Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
2 MART1994 CARSAMBA CUMHURIYET SAYFA
EKONOMI 11
ŞtRKETLER
• BOZELPovraz
Rekclamcılar Derneğı
tarafından açıklanan, demeğe
üye ajanslannl993yıhcıro
sıraJamasında 1992'yeoranla
en rıızb buyumeyı
gerçekleştıren ajansoldu
• SHINDLERTurkeb
Asajısör Sanayı AŞ, bakımını
ustlendığı butûn asansörlennı,
ek bır mab yükumlüluk
geüTmeden sıgortalıyor
•ELECTRO
LUXbuyüda,
Norveçın
Lıllehammer
kentınde
gerçekJeştınlen 1994 Kış
Ohrnpıyatlan'nın resraı
spoosorlan arasında yer
abyor
y/^MF HYAMANŞır
^üffr ketler Grubu'na
^^m bağb V'aman
HJI OtomotıvSan
veTıc Ltd Şu.GSMCep
Telefon Sıstemı ıleuyumlu
Motoroila 5200 ve 7200cep
telefonu modellennı, PTT
onayh resmı ıthalatçı sıfatı üe
yurt dışından getırtıyor
getıımeden s
•a
TOBB'ce hazırlanan raporda ekonominin, dengesizlikleri taşıyamayacağı vurgulandı
Istikrarpaketi lıeıııeıı açılsın
• TOBB tarafından hazırlanan raporda, Turkiye'de kamp
açıklannın tehlıkelı boyutlara ulaştığına ve gerçekçı kur
pohtıkalan ızlenmedığı ıçın dış açığın yüksek değerlere ulaştığı
belırtıldı Raporda hukumetın sıyası amaçlı pohtıkalan
yuzunden kamu harcamalannı kısmaması eleştınldı
ANKARA (Cumhuriyet Burosu) -
Turkıye Odalar ve Borsalar Bırlığı
(TOBB) tarafından hazırlanan rapor-
da, kamu finansmanında "önemli kana-
malar" bulunduğu ve Turkıve ekono-
mısırun dengesızlıklen daha fazla taşı-
yamayacağı vurgulandı TOBB rapo-
runda "tnatla ujgulanaeak bır ıstikrar
programı derhal yururluğe konmalıdır"
denıldı
Başkanlığını Prof Dr Oriıan Mor-
gü'ın yaptığı TOBB Ekonomık Kurulu
tarafından hazırlanan raporda Turkı-
ye'de kamu açıklannın tehlıkelı boyut-
lara ulaştığına ve gerçekçı kur polıtıka-
lan ızlenmedığı ıçın dış açığın yuksek
değerlen bulduğuna dıkkat çekılerek
hukumetın sıyası amaçlı pohukalar ne-
denıyle kamu harcamalanru kısmadığı
belırtıldı Bugune kadar ıstikrar prog-
ramının yururlüğe konulmaması yu-
zunden Turk ekonomısıne ve halkına
ağır bır fatura çıkartıdığı gorûşune yer
venlen raporda "Gecikikn hergıoı bu fa-
turayı daha ağırlaştıracaktır" denıldı
TOBB tarafindan hazırlanan ıstıkrar
raporu, şu maddelen ıçenyor
• Vergı reformu yururlüğe konula-
rak kararlı ve etkın bır bıçımde uygu-
lanmalıdır
• Fonlann tumuyle butçe ıçıne alı-
narak malı dısıphne kavuşturulmabdır
• Kamu kuruluşlanrun elındekı, hu-
kuksal durumlan uygun olan lojman.
eğıtım tesısı, makam otomobıllen satı-
Imalıdır
• Borçlanma konusunda mabyetı
duşurucu, uzun vadelı borçlanmaya
ağırlık veren bır pobtıka ızlenmebdır
• Gerçek bır program butçe uygu-
lamasına ağırlık venlmebdır
• Personel sıstemı tümüyle ve köklü
bır bıçımde gozden geçınlmehdır
Ekonominin durgunluğa gınnemesı
ıçın sayılan radıkal kararlann bır an
once ahnmasının şart olduğu bebrtılen
raporda, Merkez Bankası'nın kamu ku-
ruluşlanna doğrudan kredı vermesının
onlenmesı ve bankanın Hazıne'ye açtığı
kısa vadelı avanslann kademelı olarak
kaldınlması gerektığı kaydedıldı
Piyasa döviz-faiz dengesi
Bır ulkede dovız kuru pobükasının
başta gelen amacının, ülkenın dış öde-
meler dengesını korumak olduğu behr-
tılen raporda, son yıllarda gerçekçı kur
polıtıkasının ızlenmedığıne, Turk Lı-
rası'nın dovız karşısında aldatıcı bır şe-
kılde değennın korunduğuna dıkkat çe-
kılerek "Son günierde yaşanan krize ve
onu izleven devalüasyona şaşmamak ge-
rekir. Otoriterler vapılması gerekenı bır
tûriü yaptnav ınca pı> asa onları buna zor-
lamıştır" denildı
Devalüsyonun arkasından göstenlen
tereddut ve kurlara mudahale çabasının
Merkez Bankası'na gereksız yere rezerv
kaybettırdığıne dıkkat çekılen raporda
"Son gelişmeler, Turkiye'de dövu kuf-
larının tumü>le pıvasa güclerıne bırakı-
bn&sınm en uygun alternatif olduğunu
göstermektedir" goruşüne yer venldı
Raporda, karşılaşılan buyuk fınans-
man açıklan yuzunden, devletın, odunç
venlebılır fonlann en buyuk muştensı
habnegeldığı belırtılerek, "Yapüacaken
iyi şey, günumûz koşullarında ülkemizde
faiz oranlarının beurlenroesmı piyasa bı-
rakmak olarak goruJmekredır" gorüşu
savunuldu
Cumhuıiy«t
TOrkocağı Cad
I
Önce alısveris, sonra dayak
TOrkocağı Cad 39/41
Cağa loğlu/IS TANBUL
TEL 512 OS OS
FAX S1A O7 S1
J_
ödemelerinize dikkat edin
Market ve Hıpermarketlerde alışverış ederken
rallarda bulunan etıketlerle odenen meblağ kımı
zaman bırbınnı tutmaz Ayrıca satın alınan urunun
sayısı veya mıktarı daha fazlaymış gıbı
gosterılebılır Tuketıcının bu konularda dıkkatlı
davranması gerekırse kasada bulunan yetkılıyle
bırlıkte hesap yapması ve faturayı kontrol etmesı
gerekır Ya kasaya venlen para mıktarı konusunda
anlaşmazlık çıkarsa?
ubai ayı başlannda Kızıltoprafc'tafci
MJgrostan20.52'deeşimtebW«rte101bin
liraWcalışverişettik.Gençkaslyerbayana
SOObin Hra uzatbğımda, bana 250 bın lira
üzeri ödedf. Kendislne 500 bın hra verdıgımı
habrtatbm. Buna ragmen ısrarta 250bin lira
atdığım söyledi Kasaya yenkten bakmasını rlca
ettğimde, "250 bin lira verdjğirnden emln olduğu
cevabını aidım"
COzdanımda
sadece 500 bin
llram olduğunu,
bunuevden
çdcarfcen
cuzdsrufnfl
koyduğumu net bir
sekilde
htıtırlıyorduni.
SorumlubMyte
görüşmek
Mediğimde,
oklukçakibar
bMyte karştlaşbm. Benimtelefonumualıp, bir
saat sonra kasayı kapatbklannda hesapfaziasıra
bana iade edeceMerlnlaniattı Kasanınbtr
saatöncekapablmatm Memem ise sonuç
vermedl. Yefcili beytetofonetüğinde akJıgım
cevap "kasada 250 bin lira faziabkçtkmadıgı"
okkj. Bir emekli olarak bu olay benı çok üzdu
Durumu hem maddi, hemde manevı kayıp olarak
gorüyorum. r.B./tSTAJVBUL
1993 yılının son günlerinde Nışantaşı'nda
bulunan Cemlte Mağazası'na yenı evlenen
bır arkadaşımız ıçın eşımle birlıkte hediye
almaya gıttık Üzerınde gumuş susler bulunan 2
adet kadeh ıle onlara uygun gumüş kulplu bir
cam karaf begendik Oldukca marüettı olan
satct, bize aynca 3 adet kuçuk kuş bıblosu da
satmayı başarmıştı Hedıyelık eşyalann
içerısıne kuçuk straforlar atan sabcı, görünüste
bıze oldukça saglam bir paket hazırtadı. 1
mJlyon 950 bın lira tutanndafci borcumuzu
odeyerek dukkandan aynldık 15-20 gün sonra
hediyeyi arkadaşjmıza takdımettiğimizde çok
kotü bır sürpnzle karsılaştık Karafin kulpunun
govdeyie birleştiği noktada bır çatlak vardı
Hediyemızı hemen gerı alarak, ertesı gün
eslmle birlıkte Cemıle Mağazası'na gKUk
Paketten cam karafın çatlak çıktoğını söyledik.
Aldığımız ılk cevap, paketi bır yere çarpmış
olacağımızdı Fakat paket o kadar sıkı
yapılnustıkı, ıçındekılere zarar verecek bır
çarpmanın kuçuk bır çatlakla sınırh kalması
imkansızdı Paketi herhangı bır yere
çarpmadıgımızı ıddıa ederken, kadeh ve
karaflann straforlar arasına yerleştınlırken
birbirıne çarpmış olabılecegını ya da çatlak
olan bır karafın yalnışlıkla konulabılecegını
hatırlattım Paketlenirken karafın çatlamasına
imkan olmadığını soyleyen Cemıle Magaza»
yetkililen, tarbsmanın uzamasını onlemek ve
beni baslarından savuşturabilmek ıçin Bır
şeyler yapmaya çalısacağız dediler Gümuş
kulplu karaf uzerine, Değıştırılmek uzere gerı
alınmıstır dıye not yapıştırıldı Ocağın 26'sında
emanetimı gerı almaya gıttigimde yetfcılılerden
Suphı Bey bır sey yapamayacaklannı anlattı
istersem ellennde bulunan aynı urunu bana
ıskontolu olarak satabıleceklerinı açıkladı.
Gumuş kulpa uygun cam surahı
bulabileceklerini soylemem üzerıne, ureHci
flrmanın artık bu camöan uretmedıgını, bu
nedenle boyle birtakdım yapamayacaklan
yanıtnıaldım Tartışma bu sekllde gelişirken
kendime hakim olamayıp elimde bulunan karafı
yere atp kırdım Gumus kulpunu ve kapagını
alıpcıkacakken dukkanda calışanlann
hücumuna uğradım Küfurler arasında
yumruklar ve tekmelerle btrlıkte kapı dışına
aöldım Kapının onunden geçen ınsanlann
şaşkın bakışları arasında yuzüme son olarak
bıryumrukyedım Sonradan ogrendıgime
göre, bu ıtiş kakış sırasında beni dışanya atan
kişılerden bırının elını, elımdekı gumuş karaf
kulpu kesmış Bu, benim ısteyerek yapbgım bir
zarar degıldı
Burak Vatay/İSTANBUL
M
C
emıle Mağazası ndan Cemile Hanım'la telefon
goruşmesı yaptım Soz konusu muşterının ocak
ayının son gunlenne doğru geldığını belırten
Cemıle Hanım Burak Bey ın sozlerını buyuk bır
çoğunlukla doğruladı imalatçı fırmanın artık aynı
karaftan uretmedıgını soyledı Karafı değıştıremeyen
muşterının sınırlenıp elındekı karafı yere atıp kırdığını
anlattı Yanında çalışan kışılenn etrafa zarar gelmesını
onlemek ıçın müşterıyı dışarıyaçıkardıklannı aktardı
Bu arada Burak Bey ın elındekı metal parcayla
yardımcısının elını yaraladığını ıddıa eden Cemıle
Hanım Amerıkan Hastanesı nde yardımcısının elıne
dıkış atıldığını, aynca ıkı gunluk rapor verıldığını anlattı
Elınde olaya ılışkın pek çok delıl olduğunu vurgulayan
Cemıle Hanım cam kırıklarının ve kan damlalarının
fotoğrafınıçektığını ıddıa ettı Cemıle Hanım dansoz
konusu fotoğraflarla birlıkte raporun fotokopısını bana
ulaştırmasını ıstedım Okurumuzun ısteğı uzerine
Cemıle Hanım a Burak Bey ın ısmını vermedım Burak
Bey mağaza sahıplerının kendısınm nerede
çalıştıklarını bıldığını ış yerınde rahatsız edılmek
ıstemedığını soylemıştı Bırkaç gun sonra benı arayan
Burak Bey den gazeteden geldığını soyleyen bırının
kafasını karıştırdığını oğrendım Burak Bey ı zıyaret
eden kışı oncelıkle kendısını Cumhurıyet ten
gelıyorum dıye tanıtıp yazııslerı mudurunun soz
konusu olayın gazetede yayımlanmasını ıstemedığını
anlatmış Bu nedenle şıkayetının dıkkate
alınmayacağını açıklayarak durumu goruşmek uzere
randevu ısteğını dıle getırmış Gazete adına gıden
kışının Cemıle Mağazası ndan geldığını anlamamız
uzunsurmedı
Soz konusu durumu Cemıle Hanım a açtığımda
elemanlarından bırının sadece Burak Bey ın ısmını
oğrenmek uzere ışyerıne gıttığını anlattı Elemanın
durumu yalnış anlayarak Burak Bey den randevu talep
ettığrnı ondan kendısını gazetecı olaraktanıtmasını
ıstemedığını savundu Gazetede boyle bır olayın
yayımlanmasının prestylerını kotu etkıleyeceğını
belırten Cemıle Hanım olayın kapanması ıçın bana
sağlık raporu orneğı ıle olay sırasında bulunan bır
kışının ımzalı yazısını yollayacağını açıkladı Olay
sonrası çekılmışfotoğrafları hatırlatmam uzerine ıse
çeşıtlı mazeretler uydurdu Bana fakslanan Enver Kuru
adına duzenlenmış geçıcı sağlık raporunda sağ elın 1
ve 2 ncı parmakları arasında kesıcı bır aletle
laserasyon (yuzeysel yaralanma) oluştuğu gereklı
tıbbı mudahalenın yapıldığı ve ıkı gunluk rapor venldığı
yazıyordu
Gorgu tanığının yazısı ıse sadece cam kabın kırıldığı ve
muşterının yetkılıler tarafından dışarıya çıkarıldığıydı
Burak Bey ın Enver Bey e saldırmasından veya
yaralamasından ıse bahsedılmıyordu Soz konusu
fotoğrafları ıse Cemıle Hanım yollamadığı ıçın gormem
mumkun olmadı
Burak Bey ın hakkını aramak ıçın başladığı mucadele
Cemıle Mağazası yetkılılerının dedektıf gıbı
davranmalarıyla sonuçlanmıştı •
ıgros Genel Mudurluğu nden Ahu
Baştürkbu olayda muşterının yanılmış
olma ıhtmalının yuksek olduğnu belırttı
Kasıyerfenn bu tur suçlamalarda ıkı uç kez
karşılaşmalan halınde ışten atıldıklarını
soyleyerek eksıkpara ustu veren kışılerbunubır
kezyapmaz Aynı durumu sureklı tekrar eder Bu
durumda da yetkılıler duruma mudahale eder
dedı Ahu Hanım muşterı yoğunluğu nedenıyle
kapanış saatınden once kasayı kapatıp hesap
yapılmaz Muşterının eksık para aldığını ıddıa
etmesı uzerine telefon numarası alınır Kasanın
kapanışından sonra gırdı ve çıktı ışlemlen kontrol
edılır Bu durumda başka bır şey yapılamaz dıye
konuştu Okuyucumuzödedığı paranınne kadar
olduğuna dıkkatetmış olmasına rağmen
Mıgros unVurallarını değıştıremedı Muşterı
yoğunluğu fazla olan alışverış merkezlennde
kasıyerlenn dalgın olabılecegını unutmayın
Verdığınız ve gerı aldığınız paranın ne kadar
olduğuna mutlaka dıkkat edın •
TÛKETİCİNİN TAKDİR ETTİKLE Rİ
eri cıktı
E
vımdekı sıcak su tesısatında yıllardır devam
eden ve 5-6 ustanın bakımına rağmen çare
bulunamayan bır problem vardı
Arkadaşlarımın tavsıyesı uzerine Bıllur
Tesısat tan Gregor Bey ı aradım
Telefonda detaylı bır sekılde sorunumu oğrenen
usta adres ve telefonumu alarak cumartesı gunu
saat 12 00-13 00 arasında geleceğını soyledı
Cumartesı sabah 09 00 da çırağı telefon edıp
ustanın bıraz gecıkeceğını haberverdı Saattam
13 00 te ustanın kendısı telefon açıp yarım saat
ıçındeevdeolacağını hatırlattı
Soyledığı saatte gelen Gregor Usta sıcak su
tesısatna gereken bakımı yaptı Artık sıcak su
problemım yok Ustanın ışındekı sorumluluk
duygusu cıddıyetı ve ınsanlara verdığı değer
benı hayreteduşürdu
Tuketıcı olarak söz verıp gelmeyen kuçuk buyuk
her turlu hızmet erbabına oylesıne alıstık kı
boylesıneılgıbızısasırtıroldu Insanlann
zamanlarının son derece kıymetlı olduğu bır
ortamda bır ustanın gosterdığı bu duyarlılık
keşke bızım ıçın karar veren tum ıdarecılere ve
uretıcılereornekolsa Yalnızcamal ıledeğıl
servıs ıle de muşterıye hızmetın soz konusu
olduğunu hatırlayanyetkılılere tuketıcı olarak
tesekkur edıyorum
Serim Gölcytldız/İSTANBUL
EKONOMÎYE BAKIŞ
TANER BERKSOY
Krizin Zaman ve Mekan Boyutu
Malı pıyasalarda patlak veren krıze ılışkın tartışma-
lar suruyor ikı ana eksenı var bu tartışmaların Krıze
neden ve nasıl suruklendığımıze donuk değerlendır-
meler bır ana eksenı oluşturuyor Ikıncı eksen ıse krızın
nasıl ve hangı onlemlerle aşılacağına ılışkın ırdeleme-
ler
Krızın nedenlerının tartışılmasmı daha çok onem-
sıyorum Bunların ayrıntısıyla bılınmesının krızden
çıkışı kolaylaştıracağını duşunuyorum
Ancak, nedenlerın tartışılmasına çok kısa donemlı
değerlendırmelerın ve butunuyle ıçe donuk ırdelen-
melerın egemen olduğu goruluyor Krızı tartışırken
zaman ve mekan boyutunu gereksız yere çok sınırlı
tutuyoruz Bu, malı pıyasalarda oluşan fırtınayı tum
boyutlarıyla anlamamızı guçleştırıyor
Olayın zaman boyutunu sınırlayanlar, salt 1993 yılın-
dakı denge bozulmaları üzerınde yoğunlaşıyor Bu,
buyuk olçude dogru bır değerlendırme Ben de
katılıyorum Ama krızı anlamakta yeterlı değıl Neden-
lerı 1993 un otesınde, geçen yılın uygulamalarında da
aramak daha sağlıklı gorunuyor
Mekan boyutuna sınırlı bakanlar ıse, krızın ıçerıde
sergılenen becerıksız yonetım ve eşgudumden uzak
burokrasıden kaynaklandığmı duşunuyorlar Bu da
doğru bır değerlendırme kuşkusuz Ama yeterlı değıl
Olayın mekan boyutunu da gemşletıp, krız tohum-
larının bır bolumunu uluslararası gelışmelerde ara-
mamız gerekıyor
Malı pıyasalardakı fırtınanın ardındakı nedenlerı
daha genış zaman ve mekan boyutlarında ırdelemek
bırbırınden bağımsız çozumlemeler de gerektırmıyor
Uluslararası plandakı gelışmelerın ulkeye taşınması
son bırkaç aym ya da yılın uygulaması değıl Geçen on
beş yıl, ekonomıyı dunyaya uyuma zorladığımız pek
çok uygulamayla dolu
Zaman ve mekan boyutunu genışletınce krızın salt
bıze ozgu bır olumsuzluk olmadığını, dunyanın benzer
sıkıntılardan şıkayet eder hale geldığını gormemız
mumkun Uzun suredır yapılan hatalarla, uluslararası
hareketlerden kaynaklanan baskıları nasıl krız boyutu-
na ulaştırdığımızı da ancak boyle bır yaklaşımla go-
rebılırız
Dunyada son yırmı yılın egemen eğılımı serbestleş-
me ve dışarıya açılma Fınansman sektoru bu eğılımın
en yoğun ve hızlı gelıştığı alan Bunun sonucu da dun-
yada para hareketlerının, mal hareketlerını aşacak bo-
yutlara ulaşmış olması Buyuk mıktarda paralar sınır
tanımaksızın ulkeden ulkeye dolaşıyor Aradığı da
daha buyuk kazanç kuşkusuz
Fınansal serbestlesme ulkelerın malı olanaklarını
genışleterek onemlı bır yarar sağlıyor Ama birlıkte
getırdığı bazı sakıncalar da var Bunların en onemlısı,
sermaye hareketlerının faız oranı, dovız kuru ve yerlı
malı araçların fıyat ve getırılerını etkılemesı ve bunları
ulusal buyuklukierden bağımsız hale getırmesı
Temel malı gostergelerın ulusal eğılımlerın otesın-
de, uluslararası akımlara gore belırlenmesının ıkı
olumsuz sonucu var Bunlardan bırtanesı, ulusal eko-
nomıye onemlı bır ıstıkrarsızlık ve belırsızlık boyutu
katması ötekı ıse, hukumetlerın ulusal hedeflere do-
num ekonomı pohtıkalan uygulama olanağını sınırla-
ması
Bu olumsuzlukların onemlı somut goruntulerı de
çıkıyor ortaya örneğın, ıstıkrarsızlık ve belırsızlık,
yatırımveuretımfınansmanınayonelırseyararlıolabı-
lecek malı olanak genışlemesını butunuyle spekulas-
yon eğılımıne tutsak edıyor Paralar havaya gıdıyor
anlayacağınız
•••
Bır başka somut goruntu de ulusal para sıstemınde
dovızın ağırlığının artması ve dolarızasyon dedığımız
para ıkamesının onemlı boyuta ulaşması Bu da
ekonominin dovız kuruna bağlı olarak suruklenmesı
anlamına gelıyor
Dunya bugun fınansal serbestleşmenın getırdığı ıs-
tıkrarsızlık baskısı ıle bunu goğuslemek ıçın uygula-
nan uiusal polıtıkaların yarattığı durgunluk eğılımı
arasında sıkışıp kalmaktan şıkayetçı Çareler aranı-
yor
Bu noktada ulusal hatalar devreye gırıyor istık-
rarsızlığı pekıştırıp, buyutecek yaklaşımlar uluslara-
rası etkıleşımın getırdığı baskıları hızla krız boyutuna
taşıyor istıkrarsız ortamda fınansal lıberalleşmekten
kaçınmak ılle de serbestleşılecekse ıstıkrarı kollamak
gerekıyor
Boyle bır ortamda kamu açıklarını buyutmek, para-
sal genışlemeyı hoş gormek ya da piyasa ışleyışını
bozacak fıyat mudahalelerıne yonelmek ıstıkrarsızlığı
ve tum olumsuz sonuçlarını krıze donuşturmek yanı
ateşın ustune benzın dokmek anlamı taşıyor
Son krızın mekan boyutuna uluslararası etkıleşımı,
zaman boyutuna da son on yılın populıst polıtıka ter-
cıhlerını eklemek zorundayız
Bu şımdıkı yonetımı aklamaz ama neyın nerede
nasıl bozulduğunu ve nasıl duzeltılebıleceğını anla-
mamızı kolaylaştırır
Konuk
Yazar Adil düzende gelirler 8 katına çıkıyor/2
Prof. Dr. BURHAN ŞENATALAR
Adıl duzen göruşune göre faızm ve ver-
gının varhğı nedenıyle ınsanlar uretımlen-
nın çok küçük bır bölümünü gelır olarak
elde edıyorlar Adıl duzen faızı ve ver-
gıyı kaldıracağı ıçın gebrler kolaylıkla bır
kaç katına çıkacak adıl düzen görüşünün
tum ayrrntılannda görulduğü gıbı, bu ko-
nuda da sorunlan aşın basıte ındırgeyen.
ancak basıtleştınrken gerçeklerden uzak-
laşan ve tutarsızlaşan kaba varsayımlar ve
hesaplamalar dıkkatı çekıyor O kadar kı
vaat edılenler ayn kıtap ıçınde büyûk çe-
hşkılersergılıyor 81 safyada adil dûzende
ûretımın bugunkünûn 3 katına çıkacağı
belırubrken, 7 sayfada bugunku gebnn
12katıvaatedıbyor "RefahParnsıişbaşı-
oa gehp adil düzeni kurduğu zaman bir ın-
san 100 kazanacaksa. bugun 8 kazanmak-
tadır. Dığer bır ıfadevle kole duzenı bugfln-
kü tatbıkatı\le çalişan ınsana hakkının ger-
cekte 1/12'ini vermektedır."
Bu son derece ılgınç ıddıanın açıklaması
da şöyle Beürlı bır brut ucretten sıgorta
kesıntısı, gebr vergısı, zorunlu tasarruf ke-
smüsı çıkartıbyor Buraya kadar ızlemek
kolay Ondan sonrasında ıpler kanşıyor
Net ucretı kullanmaya yonelen kışının
aldığı mallarda da hep 1 3 oranında faız
ve 163 oranında vergı varsayıldığından
bunlar da kışının ebnden haksızbkla ab-
nıyor (Bu 1 3'lenn nereden çıktığını an-
lamak da olanaksız, çunkü bu oran-
lan destekleyecek hıçbır mantıkb dayanak
ılen sürülmuyor) Sorun bununla bıtmı
vor tuketıcı hala gerçek satmalma gucune
kavuşmuş degıl "Kole duzenı kendısını bu-
Dunla da rahat bırakmamakta, darphane
mikrobu >asıtasıvla berkesın cebındeki pa-
ranın 1/4'ünu haksız olarak almaktadır."
(s 8) Bıtu sanmayın mıkroplar tuketıanın
peşını bırakmıyor Ehğer yandan kambıyo
mikrobu da avnca herkesın cebındeki pa-
ranın taknben 1 4'unu haksız olarak alıp
götürmektedır Bu aşamada anbyoruz kı,
ılk brüt ucretm 5 6 sı gıtmış yalnızca 1 6 -
sı kalmış "Ancak ne >ar kı, yapılan zulüm
bundan da ibaret değıldir Turkıve'de elır
dağılım nispetkn gözönunde bulundu-
rulacak olursa, mevcııt köle duzenı bır kım-
seve 6 çekıçten bınnı »enp 5'ını alıp goturu-
>or, ama o bır çeiuce karşılık vermesı ıcap
eden ucretın de aslında vartsını ven>or, bu-
nun içın de 16'> 12've bölüvoruz, neticede 8
kabyor." (s 9) Bu kadar basıt Marx ın
artı-değer teonsı bunun yanında kapıtabst
yutturmacası sayılır
tkusat hteratürunun bugune kadar
tanımadjğı bu teon de, Sayın Erbakan'ın
lıteratüre katkısı olmuş oluyor Bırkaç ık-
tısat kıtabı okumuş herkesı kahkahalarla
guldürecek bu hesaplann partı adına yayı
nlanabılmesı, RP de bıhm, mantık, eleştı-
nsı gıbı kavramlann pek cıddıye alı-
nmadığını gostenyor
Adıl düzen görûşüne gor ebugün "köle
duzenı" bızı 5 mıkrobuyla sömûruyor
- Faız mikrobu
- Haksız vergı mikrobu
- Darphane mikrobu
- Kambıyo mikrobu
- Kredı sıstemı mikrobu
Adıl duzende bu mıkroplara karşı en
onemlı ıkı onlem vergının ve faızın kaldın-
lması (s 46) "Çeşitli ısunler altında icad
edifaniş bulunan bütün vergıkr, farklar ve
kesınnler tamamen haksızdır ve bepsuıin
lağvedılmesı gerekır" Şımdı bunun nasıl
gerçekleştınldığıne bakalım (s 73), "Adil
duzende vergı >oktur. Sadece devtetin üreti-
me vaptığı katkı >e hızmetlen karştsmda
kendı hakkını alnıası söz konusudur."
Devlet uretım ıçın sağladığı tûm hız-
metlenn ve mallann karşıbğında (asayış-
ten elektnk ve suya kadar) üretımden bır
pay alacaktır
Bu payın hangı alanda % kaç olacağını
uzmanlar saptayacakur ve devlet vergı ye-
nne bır tek bu payı alacaktır ömeğın mo-
tor uretımmde devlet payı %20 olarak
saptanmışsa, 500 motor uretıldığınde dev-
letın pa>ı 100 motor olacak ve devlet bunu
alıp para>a çevırecektır Vergının nasıl
kaiküğını gordünûz mü9
Aynen Ko-
lomb'un yumurta çözumü gıbı Motor
üreUmden mal olarak %20 pay almakla
motor sauşlanndan cıro ûzennden %20
vergı abnak arasuıda ne fark var acaba
9
(Ömeğın bınm satışfiyaü200 mılyon olan
1000 arabanın toplam satış gebn 200 mıl-
yar eder, %20 oranında bır vergı abrsanız,
toplam vergı 40 mılyar olur lOOOaraba-
dan 200 tanesını devlet abrsa, bunun piya-
sa bedelı de yıne 40 mılyar eder Aynı
kapıya çıkmıyor mu9
Her ıkı şıkta da 1000
araba üreümı sonucunda firmaya 800 ara-
barun satış gebn kabyor) RP'nm onerdığı
vergı sıstemı gunumuzde uygulanan "nak-
di (parasal) >ergi" yenne, geçmış yûzyıllar-
da uygulanmış lan "ayni vergjL" Bu partı-
dekı kımsenın aklına gelmıyor mu acaba
"tûm dünya neden aynı vergıden nakdı ven-
ye geçti?" sorusunu sonnak Tum pratık
engeUere karşın, dıyebm kı, sanayıde ve
tanmda bu pa> alma sıstemı uygulanacak,
hızmetler sektorûnde devlet payını nasıl
alacak7
örneğın bankacıbkta, sıgortacıb-
kta, tunzmde vb
Adıl düzen ıçın ongonîlen aynı vergı de
bal gıbı bır vergıdır, çunku belırlı bır satın
abna gücunün devlete aktanlması anJamı-
na gebr dolayısıyla "vergıyı kaidıracağız"
sozu saçmadır
Türk Lirası'na
Garanti.
Garanti'de faizler yükseldi:
Vade Faiz
lay
3ay
6ay
1 yıl
%70
%86
%90
%92
GARANTI