Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 22 OCAK1994 CUMARTESİ KULTUR ŞİIR ATLASI CEVATÇAPAN Bir çeviri ustasma saygı ŞİİR ÇEVtRİLERİ SABAHATTİN EYUBOĞLU Şiir Atlası'nda bu hafta 13 Ocak 1973'le yitirdiğimiz Sabahattin Eyııboğhı nım çeşiıli şairlerden vaptığı çevirileri sunuyoruz. Değerli düşün adamı, usia denemeci ve çevirmen Sabahattin Eyuboğlu "Şiir Çevirisj Üstüne" başlıklı bir yaztsında şöyle diyor: "Paul Valery, şiir bir düden başka bir dile çevrilme.v en şeydir, der; ama kendisi Vergili- us'u Fransızca'ya çevirmiş. Bizim Cahit Sıtkı, bir şiiri kepaze etmek istiyor musun? Bir başka dile çevir, derdi; ama kendisi Baudelairc'in. Verlaine'in en sevdiği şürlerini baJ gibi çevirdi Türkçeve... Şairterin bu söz ve iş tutmazlığını hoş görelim: Şiir çevrilmez derken de haklı. çevi- rirken de baklıdırlar. Şiir çevrihnce bozulur bozulmasuıa; tadı da, an- SarhoşGemi Ölü sulanndan iniyordum nehirlerin Baktım yedekçilerim iplerimi bırakmış, Cırlak kıal derililer. nişan atmak için Hepsini soyup alaca direklere çakmış. Bana ne tayfalardan; umunımda değildi Pamuklar, buğdaylar, Felemenk ve Ingiltere; Bordamda gürültüler, patırdılar kesildi: Sular aldı gitti beni can attığım yere. Med zamanlan, çılgın çalkantılar üstünde, Koştum, bir çocuk beyni gibi sağır, geçen kış Adalann karalardan çözüldüğû günde Yeryüzü böylesine allak bullak olmamış. DenÎ2e bir kasırgayla açıldı gözlerim; ölüm kervanı dalgalan katüm önüme; Birmantardan hafif, tam on gece, hora teptim: Bakmadım fenerlerin budala gözlerine. Çocuklann bayıldjğı mayhoş elmalardan Tatlıydı çam tekneme işliyen yeşil sular; Ne şarap lekesi kaldı, ne kusmuk, yıkanan Güvertemde; demir. dümen, ne varsa tariimar O zaman gömüldüm artık denizin şiirine, lçim dışım süt beyaz köpükten, yıldızlardan; Yardığım yeşil maviliğin derinlerine Bazan bir ölü süzülürdü, dalgın ve hayran. Sonra birden mavilikleri kaplar menev iş Işık çağıltısında, çılgın ve perde perde. tçkilerden sert, bütün musikilerden geniş Arzu, buruk vekıal, kabanrdenizlerde. Gördüm şimşekleçatlayıp yanlan göklen. Girdaplan, hortumu; benden sorun akşamı. Bir güvercin sürüsü gibi savrulan fecri. lnsana sır olanı, gördüğüm demler oldu. Güneşi gördüm. alçakta, kanlı bir ayinde: , Sermiş panitısını uzun. mor pıhtıkara. j Eski bir dıram oynuyor gibiydi. enginde. \ Ürperipuzaklaşandalgalar,sırasıra. < Yeşil geceyi gördüm, ışıl ışıl karlan; ; Denizin beyaz öpüşler çıkar gözierine; j Uyanır, çın çın öter fosforlar, mavi, san; j Görülmediközsularakardönedöne. i Azgın boğalar gibi kayalara saldıran C Dalgalar aylarca sürükledi durdu beni; Beklemedim Meryem'in nurlu topuklanndan Kudurmuş denizlerin imana gelmesini. Ülkeler gördüm görülmedik. çiçeklerine Gözler kanşmış, insan yüzlü panter gözleri Büyük ebem kuşaklan gerılmiş engine Morarmış sürüleri çeken dizginler gibi. Bataklıklar gördüm. geniş. fıkırfıkırkaynar; Sazlar içinde çürür koskoca bir ejderha. Durgun havada birden bire yanlır sular. Enginler şanl şanl dökülür gırdaplara. Gümüş güneşler, sedef dalgalar. mercan gökler; İğrenç leş yığınlan boz, bulanık koy larda; Böceklerin kemırdiğı dev yılanlardüşer Eğrilmiş ağaçlardan simsiyah kokularla. Çıldınrdı çocuklar görseler mavi suda O alün, o gümüş. cıvıl cıvıl balıklan. Yürüdüm beyaz köpükler üstünde. uykuda; Zaman zaman kanadımda bircennet rüzgan. Bazan doyardım artık kutbuna. kıtasına; Deniz şıpır şıpır kuşatır sallardı beni; Garip san çiçekler sererdi dört yanıma; Duraklarkalırdımdizçökmüş bir kadın gibi. Sallanan bir ada. üstümde vahşi kuşlann Bal rengi gözleri. çığlıklar. pislikleri; Akşamlan, çürük iplerimden akın akın Ölüler inerdi uykuda gerisin geri. İşte ben, o yosunlu koylarda yatan gemi Bir kasırgayla atıldım kuş uçmaz engine; Sızmışken kıyıda. sularla sarhoş; gövdemi Hanza kadırgalan takamazken peşine. Büründüm mor dumaniara. başı boş. derbeder. Delip geçtim karşımdakı kızıl semaian; Güvertemde cins şaire mahsus yiyccekler: Güneş yosunlan, mavilik meduzalan. Koştum. benek benek ışıkla sanlı teknem, Çılgın teknem. ardımda yağ>z deniz atlan; Temmuzgüneşindesapırsapırdökülürken Kızgın hunilere koyu mavi gök katlan. Titredim uzaklardan geldikçe iniltisi Azgın Behemotlann. korkunç Maelstromlann. Ama ben. o mavi dünyalann serserisi Özledim eski hisarlannı Avrupanın. Yıldız yıldız adalar. kıtalar gördüm; coşkun Göklerinde gez gezebildiğin kadar. serbest. O sonsuz gecelerde mi saklanmış uyursun Milyonlarla akın kuş. sen ey Gelecek Kudret. Yeteryeter, ağladıklanm; artık doymuşum Fecre, aya, güneşe; hepsi acı, boş, dipsiz. Aşkm acılığı dolmuş içime. sarhoşum; Yanlsın artık bu tekne. alsın beni deniz. Gönlüm Avrupanın bir suyunda, siyah, soğuk, Birçukurda birikmış, kokulu akşam vakti; Başında çömelmiş yüzdürür mahzun bir çocuk Mayıs kelebeği gibi kâğıt gemısıni. Ben sizinle sarmaşdolaş olmuşum. dalgalar, Pamuk yüklü gemilerin ardında gezemem; Doyurmaz artık beni bayraklar, bandıralar; Mahkûm gemilerinin sulannda yüzemem. Rimbaud Biz ikimiz seninle el ele Her yerde evimizde biliriz kendimizi Canım ağaan karanhk göğün altında Bütün damlann altında ocak başında Güpe gündüz bom boş sokakta Kalabalığın dalgın gözlerinde Akıllılann delilerin yanında Çocuklar büyükler arasında Esrarlı bir yanı yok sevginin Biz aydınlığın ta kendisiyiz Her sevişen Evinde sanır kendini bizde. Eluard Kanartmı Neylersin kapılar tutulmuş İçerde kalmışız neylersin Neylersin karanlıktır bastırmış Şehir elden gitmiş neylersin Neylersin açlıktır başlamış Neylersin karanlıktır bastırmış Elimizde silah yok neylersin Sevişmezsin de neylersin. Ve anası kara yaslannı tutmaya Zavallı kocasının Balinaya gelince yaşü gözlerle Bakıp söndürdüğü ocağa Bağınr birden: Ne diye öldürdüm bu zavallı budalayı Şimdi ötekiler motor takıp kıçlanna Düşecekler peşime Çoluğumu çocuğumu kesip biçecekler Böyle deyip acı bir kahkaha atar balina Ve yüriir kapıya doğru Çıkarken de şöyle der dul kadına: Bayan. beni arayan olursa Lütfen deyin ki kendisine: Balina çıktı Buyurun oturun bekleyin Onbeş yıla kalmaz döner her halde. Kim görmüş o cenneti, cehennemi? Kim gitmiş de getirmiş haberinı? Kimselerin bilmediği bırdünya Özlenmeye, korkulmaya değer mi? Dert içinde sevinci bul da yaşa; Haksız düzende haklı ol da yaşa; Sonu nasıl olsa yokluk dünyanın. Vanndan, yoğundan kurtul da yaşa. Bulut geldi; lalede bir renk bir renk! Şimdi kızıl şarap içmemiz gerek. Şu seyrettiğin serin yeşillikler Yann senin toprağında bitecek. lamı da şiiri çevirene göre değişir. Ama şiir zaten insandan insana, hatta günden güne tad ve anlam değjştiren bir söz değil midir? Şiiri çeviren kadar okııj an da yorumlar, kendince anlar ve aniaür..." Sabahattin Eyuboğlu'nun şiir çevirilerinden seçtiğimiz bu örnekleri sunarken büyük ustayı saygıyla anıyoruz. ReııGicesi Bardağımda şarap, bir alev gibi titriyor. Bakın kayıkçı ağırdan bir türkü tutturmuş: Ay ışığında yedi kız görmüş. öyle diyor, Yeşil saçlan ta topuklannı bulurmuş. Kalkın türküler söyleyin, oynayın yan yana; Kayıkçının türküsünü duymayayım gayri; Bütün sanşın kızlan getirin yanıma, Saçlan örülmüş durgun bakışlı kızlan. Ren sarhoştur, sulanna asmalar vuran Ren; Üzerinde gecelerin altını serili. Yazı büyüleyen yeşil saçlı perilerden Söz eder ölü bir ses, son nefesindegibi. Bir kahkaha gibi kadehim kınhr birden. Apollinaire Ömer Hayyam Karart göklenni Zeus, Dumanduman bulutlarla; Diken başlannı yolan çocuk gibi de Oyna meşelerin. dağlann doruklanyla. Ama benim dünyama dokunamazsın. Ne senin yapmadığın kulübeme Ne de ateşini kıskandığın ocağıma. Şu evrende siz tannlardan Daha za\ allısı v ar mı bilmem: Kurban vergileri Dua üfürüklerij le beslenir Haşmetli varhğınız zar zor Size umut bağlayan budalalar. Çocuklar. dilencıler olmasa Yok olur gjderdınız çoktan. Ben de bırçocukken Ne yapacağımı bilmez olunca Çevırirdim güneşe doğru Görmedığinı gören gözlerimi; Goethe El değmemiş, dip diri güzelim bugün Sarhoş bir kanat vuruşuyla yırtar mı Kırağı da unutulmuş bu katı gölün Kalmış uçuşlar dolu saydam buzunu? Bendim, diyor bir eski zaman kuğusu Mağrur ama umutsuz kanat sıyıran Yaşanacak yeri aramaz mı insan Bastınnca kısır kışın sıkıntısı? Silkecek bem beyaz ölümü boynundan Daralan dünyasına kafa tutan kuş Neylesin bağlanmış yere kanadından Kendı aydınlığıyla bağlanmış göle Duruyor kuğu, rüyalanyla donmuş Boşuna gurbetinde, başı göklerde. Mallarme Picasso'MiGszlsi Yusyuvarlak gepgerçek bir tabakta Birelma durmakta Karşısında bir gerçek resimcisi Çizmek istiyor elmayı Tam nasılsa öyle İyi ama Kaptırmıyor kendini elma Ressam çize dursun Elı armut toplamıyor elmanın da Başlıyor dönmeğe Gerçek oturağının üstünde Sinsi sinsi, belli belirsiz Dönüyor kendı çevresinde Zorla resmini çekecekler diye Taka takıştıra, süre sürüştüre Süslüpüslü Bir meyva duvaklı peceli Ve işte o zaman Anlamava başlıyor kı gerçeğın ressamı Kendisine karşıymış gerçekten Elmanın bütün görünüşleri Ve bir zavallı yoksul gibi O sözüm ona hayır sever O sözüm ona fakir sever Sevmezce sever severce sevmez O korkunçca iyi ıvıce korkunç İyilik kurumlannın eline düşmüş Bir çaresiz, bir dertli insan gibi Gerçeğin zavallı ressamı Ava giderken avlanıp Bir sürü düşünce, esinti ve çağnşımlann Akışına kaptınveriyor kendini: Fınl fınl dönen elma Elma ağacını getinyor aklına Derken cennet sökün edıvor, Arkasından Hav\a sonra Adem Sonra altın elma \ eren bahçeler Sonra su sonra vaprak sonra toprak Sonra Kanada sonra Normandıa Derken yılan yalan falan fışmekan Günaha gıren insan Sanatın ilk kavnaklan Sonra bırden Isvicre ve Guillaume Tell Hatta hatta tsaak Newton Ve yer çekimi kanunlan Dünya sergisı salonlan Derken ressam dalıyor derin uvkulara Ne elma kalıyor ne ressam Ve işte tam o zaman Picasso Geçiveriyor oradan Geçer a. geçmedığı yer mi var? Her gün her yerde kendi e\inde gibi adam Bakıyor bir tabak bir elma bir de uykuda ressam Bak şuna. diyor Picasso. Elmanın resmini yapmak da ne oluyor Alıp elmayı yiyor Picasso Eksik olma. diyor elma Tabağı da kınyor Picasso Sonra çekip gidiyor gülümseyerek Düşlerinden bir diş gibi sökülen ressam Bakıyor kimseler yok Karşısında yalnız bitmemiş resmi Bir de kınk tabağın orta yerinde Gerçeğin korkunç çekırdekleri. 4. UlusalÇocuk Resimleri Yarışması Kültür Servisi - Gaziantep Şahinbey Belediyesi'nin dördüncüsünü düzenlediği "4. Ulusal Çocuk Resimleri Yanşması"nın son katılma tarihi yoğun istek üzerine değiştirildi. 5 şubat olarak belirtilen son katılma tarihi 8 şubata dek uzatıldı. Yanşmamn seçici kurulu; Muammer Durmuş. Reha Yalnızcık, Hayri Arslan, Settar Birecikliğil, Yusuf Ağar. İnci AÜğyüz, Şenel Ercan, Tülin Ercan ve Mizyal Karabiber Nacaroğlu'ndan oluşuyor. Filmsemiyofojisi (Mçözümlemesi İstanbul Alman Kültür Merkezi Salonu'nda bugün ve yann Raıner VVerner Fassinber'in fılmlerinin örneğinden Film Semıyolojisı Dilı Çözümlemesi" konulu birseminer düzenleniyor. Bu semınerle. sinema uzmanlanna, Rainer VVerner Fassbinder'den seçilen bazı fılmleraracılığıyla, film semiyotiği; dil ve bunlann kullanımından fılm çözümlemesınin uluslararası anlayışla ele ahnıp geliştinlmiş bilimsel medya anlayışlan ve taslaklannın alışvenşi olanağı sunuluyor. Seminerleraym zamanda, film çözümlemesi (bilimsel açıdan) tartışmalannı (sinema aracılığı üzenne) yeniden canlandırmaya yönelik. Konuyla ilgili olarak İstanbul Alman Kültür Merkezi'nce yapılan açıklamada şöyle denildı: "Bu ve bunu izieyeceğini umduğumuz diğer seminerlerle amaçlanan, yalnızca üniversitelerin sinema \e medya bölümlerinin gelişmesine yönelik son derece somut öneriler getirmek değil, aynı zamanda 9O'lı yıllann Türk Film Kültürü'ne yeni ivmeler kazandırmaktır". A TÇ atölye çalışması Kültür Servisi- 93-94 döneminde bir dizi eğitim faaliyeti gerçekleştirmeye karar veren amatör tiyatrolar çevresi, iç eğitim seminerlerinin ikincisinde, Bakırköy Oyunculan Topluluğu yönetmeni Cem Yalın'ın yönetiminde oyun metni oluşturmaya yönelik bir atölye çalışması düzenleyecek. Eğitim dizisinın bu ikınci çalışması, amatör tiyatrolann oyun bulmakta yaşadıklan sorun göz önüne alınarak hazırlandı. Bir haber. bir öykü. bir resim ya da bir fotoğraftan yola çıkılarak kalıtımcıl'ann ortak çabasıyla bir oyun metni oluşturulması hedeflenen atölye çalışması, 22 Ocak 1994 Cumartesigüp.ü saat 14.00'deEvrensel Kültür Merkezi'nde gerçek leştirilecek. tdilBiretbukezAlDS'ti çocuklar için çaldı Kültür Servisi- İdil Biret. Schumann, Tchaikov sky ve Debussy'nin çocuk eserlennden oluşan CD'sınin altı aylık geliriniAIDSİİ çocuklann tedavisi için "AIDS Savaşım DerneğVne bağışladı. Sanatçının 7 Aralık 1993gunüCemalReşit Rey Konser Salonu'nda verdiği konserin CD'len Benettonve012 Benetton mağazalannda satışa sunuldu. Benetton yetkilileri herkesi gelen AIDS'li çocuklara bağışlanacak bu CD"lerden satın almaya çağınrken bö> le bir projeye destek verdikleri için büyük mutluluk duyduklannı belıruyorlar. ÇD'ler İstanbul. Ankara ve^îzmir'deki Benettb"n veÖ12 >^ mağazalanndan 150.000 lira\ a satılıy or. Brechfin "Orta Direk Düğünü" TaksimSaknesVnde Kültür Servisi- İstanbul De\let Tıyatrosu. Bertholt Brecht'in "Orta Direk Düğünü" adlıoyununu 25 ocaktan itibaren Taksim Sahnesi'nde sergilemeye başlıvor. "Orta Direk Düğünü" adh o> unun >önetmenliğini konuk yönetmen olarak Türkiye've davet edilen Ulrich Greb'in yapıy or. Almam a'da terk edilmiş fabrika binalannda gerçekleştirdiği projeleri ile 1992 vılında Mülheim-Ruh kentı teşv ık ödülünü kazanan Greb. halen Almanya Deutsche TTıeater Gottinggen ve Av ustury a Tirolar Landestheater'daçalışmalannı sürdürüyor. Bertolı Brecht'in epik tiyatro kuramını geliştırmeveçalıştığı "Orta Direk Düğünü" adh o> unun sahne tasanmını Haris İ\ıgün, giysı tasanmını Hür L'zman. ışık tasanmını Selahattin çelik yapıyor. Oyunda başlıca rolleri Ankara Dev let Tiyatrosu sanatçılanndan Değer İmsel, İstemi Betil. Asuman Bora, Volkan Özgemeç ve Mesude Şenol pavlaşıyor. Devlet sanatçısı Soprano Suna Korat İzmir'de İZMİR (AA) - Dev let sanatçısı Soprano Suna Korat \e Bariton Mesut İktu. 24 ocak akşamı İzmır Devlet Opera ve Balesi'nde bir "Şan Resitali" verecekler. Resitalde. Korat ve İktu'v a piv anoda Joulıta Klerimov a eşlik edecek. SanatçılarGlinka.Çaykovski. Borodin. Rimski. Korsakov. Rahmaninov ve AliabiyeyfTin ünlü eserlennden an a v e düetler scslendirecekler. Korat v e İktu. "CnlüRusbestecilerininyapıtlanndan oluşan konserimizin. İzmirli sanatseverlerce beğenileceğini umuvoruz" dedıler. Bertin Senfoni Orkestrası CRR'de Kültür servisi - Berlin'ın en onemlı orkestralanndan biri olan Berlin Senfoni Orkestrası. ilk kez İstanbullu müzıkseverlerle buluşuyor. Şefliğıni 1992 yılından bu yana ünlü şef M ichael Schönvv andt'ın vaptığı orkestra. beş v aşında keman çalmay a başlayan ve alanında pek çok ödüle sahıp kemancı Michael Erxleben"e de eşlik edıyor. Bu akşam saat 20.00'de Cemal Reşit Rev Konser Salonu'nda gerçekleştınlecek konserde Erxleben. Sibelius'un keman konçertosunu vorumlayacak. Berlin Senfoni Orkestrası av nca Strav ınskv "nin "Ateş Kuşu" v e Schumann'ın "3. Senfonf'sini seslendirecek. Ya Laiklik Olmasaydı! Kültür Servisi - Truv a Folklor Araştırmalan Derneği. Kültür ve Sanat Organizasyon Grubu'nun etkinlikleri çerçevesinde "Ya Laiklik Olmasaydı!" konulu birsöyleşi düzenliyor. Yann saat 18.00'de İ.T.Ü. Vakfı Maçka Sosyal Tesisleri toplantı salonunda yapılacak söyleşiye konuşmacı olarak Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği vönetim veyayın kurulu üyesi Prof.Dr. Jale Baysal katılacak. Avusturya Kültür Ofisi'nde okumagünü Kültür Servisi - Avustury a Kültür Ofisi'nde yazar Adalet Ağaoğlu'nun"Romantik BirViyana Yazf'adlı romamndan bölümler okuv acağı bir okuma günü düzenleniyor. Ağaoğlu'nun "Bu romandaki bütün kişi, yer. kıtap adlannın. tarihlerin. coğrafyalann gerçektekilerle her türlü ilişkisi vardır. Sadece kitabın okunup üflenmış roman kategorilerinden hiçbıriyle hiçbir ilişkisi yoktur." dediği Romantik Bir Viyana Yazı. bir tarih öğretmeninin macerasını anlatıyor. Okuma günü, 25 ocak sah günü saat 18.00"degerçekleştirilecek.