Katalog

SAYFA CUMHURİYET 20MART1994PAZAR 14 DIZIYAZI O Mustafa Kemal ve arkadaşlarının öncûlüğündeki ulusal kurtuluşçular,tslamcılara karşı cepheden bir savaş açmadılar. smanh'nın kurtuluşunu şeriatta görenler, 31 Mart'tan 10 gün önce İttihat ve Terakki'nin bütün parti lokallerini bastılar, Tanin ve Şûra'yı Ümmet gazetelerini tahrip ve yağma ettiler. Şeriatçılar o kadar azıttılar ki kravatlar kopartıldı, kahvelerdeki resimler indirildi, hürriyet şarkılan yasaklandı, plaklarkınldı, kadın demekleri basıldı. Olaylann sonuna doğru tüm bu yapılanlann adı "çok şükür şeriatı kurtardık" oluyordu. 31 Martçûar Hareket Ordusundan habersiz çığlıklar atıyorlar: 'Çokşükürşeriatıkurtardık' W*QL JJ A1J1 İKSÜZ• Atatürk vearkadaşları, Türkiye Cumhuriyeti nikurarken, geçmişle hesaplaştdar ve gözlerinigeleceğe çevirdiler. Yendikleri çelişki; ilkellik-çağdaştık çelişkisiydi. Çağdaşhktanyanatavıraldılarve yönetim biçiminden, kıhk kıyafete kadaryaşamın her alanınm çağdaşhğı yakalaması için ükelerkoydular. Şimdiise, insanlar şeriat karanlığmagirme tedirginliğiniyaşıyorlar. Üç çeyrek yüzyıilık Cumhuriyet tarihinde neler oldu ki başlangıç noktasmdan geriJere düşebüdik? TopLitlar belleksiz değildir. Sadece, zaman zaman beliekierin tazelenmesi gerekebilir. Bu amaçla laiklik veşeriat ikilemini kronolojik bir anlayışlagözden geçirmek istedik.Cumhuriyetinkurulıışundanbuyanaşeriatın kilometre taşlarım yeniden izleyelim dedik. Taşlan kimlerin bağladığını anlayabilmenin biryolu da belleği tazeleyebihnektir. Tarih aynı zanumdayolgöstericidir. Kravatlar kopartdıyor, kahveler yağmalanıyor, gazete matbaaları basılıyor... 31 Martçılar. Hareket Ordusundan habersiz çığlıklar atıyorlar; 'Çok şükür, şeriatı kurtardtkT - 1 - smanlı'da şeriatın kökle- nne ulaşabilmek için. Lale Devri'ne kadar dönmek gerekebilir... Bir bozgun onayı anlaşması olan 1699tarihliKarlof- ça Antlaşrnası, Osmanlı yönetiminin Batı'nın üstünlüğünü ilk kez kabul etmesi anlamını da taşır. İkin- ci anlamı da. dünya işlerinden sefahate dönüş döneminin başlangıcı olmasıdır. Ülkenin aydınlan ise hemen aynı dö- nemlerden itıbaren; devlet çarkında, or- duda ve dinde reform taleplerini dile ge- tirmeye başlarlar. En önemli reform- lann orduda yapılmasının planlandığı. padişaha sunulan reform paketlerinden görülür. Daha sonra. 1718 tarihli Pasa- rofça Antlaşması gelır. Bu antlaşma Os- manlı için çöküntünün kesinleşmesi de- meklir. Batı leknolojisinin ülkeye gir- meye başlaması da. bu antlaşma son- rasına rastlar. Matbaa, orduda Fransız modeli. toprak reformu bu dönemde görülür. Çöküntüve. akıla yoldan önlem ça- balandır reformlar... Temelınde bilim- sel veriler ve özgürlükçü düşünceler ya- tar. İlk dinci tepkiler de aynı dönemin ürünüdür. Onlara göre: çöküntüden kurtuluş. ancak "şeriata dönerek" mümkündür. 1789 yılında toplanan Meşveret Meclısi'nin (Danışma Kuru- lu) şeriatçılann saldınlanna çok fazla hedef olması sonucunda. 1794'te Ni- zam-ı Cedit ilan edilir. IV. Mustafa, dıncı kesım karşısında bir adım daha geri atar ve Şer"i Sözleş- me'yi imzalar. Dincilenn baskısıyla şeriata uygun düzenlemeyi gerçekleştiren ikinci giri- şim, Sened-i îttifak'tır. Abdülhamit'in halifeliği İslamcılık bir politika olarak en çok II. Abdülhamit döneminde uygulanır. Abdülhamit. "sutauı", "taükfimdar", "padişah" yerine kendisine "halife" de- nilmesini ister: din eğitimi oranını aruınr \e İslam dünyasımn alim \e şey- hlerini îstanbul'a çağınp ödüllendırir. İslamcılık politikasının ihraana da girişilir: İslama kitaplar bastınlarak. İslam ülkelerine ücretsiz dağıtılır: Af- rika'nın derinliklerine tarikat mensup- lan gönderilir: Arap vilayetleri "birinci sınıf vilayet haline getirilir ve Hicaz Demiryolu Projesi'nin uygulanmasına başlanır. Ancak "Osmanlı hilafetini Müslûman uasurlarla ayakta tutma" projesi tut- mayınca. Abdülhamit'in de sonu gelir. Abdülhamit'in sonunu hazırla>anlar arasında İttihat ve Terakkicilerle birlik- te hareket eden Said-i Nursi de v er alır... 1912 Balkan Savaşı yenilgisi. İttihat ye Terakki'nin pan-İslamizm ve İslamcılara yakınlığının sonu olmuştur. Bu dönemin en önemli şeriatçı ayaklan- ması, tarihe 31 Mart Vakası oiarak ge- çen 13-24 Nısan 1909 olaylandır. Eski takvime göre 31 Mart - 11 Nisan 1325 tarihleri arasında gerçekleştiğı içm 3! Mart Vakası diye anılan olaylann hazı- rlanışı bırkaç a> pncesine dayanır. İktidar partisi İttihat ve Terakki. iç ve dış sorunlann baskısıyla sıkışmış ve gi- derek otonter bir tavir almıştır. Önlem olarak yönetim mekanizmasında ve or- duda büyük tasfıyelere girişir. Volkan gazetesi, teokratik yapının güçlendiril- mesini, şeriatın yeniden gelmesıni iste- mekte ve bu tür yayınlanyla etkili ol- maktadır. İttihat veTerakki'nin karşısı- ndaki muhalefetin tek amacı, ordunun siyasete çekilmesidir. Ordu siyasete gj- rince, yönetim doğrudan hocalann eli- ne geçecektir. 31 Mart olayından 10 gön önce Vol- kan gazetesi "ttâhad-ı Muhamınedi Fırkası"nın açılacağını duyurarak, "bil- cümle Ümmel-i Muhammedi" Ayasof- ya Camıi'ne çağırdı. Fırka. mevlit okunduktan sonra açılacaktı. On bın- lerce kişi Ayasofya'ya geldi. Olaylar Volkan ve İttihad-ı Muhammedi Fırkası'nın ordudaki tasfiye hareketini kışkırtması sonucu 13 Nisan 1909 günü Taşkışla'daki 4. Avcı Taburu subay- lannı hapsederek Sultanahmet Mey- danı'nda toplandı. Başlannda Hamdi Çavuş, bölükemiri Mehmet ve kamacı ustası Arif in bulunduğu erler. sabahın ilk saatlerinde "Şeriat isteriz" diye bağırıp sağa sola ateş etmeye başladılar. Meydanda toplananlann siyasi ta- lepleri şöyleydi:"l- Kabine çekiLsin. 2- Volkan'm "herif-i naşerif (şerefsiz herifler) ilan ettiği Mebusan Medisi Başkanı Ahmet Rıza. Hüse>in Cahit, Talat. Rahmi ve Bahattin Şakir beyler sınır dışı edilsin. 3- Harbiye Nazırı Ali Rıza Paşa ile Birinci Ordu Kumandanı Mahmut Muhtar Paşa a/lcdilsin. 4- Alaylı subaylardan tasfiye edilenler Erkan-ı Harp Kolağası İzmirli İsmet Bey. Selanikli Mustafa Kemal Bey: Erkan-ı Harp Kolağası PirelpeU Fethi Bey (Okyar): Erkan-ı Harp Binbaşısı. Pans ateşemılıterlığınden. ilk Millet Meclısi'nde milletvekili. başbakanhk. büyükelçilik yaptı. İzmirli İsmet Bey (İnönü): Erkan-ı Harp kolağası. Vehbi Paşazade Süleyman Askeri Bey: Erkan-ı Harp kolağası. daha sonra Teşkilat-ı Mahsusa başkanı. Halil Bey (Paşa): Erkan-ı Harp kolağası, Enver Paşa'nın amcası. Ohrili EyüpSabri Bey: Piyade kolağası, İttihat ve Terakki'nin kurucusu. Giritli Ruşeni Bey: Erkan-ı Harp yüzbaşısı. Teşkilat-ı Mahsusa'da çalıştı, Milli Mücadele sırasında milletvekili idi. Tolcalı Süleymaıı Bey: Süvari Mülazım-ı evveli. Meşrutiyet'te süvari binbaşılığa yükseldi, gizli teşkilata girdi. Milli Mücadele'de Anadolu'ya geçti. Yakup Cemil Bey: Piyade-i mülaam-ı evveli, Babıali Baskını'nda Naam Paşa'yı vurdu, Enver Paşa'nın Almanya yanlısı politikasına karşı çıktı, muhakeme edilip kurşuna dizildi. Filibeli Hilmi Bey: Piyade zabiti, Meşrutiyet'ten sonra İttihat ve feraİcki müfettişi oldu, Teşkilat-ı Mahsusa'da çahştı. Milli Mücadele'ye katıldı. milletvekili oldu. Mustafa Kemal'e suikast düzenlemekten idam edildi. İzmitli Mümtaz Bey: Süvari Yüzbaşısı, Enver Paşa'nın ünlü yaveri. Ömer Naci Bey: Mülaam-ı evvel, İttihat ve Terakki'nin ünlü konferansçısı, Babıali Baslcını'na katıldı. Teşkilat-ı Mahsusa'da çalıştı. Birind Dünya Savaşı'nda İran sınınndaki Bahtiyari aşiretlerini savaşa sokmaya çalışırken öldü. Rasün Bey: Baytaryüzbaşısı, Milli Mücadele'ye katıldı, Miralay oldu, İzmir Suikastfna katılmaktan idam edildi. Sarı Efe Edip Bey: Piyade mülaam-ı evveli, İttihat ve Terakki üyesi, Mondros Mütarekesi'nden sonra Hareket Ordusu'mın ıınlu isîmleri jandarma yüzbaşılığına yükseldi, Kurtuluş Savaşı"na katıldı. tzmir Suikastı'na katılmaktan idam edildi. Kastamonulu Şükrii Bey: İttihat ve Terakki merkezinin ünlülerinden, Maarif Naan, Milli Mücadele'de milletvekili. İzmir Suikastı'na katılmaktan idam edildi. Yenibahçeli Nail Bey: Piyade Mülaam-ı evveli, İttihat ve Terakki üyesi,jandarma zabitliği yaptı, Osmanlı Meclisi'nde milletvekili. Abdülkadır Bey: Ankara valisi, Pontusçularla çarpıştı, Milli Mücadele">e katıldı, İzmir Suikastı'nda yer almaktan idam edildi. Kızanlıklı Cevat Bey: Topçu Mülaam-ı evveli, İttihat ve Terakki'nin güzidelerinden. Babıali Baskını'na katıldı. İstanbul Merkez Komutanlığı yaptı, miralay oldu. Milli Mücadele'de Anadolu'ya geçti. Milli Müdafaa Vekaleti Mahakim Şubesi müdürü oldu. Erzurumlu Necati Bey: Pi> ade Mülaam-ı evveli. İttihat ve Terakki üyesi, Teşkilat-ı Mahsusa'da çalıştı, Mondros'tan sonra Anadolu'ya geçti. Edremitli Sağır Necati Bey: Piyade Mülaam-ı evveli, İttihat ve Terakki üyesi. Teşkilat-ı Mahsusa'da çalıştı. Millet Meclisi'nde milletvekili. Afyonkarahisarlı Ali Bey: Piyade yüzbaşısı. Milli Mücadele'de milletvekili. İstiklal Mahkemesi başkanı, Nafıa vekili. Japon Rıza Bey: Mülazım-ı evvel, İttihat ve Terakki'nin güzidelerinden. Milli Mücadele'de Milli Müdafaa Vekaleti Levaam Şubesi'nde. Hesabat Komisyonu'nda çahştı. Doktor Abidin Bey: İttihat ve Terakki'de gizli faaliyetierde yer aldı, Milli Mücadele'de milletvekili, İzmir Suikastı nedeniyle idam edildi. İstnail Canbolat Bey: Mülaam-ı evvel, İttihat ve Terakki'nin kuruculanndan. İanir Suikastı'na katılmaktan idam edildi. (Aydın L'zerine Te:ler2, Yalçm Küçük, Tekin Yayınevi, İstanbul 1984, s.557,558. Milliyet gazetesin'm tarihini vermediğibir sayısından akıarma) orduya geri alınsın. 5- Din kurallan tumüyle uygulansm. 6- Bu harekete katılanlar affedibin." Bu talepler "meydan istekleri" olarak bilinir. Bir de "medis istekkri" vardır ki onlarda şöyledir: "Mcbuslar içinde dinsizler \ar, bunlar temizlensin. Azınlıklar istese de istemese de İslam ilkcleri kanunların temeli ola- caktır. Şeriat bütün fert \e devlet hayatı- na nüfuz edecek >e düzenleyecektir. Yle- busJar. dindar olmak zorundadır. Avrupa bize kansama/. ondan pen amız \ ok. Kız ve erkek öğrencilerin bir arada okuya- cağı "İnas Mekteplen' şeriata aykındır. gcreksizdir ve kapatılacaktır. Hüseyin Cahit şeriat hakkındaki makalelerini kimseye yırtruramaz, hesabını verecek- tir." ' Olaylar süresince İttihat ve Terakki'- nin bütün parti lokalleri basıldı. Tanin ve Şura'yı Ümmet gazeteleri tahrip ve yağma edildi. Şeriatçılar o kadar aattı- lar kı kravatlar kopartıldı. kahvelerdeki resimler indirildi, hürriyet şarkılan ya- saklandı, plaklar kınldı, kadın dernek- leri basıldı. açık saçık gezdiklen sav- lanyla kadınlar tehdit edildi. Olaylann sonuna doğru tüm bu yapılanlann adı "çok şükür şeriatı kurtardık" oluyordu. İlk günlerdeki şoktan sonra, 31 Mart Vakası'na tepkiler başladı. Selanik'te bir miting yapıldı ve alelacele toplanan "Hareket Ordusu" İstanbul'un üzerine yüriiyerek 24 Nisan 19O9"da kenteeirdı. Mustafa Kemal. Ali Fethi Bey, İsmet İnömi, Hüseyin Rauf Orbay bırbirlerini bu orduda tanıdılar. İslam mecmuasınm sloganı Yıl 1913. çok sonralan Demokrat Parti'den milletvekili seçılecek olan Şemseddiıı Günaltay ve Halûn Sabit ta- rafından çıkanlan İslam Mecmuası'nın sloganı şöyleydi: "Dinli bir hayat/ Hayatlı bir din." Dergi, islamcı Sırat-ı Müstakim ile Türkçü Milliyetçı Türk Yurdu dergilerinin arasında bir sentez- di. Dönemin İslama kesimi içinde yer alan Said Halim Paşa. Elmalılı Muham- med Hamdi (Yazır). Mehmet Akif Er- soy, Ahmet Hamdi Akseki, Bediüzza- man Said-i Nursi, Manastırlı İsmail Hakkı gibi adlann arasında '\ atan Şai- rf olarak tanıdığımız Namık Kemal'i de bulmak mümkündü. Namık Kemal'in. "Hürriyet" adlı bir gazeteye, "Avrupalılar bilnielidirler ki, devletimiz yaşamak isterse, "Muham- med Şeriatı"ndan avrılamaz ve bir İslam devleti olarak kalmalıdır" diye yazdığı biliniyor. Birinci Dünya Savaşı sonrası- nda. Anadolu'nun yabancı işgali altı- nda kalması ve Mustafa Kemal ve arka- daşlannın öncülüğünde verilen Kurtu- luş Savaşı. ne İslamcılık anlayışıyla ne de Osmanlıcılık anlayışıyla uyuşuyor- du. Yine de ulusal kurtuluşçular, İslamcılara karşı cepheden bir savaş aç- madılar Ancak. başta halife olmak üzere. tüm İslama kesim ve Osmanlı ri- cali, Kemalistlere karşı 1919-1922 yıllan arasında Anadolu'nun birçok ye- rinde "hilafet ve şeriat" talepli çok sayı- da isyanlar çıkartmaktan geri durmadı. Yarin:İNGİLİZ SEVER SERİATÇI ANKARA NOTLARI MUSTAFA EKMEKÇİ Demokrasimiz... Taşlama ustası Hasan Çelebi, şu dizeleri düştü: "Bu güçlü gerçeği kim yadsıyorsa asidir, Bizim demokrasimiz en büyük demokrasidir." 17 martı 18 marta bağlayan gecede, saat 02.00'de ekono- mi doçenti Fikret Başkaya'nın, Cebecı'dekı evinin kapısı çalındı. Kapıyı açtılar Gelen iki sivil, polis olduklarını, Fikret Bey'i götürmeye geldıklerini söylediler. işkence, Hüsnü Gökselın dediği gibi, ille de tırnak söke- rek olmaz, bu da bir çeşit işkence işte! Fikret Başkaya, gıyınirken, sivıl polislerden biri şöyle de- di: - Biz hep böyle gece gidiyoruz. Biz de isteyerek, severek gelmiyoruz, ama görev; bizı gönderiyorlar, biz de geliyo- ruz! Biz de severek yapmıyoruz bu işi, ama bize geç bir vakit, bu saatte gitmemizi söylediler! "Paradigmanın Was/"kitabındandolayı kesinleşenyirmi aylık hapis cezasını çekmesi için, gece saat 02.00'de önce Ankara Emniyet Müdürlüğü'ne götürülen Fikret Başkaya, cuma sabahı da Ulucanlar'daki cezaevine kondu. Hinthorozu Erdal Bey, yanında SHP Ankara belediye başkan adayı Korel Göymen Ankara il Başkanı Yılmaz Ateş'le birlikte, geçen günlerde Cumhuriyet'e gelmişti. Ko- nuştuk, söyleştik. Erdal Bey'ın, DEP'lılerle, Hasan Me- zara'nın dokunulmazlıklarının kaldırılması sırasında yaz- dığı karşıoy yazısı ilginçtı. Erdal inönü, şöyle diyordu: "Ilke ve pratik açılardan bu dokunulmazlıkların kaldırıl- masının yanlış olduğuna inanıyorum. ilke açısından: Her zaman savunageldiğim bir ilke, düşünce özgürlüğünün, demokrasinin ve daha genel olarak insan yaşamının temel bir niteliğl olduğudur. Bu bakımdan zararlı fikirlerin de söy- ienmesinden korkulmamasmı, zararlı fıkırler söylenme- den, hangi fikirlerin doğru ve yararlı olduğunun anlaşıla- mayacağını, bu yapılmadan sağlıklı fikirlerin toplumca içtenlikle benimsenemeyeceğini her zaman ve fırsatta öne sürdum. Dokvnulmazlıklarının kaldırılması önerilen milletvekille- rinin bu fikırleri yanlıştır, zararlıdır, gerçeğe uymayan yo- rumlarla doludur, ama milletvekillerinin bu yanlış fikırleri söyleme olanağını oıiadan kaldırırsak, bu fikirlerin yanlışlı- ğını vatandaşlarımıza gönül rahatlığıyla kabul ettiremeyiz. Pratik açıdan: Hepimlzin ortak amacı olan vatanın bütün- lüğünü koruma davasına bu dokunulmazlıkların ka'dırıl- ması nasıl katkı yapar? Yararları mı, zararlan mı daha fazla olur? Hem kısa vadeli, hem uzun vadeli bütün olası etkileri düşündüğümde zararın, yarardan daha çok olacağını gö- rüyorum Mezarcı'nın birçok konuşması, başta büyük Atatürk ol- mak üzere Türkiye Cumhuriyeti'ni kuranların temel fikirle- rine ve amaçlarına, karşı bir anlayış içinde olduğunu gös- teriyor. Böyle bir anlayış benim siyasal görüşlerime taban tabana zıttır. İnanıyorum ki, toplumumuzun buyük çoğunlu- ğunun sağlıklı değerlendirmesiyle de çelişmektedir. Bu fikirlerin yanlışlığmı göstermek milletvekılinın doku- nulmazlığmı kaldırmakla olmaz. Atatürk ve arkadaşlarının Türkiye'de gerçekleştirdiklerı devrimlerin açtığı yolda yü- rüyen kuşaklann yılmayan çabaları, bugün ülkemizde bü- tün kurum ve kurallarıyla ışleyen bir çağdaş demokrasiyi hayata geçirmektedirler. Böyle bir demokrasinin temel ni- telıklerinden biri olan düşünce özgürlüğü, tamamıyla karşı- sında olduğumuz fikirlerin bile söylenmesine izin vermek- le kendini gostenr. Bu nedenle Mezarcı'nın dile getirdiği ters fikirler yüzunden dokunulmazlığının kaldınlmasına karşıyım.'(Mİ\\\yeX, 3.3.1994) Erdal Bey'in karşıoy yazısını kulaklara küpe olsun diye yazdım. Mümtaz Soysal ile Cemalettin Gürfoüz de, Erdal Bey dogrultusunda "karşıoy yazısı"yazmışlardı. Sonra ne oldu? Altısı tutuklandı, Mezarcı'yla Sadak dışa- rıda kaldı. Hatip Dicle, Leyla Zana, Sırn Sakık, Ahmet Türk, Orhan Doğan, Mahmut Alınak cezaevine kondular. De- mokrasinin nedenli güçlü olduğu ortayaçıktı. Secımlere şunun şurasında bir hafta kaldı. Seçimler, de- mokrasinin güvencesidır. Demokrasi Partısi'nin -bana gö- re- yanlışı, secımlere katılmamaktı. 1950'de Demokratlar iktidara gelınce, her çeşıt yanlışı yapmışlardı. Ezanı Arap- çaya çevırmek, Halkevlerıni kapatmak, CHP'nin varını yc- ğunu elinden almak, diktaya gıden yolları açmak yaptıkları- nın birkaçıydı. O zaman, CHP Gençlik Kolları'hda görev almış gençler, ismet Paşa'ya giderek: -1954 seçimlerini boykot edelim, girmeyelim! dediler. Paşa onları azarladı: - Haydi bakayım, dedı, doooğru seçime! İnönü, 1954'te, 1950'de olduğundan daha az milletvekili çıkardı. O da devede kulak. Ancak, her seçimde demokrasi biraz daha yerleşıyordu. DP ektiğini biçti, ülkeyi 27 Mayıs Devrımi'ne götürdü. 27 Mart seçımlerinde ne olur? Bugün saat 11.00'de "Ka- nal D"de, "KONDA" yönetıcisı Tarhan Erdem'ı izleyece- ğim. Ona göre, Zültü Livanelioğlu gerillyor. Bunu seziyor- dum. Zülfü'nün kalp krizi geçirdiğını duydum. Geçmış olsun dıyorum. Tarhan Erdem'e göre; izmir'de Yüksel Çakmur, Ankara - da Korel Göymen kazanır Çankayada Doğan Taşdelen, Altındağ'da Ali Rıza Koç- un kazanacakları gün gıbı ortada. Sosyal demokrat olduk- larını söyleyenler, bari sandıkta birleşebilseler. BULMACA 1 2 3 4SOLDAN SAĞA: 1/ Mobilya kasası... Eski dilde kucak. 2/ Müslü- manlıkta mezhep kuran kimse... Bir zekâ oyunu. 3/ "Hayır" anlamında kullanılan sözcük... Baş- kalannın sırtından geçi- nen kimse. 4/ Yankı... Teklif. 5/ Gürcistan'da soylu kabul edilen kimse- lere verilen ad. 6/ Buğ- day, nohut gibi taneleri şek'erle kaynatarak yapı- lan tatlı... Bayağı. 7/ Bü- yük tencere... Eli işe yatkın. bece- rikli. 8/Düşüncesizce her işe atı- lan... Kasaplık hayvanlann ayak- lanndan vapılan yemek. 9/Yap- raklan salata gibi venen kokuîu bir bitki... Bir çeşit sinek. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Giysinin yaka, kol. etek çevresi- negeçirilen inceşerit... Hattatlann kâğıt dlalamak için kullandıklan nişasta ve yumurta akından yapı- lan bileşim. 2/ Malezya halkına özgü bir tür öldürücü delilik... Franz Kafka'nın bir romanı. 3/ Güney Afrika Cumhuriyeti'nin plaka işareti... Kimi yörelerde içkili, çalgıh ve kadınlı eğlencelere verilen ad. 4/ Gözleri görme- yen... Iri taneli bezelye. 5/ Büyük sopa. 6/ Bir ilimiz... Tath ve küçük bir elma cinsi. 7/ Fınnda iyice pişirilerek kurutulan pek- simet... Tuzağa düşürülen şey. 8/ Çıkar yol, çare... MussolinT- nin unvanı. 9/ Haydut... Ağırlama. DARULACEZE VAKFI Vefat ve özel günlerde Çelenk bağışlarmız için Tel : 221 7950 (8 Hat) Faks : 221 79 54