Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
14 MART1994 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA
DIŞ HABERLER
Hillary: Hata
yaptım
• WASHINGTON (AA) -
ABD Başkanı Clinton'ın
eşi Hıllarv Clinton. 10
günden bu yana Beyaz
Saray'ı sarsmakta olan
Whitewater skandab ile
yaptığı açıklamalarda
hatalan olduğu kabul etti.
Hillary. Nevvsvveek
dergisine \ erdiği demeçte
"Olavlailgjli •
açıklamalanmda hata
yaptım" dedi ve basının
olayı tüm aynntılanyla ele
alacağını düşünemeden,
özel hayatını korumak için
bazı aynntılan
açıklamadığını söyledi.
Kokain kralı
teslim oldu
• BOGOTA(AA)-
Kolombiya'da. yasadışı
ünlii kokain kartelı
Kali'nin liderlerinden Julio
Fabio Urdinola'nın
güvenlik güçlerine teslim
olduğu bildirildi.
Kolombiya'da yayın
yapan Caracol radyosu,
L'rdinola'run güvenlik
güçlerine Kali kentinde
teslim olduğunu kaydetti.
Urdinola'nın güvenlik
güçlerine teslim olan ilk
Kali karteli lideri olduğu
kaydediiiyor. Cali Karteli,
ABD'ye gönderilen
kokainin yüzde 70'den
fazlasını kontrol ediyor.
Kıbms'a ortak
savunma planları
•ATİNA(AA)-
Yunanıstan Savunma
Bakanı Gerasimos Arsenis
üç günlük bir ziyaret içın
çarşamba günü Kıbns Rum
Kesimi'ne gidecek. Yunan
hükümetineyakın
kaynaklar.ABDve
NÂTO'nun baskılanna
rağmen Arsenis'in Atina ile
Lefkoşa arasında ortak
savunma bölgesinin
oluşturulmasında kararh
olduğunu belirttiler. Ziyaret
sırasında, büyük birgizlilikle
haarlanan ortak savunma
planının son şeklini alması
bekleniyor.
Atina, BAB'ıda
kızdırdı
• ATİNA(AA)-Batı
Avrupa Birliği'nin (BAB)
Makedonya
Cumhunyetı'ni kendı
istekleri doğrultusunda bir
dıyaloğa sürüklemek
amacıyla yaklaşık bir
aydan beri bu ülkeye
ekonomik yaptınmlar
uygulayan Yunanistan
hükümetinden açıklama
isteyeceği bildirildi. BAB
Asamblesi Başkanı Danley
Smith başkanlığındaki 10
kişilikbirheyetyann
Atina'da Savunma Bakanı
Gerasimos Arsenis,
Dışişleri Bakanı
Yardımcısı Yorgo
Papandreu ve siyasi parti
liderlenv le görüşecek.
Bremen'de ülkü
ocağına saldın
• BREMEN (AA)-
Almanya'nın Bremen
kentındeki Türk Ülkü
Ocaklan bınasına önceki
gece yansı molotof
kokteyK atıldı. Kimligi
belirlenemeyen kişilerce
gırişilen olayda. can kaybı
olmadı, ancak dernek
binası büyük hasargördü.
Bremen Türk Clkü Ocağı
Başkanı Yunus Sucu, AA
muhabirine yaptığı
açıklamada. olaydan
duyduğu üzüntüyü dile
getirdi.
Kabil'efûze
saldırısı: 3 ölü
•KABİL(AA)-
Afganistan'da, başkent
Kabil'e düzenlenen roket
saldınlannda üç kişinin
öldüğü bildirildi. Kabil
radyosu, başkentin bir
alışveriş bölgesine düşen
füze saldınlannda çok
savıda kişinin de
yaralandığını belirtti.
Radyo. füze
saidınlanndan Afganistan
De\ let Başkanı
Burhaneddin Rabbani'ye
karşı sav aşan Başbakan
G Jlbeddin Hikmetyar ile
General Raşid Dostum'a
bağlı güçleri sorumlu tuttu.
IRA'nın fırlattığı tahmin edilen el yapımı havan mermileri bu kez de patlamadı
Heathrow'aüçüııcüsaldnıDış Haberler Senisi - Lond-
ra'daki Heathrov* havaalanına
çarşamba ve perşembe günleri
yapılan saldınlardan sonra dün
üçüncü kez havan ateşi açıldı.
IRA tarafından gerçekleştiril-
diğj sanılan saldında can kaybı
olmadı.
Havaalanırun güneybatı ta-
rafında dün sabah 08:00 sula-
nnda(TSİ 10:00) patlamasesle-
ri duyuldu. İngılız BBC radyo-
su, havaalanına 4 havan mer-
misi düştüğünü ve 4'üncü ter-
minal yakınlanna düşen bir
merminin infılak ettiğini bildir-
di. Ancak daha sonraki haber-
lerde hiçbir merminin patlama-
dığı bildirildi.
Polis açıklamasında ikram
hizmetleri binası yakınında pat-
lamamış iki havan mermisi bu-
lunduğu belirtilirken. havaala-
nı sözcüsü, rnermilerden birinin
4'üncü terminal binasmın tavanına düştü-
ğünü. ancak infîlak etmediğini bildirdi.
Sözcü. 4'üncü terminaün kapatıldığını ve
bu terminalin pistine inecek uçaklann di-
ğer pistlere yönlendirildiğini kaydetti.
İngiliz emniyet örgütü Scotland Yard'ın
anti-terör ekibi şefi David Tucker, IRA'nın
amaanın "en az çabayla en büyük
kanşıkliğı yaratmak" olduğunu söyledi.
Daha önceki iki saldından sonra güven-
lik önlemlerinin arttınlmasına karşın ger-
Sertlikyanlıları barıssürecini baltalıyor
Major: IRA bölünüyor
Dış Haberler Senisi - İngiltere Başbakanı
John Major. son havan saldınlannın, İngiltere
ve İrlanda'nın başlattığı banşgırişiminın
IRA'yı böldüğünü ortaya çıkardığını söyledi.
Londra'daki Heathro» havaalanına üçüncü
saldından önce Sunday Express gazetesine bir
demeç veren Major, çarşamba ve cuma
günleri gerçekleştirilen saldınlann. IRA içindc
banş sürecini baltalamak isteyen bir grup
tarafından gerçekleştinldiğine inandığını
belirtti. Aralık ayında yayımlanan
İngiltere-İrlanda ortak bildirisi. terörü
kınaması veeylemlerini 3 ay durdurması
karşıhğında I RA"> a da banş görüşmelerine
katılma olanağı tanıyor. Major, saldınlann
görüşme > anlılannın tüm örgüt üyelerini
yanlanna çekemediklerini gösterdiğini
belirterek "Bana kalırsa saldırüar, aküdışı bir
yolla örgüt içinde birliği sağlamava yönelik.
Örgüt içindeki sertlik > anlıları. İngiltere ile
İrlanda'nın ortak deklarasyondan vazgecmesini
istiyorlar. Çünkü bu sürecin kendilerini devre
dtşı bırakacağını düşünüyorlar" dedi.
IRA içindeki bu grubun, saldınlarla örgütün _,
banş sürecıne katılmasını engellemeye
hedefledıklerini öne süren Major, bu grubu
memnun etmeye niyetı olmadığıru ve ortak
deklarasyonun kalıcı olduğunu vurguladı.
Terör yıldırmach
çekleştirilen üçüncü saldın, İngiltere'de
şok yarattı. Saldınnın sorumluluğunu he-
nüz hiçbir örgüt üstlenmedi, ancak, saldı-
ndan önce saat 06:40'ta. polıse IRA'nın
özel kodu kullanılarak ihbarda bulunuldu.
IRA, İngiltere ile İrlanda arasında geçti-
ğimiz aralık a>ında. Kuze> İrlanda'nın ge-
leceği ıçin banş görüşmelennin başlatıl-
masını öngören bir ortak bıldiri ımzalan-
masından bu yana en büyük saldınsını
çarşamba günü gerçekleştirdi.
Havaalanı yakınlanndaki Exelcior Ote-
linin otoparkından atılan el yapımı havan
mermileri patlamadı.
IRA, ertesı gece yansı. İngiltere Kraliçesi
2'nci Elizabeth'in uçağının inişinden birkaç
saat sonra havaalanına 4 havan mermisi
dahaattı.
Ancak. 4"üncü terminal şakınlanna dü-
şenbu mermiler de patlamadı. Örgüt, şu ana
kadar valnızca çarşamba akşamı ya-
pılan saldınnın sorumluluğunu üstlendi.
IRA'ya
rağmen
banş
Dış Haberler Servisi - İngilte-
re Başbakaru John Major ile İr-
landa Başbakanı Albert Rey-
nolds. IRA'nın Heathrow ha-
vaalanına düzenlediği ikinci ha-
van saldınsından sonra ortak
bir bildiri yayımlayarak banş
için imzaladıklan aralık ortak
bildirisine bağlı olduklannı açı-
kladılar. İrlanda Dışişleri Ba-
kanı Dick Spriıtg, daha sonra
yaptığı açıklamada, saldınlara
karşın iki ülkenin de banş süre-
cini ileri götürmek için "hazır ve
istekli" olduğunu söyledi.
IRA'nın siyasi kanadı Sinn Fein
partısi lideri Gerry Adamsın da
banş görüşmelerine katılma
yanlısı olduğu. ancak örgüt
içindeki sertlik yanhlannı razı
edemediği öne sürülüyor.
Bophuthatswana 'hizaya getirildf
• Güney Afrika yönetimi, seçimlere katılmasını
garanti etmek amacıyla Bophuthatswana'ya
müdahaleederek, bolge lideri Lucas Mangope'yi
görevden aldı. Firarda bulunun Mangope,
yakalandığı an tutuklanacak
MABATHO (AA) - Güney
Afrika Cumhuriyeti'nde olay-
lann giderek tırmandığı serbest
bölge Bophuthatsvvana'da hü-
kümet birliklerinin kontrolü ele
geçirdiği bildirildi.
Güney Afrika Dışişleri Ba-
kanı Pik Botha, ülkede 26-28
nisan tarihlerinde yapılacak ve
ilk kez siyahlann da katılacağı
seçimlerin. serbest bölgede de
yapılmasını garanti etmek
amacıyla müdahalede bulunul-
duğunu açıkladı.
Botha, Bophuthatsvvana li-
deri Luicas Mangope'nin gö-
revden alınarak yenne Güney
Afrika Büyükelçisi Tjaart Van
Der Walt'ın getirildiğini ve se-
çimlere kadar geçici bir yöne-
tim oluşturulduğunu kaydetti.
Güney Afrika birliklerinin. gö-
zaltına almak üzere Mangope'-
yi aramakta olduğu bildirildi.
Bophuthatsvvana'da üç gün-
dür devam eden demokrasi
yanlısı gösterilerin ardından
yapılan Güney Afrika'nın çok
partili Geçici Yönetim Konseyi
(TEC) toplantısından sonra
bölgeyi ziyaret ettiklerini kay-
deden Botha. "Devlet Başkanı
Mangope'ye >önetiminin artık
Güney Afrika hükümeti ve TEC
tarafından tanuımadığını ve hü-
kümetin başı olarak görevini
sürdüremeyeceğini bildirdik"
dedi.
Botha, serbest bölgede son
günlerde meydana gelen şiddet
olaylan ile can ve mal kaybının.
Mangope'nin serbest bölgenin
kontrolünü elinde tutamadığını
gösterdiğini ve bu anarşinin
gerçek bir tehdıt olduğunu kav-
detti.
Serbest bölgede güvenliğin
Bophuthatsvvana güvenlik
kuvvetleri ile Güney Afrika
Güvenlik Kuvvetleri tarafı-
ndan ortaklaşa sağlanacağını
kaydeden Botha. çalışanlann
maaşlannın ödenmesini de ga-
ranti edeceklerini bildirdi.
Bophuthatswana ve ülke
dışında çok sayıda evi bulunan
Mangope'nin nerede olduğu ise
bilinmiyor. Bazı kaynaklar.
Magope'nin helikopterle baş-
kentten kaçtığını bildinyorlar.
Serbest bölgede, nisan ayı-
ndaki ilk serbest seçimlere katı-
lma isteğiyle halk üç gündür
gösteri yapıyordu. Gösterilere
meydana geİen şiddet olaylan-
nda yaklaşık 60 kişinin öldüğü
bildiriliyor.
Bophuthatsvvana Devlet
Başkanlığı'nı 1977 yılından bu
yana sürdüren Mangope. se-
çimlere katılmayı kabul etmi-
yordu.
Adaylann açıklanması için
tanınan sürenin dolmasına çok
az bir süre kala seçimlere katıla-
caklannı bildiren Mangope. bu
konudaki nihai karann yann
toplanacak serbest bölge parla-
mentosu tarafından alınacağını
açıklamıştı. Güney Afrika askeri. iki zenciden vağmaladıkları çim biçme makinesini geri almaya çalışıyor.
Türk askeriönünde YunanistanengeB
SARAYBOSNA/ATİNA (Ajanslar)
- BM'nin eski Yugoslavya temsilcisi Ya-
suşi Akaşi, Bihaç bölgesınde Fransız
banş gücü askerlerinin bulunduğu mev-
zilere Sırplann bir dizi saldın düzenle-
mesı üzerine, NATO'nun hava saldınsı
düzenlemesi talimatı verdi. Akaşi'nin
talimatı üzerine Sırp tanklannın geri çe-
kildiği bildirildi. Yunanistan'ın. Tür-
kiye'nin Bosna'ya asker göndermesini
engellemeye çalıştığı haber verildi.
BM sözcüsü Binbaşı Rob Annink, ön-
ceki gece sırp tanklannın bir Fransız
arhlı araana ateş ettiklerini. iki saat
sonra da Bosnalı Sırplann ağır makineli
silahlar ve uçaksavar füzeleriyle Fransız
mevzilerine saldırdıklannı bildirdi.
Binbaşı Annink. olay üzerine Akaşi'-
nin dün gece ha\a müdahalesine ızin
verdiğinı, ancak hava şartlannın uvgun
olmaması nedeniyle bunun gerçekltşti-
nlemedığinı açıkladı.
Atina'dan itiraz
Yunanistan hükümeti. Türkne'nin
UNPOFOR'da >er almasını önlemek
amacıyla yoğun diplomatik girişimler
başlattı.
AA'nın bildirdiğine göre. Atina'da
verilen haberlerde. Yunan yetkılilerinin
diplomatik kanallardan BM\e "Türk
askerlerinin BosnaMa banş güçlerinde
yer almasına i/in >erirseniz, biz de asker
jollarız" mesajı gönderdiklen belirtıli-
>or.
Savunma Bakanhğı'nda arka arkaya
gerçekleştirilen toplantılarda ise BM"-
nın Türkiye'nın katkısını istemesi halin-
de Yunanistan'ın buna karşı vapacağı
mısillemenin ne olacağının görüşüldüğü
kavdediliyor. Bazı kurmaylann Bosna'-
\ a Yunan askeri gönderilmesınin karar-
İaştırılması durumunda. sayının 1000-
2000 asker arasında olması gerektiğini
sö>ledikleri belirtildi. Bu arada, ana
muhalefettekı Yeni Demokrasi Partisi"-
nin başkan vardımcısı eski Savunma
Bakanı Yanis Varviçotis, NATO'nun
Türkiye dahil hiçbir balkan ülkesinin
eski Yugoslav\a topraklanndaki krize
kanşılmavacağına dair Yunanistan'a
güvence verdiğinı anımsatarak "Tür-
kiye'nin kanşması Balkanlar'da Y'una-
nistan için üzücü gelişmelere yol açabile-
cek bir istikrarsızJık yaratabilir" dedi.
Hırvatıstan'ın BM nezdindeki daimi
Umsilcısi Büyükelçi Mario Nabilo. BM
Genel Sekreten Butros Gali've volladığı
bir mektupta. hükümetinin. Bosna'da
görev japan BM BanşGücü"ne(L:
NP-
ROFOR). Türki>e ve diğer Avrupa ül-
kelennden asker alınmasını lamamıyla
desteklediğini bildirdi.
Çln'de insan hakları
ABD'liişadamlan
Washington'a kızgın
PEKİN (AFP) - ABD Dışişleri Bakanı Warren
Christopher'ın Çinlt liderlerle insan haklan konusun-
da yaptığı görüşmelerden hiçbir sonuç alınamadı.
Pekin yönetimi insan haklannın Çin'in iç sorunu ol-
duğu ve yabancı ülkelerin kanşma hakkı olmadığı
yolundaki görüşünde ısrar ediyor.
Çin'le ticaret yapan Amerikralı işadamlan, ABD'-
nin, Pekin'in insan haklan politikası ile ticaret ara-
sında bağlantı kurmasını sert bir şekilde eleştirdi.
Amerikan Ticaret Odası Başkanı Phil Carmichael,
Çin'e tanınan "en fazla kayınlan ülke" statüsünün
yenilenmesi gerektiğini söyledi.
Carmichael, başka ülkelerden gelen işadamlannın
hükümetlerinden de destek alarak Pekin'e düşük fa-
izli cazip kredi olanaklan sundukJan için Amerikalı-
lar karşısında daha avantajlı duruma geldiklerinden
yakındı ve "İnsan haklan konusunda büyük ilerleme
sağlandı ve bu gidişi sağlayan da ekonomidir" dedi.
Mfashington tedirgin
Ortadoğu için
Rus-ABD çekişmesi
Dış Haberler Senisi - Rusva'nın. El Halil katliamı
ile kesilen İsrail-Filistin banş görüşmelerinin yeniden
başlaması için atağa geçmesi ABD'yi zor durumda
bıraktı.
Rus Dışişleri Bakanı Andrey Kozirev'in Tunus'ta
görüştüğü FKÖ lideri Yaser Arafat'ın banş masası-
na dönmeyı kabul ettiğini açıklamasının ardından
Rusya. önceki gece BM Güvenlik Konseyı'ne olağa-
nüstü toplantı çağnsında bulundu.
BM'nin El Halil katliamını kınaması ve Filistinli-
lere uluslararası koruma sağlanması yolundaki ka-
rar tasansının oylanmasını isteyen Rusva'nın girişi-
mi. ABD'nin çabalan savesinde sonuçsuz kaldı.
ABD'li temsilciler. acil oylamaya geçilmesi halinde
karar tasansını veto edeceklerini bildirdiler. Bunun
üzerine kurul. karar tasansının önceden planlandığı
gibi bugün ele alınmasını kararlaştırdı.
İsrail hükümeti. radikal Yahudi gruplanndan Kah
ve Kahana Hai'yi yasaklama karan aldı.
Almanya
Aşağı Saksonya'da
SPDkazandı
BERLİN(Cumhuri\et)-Almanva'nın Aşağı Sak-
sonya eyaletınde. dün yapılan e>alet meclisi seçimleri
Sosyal Demokrat Parti'nin (SPD) zaferiyle sonuç-
landı. 4 yıldır Yeşillerle koalisyon içindeeyaleti yöne-
ten SDP ilk sonuçlara göre mutlak çoğunluğu sağ-
layarak tek başına iktıdar olmayı başardı.
Başbakan Helmut Kohl'ün partisi Hıristiyan De-
mokrat Partisi yüzde 6 oranında oy kaybederek ye-
nilgiye uğradı. Aşın Sağ Cumhuriyetçile Partisi ise
ovlannı arttırdı ancak yüzde 5 barajını aşamadığı
için meclis dışı kaldı. 7.6 milyon nüfuslu Aşağı Sak-
sonya eyaletindekı bu seçim Almanya'da. ekim ayı-
nda yapılacak genel seçimler öncesi nabız voklaması
olarak büyük önem taşıyordu.SDP gerçi oy oranını
geçen seçimlere göre arttırmadı. fakat Liberallerin
meclis dışı kalması sonucu meclis aritmetığinde do-
ğan değişikle hedefıne ulaşmış oldu.
Sözkonusu seçim sonuçlan. Helmut Kohl liderli-
ğindekı Muhafazakarlann suratına tokat gibi indi.
POLİTİKADA
SORONLAR
ERGUN BALCI
• • •
Dokunulmazlık KomedisiDEP milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılması
konusu, başından beri bir komedi olarak gelişti.
Güvenlik güçlerinin Meclis'e girmeleri, daha doğrusu
basmaları, dokunulmazlığı kaldırılan milletvekillerinin
yaka paça, kargatulumba polis arabalarına bindirilmesi
Hasan Mezarcı'nm daha dokunulmazlığı kaldırılmadan
gözaltına ahnması...
Bir yandan Batt'ya demokrasi yolunda ilerlediğini ileri
sürecek, içeride demokrasi ve insan haklan nutukları ata-
caksın, öte yandan milyonlarcatelevizyon seyircisi önün-
de bu çağdışı görüntülerı sergileyeceksin.
Bir devlet, böyle bir gaf yapar mı?
Ne yazık ki Türkiye'de yapılıyor.
Komedinin başka yanları da var.
Bazı DEP milletvekillerinin Meclis'te bektedikleri sırada
Fransa'dan bir bayan milletvekili, Ankara'ya gelip geceyi
Meclis'te DEP milletvekilleri ile geçiriyor. Kolu Leyla
Zana'nın omuzunda, fotoğrafçılara poz veriyor. Kimse çı-
kıp bu bayana "Burası Meclis binasıdır. Otel değil"demi-
yor. Türkiye'nin, Fransa nın bir eyaleti olmadığını söyle-
miyor.
Neden?
Çünkü kendi milletvekillerini yaka paça polis otosuna
tıkan, idam cezasıyla yargılamaya kalkışan bir devlet, ge-
rektiğinde yabancılara sert çıkış yapacak gücü kendinde
bulamaz da ondan.
• • •
Ya Avrjpa?
Günümüzde 'ıç işleri' kavramı değişmiştir. Hele insan
haklan konusunda artık hiçbir ülke "Bu benim iç işlerim.
Kimse kanşamaz" diyemiyor. Bu bakımdan Türkiye'deki
çağdışı uygulamanın Batı'da tepki yaratması, Türk hükü-
metine bazı uyarı ve telkinlerin gelmesi doğaldı. Bekleni-
yordu da.
Ama sen kalk, Avrupa Parlamentosu nda, Ankara'ya
olayı incelemeye gelmiş olan Marc Gale'nın raporunu
beklemeden yıldırım hızıyla Türkiye'yi kınama kararı al.
Maddı hatalarla dolu olan karar tasarısında 'Kürt azınlı-
ğından', ne anlama geldiğı belli olmayan özerklikten söz
et. Yani insan haklan konusundadiplomatiknezaketsınır-
larının çok ötesine çıkarak açıkça "Şunu bunu yap" diye
talimat ver.
Bir köşe yazarımız olayı "Türkiye'deki uygulama, Av-
rupa 'nın vicdanını temsil eden kurulda mahkum edilmiş-
tir. Mesele bu kadar basit" şeklinde değerlendiriyor.
O zaman adama şunu sormazlar mı?
Bosna'da binlerce, on binlerce Boşnak, Sırplar tarafın-
dan katledilir, Müslüman kadınlarasistemli biçimdeteca-
vüz edilirken Avrupa'nın vıcdanı neredeydi?
Ya da Rusya lideri Boris Yeltsin, geçen yıl parlamento-
yu önce feshedip, sonra dunyanın gözleri önünde topa
tutarak yıkarken Avrupanın demokrasi tutkusuna, vicda-
nınaneolmuştu?
Demokrasi ve insan haklarına saygı duymak, onları sa-
vunmak iyi de sorunu 'Avrupa'nın vicdanına' hayranlığa
dönüştürürsek olayı fazla basite ındirgemiş, Avrupa'nın
iki yüzlülüğü ile çifte standardını gözden kaçırmış olmaz
mıyız?
Ve gelelim basınımıza.
Bazı milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılması
karşısında kimi yazarlar. büyük tepki gösterdiler. Ama
sanırız burada da bir dengesızlik oldu. Milletvekillerinin
gözaltına alınmaları, kargatulumba polis arabalarına so-
kulmaları, idam talebiyle yargılamaya kalkışılması karşı-
sında ne kadar tepki gösterilırse azdır. Bu uygulamanın
demokrasi ile uzaktan yakından ilgisi yoktur. Demokrasi-
de insanlar fikırlerınden oturu yargılanmaz ve mahkum
edilemezler.
Ama milletvekillerinin dokunulmazlığı da yasalara uy-
gun biçımde kaldırılabilir.
Bu milletvekilleri, Meclis'e girerken "Türkiye'nin bü-
tünlüğünü ve laik cumhuriyeti koruyacaklanna" dair ant
içmişlerdir. Bu sözlerini tutmamışlardır.
Şimdi bu durumda parlamento, bu milletvekillerine
"Arkadaş, ben, senin fikır özgurlüğüne saygı duyarım.
Ama bu parlamentonun çatısı altında, devletın sana sağ-
ladığı olanaklan kullanarak surekli ulkeyı parçalamaya
ya da şeriatı getırmeye yönelik davranışlarda bulunmanı
da kabul edemem. Onun için buyur, dışarıda, bu fikirleri
serbestçe istediğin gibi savun " diyemez mi?
Demese daha iyi olmaz mı?
Tabii ki olur.
Fakat ötekıler de demokrasınin gerektirdiği olgunluğu
göstererek yeminlerıni çiğnemeyip, sürekli yangına kö-
rükle gitmeseler daha iyi olmaz mı?
Fikir özgürlüğu kısıtlanamaz.
Kısıtlamaktan, cezalandırmaktan söz eden yok. Sadece
parlamento "Bu fikirler burada savunulmaz. Çünkü parla-
mentonun temel ilkelerine ters duşüyor. Ama buyurun
dışarıda istediğiniz gibi savunun. Size hiç kimse kanşa-
maz" diyebilir mı. diyemez mi?
Pekı, ya o milletvekillerinin temsil ettıklerı seçmenler?
İyi de. o milletvekilleri seçim kampanyasında "Sen.
parlamentoda Türkiye'nin bölünmesı, Türkiye'de şeriat
düzenının kurulması içın duzenli biçımde mücadele ede-
ceğim, PKK'yı destekleyeceğım"dememışler ki. Madem
Meclis'te bu yolda faaliyet göstereceklerdi, seçim kam-
panyası sırasında neden açıklamadılar niyetlerini?
Burada bir noktaya açıklık getırmek gerekiyor. Güney-
doğu Anadolu'da devlet terörüne karşı çıkmak başkadır.
kı bızım buna hiçbir itirazımız yoktur. PKK terorunü gör-
mezlikten gelmek başkadır.
• • •
İddialı laflar etmeyi sevmeyiz.
O işi yeterince yapanlar var basınımızda.
Ama Türk aydınının önemli bir sorunu nedir biliyor mu-
sunuz?
Korku.
Hapse girmekten değil de imajının bozulmasınaan kor-
kar Türklerin savaştan değil de çalışmaktan, uretmekten
korkması gibi bir şeydir bu.
Bir zamanar sosyalizm revaçta ıken soldaki aydınlar,
sosyalizm uygulamasını eleştirmekten korkardı "Neme
gerek, karşı devrimci derler, revizyonıst derler, gericı
derler. Ben devrimci yazılara devam eder, gerısme karış-
mam."
Şimdi demokrasi konusunda aynı korku var.
"Amandemokratimajımbozulmasın", "Amanbenian-
ti demokrat sanmasınlar." Işte bu korkuyla bazı köşe ya-
zarlarımız "İnsanlar fikirlerinden dolayı tabii kı gözaltına
alınamaz. yargılanamaz; ama evinde militan barındırdığı
iddia edilen ya da Tuzla katliamı için olur böyle vakalar'
diyen milletvekillen. bu görüşlerini dışanda savunsalar
daha iyi olmaz mı" sorusunu sormamışlardır.
Neme gerek, demokratlığıma gölge düşer' korkusu, bu
davranışlarında bir rol oynamış olsa gerek.
ilginçtir. Bir Fransız milletvekilinin, TBMM'desabahla-
ması ya da Avrupa Parlamentosu'nun maddi hata ve ön-
yargılarla dolu bildirisi karşısında da fazla rahatsız olma-
mışlardır.
Neden?
Aşırı milliyetçi ya da resmi görüş yanlısı görünme kor-
kusundan.
Türkiye'de bir gün gerçek demokrasi yerleşecek, in-
sanlar fikırlerınden dolayı gözaltına alınmayacak, yargı-
lanmayacak.
Bazı aydınlarımızın da kendilerini guvenleri gelecek,
"Aman demokrat imajım bozulmasın" korkusundan ve
'Batı'nın vicdanına' hayranlık saplantısından kurtulacak-
lar.