Katalog

SAYFA CUMHURIYET 13 MART1994 PAZAR 10 PAZAR KONUKLARI [Ağlarsa anamağlar,gerisi...Biz suht göz bir toplum muyuz ne? En olmayacak yerlerde ağlarız. Ondan sonra da "Ben çok duyguluyum. Kendimitutamadım. Boşanıverdim işte" diye kendimizi mazurgöstermeye çahşırız. Duygu sömürüsüniteliğindekibolgöbekhavah, mezarlık sahneli, ezan seslifılmlere, genç bir çiftin en mutlu da- kikaları olan bir nikah, ya da düğün törenine ağlayıveririz. Birazfazla duygusalbiryönetici, bir toplantı ortasındagözyaşlannı tutamayıverir. Bizlerde "Ah ne duyguluinsan. Kimbitir neler onda ne çağnşımlaryaptırdı da ağladı" deriz, haline üzülürüz. Kadın vardır kocasından, sevgilisinden ya da bir yakımndan istediğibirşeyi elde edebilmek için gözyaşlanna başvurur. Çünkü biliyordur ki kadın ağlaması karşısındayumuşamayacak hiçbir erkek yoktur bu dünyada. Analar, çocuklarına ağlar. "Ağlarsa anam ağlar,gerisiyalan ağlar"denir. Timsahlar avlarınıyerken gözyaşı döker. Buna "Timsahgözyaşları" denir. Sinema oyunculan, yazarları ve birpsikologla konuştuk. Konuklarımız "ağlayanlar", "ağlatanlar", "ağlamayı anlatanlar. Söyleşi Leyla Tavşanoğlu Konuklar Ayşe Siva Fikret Hakan Ediz Hun Hülya Koçyiğit Turhan Gürkan Sevda Ferdağ Neriman KöksalScdih Güney SadriAhşık nsanlar niye ağlar? H SİVA - Ağlamak, duygunun bir • parçası. Duygu birikimi olduğu za- • man msan ağhyor. Ağlamaya deği- İPI şik duygular da neden olabiliyor. Kimısi mutluluktan, kımisi keder- den ağlayabiliyor. Ağlama, duygu- lann dışavurum biçimidir. di> ebiliriz. Aynca şunu belirtmeliyim. İnsan sadece olumsuz duygularla değil, olumlu duygu- larla ağla>abilir. - Peki, insanlar ağlarken neden gözyaşı dökerler? SİVA - Salgıyı yapan bezler uyanlıyor. Yemek >ediğimiz zaman ağzımızda nasıl tüküriik bezi salgısı oluşuyorsa ağlarken de bir başka merkez uyanlıyor ve gözyaşı ola- rak ortaya çıkıyor. - İçten, duygu birikimlerinin dışavurumu biçiminde ortaya çıkan ağlamakla rol icabı ağlamak arasında ne fark_ vardır? Bu ikisi arasındakifark anlaşılabilir mi? SİVA - Büyük ölçüde anlaşıldığını dü- şünüyorum. Bazı oyuncular vardır. Daha içten oynar. hissederek oynar. Şunu söylemek istişorum. Ben ağlamayı kişinin duygulanrun dışa vurulmasına izin vermesi olarak yorumluyorum. Kişi, duy- AYŞE SİVA 1979'da Hacettepe Vniversitesi Psikoloji Bölümü nü biürdi. 1981'de vüksek lisans, 199 Vde doktorasım yaptı. Özelbirkuruluşta psikobg olarak çalışıyor. gulannı dışa\urma konusunda kendineen- geller koymuyorsa. bu duygulannın ra- hatlıkla ortaya çıkmasına izin veriyorsa bu, ağlama şeklinde ortaya çıkıyor. Aynı şey rol oynayanlar için de söz ko- nusuolabilir. Çünkü onlar. bu duygulan daha rahat olarak bir da\ranışa dönüştürebilirler. Böylece onlann rol icabı ağlamalan daha içten, daha duyarlı bır ağlama oluyor. - Yani ağlamak istem dısı bir davranıs de- ğil, tamanuyla insaıun istemine bağh. Öyle mi? SİVA - Aslında ıstem dışı bir durum de- ğil. İnsanın kendini -kontrol etme özelliği var. Kimi zaman ağlama isteği burnunu- zun ucuna kadar geldiği halde ağlamayıp kendinızı tutabiliyorsunuz. Evet, sonuçta bunun istemli bir yanı var. Ama ağlamayı kontrol etmek insana çocukluktan beri tel- kin edilen bir şey. Ağlamanın kontrol edıl- mesinin de nedenleri var. Neden insan ağla- maktan kendini bu kadar alıkoyabiliyor? Neden bu ihtiyacı hissedebiliyor? Ağla- manın taşıdığı anlamlar buna yol açıyor. İnsana böyle öğretiliyor. Ağlamak çaresizliğin bır ifadesi olarak Duygunun dışa vurum biçimi kabul ediliyor. Sanki ağlarsa çaresiz ve güç- süz bir insan imajı yaratacağı endışesi, kişi- nin ağlamasını durdurmasına yol açıyor. Yani ağlamak istemli olarak kontrol edile- biliyor. Ama kişi bunlan aşarsa, kendi duygula- nnı dışa vurmaya izin verirse ağlama istem- li olarak ortaya çıkıyor. - Bir de erkek çocuklara aileleri, sen er- Mutlaka bir nedeni olmalıGeçen gün uyatroda son oyunu oynuyorduk. Ağlamam gerekiyordu. Birdenaklıma BilgeOlgaçgeldi. Onun yalnızlığı veyalnızölümüneağladım. Bazen tiyatroda ya da sinemada oynadığım dönemlerde. rolde benden bir şeyler bulduğum zarr.an ağlanm. Bır de ilginç ağlamalanmdan biranım var. K.ıbns'ta fılm çekiyorduk. Bana "çekiminiz var" dediler. Kıbrıs"- taki o sarp dağlan tepeleri saatlerce yürüverek ürmandık. Onca yoldan sonra bana, "İşiniz yokmuş" dediler. Ağlamaya başladım. Yönetmen Fevzi Tuna ağladığımı görünce. "Filmde bu kadar güzel ağlamadın" dedi. Birde beni duygulandıran bir fılm ya da oyun izlerken. arkadaşlanmdan bin çok iyi oynadığında ağlanm. Ağlamak için mutlaka bir nedenim vardır. Boşa ağladığımı hatırlamam. Sevda Ferdağ Sinema sanatçısı Gülmekdahazor Ankara Konservatuvan Tiyatro Bölümü'nü bitirdim. Bana göregülmekdaha zor. ağlamak ise kolaydır.. Ama ağlamak tonlamayla geldiği için çok rahat bir şekilde insan etkilenebilir. Ben çok az ağhyorurn.- Uzun yıllardır bu duyguyu tatmadım. Oysa ağlamak çok güzel bir şeydir. İnsanın içinde birikenlerin boşalmasıdır Son Salih Güney Sinema sanatçısı onyıl içinde üçkez ağladım.Sonuncu Bılge Olgaç'ın ölü- müneydi. Daha önce çoksevdiğimbir ınsanlabiraraya geldim Biraz hüzünlübirolaydı; onaağladım. Birde on yıl kadar önce kızım Amerika'daydı. Ona gitfrıiştim. Türkiye"ye dönerken ondan aynlmanın üzüntüsü içinde ağladım. Rol yaparken insanın gözleri dolar. Ama kesinlikle ruhsal birboşalma olnıuyor. Sadece gelipgeçici bir duygu. Film setinde soğan kestirirler Kadın oyuncular, ölüm. intihar, İcaza gibi felaket haberi aldıklarında. kocalan tarafından aldatıldıklannda, dayak yediklerinde. ruhsal bunalım geçirdiklerinde. sevgilileri tarafından terk edildıklennde, büyük bir düş kınkhğına uğradıklannda, hasta olduklannda, yakınlanna üzüldüklerinde. anne ve babalannın kavgalannda, ailelerinin kendıleri için uygun sandıklan dav ramşlannı engellediklcrinde. terör. cinayet. kaza gibi toplumu sarsan felaket olaylan karşısında ağlarlar. Kimi oyuncular makyözler tarafından fılm setinde gözlerinın altına sürülen vazelinle yapay olarak ağlarlar? Kameranın görmeyeceği şekilde acı soğanın kesilmesi sonunda gözyaşı dökerler. Turhan Gürkan Sinema vazarı FikretHakan Sinema sanatçısı Hissederim; sulugöz bile diyebilirsiniz Oyunculukta ağlamanın çeşitli yöntemleri vardır. Bu fıks bir tavırdeğildir. Öğretisı de yoktur. Her oyuncu kendine göre ağlar. Bazı oyuncular kendilerini duy gusalyönden ağlamaya hazırlarlar: duygulannın \ erisıy le ağlamaya ulaşabilirler. Bazıları da belli maddelerkullanarak ağlar. Ama şu gerçek ki gözü istediğiniz kadar yapay şeylerle sulandınn. gözün dibinde o acı. o keder yoksa yaptığınız rolündğırlığınıseyirciyegeçiremezsinız. o duyguyu ona iletemezsıni/. Ben normal hayatımda ağlanm, çünkü duygusuz sayılmam. Duygulu bir insanım. Hatta bana sulu göz biledıvebilirsiniz. Olaylara karşı kayıtsız kalamam bu bcnim yapımda var. Olayı kendime göre yorumlanm .Ve hissederim. Hülya Koçyiğit Sinema sanatçısı Her şeybeni duygulandınr Filmlerde ağlamak için çok zorlanmıyorum. Eğerosahneiçinyeterli konsantrasyonu sağlayabilmışsem ağlayabiliy orum. Bu da tamamen düşünceyle olur. O anı, o sahneyi derinden hissetmek. gerçekten düşüncede yaşamakla mümkündür. Ozel yaşamımda ise nelere ağladığımı kestirmek zor. Gerçek hayatta beni ağlatan pek çok olayla karşılaşıyorum. Ben galiba duygusal bir insa- nım. Mesela şimdi çocuklar acı çekiyorsa. çaresiz bir hastalığa yakalanmışsa. anne-babasını sa\aş. kaza gibi nedenlerle erken çağda ka\ betmişse. çocuklann vegenç insanların acı çekerek ölmesine.aynlıklara. özlemlere. bir insanın onuruyla.gururuyla oynanmışsa... Velhasıl o kadar çok şey beni etkiliyorkibu. karşılaştığımdurumabağlı. Bazen kendimi kaptınyor ve olmadık yerde ağlıvorum. EdizHun Sinema sanatçısı Gerçeksanatçızorlanmaz Ağlamak. his dünyasının dışa tezahürüdür. O his noktasını yakaladığınız zaman gözyaşı devreye girer. Oyunculuk belli bir tekniğın his yapınızla birleşmesidir. Belli bir süreç içinde bunu yakaladığınız zaman oyuncu . olabiliyorsunuz. Bu, her şeyden önce de zaman istiyor. His dünyası zengin olmay an insan sanatçı olamaz. Ben bir biyolog oldu- ğum için size şunu anlatmak istiyorum: Ağlama anında torbacıklardan çıkan salgılar var. Bu salgılar vücudun supap sistemidir. Tarihebakın. İnsanlar gözyaşı şişeleri kullanmıştır. Dıştangelen impulslar sizin ağlayıp ağlamayacağınıza karar v erir. İnsan sevinç gözyaşlan da dökebilir. Örneğin bir anne çocuğunun düğününde ağlayayabilir. Ya da aşık olan bir kişi se\ dığı\ lc birliktc olduğu zaman gözy aşı dökebilir. Rolicabı ağlamak birazda Allah vergisi Sadri Alışık Sinema satuıtçm Ben çok duygusal bir insanım. Öyle ki meteoroloji raporunu dinlesem grip olurum Yani her şey beni etkiler. Komik rollerime rağmen ben böyleyim. Oyunculuğumda ise y a tamamıy la konsantre olmak. \ a da tamamıyla teknikle oy nama yollannı sectim. Ama daha sonraki yıllar içinde bu ikisini birleştirdim. Daha açıkça söylemek gerekirse rol yaparken duyanm. ama rol icabı gerektiği kadannı ortaya çıkannm. Şimdi diyelim bir ağlama sahnesi var. Bu sahnenin başlangıcında tabiri caizse salya sümük ağlarsanızolmaz. Bunu kontrol etmek lazımdır. Önce gözleriniz y aşanr, ondan sonra ağlamaya başlarsınız. Ama ağlamak benim için dokunsan ağlamak gibidir. Bu da herhalde bir Allah vergisi. Sinema dünyasından pek çok arkadaşım ağlama sahnelennde konsantre olmak ıstediler. Ama sonradan olmadı. Soğan suyu. limon suyu ile ağlamaya çahştılar. Oysa benim için çok kolay.. Gözlerime bir darrila limon suyu sürdüm mü... Ben çok güzel ağlanm. Zaten ağlamak gözleri güzelleştirir. Ama Allah ağlatmasın. Romantik kişilerde göz yaşarması olur. Bende böyleyim. Son yıllarda çok ağladım. Önce kızkardeşimi kaybettim. Sonra Tarkan adında bir kurt köpeğimvardı. Oöldü.OnaD yıl bakmıştım. Çok ağladım. Sinema oyunculuğum sırasında ağlamama gelince... Öyle ağlama şahneleri vardır ki bunlara ağırağır hazırlanmak gerekir. Özel itimam gereken sahneler vardır. Bazen de çok zorlanırım. İşte o zaman çeşitli yollara başvururum. Çoğu kez de limon suyu kullanınm. Göz bebeğime parmağımın ucuyla biraz limon suyu sürerim.Daha sonra gözlerim sulanır ve ağlamaya başlanm .Onun dışında sahnede fazla zorlanmam. Neriman Köksal Sinema sanatçısı keksin, erkekler ağlamaz, telkiıdyaparlar... SİVA - Evet. Maalesef erkekler bu tel- kinlerle bu duygu ifadesinden yoksun ola- rak yetişiyorlar. Yanlış bir değerlendirme içine itiliyorlar. Buna karşılık kız çocukla- nnın ağlamalan ise daha normal karşıla- nıyor. - Bir kişi katıldığı bir toplantıda kendini tutamaz ve ağlayabiür mi? özetükle konuş- maa olarak katıldığı bir toplantıda. SİVA - İnsan kendini tutamayabilir. Mutlaka orada söz konusu olan bir olay, bir söz, hatta orada gördüğü bir eşya büe insanda bazı çağnşımlara yol açabiliyor. Bunlar da var olan duygulann ortaya çık- masına yol açabiliyor ve bu, ağlamaya dö- nüşebiliyor. Başka bir şey daha var. Bir kişi kendi ya- şadığı bir olaydan söz ederken ağlayabili- yor. Aslında onu yaşayan diğer kişi ol- madığı halde bu kişi de karşısındakinden etkilenerek ağlamaya başlıyor ve olay bir karşılıklı ağlaşmaya dönüşebiliyor. Çünkü etkileniyor ve kendinde bazı çağnşımlar yapıyor. Bu çagnşımlann olması zaten ge- nellikle ağlayan kişiyi susturmaya yönelik bir tutuma yol açıyor. İnsan içinden "aman ağlamasın" duygusunu geçiriyor. Sanki ağ- layan kişi daha fazla üzülecek, yıpranacak, hırpalanacak diye susturulmak istendiği söyleniyor. Oysa ağlamayan kişide uyandırdığı duygulann yoğunluğu daha rahatsız edici olduğu için belki de susturul- maya çahşılıyor. Ağlamanın. duygulann dışavurumu ol- ması nedeniyle ağlamayı çok pozitif görü- yorum. - Ağlama insanların dikkat çekmek, ilgi uyandırmak için kullandıklan bir yöntem olabiür mi? SİVA - Bunu herhalde bilinçli ve bilinç- sız olarak ikıye ayırmak lazım. Bir çocuğu örnek alalım. Bu çocuk her şeyi ağlayarak elde etmeye alıştıysa bir şey istediği zaman da bunu elde etmek için tercih ettiği davra- nış ağlama olacaktır. Anne-babalarla çalışırken onlara şöyle deriz: "Bir şeye evet diyecekseniz işin ba- şında deyin. Çocuk ağlamaya başladıktan sonra e>et derseniz çocuk vızıldanmayı öğ- retıiyor. Her seferinde de vızıldanmanuı do- nınu artünyor." Bilinçli ağlama böyle olabilir. Ama ba- zen de bilinçsiz olan ama sonuçta ışe yara- yan ağlama biçimleri de olabilir. Ağlama o an için bilinçli bir davranıs değildir, ama önceden yaşanmış. benzer olaylar kişinin sorunlannı çözmek için bu yolu farkında olmadan seçmesine yol açabilir. Ama bu ağlamanın her seferinde bilinçli olduğunu düşünmüyorum. - Bir de timsahın gözyaşlan, diye bir de- yim vardır. Bunun nereden kaynaklandtğuu bib'yor musunuz? SİVA - Bunun sanıyorum bıyolojik bir nedeni var. O da şöyle oluyor: Yiiz felci geçiren kişilerde sinirlerde bir harabiyet oluyor. Ve aslında aynykeu. tü- küriik bezini salgılayan sinirlerle gözyaş- lannı uyaran sinirlerde yüz felci sonucu ha- rabiyet meydana geldiği için ikisinin fonk- siyonlan birbirine kanşıyor. Kişinin. ye- mek yerken tüküriik salgısı gözden yaş ola- rak çıkıyor. Bu, ağlama olarak adlandınlı- yor. Ama aslında ağlama değil tabii. - Peki buna neden "timsahın gözyaşlan" udını takmışlar? SİVA - Tam olarak bilemiyorum. Belki timsah avını yerken iki gözünden yaş geli- yorsa. yani insanlarda olan durum timsah- larda da oluyorsa buna bu ad takılmış ola- bilir. Ama kesin bağlantısını bilmiyorum. Size bir arkadaşımdan dinlediğım bir olayı anlatmak istiyorum. Arkadaşlanm Alanya-Side arasındaki kumsalda bir ak- şam dolaşırken gecenin karanlığında deniz tarafından kocaman bır cısım geldığini görmüşler. Önce korkmuşlar. Sonra bu- nun bir deniz kaplumbağası olduğunu gö- rünce çe\ resınde mumlar yakmışlar. Meğer kaplumbağa yumurtlamak için kumsala çıkmış. Yumurtlarken de gözle- rinden yaşlar aktığını görmüşler. Bu olayı bana anlatan kadın arkadaşım. "KapJura- bağanuı \ umurtlarken çok acı cektiği için ağladığını sandık" dedı. O zaman çok üzül- müş buna. Tatilden döner dönmez hemen ansiklopedilere bakmış %e öğrenmiş ki kaplumbağanın gözlerinden tuzlu sudan korunması ıçın de\amlı olarak yaş gelir- miş. Aslında o ağlama. acı çekmesine bağlı bir davranıs değilmiş. Bu da. gözyaşının her zaman ağlamayı ifade etmediğini bize gösteriyor. A\nca insan gözyaşı dökme- den de ağlayabiliyor.. - Bir de, insanın anasımn ağlaması, diye bir deyim vardır. Bunun nerden kaynaklan- dtğını biliyor musunuz? SİVA - İnsan çok zora geldiği zaman söylenen bir söz. Konuşmamızın başında ağlamanın bir duygu yoğunluğu, duygu bi- rikimi ortaya çıkan bir davranıs biçimi ol- duğunu söyledim. Aslında burada da aşın bir zorlanma var. Biliyorsunuz. anneler hep tahammüllüdür. Sözün anlamını güç- lendirmek için söylenmiş olabilir. Şu anda bu anlamı çıkarabiliyorum. - Bir de, ağlamayan çocuğa mama veril- mez.derler. Yaniçocuk ağlamazsa açbktan ölecek mi? SİVA - Bu söz aslında, istediğini belirt- meyene istediği verilmez, istediğini belirt- meyen istediğini alamaz, anlamını taşıyor. Ne istediğini dışa vurmak, keşfedilmeyi beklememek gerektiği anlatılmak isteniyor burada. - Peki, ağlamak insamferahlatır nu, yok- sa daha nufazla karamsarhğa iter? SİVA - Ferahlatır. Ağlama adeta duy- gulann patlaması.