen'nin "en büyük y ağmacılar" olduğu ortaya çıktı. • Haziran I992-Italya'da I946yıiından bu yana kurulan 51 koalisyonun ana ortağı olan Hıristiyan Demokrat Parti'nin Sicilya Mafy ası (Cosa Nostra) ile ilişkisi olduğuna dair belgeler bulundu. Yıllardır komünizm tehlikesine karşı en büyük güvence olduğunu söyleyerek oy toplayan parti. bu ilişkiyi "devlet güvenliği" gerekçesiyle açıklamaya çalıştı. Kamu ihalelerinde yolsuzluk yapmakla suçlanan sosyalist lider Cra.xi, başbakanlık yanşmdançekildi ve hakkında soruştumna açıldı. • Temmuz 1992-Siyasetçilerin ardından İtalya'nın öndegelen işadamlan hakkında da soruşturmalar açıldı. Ferruzzi Finnanzıana'nın y önetim kurulu başkanının. siyasi parulere 1990yılı içinde toplam 2 trilyon 664 milyar TL karşılığı rüşvet dağıttığıiddiaedildi. En büyük rüşvetin de usulsüz kredi karşılığında Banco Commerciale İtaliana'nın eski başkanına verildiği öne sürüldü. Yargiçlar, bu dev yolsuzluk ağının kökünün kazınması için aralannda 50 milletvekilinin de bulunduğu 60 bin kişiyi yargı önüneçıkarmalan gerektiğini bıldirdiler. • Ocak 1993 - Soruşturmalar bu kez de devletin petrol konsorsiyumu Eni ve karayollanndan sorumlu Anas'a kaydı. Üst düzey Fiat yetkilileri hapsedildi, 100'den fazla politikaa. bürokrat ve işadamı yolsuzluk ağı hakkında ifade verdiler. • Mart 1993 - Cumhurbaşkanı Oscar Luigi Scalfaro, soruşturmanın sulh yargıçlannın elinden alınarak özel olarak atanan yerel görevlilerin eline verilmesine karşı çıktı. • Nisan 1993 - Spotlar bu kez İtalyan politikasının 74yaşmdakiemektan. 7 kez başbakanlık koltuğunda oturmuş Hıristiyan demokrat lider Giulio Andreorti'yeyöneldi. Andreotti'nin mafya ile bağlan buİunduğu ve "babalann babası" olarak bilinen Corleonese mafyasının lideri. Avrupa'nın en tehlikeli suçlusu olarak 24 yıldır polistarafından aranan Salvatore "Toto" Riina ile gizlice görüştüğü ilen sürüldü. • Kason 1993 - İtalyan gizli senisi Sisde'nin üst düzey yetkilileri hakkında zimmete para geçirme suçlamalan ortaya atıldı. • Mart 1994- Ülkeyi 25aydırçalkalayan skandalda son olarak da İtalyan politikasının "yükselen y ıldızı", Forza Italia hareketinin lideri Silvio Berlusconi zan altında kaldı. Berlusconi, seçim kampanyasına mafyanın yardım ettiği iddialannı şiddetle reddetti. İTALYAN SİYASETSAHNESİNDE YENİ İSİMLER SILVIO BERLUSCONI ABDdışındaki en büyük televizyon ağının ve Avrupa'daki ikinci büyük basın imparatorluğunun sahibi. Bunun yanı sıra büyük miktarda menkul. gayrimenkuf ve yatınmı var. Mal varlığının arasında. Milano futbol takımı da yer alıyor. Dünyanın en zengin adamlanndan biri olarak tanınıyor. Yatınm konusunda gösterdiği başanyı. iki ay önce kurduğu partisi Forza Italia'yı birinci parti durumuna getirmektedegösterdi. Düzgün konuşması ve tatlı diliyle etkileyici bir görüntü veren Berlusconi. sarsılmaz bir özgüvenle daima gülümseyerek halka 'komünistleri bertaraf etme' ve 'yeni bir İtalyan mucizesi yaratma' sözü \ enyor. Seçmene vergi indirimi, yüksek emekli maaşı vefiyatlardaindirim vaat ediyor. Uzmanlarise Beriusconi'nin elle tutulur birpolitikası olmadığı görüşünü savunuyorlar. UMBERTO BOSSİ İtalya'daki ilk düzendışı hareket olan Kuzey Birliği'nın lideri. 'Yontulmamış bir politik deha'ya sahıp olduğu soylenebilir. 'Zengin' Kuzey İtalya'nın 'parazir'Güney Italya nedenıy le hak ettiği standardı yakalayamadığını sa\unuyor. Öncelen 'ayrdık'tan söz ederken. şimdi 'ge*şek federasyon' modelini benimsivor. Federasyon modelini İtalyan halkınakabul ettirmesi çok güç. ancak diğer partileri birölçüdeetkilemeyi başardı: şimdi partilerin büyük bölümü merkeziyetçılikten uzaklaşılması gerektiğini savunuyor. Kampanya sırasında etkili bir hükümet ve Thatcherist bir ekonomi isteğini dile getırdi. Ancak bu talep Kuzey İtalya'da bileyeterincevankı bulmadıvetaraftarlannt Berlusconi'ye kaptırmaya başladı. Saldırgan tavn. yandaşlannı korkutuyor. Birdevlet adamına dönüşmesi pek olanakh görülmüyor. CARLO CIAMPI İtalyan Bankasf nıneski yöneticisi. 'Temiz Eller' operasyonu sırasında kurulan ve karmaşa içindeki ülkeyi seçimlere hazırlayacak olan geçici yönetimin liderliğini üstlendi. Kendinden önceki yönetımin sıkı mali politikasıru izleyerek İtalyan ekonomisine uluslararası planda güven duyulmasını sağladı. Bu arada ülke için yaşamsal önem taşıyan seçim yasasındaki düzenlemeleri de gerçekleştirdi. İtalya, onun sayesinde jıllardırilk kezülkenindüzenini sağlayabilen bir başbakan gördü. Seçimdeadav olmadı: ancak kendisine sorulmadan, gelecekteki sol eğilimli bir hükümetin liderliği için adı üzerinde görüş birliğine vanldı. Gelişmeye ve yükselmeyeaçık birinsan olmasma karşın. liderliği reddetli. Seçimlerde hiç bir partinin gerekli çoğunluğu sağlayamaması durumunda ikinci bir geçişdönemi hükümetinin liderliği için adı geçiyor. GIANFRANCO FINI Fini, 'İtalyan neo faşistlerineçeki dfizen verebilecek tek adam' olarak görülüyor. Gözlüklü, terbiyeli. yuppiegörüntüsüyle. solcular tarafmdan bile -istemeden de olsa- seviüyor. Pek çoklan için Fini. aşın sağın ıhmh yüzünü tems il ediyor. Partisi Ulusal İttifak ı nostaljik \ aşlı faşistlerden ve dazlaklardan kurtararak Avrupah bir parti haline dönüştürdü. Faşizmi tarihe gömerek artık yalnızca demokratik yöntemlerin kullanılabileceğinı ilan etti. Kendisini 'milliyetçi' yerine 'yurtsever'olarak tanımlamayı yeğliyor. Neo faşist kanadın ve partisi Ulusal İttifak'ın Alessandra Mussolini hariç en makul ismi olarak kabul ediliyor. Ancak "Kurtlar benim yanlış adım armamı bekliyor; onun için her an tetikteyim" diyor. ACHILLE OCCHETTO Eski adıyla Komünist yeni adıy la da Demokrat Sol Parti'nin lideri olan Achille Occhetto ne bir stratejist ne de birdevlet adamı. 180derecedönüşlere meraklı. Çev resı onu "Etki altına almasını bilir, ancak hayranlık uyandumaz" olarak niteicndiriyor. Çalışma arkadaşlan arasında kimi zaman umutsuzlukduygusu uyandınr. Ve başbakanlık koltuğuna da pek uygun görülmez. Yine de Occhetto. komünistlerin isim değiştirerek gecmişin mirasını reddetmesinde ısrar eden lider olma sıfatıy la parti tarihinde özel bir yere sahip. Partiyi merkeze doğru olan yolculuğunda bir arada tutmayı başaran. sert bir ekonomi politikasının benimsemeye ikna eden. geçen yılki yerel seçim zaferlerini kazandıran da o. Başbakanlığa olan yolculuğunu Yeni Dünya'ya doğru yol alan Kristof Kolomb'unkıne benzetiyor. Kendiacemicevöntemıyle hedefıne varması da olası. MARIO SEGNI Tıkanan eski sistemi yenilemekte halkoylamalannı koç başı olarak kullanan seçim refoımcusu kimliğiyle tanınıyor. Eski bircumhurbaşkanının oğluolanSegni. İtalya'nın sorunlannın temelınde seçimlerde oylann partiler arasında aşın dcrecede bölünmesine izin veren nisbi temsil sistemininyattıâınainanıyor. Seeni. 1991 ve 1993 yıllanndâ seçim" sisteminin değiştirilmesi ile sonuçlanan iki başanlı halkoylamasının öncülüğünüyaptı. Bu zaferler onu İtalya'da yeni ve temiz birsiyasctın sembolü haline getirdi. Eldeettiği tüm prestije karşın Segni. "ordusuz general" olarak kaldı ve önce merkez solda, sonra da sağda ittifaklarkurma girişimlen başansızlıkla sonuçlandı. Segni şimdi liderliğini yaptığı küçük İtalya Pakrı partisi ile Hıristiyan Demokratlardan aynlanlann kurduğu Halkçı Parti'nin başbakanlık ıçın ortak adayı.